altyyeva
01.11.2023 00:36

Ýeterlik derejede uklamazlyk nämelere sebäp bolýar.

1.Üns bermekde we öwrenmekde kynçylyklara sebäp bolup biler.

2.Reaksiýa wagtyny uzaldýar.

3.Döredijiligi we gözleg ukybyny gowşadýar.

4.Ýokary gan basyşyna sebäp bolup biler.

5."Mikro uky" diýlip atlandyrylýan birnäçe sekunt huşuň ýitmegine sebäp bolup biler.

6.Bu, ýaly yzygiderli ünsi talap edýän meseleleri ýerine ýetirmegi kynlaşdyrýar we heläkçiliklere sebäp bolup biljekdigi üçin gaty howply.

7.Özüňi alyp barşyň üýtgemegine sebäp bolup biler. Giperaktiw we ýalňyş hereketlere sebäp bolup biler. (Çagalaryň üstünde geçirilen synagda, her gije bir sagat az uklaýan çagalaryň synp otagynyň özüni alyp barşyna ýaramaz täsir edendigi ýüze çykaryldy.)

8.6 sagatdan az ýatmak insult howpuny 4,5 esse ýokarlandyrýandygy mälimdir.

9.Şizofreniýa, autizm we Alsgeýmer ýaly keselleriň dowamly uky bozulmalarynda has ýygy duş gelýändigini göz öňünde tutup, bu ikisiniň arasynda baglanyşyk bar diýmek bolar. Elbetde, ukusyzlygyň kesellere sebäp bolýandygyny ýa-da bu keselleriň ukusyzlyga sebäp bolýandygyny bilemzok, ýöne ukynyň beýnimiziň saglygy üçin örän möhümdigine ynanýarys.


Ýene-de bellemeli zat agşam giç ýatyp ir turup gündiz ýerini dolup uklap alaýaryn diýýäs käte gijeki ukynyň deregini gündiz uklanyň tutubilmeýä !

23
42
altyyeva
31.10.2023 08:56

Ol ýerinden turdy.

– Okuwçylar, çörek näme üçin şirin, çörek näme üçin mukaddes? Kim aýtjak?

Eller ýokary göterildi.

– Sen aýt – diýip, onuň özi hälki dogumlyja oglana barmagyny çommaltdy.

– Çörekde adam organizmi üçin ähli zerur maddalar bar. Çörek iýse adamyň organizmi maddalardan doýýar.

– Ýok-how, çöregiň düzüminde belok, krahmal köp...

– Baý bildiň-ow, çöregiň düzüminde glýukoza bar. Ol ganyň sostawyny baýlaşdyrýar. Çörek iýseň ganyň güýçlenýär. Adam doýan ýaly bolýar.

Ol elini göterdi.

– Bilmediňiz.

Okuwçylar oňa haýran galdylar. Alma Meredowanyň özem bu adamyň çürt-kesik sözüne aňkarylyp galdy.

– Çörekde, köşekler, adamlaryň ruhy bar. Hawa, ýer ýüzünde ýaşaýan adamlar garraýar, ölýär. Uruşlar bolýar, adamlar ölýär. Ölenleri toprakda jaýlaýarlar. Topragam şol adamlaryň ruhuny, mährini özüne sorup alýar. Ekinleň içinde bugdaý şol mähri özüne iň köp çekýäni. Görseň, onuň dänesem edil ýürek ýalydyr. Şol ýüregem durşuna mähirdir. Iýseň ýüregiňi tutar. Ýaňy aýtdym-a, «ýüz nahar iý, garnyň doýmaz. Çöregiň el ýalyjagyny iý, garnyňa gunt düşen ýaly bolaýar» diýip. Ine, ata-babalarymyz şoňa düşünip, çöregi mukaddes saýypdyrlar. Şonuň üçin oňa tagzym edipdirler...


Öwezdurdy Nepesow "Çöregiň tagamy" powestinden

24
81
altyyeva
31.10.2023 00:49

“Aeroport...”...

Näme üçindir bu söz, aňynda aram-aram öz-özünden gaýtalanýar.

Hamana, ol özüniň şu wagtky duran, garynja hinine çalymdaş adamhanasynyň niredigini, nämedigini, nähilidigini, nädipdigini, nämüçindigini... bilmeýän ýaly.

Içinde oturan kimdir – geçiň öň aýagy, ýuwulmadyk çemçe, sygmajak ýerine sokulýan – süwümsiz birem, oňa ägirt uly ilgeziklik bilen şony öwran-öwran ýatladýan mysaly.


