alma___
09.04.2024 17:31
1 bòlùm
Bu waka baharda, badam güllånde
ýadyma düşýär. Şol waka diňe meniň
däl, saýat bolanlaryň hiç biriniňem
ýadyndan çykandyr öýdemok. Ol
barada ýazmaga ençeme gezek synanyşypdym. Emma başarmandym.
Belki, ol wakanyň meni erbet tolgundyrandygy üçindir. Belki-de,
ynsanlaryň köpüsiniň ýüregi mähirden doly
bolsa-da, käbiriniň namartlyklardan, göriplikden
sap däldigine hut Özümiň şaýat bolandygym
üçündir...
Bizi goňşy ýurtlarymyzyň birine üç ýyllyk.
gaýybana okuwa iberipdiler. Biz umumyýaşaýyş
jaýynda iki gyz bolup ýaşamaly bolduk. Men
Zeýnep diýen täjik gyz bilen ýaşaýardym. Derek
boýly, uzyn saçly gyzyň häsiýeti görmeginde-
nen gowudy. Ol meniň ýolbaşçylyk edýän
toparymdandy.
Oňem şu
şäherde ýokary okuw
jaylarynyň birini üstün-
likli gutaryp gidipdir.
Şonuň üçin ol şäheriň
içinem gowy bilyärdi.
Olaryň dilinde-de edil özleri ýaly gürleýärdi. Rus
diline-de ökde-di. Umuman Zeýnep jemgyýet-
çilik bilimlerini gaty gowy bilýän, bilimli, ýokary
düşünjeli gyzdy. Ustesine-de örän hojalykçydy.
Onuň bişirýän naharlary ýaly nahary menem
bişirip bilýärdim. Yöne ol bişirse, naharyň tagamy
üýtgeşik bolýardy.
Men häsiýetim boýunça göwnaçyk diýilýän-
lerden. Özüm, maşgalam, çagalarym barada
Zeýnebe bile ýaşap başlan gününiz gürrüň berdim. Ol weli dymýardy. Özi barada gürlemegi halamaýardy. Göreniňiz men-dä, ýüregim ýarylyp
barýan ýly ondan: «Seniň adamyň, çagalaryň
barmy?» diýip soramda, ol diňe kellesini ýaýkap
jogap beräýdi. Menem beren sowalyma gy-
nandym. Belki, onuň durmuşynda gürrüň ber-
mesi kyn bir ýagdaý bolandyr diýip pikir etdim.
şondan soň Zeýnebiň òzi dillenmese, ondan hiç
Zat soramaýyn diýen netijä geldim.
Gün yzyna gün, aý yzyna aý geçip, òwrenişip
gitdik. Her gezek synaglardan soň òýe gaýdamda Zeýnep gözüne ýaş aýlap, meni howa men-
menzilinden ugradardy. Men çagalarymyň ýányna
howlugardym. Olar bilen günde telefon arkaily
gürleşip dursam-da, çaltrak olary bagryma
basyp, alan sowgatlarym bilen begendiresim
gelerdi. Zeýnep barada bolsa öýe baramsoňam
pikirlenerdim. Şeýle ajayp maşgalanyň otuz baş
ýaşap. yeke gezip ýörşine gynanardym.
Indiki sessiýa, bahar aýlarynyň başyna
umumyýaşaýyş jaýyna baramda Zeýnebiň gele-
nine eyýäm birki gün bolan eken. Ol eýýäm ota-
gymyzy gül ýaly edip goýupdyr. Ondan gülleriň,
süýji naharyň, oňa goşulan dürli otlaryň ysy gel-
ýärdi. Yanynda-da owadan ýerli milletden bolan
gyz bardy. Gyz edil surat ýaiy owadandy. Özem
soňky nysakly ýewropa eşigindedi. Onuň dyrnak
lary uzyn barmaklary gözilginç uly göwher gaşly
ýüzüklerden doludy. Boýnundaky göwher gaşly
teneçir onuň gulagyndaky ysyrga bilen utgaşyp
gidýärdi. Ýöne olaryň ikisem gamgyn görünýärdi
Zeýnebiň-ả gözlerem aglana meňzäp, owadan
badam gabaklary pökgerip durdy. Zeynep:
- Bu gyz menin uniwersitetde bile okan
synpdaşym Rano, ol şu säherde ýaşaýar.
dowamy bar.
26
158
alma___
08.04.2024 10:37
Hekaýa.
Durmuş ýoly
òwrüm-òwrüm. Zurnalda çap edilýän makalalary höwes bilen okap, durmuşymda ýalňyş hereketleri
emejek bolup çalyşýaryn. Yöne durmuşda her hili ýagdaýlar bolýar.
Men Aman bilen tötönden tanysdym. Ýagny ol biziň
òýmüze jaň edip, birini sorady. Menem onuň ýalňys
dùsendigini aýtdym. Ol bolsa soň-soňlaram jaň edip:
- Sesiňiz şeýlebir ýakymly welin, siziň bilen gürleşnek
bolýan. Meniň adym Aman - diýip, özi bilen tanyşdyrdy.
Seydip, biziň aramyzda tanyşlyk açyldy. Biziň telefon arkaly gürrüňdeşligimiz birnäçe aý dowam edensoň, Aman
meni duşuşyga çagyrdy. Onuň bilen görüşmegi menem
arzuw edýärdim. Sebäbi gepleýiş äheňinden onuň
ôran akyly, salyhatly hem-de dünýägaraýşy giň oglana
meňzeýärdi. Men Aman bilen duşuşmaga razy boldum.
Şäherimiziň seýilgähleriniň birinde duşuşmagy karar etdik.
Duşuşmaly wagtymyz golaýladygyça men tolgun-
ýardym. Bezenip-beslenip, duşuşyk belleşen ýerimize
bardym. Seretsem, eli ter çemenli bir ýigit ýylgyryp dur.
Meniň ýaýdanyp, ädimimi haýaladanymy gören dessine
ol maňa baka ýöneldi-de:
- Siz Gözel bolsaňyz gerek. Siz-ä meniň göz öňüme
getirişimden hem owadan ekeniňiz- diýdi welin, dünýä
me rahatlyk aralaşdy.
Biz ondan-mundan gürleşip, esli wagt oturamyzsoň
öýmüze gaýtdyk. «Men onuň göwnüne ýaradym-
ykam?» diýen sowal kellämden çykanokdy. Belki ol
hem şol sowaly òzüne onlarça gezek berendir diýip pikir
edenimem şoldy welin, Aman maňa jaň edip:
Gözel, şu gün men seni sòýýändigime has takyk
göz ýetirdim. Eger garşy bolmasaň, gel, ikimiz toý edeli.
Maşgalamyzda men iň ulusy. Ahlisi meniň öýlenerime
garaşýar. Onsoňam, ejem ýaranok, çaltrak öýlensem
kem däl– diýdi.
