Owodan ýaşlarmyz bagtly boluň iň süýji arzuwlar bilen!!!

Adam ynjamasyn birek-birekden,

Ýagşy sözler gaýnyp çyksyn ýürekden.

Sallançak bäbekden, saçak çörekden,

Dolup dursyn mydam mähriban dostlar,

Owodan mähriban ýaşlarmyzyň toýunda,

Şeýleräkdir ajaýyp tostlar.

Adolf Gitler - Europeewropa üçin Fuhrer

Taryhçylar 1933-nji ýylda Gitleriň 66 million gulak asýan nemeslere eden täsiri barada düşündiriş tapdylar, ýöne Europeewropany gazaply söweşiň düýbüne taşlap, halklara görlüp-eşidilmedik görgüleri getiren hereketlerini aklap bilmediler. Livingaşaýyş meýdanyny basyp almak üçin bir milletiň beýlekilerden artykmaçlygy üçin eden jenaýatlarynyň sany gaty köp. Taryhda hakykat duýgusyny ýitiren we uly betbagtçylyklary döreden ägirt uly şahsyýet hökmünde galypdy.

Gitleriň durmuşyny we döredijiligini nemes gözlegçisi Joahim Fest, Gitler atly kitabynda. Terjimehaly "ýazypdyr:" Bize mälim bolan dünýä taryhynyň hemmesi Gitler ýaly başga bir hadysany bilmeýär, ýöne "beýik" diýip bolarmy? Taryhda hiç kim beýle höwes döretmedi, beýle ybadat, hiç kimde beýle gowy umyt döretmedi, ýöne başga hiç kim beýle ýigrenji döretmedi ... Diňe 6 ýyl töweregi söweşden soň dünýäniň ähli ştatlarynyň diýen ýaly koalisiýasy ony ýer ýüzünden ýok edip biler. ... däli it ýaly öldürildi "...

Adolf Awstriýanyň kiçi şäheri Braunau şäherinde dünýä indi. Elmydama ondan merkeze, işli we owadan durmuşa çykmaga synanyşýardy. Öýde içmegi halaýan bir kakasy we öldürilen ene bardy. Adolf erbet okady, diňe surat çekmek bilen gowy baha aldy - bu ýerde zehin bardy. Tebigaty üstünlikli suratlandyrdy, ýöne Wena sungat akademiýasyna kabul edilmedi, sebäbi adamlaryň portretlerini çekmegi bilmeýärdi. Owadan Wenada hakyky mekdebi gutaran 18 ýaşly bir adam özüne ýer tapyp bilmedi. Adamlaryň näme hakda gürleşýändigini diňläp, şäheri aýlandy. Muňa gaty gahary gelip, suratlar, otkrytkalar çekip, bir teňňe gazandy.

Syýasata bolan gyzyklanma 1913-nji ýylda Adolf Mýunhene göçüp, kitaphanalara baryp başlanda oýandy. Taryhy we milletçilik häsiýetli magazinesurnallary we kitapçalary okamagy gowy görýärdi. Ol ýewreý Marksyň proletar rewolýusiýasy teoriýasy üçin halamady - anti-semit ýazyjylara, ýaryşyň arassalygy üçin söweşýänlere has ýakyndy.

Birinji jahan urşy başlanda, Adolf goşuna çagyrylmagy barada beýannama ýazdy. Ol batyr esgerdi, iki gezek ýaralandy, fransuz ofiserini esgerler bilen ýesir alandygy üçin Demir Haç baýragyny aldy. Uruş oňa elhenç täsir galdyrdy, diňe bir ýeňilen watanyndan ar almak islegini döretmän, eýsem içindäki uly meýilnamalary hem döretdi.

Germaniýa ýeňilenden we 1918-nji ýylda kemsidiji Wersal şertnamasyna gol çekilenden soň, Gitler Mýunhen German işçiler partiýasyna goşuldy. Döredijileri partiýanyň ýolbaşçylaryndan çalt itekläp, özygtyýarly lider - Fuhrer boldy. Bir ýyldan soň, täze bir at - Germaniýanyň Milli Sosialistik Işçiler Partiýasy teklip etdi, oňa täsirli daşarky häsiýetler berdi: swastika we ýörite salam - sag elini "Heil!" Sözü bilen oklady. ("Saglyk size!"). Adamlaryň öz partiýasyna goşulmagy üçin kampaniýa geçirdi - hakykatdanam nemes. “Völkisher beobachter” (“Adamlaryň synçysy”) gazetinde nasistleriň garaýyşlaryny öňe sürdi we ýoldaşlaryny goramak üçin hüjüm goşunlaryny döretdi.

1922-nji ýylda Heidelberg uniwersitetini gutaran doktor Jozef Goebbels we meşhur ace piloty, Birinji jahan urşunyň gahrymany German Goering goşulanda, partiýasynyň abraýy ýokarlandy. Olar bilen partiýa güýç, baglanyşyk, abraý gazandy.