***


“Aeroport...”...

Ýüregi gysýar.

Ýaman erbet.

Ýogsa, heniz bolan zat ýok.

Nijema sagat mundan ozal öz ilinden iňläp göge galan uçardan, bigäne ýurda gelip düşeni ýaňy – heniz hiç zat bolmaga-da ýetişenok.

(Estagpurulla! Bolmawersinem hernä... “Мысль материальна” diýýäler. Şonuň ýaly erbet zatlary boldurjak bolsa, şeýle myýyslynyňam depesine meýdan edilsin, matyryýalnysynyňam).


***


“Aeroport...”...

Ýadyrgaýar.

Ýanyndaky ýoldaşy nämedir bir zatlary almagamy, düzetmägemi gitdi.

“Heh. Ýurdy belet çapar”.

Olam goş garawuly.

Sebäbi bu nätanyş jelegaýlara ilkinji gezek toýnagy düşýändigi zerarly, onuň başga derde ýararlygy ýok.

Belki, şu pille gapdalynda hatda hemrasynyňam ýoklugyndandyr – ol hasam ýekesiräýer.

Edil, adamdan ýaňa mygylly “Jygyllykda”, enesini ýitiren gögele deý, delminip töweregine garanjaklaýar.

Çar ýanyndanam ýat adamlar ibirt-de zibirt.

Hemmesiniňem biri-birinden ary köýen ýaly.

Ýüzlerinden iki halta daş asylgy.

Ýa, şu wagt mähnet aýna diwarlardan görünýän, ýüzüne jimirsewük ýagyş perdesi tutulan daşarynyň çytyk howasy, bularyňam keşplerinedir kalplaryna ömürbaky ornaşyp galaýdymyka?

Ýa-da, bularyň bar bolup bilşimi şü?


***


“Aeroport...”...

Belki, şu ýalňyz pursatynda ýüregi özi ýaly bir ynsanyň ýylylygyny küýsändir.

Belki-de, bu sypatlary başbitin keseki bolsa-da, töwereginden geçişip gidýänleriňem özi dek siňirdir-süýekden ybarat ynsanlardygyna özüni ynandyrmak höwesinde, janyny barlap göresi gelendir.

Geçip barýanlaryň birinden sagat sorady.

Ol ýeke pursatlyk gadam urşunam haýallatmady.

Göýä, özüne ýüzlenen adam bolmag-a beýle-de dursun, hamana boş ýer ýaly, oňa “barmysyňam” diýmän, jyňkynam çykarman, terzinem üýtgetmän, öz ugruna geçdi ötägitdi.

“Seňňňňemmmmir ijjjjeňňňňi...”.

Içinden diýlen bu jümle bilen bir demde, dişleri öz-özünden gyjyrdap owranýana meňzedi.

Ýöne, her niçigem bolsa, atdanlykda içinden diýlenini daşyndanam gaýtalap goýbermek islemedi. Şonuň üçinem goş-golamyny injigine ýabşyryp, söm-saýak duran ýerinden gözüni ýumdy. Uly-uludan dört-bäş gaýta dem aldy.


***


“Aeroport...”...

Näme üçindir hut şu pille, şu özge ýurduň mährewsiz äpet, dumly-duşy aýnadyr birsyhly ýylmanaklyk bolup duran binasynda, aýaly, çagalary, obasy, il-güni, çagalygynyň çagylly-tozanly köçeleri... ýadyna düşdi.

Özem, göwnüne bolmasa, olaryň her biri – hatda, mundan öň öz obadaşlarynyň, tanyşlarynyň içinde iň halamaýany, görse ýeňsedamary taýak bolýanyna çenli – şeýlebir mähriban, hoşgylaw, ýakymly bolup göründi.

“Bäh! Şoň ýaly mähriban adamlaň arasyny terk edibem nirelerde näme işläp ýörün-aý men mahaw...” diýene çalymdaş pikirem däl-de, gam-gussaly, lapykeç, ökünçli duýgy gursagyny doldurdy.

Dessine-de şu giden keseki köpçüligiň orruk-ortarasynda, gözüne ýaş aýlap, masgara bolmazlyk üçin, bu duýgy-pikirinden haýdan-haý ünsüni sowmaga dyrjaşdy.


***


Näme üçin adamlar birek-birege şo derejede bigäne, dynnym ýalyjagam şepagatsyz sowuklaçka?!

Näme, kimdir biri beýlekisiniň hakyny iýdimi?