Amanyň bu sözleri meni aljyraňňylyga saldy. Sebäbi
men maşgalamyň körpesidim, Özümden uly iki agam,
gyz doganym bardy. Men Amana hiç zat sòz berme-
dim, onuň teklibi hakynda oýlanjakdygymy aýtdym.
Soňabaka Aman meni howlukdyryp başlady. Yöne
biziňkiler razy bolmansoň, men Aman bilen arany aç-
maly diýen netijä geldim, onuň jaňlaryna jogap bermedim, çakylygyna çykmadym.
Şeýlelikde aradan iki ýyl geçdi. Bir gün Aman maňa
jaň edip duşuşyga çagyrdy. Men oňa ýok diýip bilme
dim. Aman meni görenden:
- Sen näme üçin biziň söýgimize beýle ýüzleý
çemeleşdiň? - diýip, nägileligini bildirdi.
- Bagyşla meni, Aman! Men örän ejiz ekenim, soýgimiz üçin göreşmäge mende hiç hili erk-ygtyýar ýokdy -
diýip, men ondan ötünç soradym.
- Bolýar, ýöne indi beri aramyza tow düşmäwersin,
Gözelim- diýip, Aman maňa ýylgyryp bakdy.
Bir günem işim düşüp, Amanlara jaň etmeli boldum.
Maňa bir gelin jogap berdi.
-O-a ýok. Ony kim soraýarka?
- Men Gözel. A siz kim?
- Men Amanyň gelni - Eneş.
Üstümden gaýnag suw guýlan ýaly boldy. Asyl ol iki
ýyl mundan öň öýlenipdir, olaryň bir gyzjagazy hem bar eken. Aman bu ýagdaýy şeýle düşündirdi:
- Ejemiň ýarawsyzdygyny saňa aýdypdym ahyry.
Şonuñ üçin men tizden-tiz òýlenmeli boldum. Sen razy
bolmaňsoň, garyndaş gyzyma öýlendim. Yöne men diňe seni söýýän, Gözel. Eger isleseň men gelnim bilen aýylyşyp, saňa öýleneýin - diýdi
Mähriban okyjylar! Maňa ejir berýän bu söýgä nähii
çäre tapyp borka?! Men nätsemkäm? Ikinji bolup ba
raýyn diýsem, il-günde ýok zat däl, durmuşda duş gelýär.
Yöne olaryň maşgalasyny bozup, çagany atasyz hem
goýasym gelenok.
Başga birine baraýyn diýsem, ýüregim edenok. Amandan başga gözüme hiç kim görnenok. Men-ä kelebiň
ujuny ýitirendirin. Maňa maslahat, dogry ýol salgy beriň!
G. JUMAÝEWA,
21
143
alma___
05.04.2024 15:05
Rowaýat
Òñki zamanda bir pàkize aýal bar ekeni.Ol òz òýi hojalygy bilen bolar ýòrer ekeni.Bir guni dañdan ýatyrka ol bir dùyş gòrýar. Dùýşinde bir perişde sypat ýaşuly oña ,,Bu gun òýiñe Allatagala nazar saljakdyr senden habar aljakdyr garaşyber"" diýipdir.Aýal ukydan oýanyp begenip, òyini tòwerek daşyny arassalamak bilen bolyberipdir.Şol wagt daşkyrak goñşylarynyñ biri gelipdirde ,,Goñşy menà garyndaşlarymyñ sadakasyna barýardym,çagamy alyp gitsem horlanjak goýyp gitmànede òýde hiç kim ýok ,sen şu çagany òýlàne çenli alyp galyp gòzlàp berày "diýip 3 4 ýaşlaryndaky ogyljygyny getiripdir.Onda òý eýesi aýal ,,Ýok goñşy şu gùn men çagañy alyp galyp bilmen işim kop başda birine goýay" diýipdirde goñşysyny ugradypdyr.Soñra nahar taýyarlap başlapdyr ,Hahar taýýarlaýarka bir garryrak aýal onyñ ýanyna gelip.,,Gelinjan men geçip barýardym welin ýadapdyryn bir çaý berip bilmersiñmi" .diýipdir.,,Wah daýza şu gùn meniñ wagtym ýokda menìñ ìşim kòp sen anha ol goñşylara baraý diýip goñşylaryny salgy berip ony hem òýine salman ugradypdyr.Nahar bişirip saçak ýazmaga başlapdyr.Şol wagt garyndaşlaryndan bir aýal gelip ,,Men oglym ùçin Meretlere guda bolmaga gitmekçidim sen maña ýoldaş bolyp gidàyseñ diýip geldim ýòr gidip geleli diýipdir.Onda ol aýal,,ýok bu gùn men myhmana garaşýan "diýip onyñ bilen gitmàn ony hem ugradypdyr.Hemme zady taýýarlap garaşyp otyrşyna irkilenini duýman galypdyr.Dùýşine ýenede şol ýaşyly girip ,,Keýgim sen indi garaşyp otyrma Hydyr ata seniñ òýiñe 3 gezek bardy.Uçisinde-de sen onyñ mòhimini bitirmediñ" diýipdir
Her geleni Hydyr bil,her gijàni Gadyr bil diýen nakyl şondan dòràn bolsa gerek
27
166
alma___
04.04.2024 13:26
Gadym zamanda bir ýigit han hezretleriniň kabulhanasyna baryp.
-Han aga, maňa bir işjagaz berseňiz!
Han ony synlap.
–Wah, inim, hemme emeller eýeli ahyryn. Ynha, guşbegi, diwanbegi
onbegi ýaly emeller-de eyeli. Onsoň men saňa näme emel berjegimi
bilemok-da-diýýär.
Ýigit tagzym edip:
-Han aga, maňa hatlap-möhürläp şemalbegi
wezipesini beraýin
diyeninden köşkdäkileriň hemmesi gyzyl-gyran bolanlar.
Yigit aljyraman:
-Han hezretleri, maňa şol emel bolýar. Yöne maňa on sany nöker, bir
tirkem düýe, üç-dört sany köne kilim, Özüme egin-baş, at-ýarag berseńiz
diyyä.
Han we onuň köşk emeldarlary gyzyl-gyran gülşüp, «Ynha-a
şemalbegidigiň hakda güwäň» diýip, ýaňky ýigididiñ diýen zatlaryny berip ýola salanlar.
Halkyň ak ekine orak salan, harman alýan günleri eken. Harmanyny döwip
bolup, ýaňy çäjini harpykdan saýlamaga duranlaryň ýaňky ýigit baryp şemal gelýàn
taýyna kilim, palas tutýarmyş. «Bi nätdigiň boldugy, gaç beyläk?l» diýselerem, yaňkyň eli hatly, yany hem nökerlimiş.
Millet basga düşen: «Şemalbegi gelipmis, hiç kime harman aldyranok
diýip.