1923-nji ýylda Gitler Weimar respublikasynyň eýýäm dargamaga ýakyndygyny pikir etdi we general Ludendorffy öz baýdagy astynda çagyryp, bir ýer taýynlamaga synanyşdy. Emma agdarlyşyk başa barmady - Gitler gözenegiň aňyrsynda. Türmede jynsparazlyk teoriýasyny we Germaniýany beýgeltmek meýilnamalaryny beýan edýän Mine Kampf (Meniň göreşim) atly kitaby ýazdy.

10 ýyllap dowam eden partiýa göreşinden, senagatçylar we maliýe işgärleri bilen gepleşiklerden soň Gitler häkimiýete geldi. 1933-nji ýylyň 30-njy ýanwarynda Prezident Hindenburg ony kansler (hökümet başlygy) edip belledi. Resmi däl ýagdaýda Germaniýa Üçünji Reýh ady bilen tanaldy. 27-nji fewralda kommunistler günäkärlenýän Reýhstag otlandy. Derrew Kommunistik partiýa gadagan edildi, soň Sosial-demokratik partiýasy, kärdeşler arkalaşyklary ýitdi.

1934-nji ýylyň 2-nji awgustynda Prezident Hindenburg aradan çykdy. Inurtda geçirilen plebiskitiň netijesinde prezidentlik ýatyryldy we döwlet baştutanynyň ygtyýarlyklary Gitlere "Fuhrer we Reýh kansleri" hökmünde berildi. Şeýle hem medaragly güýçleriň ýokary serkerdesi boldy. Armyhli goşun ofiserleri Adolf Gitlere kasam etdiler. Jyns taýdan arassalanmak bilen başlanan Germaniýanyň täzelenmegine garşy göreşmegiň wagty geldi.

1935-nji ýylda Nýurnberg jyns kanunlary çykaryldy we ýewreýleri döwlet hukuklaryndan mahrum etdi. Gitler: "Bir adam, biri Reýh, biri Fuhrer" diýip yglan etdi. Reňkli, müňlerçe adam ýygnandy, sport dabaralary başlandy, munuň bilen bir hatarda pogromlar, ýewreýleriň we gypjaklaryň ýenjilmegi boldy. Nemesler birleşdi we ondan hemme zady keseki sürdi.

Gitlere ösen ykdysadyýet gerekdi - senagatçylar oňa karzlar bilen goldaw bermek kararyna geldiler. Germaniýanyň çalt ykdysady taýdan dikeldilmegi üçin maksatnama işlenip düzüldi we men hem ýaraglandym. Constructionol gurluşygy işsizligi aradan aýyrdy. Işçiler üçin amatly şertler döredildi: jaý gurmak we şahsy ulag satyn almak üçin banklardan karz alyp bilerdiler. Zawodlar we zawodlar has işjeň işläp başladylar: diňe bir raýat däl, eýsem harby önümler hem öndürildi.

Dowamy bar. LIKE goýmagy unutmaň

Sokrat - “Hiç zady bilmeýändigimi bilýärin”

Gadymy Gresiýada Sokratdan has meşhur we geň filosof ýokdy. Simpleönekeý ussanyň we adaty akuşerkanyň ogly iň akylly adam hasaplanýar we uzak wagtlap Afinynyň özüne çekiji görnüşi bolup galýar. Logika, takyk pikirlenmek we geň görnüşi üçin ýokary baha berildi. Baý bolup bilerdi, ýöne baýlygy ret edipdi. Ret edilen we şöhratly, sadaja däl-de, has köp ýaşan we köpler üçin üýtgeşik ýalydy. Pikirini ýazga geçirmedi - muny köp okuwçylary we yzyna eýerijiler etdi. Sokrat baradaky bilimlerimiziň esasy çeşmesi, okuwçy Platonyň “Dialoglary” we taryhçy Ksenofonyň ýatlamalarydy.

Çagalygynda adaty mekdebe gatnapdyr, kakasy bilen modellemek ussatlygyny öwrenipdir, ýöne heýkeltaraşlygyň ukyplaryny görkezse-de, heýkeltaraş bolup bilmändir. Birnäçe harby kampaniýa gatnaşdy, Peloponnes söweşinde dogduk şäherini gorady we özüni batyr söweşiji hökmünde görkezdi.

Öýe gaýdyp barmak Sokrat filosoflaryň eserlerini öwrenip başlady, Heraklit, Demokrit, Anaksagora we Empedokllary höwes bilen okady. Ol köpçülige ýygnandy we çykyş edenleri diňläp, tankyt etdi. Emma döwlet ýa-da syýasy işler bilen meşgullanmak islemedi. Ol ýüklenmedik filosofyň erkin durmuşyndan kanagatlandy.