Ýa biriniň beýlekiden segsen sekiz asyrlyk, gadym ary köýüp ýatyrmy?

Hemmäňem-ä ryzkyny, ykbalyny Ýokarkyň özi berýär.

Hatda özgäňkini: “gaňryp alaýyn, aldap alaýyn, ogurlap alaýyn...” diýip dyzap ýatanyňda-da, hatda “alandyryn” öýdüp, heşelle kakyplar, Disneýiň multigindäki Skruja dönüp, günde irden tylla teňňelere çümüp-çykyp, “suwa düşeňde-de”, her kese diňe nesibesindäki nesip edýär ahyry.

Öl!

Ýit!

Çabalan!

Urun!

Özüňem gaýgyrma!

Özgelerem.

Näme etseň et!

Ýan!

Biş!

Tüte!

Barybir diňe nesibäňden artygy seniň üçin ýapyg-a.

Urdum-şalyk edip, isle baýlyk, ha şöhrat, ha häkimlik... nämäni näçe toplanyňda-da, nesibäňden artygynyň hojaýyny bolmag-a baýaky, aňrybaşy bolup biläýseň, “öz zadyň garawuly” bolmagyň hötdesinden gelýäň.

Olam belli bir möhlete çenli.

Emma biz şujagaz hakykata-da düşünemzok.

Düşünjegem bolamzok.

Düşünmegem islämzok.

Oňa düşünmek bize geregem däl...

...ýaly...

Şujagaz “şujagazlyga” düşünmezligimizem bizi iýýär, gemirýär-de, birew-birewiň öňünde tumşugymyzy ho-o-l dik asmandan asyp, özümizden haýsydyr bir nämedir bir zatlary ýasan bolup ýaşamaga mejbur edýär.

Nämekäm öýdýäs özümize.

Kimmikäm hasap edýäs.

Haý günümize ýanaýynyň-aý çagajyklary...


***


“Aeroport...”...

Onuň hut şu pursat, şu demde – birje sekunt eýlägem däl, beýlägem – birzatlar, birzatlar ýazasy geldi.

Şol duran-duran ýerinde aşak çökäge-de, atam döwründe sowgat berlen köneje smartfonuny açyp.

Körmüş gözlerini onuň ýarty şapbat göwrümli ekranjygyna jüýjerdip.

Mähnet aýna diwarlaryň daşynda, çisňeýän sowuk ýagmyrdan dokalan bimähremlik nikabyny ýüzüne örtüp, özüne jinnek ýalyjagam garaşmaýan, özüni dynnym ýalyjagam garşylamaýan dünýänem, töwerek-daşyndaky keseki erew-berewligem kellesinden zyňyp.

Ýazsa.

Ýazsa.

Ýazsa...

Ýöne...

Gursagy ýadyrgamakdyr lapykeç tukatlykdan doly şu müddetde näme hakda ýazmaly?

Şu bigäne ýurduň bigäne howa menzili hakdamy?

Ýa-da, onuň içini doldurýan bigänelikden dokalan dek köňülleri buz kibi sop-sowuk, ýat ynsanlar baradamy?

...Ýaňyja bir ýatlamalardyr oýlanmalara, ýazmak höwesine ünsi sowlup, kükregini eýelän ýalňyzlygy azajygam bolsa huşundan çykaran onuň göwnünde, ýene-de gam-gussaly göwnüçökgünlik galkyndy.

Bu giden bigäneligiň içinde ýeke hemdemi – ýoldaşam gelmän geçdi.

“Şumada çen eglenip, nirä ýok bolduka?” diýip oýlandy-da, ol töweregine ýaltaklap ugrady.

Gözýeterinde ýoldaşynyň tanyş sudury gözüne kaklyşmady.

Hasam ýüregi gysdy.

Özi, hamana, adamdan hümer ymaratda duran dälmiş-de, çar ýana-ha iňlär siňeksiz çöl-beýewanmyş.

Özem şeýlebir ýalňyzmyş, şeýlebir ýalňyzmyş welin, onuň ýalňyzlygyna biri-birinden millionlarça ýagtylyk ýyly daşlykda, Älem giňişliginiň tükeniksiz tümlüginde gaýyp ýören ýyldyzlaram haýpy gelip, gözýaş edýärmiş.


***


“Aeroport...”...

Yzyna, öz ýurduna uçýan ilkinji uçara petek satyn alaga-da, heniz gelen yzam sowap ýetişmänkä öýüne uçup gaýdyberesi geldi.