Bir gün köşgüň daşky zaňy zaňňyrdapmyş. Çykyp görseler, bir tirkeş
düýe arkasy ýükli gelipdir.
Han hezretlerine aýdanlar:
-Siziň şemalbegiňiziň daýhanlardan ýeliň muzduny ýygyp hazynañyza
ibermesiniň netijesi şudur.
Şonda han hezretleriniň ýanyndaky bir alym, dana kişi:
-Han hezretleri, Yaradanyň ýaradan ýagtylygy, tümlügi, ýagyş-ýagmyrny
yeli-şemaly üçin halkdan töleg almak heniz görlen däldir. Şemalbegiñizi
gaýtaryň, halky ynjytmaň-diýýär.
Onsoň han bu sòzlerini dogry bilip, «ugurtapyjy» yeser ýigide ýer-suw bölüp bermegi, özünide
miraba kömekçi edip bellemeklerini buýurýar.
19
76
alma___
04.04.2024 05:26
4 bòlùm
Mergen atasyna
Men Maýsany bäbekhana alyp gitjek, maňa ak pata beriň.Agtygynyñ
sözleri garrylaryň gözüne begenç ýaşyny çaýdy.
Hangeldi oba keselhanasyndan şäher keselhanasyna Meret tilkiniñ
kömegi bilen geçirlipdi. Ol ýerdäki lukmanlardyr Şepagat uýalary
Hangeldinin beýdip yuze çapmasyna haýran galsalar-da, onuń ellerinin
ussatlygynyň
önünde baş egýärdiler. Bu günem içjek kofesini lezzet bilen
tayyarlap duran Hangeldinin ýanyna şepagat uýasy aljyrañny halda gelip
yüzlendi:
Hangeldi Baýlyýewiç, bize bir ýaş ýigidi getirdiler, maşyn kakypdyr.
Bahymrak göräýmeseniz ýagdaýy öwerlik däl. Göräýseňiz.
Sepagat uýasynyrn howsala bilen gürleýşini eşitmeyän ýaly, Hangeldi
cemcejisi bilen kofesini bulap durşuna biparhlyk bilen dillendi:
– Hossarlary geldimi?
Şepagat uýasy:
–Ýok, entek gelen adam ýok diýdi. Hangeldi şepagat uýasynyň
yüzüne-de seretmän:
-Gelenlerinden soň bararyn, hiç zat bolmaz. Şepagat uýasy gapydan
nähili çykanynam duýman galdy. Yene oljasynyň onjagyny hyýalynda oýlan
Hangeldi bolsa, kofesine giymendi. Biraz wagt geçeninden soň, şepagat
uyasy täzeden geldi. Hangeldi ony görenden ýene önki sowalyny berdi.
Henizem yigidiň hossarlarynyň gelmänigini eşidende bolsa, şepagat
uýasyna azmly darady:
Name yüregin ýarylyp barýar, kofe içmäge goýmadyň, bar, işiň bilen
bol.
Gyz onuň gözleriniň gahardan gyzaranyny görüp, aljyrap, gapyny
yapmagy-da unutdy.
Hangeldi:
Öyünizde gapy bir barmy? diýip, sesine bat berdi.
Gyz sesini çykarman, yzyna dolanyp gelip gapyny yapyp gitdi.
Hangeldi öz ýanyndan: «Her birinin ýanyna ylgap baryp dursaň, gadyryň
bolarmy?» diýip, özüne öwüt berdi. Şol wagt telefon jyňňyrdady.
Hangeldiniň telefony alanam şol welin, gapy yene açyldy. Gapydan giren
sepagat uýasynyň yüzüne seretmän, söýgüli daýysy bilen gürrüñe başlady.
Olaryň gürrüni uzaga çekdi. Gürrüňiniň arasynda: «Daýy, bu ýerdäkileriň
gözleri öwrenişipdir, şepagat uýalaram gapyny kakman giräýerler-de, iki
gözüňe seredip durlar» diýip, gyzyň üstünden güldi. Gyz yüregini daşa
baglap, batyrgaýlyk bilen söze başlady:
- Siz kim bolsaňyz-da hassalara seretmek siziň borjuňyz. Onsoñam,
ol oglany yolda maşyn kakypdyr, biz tanamasak, kime duýduraly? Eşiderler-
dä, gelensonlar siziň nebis haltanyzam boş goýmazlar diýip gapyny batly
yapyp çykyp gitdi.
Gyzyň sözlerine gahary gelen Hangeldi telefony goýdy-da, onuň yzy
bilen çykdy. Yzyndan yetip şepagat uýasyna käýejekdi. Näsagyň ilki
seredilyän otagyny nazarlap barşyna, oňa ýetiberende ondan çykan hälki
şepagat uýasy bilen tasdan çaknyşypdy. Ol oňa bir zat diýjek bolup agzyny açandan gulagy.
-Indi barmaňam, gic- diýen sesi eşitdi. Ol sakga saklandy, dessine-de
yüregine bir howsala düşen ýaly, hasanaklap içeri kürsäp urdy. Sekiniň
üstünde ýatan näsagyň ýanyna gelip sakga saklandy, yüzüni aşak tutup-
uludan bir demini aldy. Ak örtügiň aşagynda howply bir zat bar ýaly
yuwaşlyk bilen onuň çetinden galdyrdy. Mergen! Ol ilki gözlerine ynanmady
ak örtügi goýberdi. Yöne ara dem salman, indi ak örtügin bir gyrasyndan
tutdy-da ony serpip goyberdi. Mergen! Hawa, bu ýatan neresse Hangeldiniñ
yeke ogly Mergendi! Hangeldiniň aýaklarynyň ysgyny gaçdy, gözleriniň
öni garaňkyrap gitdi. Ol zordan ýykylman saklandy, krowada ýaplanyp.
dyzyny yere berdi. Ogly Mergeniň sowap barýan elinden tutup, maňlaýyny
krowata urdy. Bu wakany synlap ýatan ýaly Mergen pahyryň gözleri
entegem açyk durdy. Muňa gözi düşen Hangeldi:
–Waý, balam-ey..- diýip, gygyranynam duýmady. -Onuň aýylganç
ýogyn sesi keselhana ýaň berdi. Ol elleri bilen sypalap oglunyň açyk
gözlerini ýumdurjak boldy. yöne olar ýumulmady. Hangeldi:
Yumaý-da, jan balam! - diýip ýalbardy. Emma gözler ýumulmady.
Töwerek adamdan doldy, seredip duranlaryň käsi Hangeldiniň bolşuna
dözmän aglasa, käbirleri Mergene dözmän aglady. Misli uklap ýatan yaly
owadan ýaş ýigidi gara ýere dözer ýaly däldi.
Birdenkä hemme adamlar gyra çekildiler, bir eli hasaly gapydan giren
Baýly aga gözlerinden boýur-boýur ýaş dökýärdi, elleri titräp, garry ýürek
ezilýärdi. Arada galan iki ädimi atmäge onuň gurbaty çatmady. Perişde
ýaly atasynyň, ak guş ýaly balasynyň önünde günäli durmak Hangeldä
agyrdy. Hudaýtarapyn geň zadyñ biri hem, atasynyň gelenini duýan ýaly
gojanyň eli çala degenden Mergeniň gözi/ýumuldy. Yaňyja dünýä inen
çowlugynyň hoş habary gese-de, şol ýagşy habary getirmäge giden
agtygynyň gelmeli mahalynda gelmänsoň gòzlegine çykan atasynyň eşiden
bu habary onuň bilini bükdi.
Baýly aga: «Goý, Alla hęr bir halal Bendesini hallykdan aýyrmasyn.
Haramyň günäsini halal çekdirmesin» diýip aglady. Yöne dünýeden gaýdan
halal agtykdan çowlugyň dẫnýä inenine şùkùr etdi.
Baýly aganynky hakyt «Oňüm gelenden soňum gelsin» diýleni boldy.
Häzir ýüzüni ak tam edip durşuna ol öz geçen ömür menzillerini yekme-ýek
göz atuwyndan geçirýäne meňzeyärdi.
Ogly Hangeldi onuň gözüne häzir hut Ezraýyl bolup görünýärdi. Agtygy
Mergeniň heniz reňki solmadyk jansyz keşbine seredip duran ata gapdala
òwrūljek bolanda tas ýykylypdy. Gapdalda duran Hangeldi kakasyna tekge
berjek bolup elini uzadandan...
– Eliňi çek, senden gara ýerem ýakyndyr..
Dişden syzylyp aýdylan bu jümlä Hangeldi tisginip gitdi. «Näme üçin?»
diýen sowaly müýnli nazaryna salyp kakasyna gönükdirende garry
professor has mojuk zat tapdy.
Çykar egniňdäki ak halady. Ol ak halady seň ýaly gara ýürek
haramzadalar däl-de, hakyky lukmanlar geýmelidir. Çalt bol.
Düzüwlik garaşmaly däldigini duýan Hangeldi ak haladyny çykaryp-
gykarmanka ony zarp bilen kakyp alan Baýly aga aýagynyn aşagyna
oklady-da, ýigrenç bilen depeledi.
Töwerekdäkiler aňk bolup galdylar.
Màdem .Òwezow.
17
83
alma___
03.04.2024 18:02
3 bòlùm
Men seniñ kakañ, olaram meniñ dostlarym. Duşin adamlar eşigiñe
seredip garşy alsalar, akylyňa seredip ugradýarlar. Onsoňam, çagyrylmadvk
ýere barylýan däldir. Şol oturyşmada gerek bolan bolsa, biz daýyňam
çagyrardyk. Oglum, türkmende yeke yere çagyrylman barýarlar, olam ýas
yere. Galan ýere Taňry myhmany bolaýmasaň, çakylyksyz barylmaýar,
Galyberse-de, köpçülikde az gürläp, aýtjak sözüňi seljermeli. Ulyny
sylamagy, saçak başynda özüňi alyp barmagy bilmeli. puluń yşkyna düşen
daýyň bolsa, meniňem, dostlarymyňam keýpini gaçyrdy.
Baýly aga ellerini sandyradyp, äýnegini stoluň üstünde goýdy-da,
Hangeldiniň ýüzüne seredip, sözüni dowam etdi:
-Musulmanlar doňzy haram hasap edyärler, goýun malyny halal. Eger
üns berseň, doňuz jojuklanynda az hasapdan alty-sekiz ýa-da on ikä çenli
jojuklasa, goýun maly köp berse iki guzy, ýagny ekiz guzy beryär. Şeýle-
de bolsa, her bir üýşmeleňde, toýda-ýasda, ýa-da Gurban baýramynda
her hojalykda biri soýulsa-da goýun sürüsi kemelmez, emma doňuz welin
süri bolup ýören ýerini gören dälsiň, görmersiňem diýip, ýerinden galdy
we gahar bilen çykyp gitdi.
Kakasynyň aýdan sözleri Hangeldi üçin eşegiň gulagyna ýasyn okan
ýalydy. Ol onuň aydanlaryndan many çykarjagam bolmady.
Baýly aganyň aladasy artdy. Ol köplenç halatlarda, haýsy niýet bilen
nirä barýanynam ýadyndan gykaryp başlady. Töweregindäki işdeş
ýoldaşlaryna aýtman, esli wagtlap sermenip maňlaýyndaky saçlarynyň
arasynda galdyran äýnegini hem gözleyän wagtlary bolýardy. Oglunyň
aladasy Baýly agany aljyradýardy. Neslini, söýgüli kärini dowam etdirjek
oglunyň baýlygy abraýdan ýokary tutmagyny aklyna sygdyryp bilmeyardl.
Indi näme üçindir Baýly aga oglunyň lukman bolmazlygyny isledi.
GUhlerin bir güni Baýly aga işden gaýdyp gelýärkä, Meret tilkininiñ
maşynynda oturan ogluna gözi düşüp, näme üçindir depesinden gaynan
suw guyýlan ýaly boldy. Öýüne gelip, aýaly Gözel günäkär ýaly onuń bilen
hem gürleşesi gelmedi. Ogly gapydan girenden Baýly aga çydamady.
Ýüreginde dykyn alyp duran kinäni, gahary onuň üstünden eńterip ugranyny
özem duýmady. Elmydama agzybirlikde ýaşap, gaty-gaýrym diýişmedik
hojalykda sowuklyk döredi. Emma Baýly aganyň öňki aýdan sözlerinden
many çykarmadyk ogluna, sözüňi zaýalanyňa degmeýärdi. Gözel eje, eger
ogluny öýerse, düzeler diýen niýet bilen, ony öýermäniň kül-külüne düşdi.
Özüniň bu pikirini bada-bat adamsyna-da ýetirdi:
Ony öýlendirsek nädýär, okuwynam tamamlap barýar ol.
Baýly aga belli bir zat aydyp bilmän, iki eli bilen yeňsesini tutup, gözlerini
ýokaryk dikdi:
Bilmedim-dä, Gözelim.
Oýe gelin gelensoň, hemme zat oñat bolar.
Gör-dä, Gözelim. Sen enesi, özüň gowy bilýänsiň.
Hangeldi şol wagt daýysy bilen ýygjam aragatnaşykdady. Kakasynyñ
ýoldaşlary onuň üçin ýok yalydy.
Hangeldi synaglarlan ýokary bahalar bilen geçdi. Sonky döwür okuwyna
hezil bermän, daýysynyň yzyna kän düşýän bolsa-da, nesil yzarlap gelýän
bilim onuň ýüzüni ýere salmady. Dogrusy, onuň bilimine dil yetirer yaly
däldi.