Eger-walla, çypbakaý-çyny, eger-de şu mahal ýanyndaky her teňňes-ä sanalgy, yzynda-da bergisi başyndan agdyk bolmadyk bolsady – bir minudam säginjek däldi.

Ýöne, pul...

Adamzady öldürýänem pul, güldürýänem.

Iň soňunda adamlaň adamlygynyň başyna ýetjegem şol bolar.

Äý.

Beýdip, gümansyradan bolup, iň bolmanda öz öňüňde bir, ikiýüzli sypaýysyrap oturman, dogrujaňdan gelip aýtsaň: “eýýäm ynsanlygyň başyna ýetdi” diýseňem boljak-laý.

Ýa-da: “az galdy”...

“Ýaman az”...


***


“Aeroport...”...

Birdenem, kimdir biri egnine kakdy.

Ol oslagsyzlykdan ýaňa çala tisginip, arkan öwrülende ýoldaşyny gördi.

Elinde iki sany döner bilen nolbäşlik pepsi düpbejikleri.

Sesini çykarman soragly seretdi.

Ýöne dili gürlemese-de gözi “dillendi”:

“Ugraýasmy?”.

Hemdemi onuň sessiz sowalyny jogapsyz goýmady:

-Häzir daşyna çykyp taksi tutarys. Ilki bir gäwüşäli. “Garny doka bela ýok” diýlipdir dämi, agam?!-diýdi-de dönerdir-içgiň hersinden birini uzatdy.

Çete çekildiler.

Garaşylýançy oturgyçlaryň boşlaw künjegine çökdüler.

Garbanmaga başladylar.

Etli çörekden aňyrsyna birneme il gonupmy ýa-da arasynda owurtlaýan içgisi nepesini durlapmy, ýüregini mynçgalaýan tukatlyk azak-tenek köşeşip ugrady.

Hälden bäri kellesinde eşidilýän sözem öňküsi ýaly gamgyn lapykeçlige eýlenen däldi.

Her näme diýseňem...

...“Aeroport...”...