Okuwyny tamamlanyndan soň, ol öýlenmäge garşy bolmady. Toýy örân
uludan tutdular. Gözel ejäniň işleýän obasyndan bir abraýly yeriñ
maşgalasyny gelin edip aldylar. Gelin Hangeldiniň hem göwnüne yaran
bolmaly. Ol ýaz ýaly açyldy. Yöne, şonda-da Hangeldi daýysy Meretden
arany kesmedi. Mahal-mahal ogrynça onuň bilen jaňlaşýardy. Ondan
maslahat sorardy, käte pulam alardy. Meret bolsa oña:
Ejeň, kakaň bilen deň bolmagyn, näme diýseler sesiñi çykarma,
etjegin içinde bolsun diýerdi.
Hangeldi okuwy tamamlap, işe başlady. Onuň tejribesiniň artýandygy
mese-mälim görünýärdi. Meret hem tanyş-biliş adamlaryndan näsaglan
bolsa, hökman haýyş eden bolup, tanyşsyrap Hangeldiniň işleyän
keselhanasyna ýerleşdirýärdi. «Lukmanyň göwnüni görmeli» diýen bolup,
elten hassasyndan pul hem alýardy. Alan pulunyň ujundan Hangeldä-de
berýärdi. Ol
- Men saňa diýdim-ä, kireýsiz kilim kakmagyn, eliňden haýyr tapan
aklygynam berer -diýip düşündirýärdi.
Hangeldi hem daýysynyň getiren näsagynyň yanyna günde üç girip-
çykýardy. Beýleki näsaglara bolsa garaýşy beýle däldi. Baýly aga
Hangeldini beýleki lukmanlar bilen deň tutýardy. Köplenç halatlarda, sorag
berip, oglunyň düşünjesini barlaýardy. Onuň beren jogabyndan
kanagatlansa-da, ony daşyna çykarmaýardy.
Kaka, näme üçin başgalar bilen deň jogap bersem-de, meniňkiniň
dogrudygyny aýtmaýarsyň diýdi.
- Köpüń içinde seni döwmesem şol-da seni öwdügimdir. Owüber-
mekdenem gorkýan «Öwülen oglan önüni hapalaýar» diýen gürrüň bar.
***
Toýdan soň Maral lukman bolup Hangeldiniň ýanynda işe başlady.
Näme üçindir Hangeldi Maralyň öz ýanynda işlemegini islemeyärdi, hatda.
Laplenc halatlarda, onun beren soraglaryna jogap bermeg-ä beýlede
dursun, ýüzüni almany-da hiç zatça görmezdi. Onuń lukmana gelişmejek
käbir hereketlerini Maral aňsa-da, Baýly aganyń sylagy üçin sesini
çykarmaýardy.
Wagt geçdigiçe Hangeldiniň nebsi otugyardy. Dura-bara ol nebis diýen
belanyň guluna òwrileninem duýman galdy. Meret tilkiniń bu bolşa göhi
geldi, ol yegeninin geçirmeli her bir operasiýasyna nyrh goýup başlady.
Aradan bir ýyl dagy geçip, Hangeldiniň ogly dünýä inende, onuń şanýna
tutulan şagalaňa gelen adamlary gören Baýly aganyň keýpi bolmady.
Emma, her niçik-de bolsa, onuň durmuşyna goşulasy gelmedi. Yyllar geçdi,
Baýly aga aýaly bilen goşa garradylar, agtyk gördüler. Hudaý halasa, indi
olaryň çowluk görjek mahallaram uzakda däl. Golaýda olar agtygy Mergen
uly toý tutup öýlendirdiler.
Yöne Hangeldi özbaşdak boldy. Maşynam aldy, jaýam aldy. Emma
garrap tapdan düşen ene-atasynyň welin, gapysyny sonky gezek haçan
açany-da yadyna düşmeyärdi. Birlän-ikilän garrylaryndan habar al
durmagy maslahat berenlere-de:
Õlar meniň edenimi bilmeýärler. Şu bolçulyga begenip ýaşabermeli
welin, olar meniň berenimem almaýarlar. Derimi döküp esli wagtlap aýak
üstünde işläp alan aklygymam haram hasap edyärler - diýip, gaýtam.
olaryň özlerini günäkärlärdi.
Hangeldiniň ayalynyň hem bar gürrüňi harsydünyälikdi. Aýlanyp-dolanyp
garrylaryňka geläýse-de:
–Ejesi, näme barmaýarsyň-la? Haly aldyk, düşek aldyk– diýip, täze
alan goşlaryny mazamlardy. Terbiýeli ýeriň maşgalasynyň baýlygyň guluna
öwrülmegi, akylyňa sygdyrar yaly däl.
Günleriň bir güni agtygy Mergen gelip atasynyň ýarasyna duz basdy.
Ol zeýrenip:
– Ata, men-ä näme etjegimi bilemok. Yoldaşlarymyň arasynda-da
ýüzüm yok, nirä barsam kakamyň doňýürekliligi, her bir operasiýa üçin
nyrh kesyändigi baradaky gürrůň ýüzümi gyzardýar - diýdi.
Atasy bokurdagynyň dolanyny hem duýman galdy, salym geçenden
soň özüni dürsäp:
-Wah, balam. meniň ýaramy gozgama, ol ýasymyň soňunda meniň
çemçeläp ýygnan abraýymy çanaklap dökjek boldy. Il gargyşy ýaman
zatdyr, Sen bir nebsiň guly bolmaweri, balam - diýdi.
Yogsa-da, ata, men gelnim bilen size göçüp geläýeýin? Goý, ol òz
dùnýasinde ýaşabersin - diýip, kakasyna gaharlandy. Sonda
. Şonda Baýly aga:
- Men bir akyldaryň «Ataň ýaramaz bolsa çalyş» diýen pähimini
okapdym. Şoňa düşünýämiň guzym - diýdi.
-Yok, atam.
- Düşünmeseň, diňle. Dogrudanam, atany hiç zada çalşyp bolmaýar.
emma sen halallykda, arassa, päk hyzmatda halka özüni tanatsaň, onda
saña «Hangeldi nebsiň ogly» diýmezler-de, ony görenler Mergen lukmanyñ
kakasy diýerler, düşündiňmi?
– Düşündim, atam.
Mergen atalaryna göçjekdigini ejesine duýduranda ol ör-gökden geldi:
-Sen biziň ýeke perzendimiz, kakaň bu zatlary senin üçin gazanýar,
han-ha maşyn, ynha, jaý, iýseňem bar içseňem. Ynha, haý diýmän,
okuwyňy tamamlap işe başlarsyň...
Mergeniň:
–Gözýaşdan ýygnanan baýlygyň maña derkary ýok -- diýenini eşiden
kakasy ol jaýdan gaharly gygyrdy:
- Bahar, goy, gitsinler, saklama. Gümündenem aňryk gitsinler, olar
mes bolýarlar. Huşy gaçyp ugran garrylaryň gepine gidýändirler, olaryň
pensiýasy özlerine bir ýetýärmikä? Goý, birazrak horlansynlar. Gitjek ýerleri
nire, özlerem geler.
Adamsynyň aýdanyny makullan aýaly olaryň önünden aýryldy.
Mergen öýüni aýryp, atasynyň ýanyna göçüp geldi. Gelni Maýsa olaryň
hyzmatynda bolup, gamgyn ýüreklerini galkyndyrdy. Garrylaryň täzeden
ýaşaslary geldi. Aýy-güni dolan Maýsany bäbekhana alyp gitmeli boldy.
dowamy bar
18
67
alma___
03.04.2024 05:51
Meret daýym yaly-la!diýip, begenjini daşyna çykardy.
Sähel salymyń içinde Baýly aganyň kellesine her hili pikirler gelip-geçdi:
– Eýgilikmikä beri, gelşi juda aljyraňňy görünýär-le.
Gözel ejäniň hem ýüzi ak tam boldy. Onýança, maşyn gelip bularyň
golayynda saklandy. It ýylgyrşyny edip bir eli çüýşeli, dyzyny zordan ýapýan
balakly Meret tilkini gören Baýly aganyň bar keýpine sogan dograldy.
Doganynyn bolup gelşini gören Gözel ejäniň hem utanjyndan ýůzi nar
ýaly gyzardy. Emma Meret tilkiniň ýüzüniň hamynyň galyňdygyny diýip-
aýdar ýaly däldi. Her näme-de bolsa, Meretgeldi aga ginlige salan boldy:
Gel, inim, eýgilikmi özi?
–Eýgilik-le, agam, gaýdanyňyzy eşidip yzyňyzdan eńayendirin. Ertirki
cykyşym, maña sizi tapmak dert boldy.
– Beýle bolsa, saçak başyna geç, inim– diýip, çetde oturan Döwran
aga gürledi. Şol wagt bir eli ýaňyja bişen çişlikli Aşyrmät gyzjagazy Altynayyñ
elinden tutup geldi-de:
- Hangeldiniň daýysy bolsaň myhman dälsiň, geç. Bizem ine görşüň
ýaly şun bir dostlar bolup dynç alaly diýdik. Senem goşul – diýdi.
Meret tilki:
-Goşulaly. Goşulmak üçin yzyňyzdan sölpip geldim-dä – diýip, saçak
başyna geçdi-de, özünde müýn duýman, diliniň hezilini görmäge başlady.
Saçak başynda aýbogdaşyny gurap Özara gürrüñe gyzan Muhammet aga
bilen Gurban aga seslerini cykarman, bolup geçen waka syn salyp oturdy.
Meret tilki bularyň göni garsysynda oturansoň onuň çyna berimsiz,
Warsakyly gürrüňlerini bialaç diňlemeli boldular. Ayallar-a derrew
beýleräkdäki bir agajyň saýasyna geçdiler. Diñe Hangeldi daýysynyň
gurrunini begenip diňleýärdi. Baýly aga onuň oturanyny halamasa-da, ayaly
Gözeliň göwnüne degerin öydüp sesini çykarmaýardy.
Curban aga
onuň aclykdan çykan yaly haydap çörek iyşine haýran galyp
elindäki käsesinin çaýynyn dökülenini-de duýman galdy. Onuñ açlykdan çykan ýaly,
oturşyna, edýàn warsaky
gürrüñleri ya beryän soraglary soñabaka oturanlary irizip başlady. Aşyrmat aga
Bayly aganyñ yüzünden Meredi halamadygyny añdy-da:
Meret halypa, aýal-ebdatlaryň, bala-çagalaryń bar ýerinde, gelin
gowy gürrün edelin-le diydi.
Gürrüñiñ manysy Meret tilkä ýaramady.
- Baýly aga, bu, näme, dostlaryňyzyň maña gaýt diýdiklerimi? Gin
meydanyn saçagy darlyk edyän-ä däldir-dä?
- Size gayt diýyän-ä ýok. Yöne juda gaýdasyń gelse «Dostuňy
saklama, nepden galmasyn» diýipdirler - diýip, Aşyrmät arkaýyn gürledí
-Gaytmaly bolsa, gaýdayarys, garnymyz-a doýdy.
Aşyrmädin bolşuna Döwran agadyr Meretgeldi aga düşünmän galdy.
Gurban aga bolsa ara düşen näsazlygy düzetjek bolýan ýaly:
- Gep garyn doýurmakda däl, güler ýüzde. Geldin, taň etdiň, indi
oturmaly-da göwün açyşyp - diýip, ona göwünlik bermäge çalyşdy.
Hangeldi bolsa Baýly aganyň pikirini biljek bolup gaňrylyp onuň ýüzüne
seretdi.
Bayly aga muny añan ýaly, hiç kimiň ýüzüne seretmän:
-Aşyrmät dogry aýdýar - diýdi.
Oturanlaryň gürrüňiniň daýysynyň töwereginde aýlanmagy Hangelda
ýaramady. Olar onuň daýysyna düşünmän, gaharyny getirmegi mümkin
ahyry. Hangeldi: «Daýymyň gürrüňini goýuň, onuň bilen işiñiz bolmasyn.
Siziń biriñizem oña düşüneňzok» diýesi geldi. Ýöne diýmedi, Kakasyndan.
onuń dostlaryndan çekindi. Dogrusy, Meret ýegeniniň goldawyna mätajem
daldi. ol gaty dogumlyja gürleýärdi, hondanbärsireyärdi. Ine-de, ol yene
dyzyna galdy:
Ol bu ýere
,gelmelimi, gitmelimi ony meniň özüm çözyän, onsoňam,
–Umumana-a,
araňyzda gepe-söze düşünýänem bar-a. Ine, şu ýaşuly dogry aýdýar
diýip, ol Gurban agany barmagy bilen çommaldyp görkezdi. -Gelenimize
görä, wakyrdaşyp-şakyrdaşyp göwün açalyň-la. Dogry dälmi, ýaşuly»?
Gurban aga başda ony goldajagynam, goldamajagynam bilmedi, soňra
dine onuň göwni üçin çalaja başyny atan boldy.
Baýly aganyň sabyr käsesi doldy. Şonuň üçinem ol gaýyninisiniň sözüni
bölüp:
Meret, sen, gowusy, gaýt. Bu seniň deňiň däl – diýdi.
Meret tilki gahar bilen ýerinden turdy-da, Hangeldä ýüzlendi:
–Yegen, yör, gaýdaly, goý bularyň örüsi giñesin. Biz bulara artykmaçlyk
edýäs.
Bayly aga:
Sen Hangeldi bilen bile gelmediň, ony alyp gider ýaly. Özüň gidiber
-diýip goýazy sesde aýtdy.
Ol maşynyna münip, bar güýji bilen gaza basdy. Daş-töweregi tozan
gaplap aldy.