17
102
altyyeva
30.10.2023 15:59

Öňler bir işi bitirmejek bolsaň maslahatlaşmaly diýýädim. Sebäbi birine “Pylan zat edäýsem diýýän” diýdigiň, derrew ters gepler tapyp başlar. “Aý, ýalňyşaýmasaň, birden beýleligine öwrülip durberse nätjek?” diýip ugrar. Senem onsoň “Dogrudanam ýalňyşýan bolaýmaýyn” diýip ýaýdanyp ugraýaň. Magtymguly, ýalňyşmasam Göroglyda-da gaýtalanýar öýdýän, “Endişeli iş bitirmez, meýdanda däli bolmasa” diýýä. “Däli bolmasa” diýildigi, akylyňy diňleme diýilen ýaly eşdilýär. Üns berseňiz, akylly adamlar bir iş etjek bolsalar, gaty çekinjeň bolýalar. Akylly adamlar menden öýkelemesinler, “Sag sagynyça däli ogluny iki öýerer” bolýan ýeri durmuşda kändir. “Töwekgeliň işini taňry oňaram” diýilýär. Ýöne arapçada “töwekgül” Alla bil baglamak. Türkmenlerimiziň töwekgeli biraz “Degene gözüm menden däliräk” ýaly. Şu nakyllaram, dogrusy, başyňy çaşyryp barýa. Töwekgeliň işini taňry oňarýan bolsa, endişeli iş bitirmeýän bolsa, onda “Ýedi ölçäp bir kes”, “Maslahatly biçilen don gysga bolmaz” diýilýär — muňa nähili düşünjek? Ýa nakyllardanam göwnüňe ýaranyny, özüňe bähbitlisini saýlabermelimikä? Gürrüňimiň başynda kän maslahaty halamaýanymy aýdypdym. Sebäbi şu wagta çenli eden gowy, dogry işlerimiň arasynda “Şeýtseň ýalňyşaýma” diýlen maslahaty diňlemän, “Hany görübereris-dä” diýip edenlerimem kän. Beý diýsem bir işi bitirjek bolsaňyz, maslahatlaşmaň diýdigim däl. Eger şu wagta çenli bir zatlar eden bolsam, hemmesini maslahat salman, maslahaty diňlemän etdim diýsem, ýalançy bolaryn. Isleseň-islemeseň uly işlerde maslahatlaşýaň. Sebäbi maslahatlaşmasaň howply, ýalňyşaýsaň, soň ony düzedip bilmezligiňem mümkin. Onda aralyk bir ýol saýlamalymyka? Käte maslahatlaş, käte-de maslahatlaşma. Obamyzda meşhur bir anekdot bar. Biri sygryny öldürjek bolýar-da Dolow aga diýip bir ýaşula: “Sen kän ýyl sygyr bakan adam, gel bilip bersene, şu sygrym bogazmy ýa gysyrmy?” diýýär. Dolow aga-da sygryň bir eýlesine geçýär, bir beýlesine geçýär, gaşlaryny çytyp üns bilen synlap başlaýar. Sygyr eýesem oň hereketlerini sypdyrman, agzyny açyp, seredip durmyş. Ahyry esli wagtdan soň Dolow aga ýüzünem üýtgetmän: “Aý, bu sygyr ýa bogazdyr ýa gysyrdyr” diýipdir. Dolow agaňky ýaly menem: Durmuşda maslahatlaşmalydyram, maslahatlaşmaly däldirem diýäýsemmikäm? Risksiz, päsgelçiliksiz aňsat, boljagy görnüp duran işleriň-ä gymmatam şoň ýaly bolýar. Dükanda-da gowy zadyň, derek tutjak harydyň bahasy gymmat. Göwnüme bolmasa, maslahatlaşmak gowy zat welin, adamyň içinde höwes, tutanýerlilik, gaýduwsyzlyk, gaýrat diýen ýaly häsiýetler bolmalymyka diýýän. Maslahatlaşyp-maslahatlaşyp kemini goýman, soňam netijesinden gorkup dursaň iş bitmeýä. Men bir üýtgeşik açyş edemok, hemmämiziň bilýän zadymyz, ýöne tutanýerli, hyjuwly, gaýduwsyz adamlarda bir kemçilige köp duş geldim. Beýle adamlar köplenç diňe öz akyllaryna daýanýalar. Hiç kimiň ýanynda etsem-petsemem diýmeýäler. Etjegi içinde diýsem-ä edil dogry bolanok welin, eger maslahatlaşaýsa, biriniň ýanynda agzaýsa şol işi bitmejek ýaly görýänlerem bar. Bilmedim, “Dostdan kän duşman baram” diýýäler. Şu ýerde esasy aýdasym gelýän zatdan başgaragam bolsa, ýeri geldi aýdaýyn. Aýtjak bolýanym duşman meselesi. Men duşmanymyň bardygyna çynym bilen ynanyp bilemok. Dogry, bir ulurak iş etseň, gözigidýän, bahyllyk etjek bolýan tapylýar, ýöne olara duşman diýesim gelenok. Bahyllyk, görüplik bular ýöne adamyň ejizligimikä diýýän. Umuman alaňda gowy iş edip bilseň, göribem içinden seň şol işi bitireniňe begenýämikä diýýän. Hatda ol adam bu begenjini özündenem gizläp biler, ýöne edilen gowy işe begenmek adamyň zandynda bar bolsa gerek. Onsoň duşman diýip, ýene bir topar zatlary göwnüňe getirip, howsala düşüp ýörmek, was-wasa düşmek gaty ýalňyş. Şeýle pikirlere ynanmak duşmanyňdanam erbetmikä diýýän. Gowy görýän bir sözüm bar “Göwni açygyň ýoly açyk” diýýäler. Men-ä şoňa ynanýan. Ýogsa, göwniaçyklykdan zyýana galan gezeklerimem boldy.


Şu ýerde ýene bir degişme diýseňem bolýa bir bolan zady aýdyp bereýin. Ahmet Gurbannepesow diýip bir gowy şahyr bardy. Ol ýetim ulalyp, ýetginjek ýyllary çopana çoluk bolupdyr. Ahmet aga gürrüň bererdi. “Bir gün ýagyş damjyklaýa, welin, çopana “Pylan aga ýagyş ýagjak bolýa” diýsem çopan gara çyny bilen, edip oturan işinden ýüzünem galdyrman “Degme, ýagsyn” diýýä. Hamala men ýagyşa degäýjek, ony ýagdyrman durberjek ýaly” diýip loh-loh edip gülerdi. Menem “Degme, göwni açyklygym üçin kä ýarym köseneýin, göwnüm açyk bolsa bolýa” diýýän. Göwni açyklyk gowy zad-a, gowy zadyň bahasynyň gymmadrak bolmagam geň däl.