Gün öýleden agansoň, gaýtmakçy boldular. Baýly aganyň keýpine
sogan dogralypdy. Ol bolup geçen zatlara özi günäkär ýaly duýyardy.
Hangeldem daýysy öykeläp gaýdaly bäri torsaryp, yüzüni sallap yördi.
Ol öýe gelenlerinden soň öz otagyna geçdi-de, daýysyna jaň etdi. Meret
tilki bolsa:
- Zyýany ýok, ýegen. Olar yaly adamlaryň gepini göwnüňe alsan
bolmaz. Gazananlary iýjek çöreklerinden artmasa-da, adama göwünleri ýetenok diýdi.
Daýysynyñ gaty görmedigini añan Hangeldi köşeşdi.
Gozel ejäniñem yüzüniň renki öçüpdi. Ol doganynyñ bolşuna içi yanyp çydap
bilmän. Öz-özi hünürdedi:
Beyle-de bir binamyslyk bor oguşýa? Abraý gazansań, çanaklap
dòkmani hiç zatça görjek däl-ow.
Doganynyn hereketlerine namys edip, oda-köze düşüp yoren aýalynyń bu
sòzlerini eşiden Bayly aga:
Gözelim, giňräk bol. Süri agsaksyz bolmayar, onsońam menin
ýoldaşlarymam, olaryň maşgalalaram seni tanaýarlar ahyryn.
-Meni tanasalaram, onuň beýle binamys dogany bar eken diýendirer.
- Bäş barmagyň deň bolmaýşy yaly, doganlaram deň bolmayar. Bir
eneden agam dogýandyr, gara-da. Sen özüñi horlama, Gözelim!diyip
Bayly aga aýalyny köşeşdirjek boldy. Tersine, Gözel eje adamsynyń
duygudaşlyk bildirip aýdan sözlerine biygtyýar hamsykdy:
Soňky döwür Hangeldimizem Merediň yanynda köp görünýār. Sen
ogluň bilen gürleş, goý, ondan daşrak dursun.
- Şeýlemi? Sen bilyän bolsaň, şu wagta çenli näme üçin maña
aytmadyň?!– diýip, Baýly aga gaharynyň gelenini duýman galdy.
-Ol seniňem çagaň ahyryn, sen atasy. Erkek oglan ýetişeninden son.
atany diñleýär. Sen bolsaň onuň bilen bir gezek gürleşip göreňok.
Baýly aga aýalynyń aýdýanlarynyň dogrudygyna, özüniñem günäsiniň
bardygyna, oglany başyna goyberenine düşündi. Şol yalňyşyny häziriñ
òzünde düzetjek bolýan yaly dessine oglunyň yanyna ugrady. Ol oglunyň
gapysyny kakanda, Hangeldiniñn:
Näme gerek? diýen gaharly sesini eşitdi.
Bu men diýip, Baýly aga içeri girensoň seslendi..
Dogrusy, köpden bäri Baýly aga oglunyň otagyna-da girip görmändi.
Şonuň üçinem içerik giren badyna diwaryň ýüzüne ýelmenen suratlary
görüp gahary gelse-de, özüne basalyk berip gürledi:
Okuwlaryň nähili? Bahym synaglaram-a başlar – diýip, agraslyk
bilen gürrüňi uzakdan başlady.
Hangeldi kakasynyň soraglaryna hiç hili jogap bermän, stoluň üstündäki
suratly žurnallary aýryp başlady. Baýly aga onuň häzirki bolşuna
düşünmedi. Ol «eşitmedik bolaýmasyn» diýip oýlandy. Emma ogly başagaý
bolan bolýardy. Şonda Baýly aga ýaliyşandygyna, çagany ýaşdan
terbiýelemelidigini unudandygyna gynanyp, özüni nähili alyp barjagyny
bilmän aljyrady. Şol wagt Hangeldiniň:
Seniň dostlaryň näme üçin meniň daýym bilen beýle gürleşdiler? Ya
olar onuň baýlygyny görüp bilmeyärlermi? diýenini eşiden Baýly aga
ysgynsyz yagdayda kürsä özüni goyberdi.
Yatsa-tursa oglundan beýle gürrüňe garaşmadyk Baýly aganyň
gürlände sesi sandyrap çykdy:
- Sen-å oňaraýdyň, oglum. Indi seniň daýyň baý, dostlarym bilen
menem garyp boldummy?
- Meniň daýymyň düşünjesi şolaryň hiç haýsynyňkydan kem däl.
dowamy bar.
17
70
alma___
02.04.2024 18:38
Baýly aganyň özüne mynasyp, diýseň
mylakatly aýaly bar. Ol oba keselhanasynda çagalar lukmany bolup işleýär.
Gòzel Nuryýewanyn hem işleýän yerinde abraýy uly. Ol hem her bir çagany
alada bilen gurşap, olaryň sagdyn ösmegi üçin elinden gelenini
gaýgyrmayar. Bularyn maşgalasy diýseň agzybir maşgala. Bir ogul bir
gyziagazlary bar. Olaryň ogly Hangeldi ýokary okuw jaýynyň ahyrky ýylynda
bolsa, gyzlary Gurbangül entek orta mekdepde okaýar. Baylg aga
cagalarynyn aladasyny köp edýär. Olaryň halal, arassa, abraýly
bolmaklaryny ündeýär. Emma hemme arzuwyň hasyl bolaýýarmy näme?
Sonky wagtlar onuň oglunyň özüni alyp barşy üýtgeýärdi. Onuň käbir edyän
hereketi Baýly aganyň ýüregine jaý däldi. Bu zatlaryň esasy sebäbi hem
oglunyň Meret daýysydy. Ol kireý edeninde Hangeldini yanyna mündůrip,
yaşaýşyň «tilsimjiklerini» öwredýärdi. Bir-de ol:
Hangeldi, sen görke getiriji operasiýa etmäni öwren. Ol ýerde pul
Kan, baý adamlar owadanlygy üçin pullaryny gaýgyrmaýarlar - diýip
Owretse, bir-de puluň bolmasa, sen kim? Han-ha, kakaňa seret, professor
adyndan başga nämesi bar?! Pyýada işe gidýä, sen bolsa, nesip bolsa,
menin ýaly masynlam bolarsyň, jaýlam. «lt - ata, är – daýa» diýipdirler.
Sen är ahyryn! - diýip, ýegeniniň goltugyna «garpyz gysdyrațdy».Hangeldiniñ
gòwnine bolmasa, daýysynyň aydanlary gyzyla gaplaymalydy.Okuwyndan sypynsa daýysynyñ
ýanyna ylgaýardy. Daýysy kiçiräk söwda merkezinde işlàp arasynda hem maşyny bilen krey edýàrdi.
H²akykatyny aýdanyñda ol pulyñ ýesiridi.