Maslahat meselesinde, kimden maslahat soramaly, kimden soramaly däl, şo hakda-da ilki pikirlenmelimikä diýýän. Kakamyň ejeme “Bilmeýän zadyňa maslahat berme” diýip käýinşi ýadyma düşýär. Adam diýilen köplenç maslahat bermäni gowy görýä. Bilse-bilmese bir zatlar aýdyp galýar. Bilemok diýmäni kyn görýär. Bilmezligi uly aýp hasaplaýar. Dogry, näçe köp bilseň, belki, gowydyram, ýöne hemme zady bilmek, maslahat berip biljek derejede baş çykarmak mümkin däldir-ä. Iki ikiň dörtdügini bilmeseň geňiräk, ýöne samolýot sürüp bilmeseň geň däl. Edil şoň ýaly, bilmeýän adama maslahat salmagam ýalňyş. Maslahat soraýanyň seni özüne konkurent, basdaş saýyp, dogrusyny aýtman biler. Bu eýýäm ol adamyň öz meselesi, sen sora, maslahatyny diňle. Saňa aýdylany köre-kör ýerine ýetir diýýän ýog-a. Oňarsaň ýene birine sala sal, bolmasa öz paýhasyňda öwür. Bir işi başlamaňkaň maslahat edip, gowy bişirseň, hiç wagtam zyýany degmeýär. Mümkin şu günki bitiräýmeli işiňi birki gün giç bitirersiň, ýöne boljak iş bolansoň, howlukmaly däl ekenim diýip ökünmeýäň. Maslahat diýmek bir adamy üns bilen diňlemek. Başga birini diňlemegi halamaýan adamlar köplenç özüne aşa göwni ýetýänler bolýar ýa-da adamlara göwni ýetmeýänler şeýle. Muň ikisiniňem ýalňyşdygy köre hasa. Ýene bir ýagdaýy aýdaýyn: kä adamlar maslahat bermäge çekinjeň bolýalar. Ýogsa özlerine maslahat berseň höwes bilen diňleýälerem. Muňa özboluşly gysgançlyk diýjegimem bilemok. Beýle häsiýetli adamlaryň üç görnüşine duş geldim. Birinjisi içinden “Men maslahat bersem, olam aýdanymy edip zyýana galaýsa, menden görer, Pylanyny diňledim-dä diýer” diýýä. Ikinjisi: “Men maslahat bersem, olam ters bolup çyksa, özüm ondan beter gynanaryn” diýýä. Üçünjisi hiç zadam diýenok. Ol seň aladaňa şeýle bir biparh, ol dünýe topugyndan diýilýänlerden. Elbet, biparh adamdan, maslahat berende seresaplyk edýän adam ýagşyrak. Biparh özüne-de biparh bolunjakdygyna akyly ýetmeýärmikä ýa şoňa-da biparhmyka? Kä kişi diňlense-diňlenmese-de maslahat berer, bir zatlar diýer. Kakam Gökdepe galasynyň şehitleriniň biri Hanmämmet Atalygyň bir sözüni ýatlardy. Pahyr özi ýaly bäş-üç sany serdar bilen gaça uruş etmegiň, galada ýygnanmazlygyň tarapdary bolupdyr. Ýöne köpçülik muny diňlemändir. Şonda biri: “Hanmämmet, alsaň bir maslahat berjek” diýipdir. Serdaryňam gahary depesine urup duran wagty: “Gaby bilen berseň alaýyn” diýip jogap beripdir. Ýaşyrak bolamyzsoň “gaby bilen” diýildiginiň manysyna birbada düşünmezdik. Kakam “kelläň bilen bile berseň alaýyn maslahatyňy” diýdigi diýip düşündirerdi. Gürrüňi mundan artyk uzatmayyn.


Hydyr Amangeldi

16
77
altyyeva
30.10.2023 09:07

Bu dünýä tapmak dünýäsi.

Bu dünýä ýitirmek dünýäsi.

Bu dünýä, has takygy, tapmak bilen ýitirmegiň arasyndaky asyl-asyl bolup duran dünýä.

Tapmak dünýäsindäki iň lezzetli begenç tapmazlyk.

Ýitirmek dünýäsindäki iň uly gynanç tapmak.

Munuň tagamyny tapyp hem ýitirip görmedik kişi bilmez.

Adam ogly düşünjek bolup öz täleýine kössek salýar.

Adam öz bulaşdyran ykbal ýumagyny çözlemek bilen ber-başagaý bolup ömrüni geçirýär. Bu dünýä durşuna doly çözülmedik hem ömürylla çözülmejek ýumak, öz bulaşdyran ýumagyňy çözmäge adamyň ömri ýetenok. Adama mydama nämedir bir zat ýetenok. Täze gelen adam öz ýumagy bilen başagaý.

Ýumagyny bulaşdyryp bilmeseň, sendenem bir adam bolarmy!

Adam ogly bu dünýä ömrüni-ýumagyny bulaşdyrmak üçin gelýär. Gepletseň, onuň ynanjy başgadyr. Men ýumagy düzedip-çöşläp otyryn. Dünýä düzüw däl. Dünýäni düzetmeli! Olar Allanyň guran öýüni düzzetjek bolup ber-başagaýdyrlar. Hudaýyň öýüni, dünýäsini düzedeniňden, öz garyp külbäňi, öz garyp dünýäňi düzet ahyryn, eý Adamzat!...


Osman Öde " Tapagan " romanyndan biraz...

14
39
altyyeva
29.10.2023 08:43

Annamyrat dymdy. Soňragam Aýgüljigiň ýüzüne seredip, birden janygyp ugrady:

― Ýürekde hiç wagt kine saklama, gyzym! Onda-da öz ýakynyňdan! Gaty gördüňmi ― aýt bada-bat! Içiňe salma, «Aý, soň bir ýeri gelende şapyladaryn-da!» diýme. «Pylanyň içinde daş döräpmiş» diýip eşidipmidiň? Soň eşidersiň. Anha, şol daş nämeden döräp başlaýandyr öýdýäň? Bir kiçijik jisimden, aýdyşlaryna görä. Adamyň içine eremeýän bir jisimjik düşýär. Düşýär-de, gylmydyr, dyrnakmydyr ― daşyna üýşürip ugraýar. Üýşürýär-üýşürýär-de, ýumrukçarak daşa öwrülýär. Anha, kine diýlen zadam şol eremezek jisimjik ýaly bir zat bolmaly. Içiňde näçe sakladygyňça, ulalýar barýar. Ullakan daşa öwrülýär şeýdip...


Kömek Kulyýewiň " Alty aý möhlet " eserinden...

14
90
altyyeva
29.10.2023 00:09

Tylla tarlaryny çözläp çar ýana,

Duýguçyl ýüregi salar lerzana,

Neneñ gözel görnüş -ýapraklar täne,

Çeker köñle kämilligiñ keşdesin,

Goý, bu güýzler hiç geçmesin, geçmesin!


Gül güýzüm,gujagy lälezar güýzüm,

Jadyladyñ,sende näme bar güýzüm?

Ömür kitabynyñ sahabyn düýrüp,

Bagt serpaýly günler basym ötmesin,

Goý, bu güýzler hiç geçmesin, geçmesin!


Ýassanyp ýarym-ýaş döken baglara

Sergezdan ýellere keýpim çaglaýa,

Men ýañadan aşyk boldum barlyga,

Hon-ha bulut typyp,seçdi pişmesin,

Goý, bu güýzler hiç geçmesin, geçmesin!


Dat edipdir darganjyran duýgular,

Ýagmyrynda ýagty oýlar durlanar,

Gül mekany öwzar saýan durnalar,

Toýnuk gurap,alyslara göçmesin!

Goý, bu güýzler hiç geçmesin,geçmesin!


Hyjuwlanyp-howalanyp howundan,

Owurtlapdyr aklym ylham suwundan.

Dideden daşlaşmaz,kalpdan kowulmaz

Göwne uçgun syçraýşyna teşne men,

Goý,bu güýzler hiç geçmesin, geçmesin !


Dile gelip bilmän, gursakdan ugran,

Sözlenmedik sözler şemal deý şuwlar,

Kalbymyñ gaý-tupanynda arzuwlar

Ýaprak kimin galgap,ýere gaçmasyn !

Goý, bu güýzler hiç geçmesin, geçmesin!


Gögele göwnümiñ galmaz armany,

Güýz bolup keşt etsem datly dünýäni,

Zemin zybalygy,arşyñ permany,

Tebigata berlen taýsyz peşgeşdir.

Goý, bu güýzler hiç geçmesin,geçmesin !


Sözlerden ymarat guran ýazarym,

Basan topragyna gurban nazarym,

Güýzüñ hak aşygy Gurbannazaryñ,

Damjalarda owazyny eşdersiñ:

"GOÝ, BU GÛÝZLER HIÇ GEÇMESIN, GEÇMESIN!"