Allanyñ berenine kanagat etmản, pulun yzyndan aýakýalañac
ylgamaga-da taýýardy. O nortap, inçeden orta boýly, öwünmäni halavan
adamdy. Köplenç halatlarda, dostlarynyň ýanyna Hangeldini alyp barvp
Owünmäni hem hiç zatça bilmezdi.
Görüň menin bilen kim gelýär, ýegenim, geljekki professor Hangeldi
Bavly ogly gelýär. Bilyänizmi, bu kimiň ogly? Bu belli professorymyz Bayly
aganyň ogly.
Daýysynyň sen-senine Hangeldi hem göterilýärdi, käteler ýöreýsini
üýtgedip, gaýşaranyny-da duýman galyardy. Ýakyn dosty Gulmýrat onuń
sonky döwürler bolşuny halaman başlapdy. Ol bir gezek:
- Hangeldi, saña bir zada-a bolýar?! Näme üçin gelmäñi kesdiñ? -
diýdi. Şonda Hangeldi oňa birbada näme jogap berjegini bilmän:
Okuw gitdigiçe agralýar, wagtymam ýok - diýip, yalan sözlāpdi.
Soňra daýysyna çagalykda bileje oýnap-ulalan dosty bilen bolan gürrüñi
aýdyp beripdi.
Meret tilkinin jogaby nagt boldy:
- Hey, yegen, olardan sana dost bolmaz!
! Eli ýuka adamlary daşyña
üýşürsen, artdyran zadyň bolmaz.
Men onun bilen çagalykdan dost ahyryn.
-Sen bilyärmiň, daýyň-da şolar ýaly gör, näçe dost bardy!? Soñabaka
olar maña akyl öwredip başladylar, men hem olary ýekän-ýekan
töweregimden daşlaşdyrdym. Hudaýa şükür, täze dostlarymyň arasynda
meniň abraýymy özüň bilýän! Meniň adym Meret baý.
Wagt gitdigiçe daýy-ýegeniň arasyndaky gatnaşyk barha
ýygjamlaşyardy. Hangeldi ilkibaşda daýysynyň adamlary aldaýşyny
düşünmän: «Daýy, sen ony aldap puluny alýarsyň welin
gorkmayarsyňmy?» diýip sorady. «Meret baýyň» muňa-da jogaby nagtdy
zadyň bolsun ?»
- Seniň işiň söwda, biziň işimiz – Iukmançylyk. Biziň işimizde puly
nireden aljak?
-Seniň ol zatlar bilen işiň bolmasyn. Sen bahymrak okuwyňy tamamla
işe başla. Ökdelärsiň, onsoňam seniň kakaň abraýy saňa-da geçer. Ynha-
şonda pul berýänleri özümjik eltäýerin.
Näme üçindir, Hangeldiniň gulagyna daýysynyň sözleri ýag bolyp
damýardy. Ol öz ýanyndan eýýäm özbaşyna jaýlam, maşynlam bolupdy.
-Yegen, onsoňam meniň gürrüňlerimi kakaň ýanynda bir gürläýmegin
Ol ikimizem çöregimizden keser.
-Yok-la, daýy, men olara seniň ýanyňa gelýänimem, senden alýan
pullarymam aydamok ahyry.
-Men häzir talyp, nesip bolsa, menin hem elim geler.
- Hökman geler, ýegen, hökman.
Öýüň bar işi Hangeldiniň jigisi Gurbanguüń başyndady. Ol okuwdan
gelip içerinem süpürerdi, biş-düş, ýuw-art hem onuń boýnuna galardy. Bir
gün ol Hangeldiniň jübüsinden ep-esli pul tapdy:
- Hangeldi, sen bu pullary nireden aldyň? Kakam bilse, seni näder?
Gurbangül jan, ol pullary maňa Meret daýym berdi. Sen kakama.
da, ejeme-de aýtmagyn.
Ol saña munça puly näme üçin berdi?
–Ol meniň daýym ahyryn, bereninde näme? Özüňe näçe gerek bolsa.
al ujundan.
– Maňa puluň gerek däl, ýöne, indi alma, ýene bir gezek görýäsem
ejeme aýdaryn.
- Bolýar, jigim, indi almaryn.
Emma talyp bolup eli uzadan ýerine ýetip, islän zadyny alnyp ýören
Hangeldiniň ol pullardan el çekesi gelmedi. Soňabaka ol pullaryny bukup
başlady.
Baýly agadyr Gözel ejäniň alýan iş haklary bularyň hojalygyna bolelin iýip
, geýmäge ýetýärdi. Ondan daşary hem Baýly aga işdeş ýoldaşlary
dost-ýarlary bilen wagt tapyp, maşgalalary bilen meýdana dynç almaga
çykýardylar. Baýly aganyň maşgalasynda maşyndan başga hojalyga gerek
emme zatlar yerbe-ýerdi. Eger-de, onuň maşyn almak niýeti bolan bolsa,
oda maşyn almagada ýagdaýy ýok dàldi.
Baýly aga köplenç halatlarda işine-de pyýada giderdi.Hojalygyñ
agzybirligi hem asudalygy iň uly baýlyk. Köplenç halatlarda, Baýly aga
aýalvnyň adyny «Gözelim!» diýip tutardy. Maral eje adamsynyň özüne șeýle
ýizlenenini her gezek eşideninde has hem owadanlanyp, mähirlenýärdi.
Bu qün hem adatdakysy ýaly Baýly aga aýalyna:
Gözelim, eger, nesip bolsa, ertir dynç güni dostlarymyz bilen
cagalaram alyp, meýdana çykaly. Biraz kellelerimize dynç bereli diýdi.
Ayaly onuň aýdan sözlerine monça boldy.
Sol günüň ertesi, hepdäniň dynç güní Baýly aga dostlaryny alyp,
meydana çykdy. Aýallar oturyp dynç alsalar, erkek adamlar lüle-kebap,
cişlíkdir çekdirme bişirip, keýpini göryärdiler. Çagalar bolsa, gülälekierih
arasynda edil owlak ýaly bökjekleşýärdiler.
Näme üçindir, Hangeldi şol gün olar bilen gitmejek boldy. Ol her hili
bahana tapsa-da, ony dinlemän alyp gaýtdylar. Yöne onuň bu bolşy, Baýly
agany iňkise goydy. Elmydama ilden öňürti tayýýar bolýan ogly bu gezek
gaytmajak bolup, müň bahana tapan bolýar. Naharlar taýýar boldy. Saçagyň
başyna ýygnanyşan dostlaryň keýpleri kökdi. Aýdylýan şorta sözleriň
gulküsi uzaklardan eşidilyärdi. Ynha, birdenem gözýetimden tozanlap
gelyän masynyň sesi bularyň gülküsini kesdi. Hangeldi zöwwe yerinden
galdy. Şol wagt Meretgeldi aga:
Masyn bäri gelýär öýdyän– diýdi.
17
100