14
16
altyyeva
28.10.2023 14:15

Adamzadyň ruhy dünýäsinde ýadro partlamalaryndan has erbet täsir edýän bir ýarag bar. Goranmagy kyn bolan biologiki ýaraglaryň biri - söz ýaragydyr.Bu ýarag ulanýan adamyň mekirligine , zannyýamanlygyna görä barha güýçlenýär, "hüjüm edileniň" ruhy taýdan ejizligine görä, zyýany- zeleli has tiz ýaýraýar...Söz - nygmat. Allatagala Garaýabyň hem dogry söz hakykatdyr. Emma " men sözümi owadanlap otyrmaýan hakykaty aýtýanda goýýan" diýýänler bilen ylalaşyp bolanok, Sebäbi ajy dermanyň şireli gabyk bilen berlişi kimin hakykata hem söze, ýürege barmaýar lybas gerek. Dünýädäki pajygalyklary, gurbanlyklary 70-80% göterimi söze lybas geýdirmäni bilmeýän "hakykatçyllaryň" misli gylyçly sözlerindendir.


Şahyrymyz G.Ezizow aýtmyşlaýyn :


Sözüň agramyny ölçemez tonna

Ölçemez güýjüni milýon kilowat

Söz - ýalaňaç pikre gyrmyzy dondur

Söz bar - kime şapbat

Söz bar - kime bagt


Dünýäde iň beýik şypa şolaňky

Şatlygmyzy siňdirýäris şolara

Dünýäde iň beýik jepa şolaňky

Hasratymyz siňdirýäris şolara


Söz - bu gazap bilen çakan ýyldyrym

Söz - bu gyz näzidir, dürleň - dürüdir

Başarmasaň - ol öçügsi ýyldyzlaň

Başarsaňam - lowlap duran Günüňdir

21
79
altyyeva
28.10.2023 10:48

“Maňa seniň gözleriňden gitme ýok...”

Gurbannazar Ezizow


Göwne güýz gussasy dolan çagynda,

Kalba sygman, duýgularym aganda,

Agşam çigreginde, daňyň çygynda

Öňki-soňky ýatlamamy tükelläp,

Saňa meniň gözlerimden gitme ýok,

Saňa meniň sözlerimden gitme ýok.


Köze dönüp, tyllasaç Gün doganda

Keşbiň görýän, melegim, gündogarda.

Ýeriň bagryn ezip ýagyş ýaganda

Damjalardan seniň sesiň eşdilýär.

Saňa meniň gulagymdan gitme ýok,

Saňa meniň ýüregimden gitme ýok.


Özge gözler gözlerimi eretmez,

Senden başga söýgi maňa gerekmez!

Başyny ýaýkanda akja derekler

Tüm saçlaryň ysy gelýär ýel bilen.

Şoňa meniň hyýalymdan gitme ýok,

Saňa meniň hyýalymdan gitme ýok.


Erikler güllände, joşanda bahar

Didelem ýene-de ýoluňa bakar.

Sen hakda hiňlenýär şowhunly şäher,

Asman, zemin — bar zat diňe sen hakda!

Maňa senli pikirlemden gitme ýok,

Maňa gamly pikirlemden gitme ýok.


Sypaýaňok düýşlerimiň birinden,

Medet diläp söýgiň zabun pirinden,

Keşbiň gözläp günüň giji-irinden,

Düňle boldum!

Eý, düşmezim halyma!

Maňa seniň ykbalyňdan gitme ýok,

Saňa meniň ykbalymdan gitme ýok!



✏Sapa HOMMADOW

17
27
altyyeva
27.10.2023 08:37

Hakydamy geçmişime aýlaýan

Şatlykmy, gussamy -

Düşnüksiz duman

Wagt hasyly sowurypdyr harpygyn

Diňe ýatlamalar galypdyr aman


Golaýma getirýän çagalygymy

Baglarda guşlaryň sesini diňlän

Juda oňat günler ýadyma düşýär

( Özgesini ýatlamaga çekinýän )


Tez maralyň saýasyna çalymdaş

Saklap bormy ötüp barýan ömri heý

Ýüregimiň törüne adyňy goýup

Söýgim galdy kebelegiň ömri deý


Käte ganat baglap asmana uçýan

Soňam kelemenläp gaçýan zemine

Şatlygyň nikabyn geýipdir gussam

Ýüzümde ýylgyryş, göwnümde kine


Geçeniň alnynda bulaşyp ýatyr

Sogabym, ýazygym, günä, etmişim

Başga zat owarram

Diňe özümi

Çekeleýän ellerinden geçmişiň


Ilmyrat Babaýew

18
30