Daş-töweregindäki okuwçylary ýygnamagy we olar bilen gürleşmegi gowy görýärdi. Simpleönekeý ýaly görünýän soraglar berdi, ýöne hiç kime düşnükli jogap berip bilmejekdigine göz ýetirip, özüne jogap berdi, delil getirdi we subutnamalary getirdi. Platon Sokratyň eşiklerine we aýakgaplaryna üns bermeýändigini, elmydama ýalaňaç gezýändigini, gullaryňkydan gowy däl eşik geýendigini ýazypdyr. Nahary ýönekeý we gödekdi. Ol: "Men ýaşamak üçin iýýärin, iýmek üçin ýaşamaýaryn" -diýdi. Livingaşaýyş şertleri ony biynjalyk etmedi.

Sokrat uzyn boýly däldi, burunly, dodaklary we beýik gyrmyzy maňlaýy bardy. Kanthippus atly bir gyza öýlendi, gödek häsiýeti bilen tapawutlanýan we hemişe käýinýärdi. Ol adamsyna düşünmedi, ony garyplyk bilen yzygiderli masgaralady, okuwçylaryndan pul almaýandygyny aýtdy. Emma Sokrat oňa üns bermedi. Akyly adamyň esasy fazyleti, nadanlygyny hakyky paýhas diýip ykrar etdi. Şonuň üçin onuň: "Meniň bilýän zadym, hiç zady bilmeýändigim".

Sokrat döwletdäki häkimiýetiň adalatly we tejribeli raýatlara degişlidigine ynanýardy, ýöne munuň üçin öwrenmeli. Şeýle hem, häkimiýeti şahsy maksatlar üçin ulanmagyň mümkin däldigini, hemmeler üçin bir kanunyň bolmalydygyny aýtdy. Häkimiýet başyndakylara gönüden-göni hüjüm etmäge ýol bermedi, ýöne onuň görkezmeleri sözleýişden has ýokarydy we Afinyda ýaşaýanlaryň hemmesi kim hakda gürleşýändiklerine düşünip güldi.

Filosofyň tankytlary aristokratlary halamaýardy. Ony ýumşak adam hökmünde görüp, aýanlaryndan gorkýardylar. Olary biynjalyk etdi. Soň bolsa ondan dynmak kararyna gelindi. Häkimiýetler 70 ýaşly adamy ýaşlary bozmakda we "täze hudaýlara" çokunmakda aýyplady. Oňa ölüm jezasy berildi. Ol aç-açan toba edip bilerdi: pikirlerinden ýüz öwürse, aklanar, esasanam kiçi çagalary bolansoň. Emma Sokrat özüni kemsitmedi. Pikirlerini üýtgetmek islemedi we türmä gitdi.

Okuwçylar mugallymyna baryp, hökümdarlara boýun bolmagyny islediler we gaçmagy meýilleşdirip biljekdigini aýtdylar. Sentenceshli sözlemlere birmeňzeş jogap berdi: "Bolan zatlaryň hemmesi meniň peýdam üçin, ölümi erbet hasaplaýanlar ýalňyş". Zäher käsesini arkaýyn içdi we ýüzlerçe ýyllap erkeklige we ynanjyna wepalylygyň nusgasy bolup galdy.

Az salymdan soň afinylylar özleriniň gaty samsyklyk edendiklerine, eden işlerine toba edendiklerine düşündiler, ýöne görnükli filosof direlip bilmedi, soň kazylaryny we prokurorlaryny şäherden çykardylar.

Aleksandr Makedonskiý - Dünýäni ýeňiji

Gresiýanyň iň akylly filosofy Aristoteliň Aleksandr Makedonskiniň esasy mugallymy, verselem hakda, dünýäniň dürli täsinlikleri baradaky hekaýalary bilen islegsiz ýaş ýigidiň dünýäni basyp almak arzuwyny döretdi. Üznüksiz uruşlar döwründe hökümdarlar diňe daşary ýurtlary basyp almak, adamlary gul etmek we baýlyklaryny ýerlemek kampaniýalarynda eden zatlaryny etdiler. Örän ýaş Aleksandr goşuny bilen Gündogara gitdi. Söweşlere özi gatnaşdy we ýekeje gezek-de ýeňilmedi. On ýyllap Makedoniýaly Aleksandr şol döwürde belli bolan ýerleriň ýarysyny boýun egdirdi; döwleti Afrikadan Hindistana çenli uzady. Şeýdip, Beýik lakamyny aldy.

Gadymy grek klan nesil düşünjesine görä, beýik adamlar diňe beýik ene-atalardan dünýä inipdir. Şonuň üçin rowaýata görä Aleksandryň kakasy, Makedoniýanyň şasy Filip epiki gahryman Herakldan gelip çykypdyr we Epirus şasynyň gyzy Aleksandryň ejesi, Troýa söweşi gahrymanynyň ata-babalaryndan gelip çykandygy aýdylýar. Rowaýata görä, Olimpiýa oýunlary bir gezek düýşünde ýyldyrym çakandygyny görüpdir. Ot döränden tutuş dünýä ýandy. Düýşleri terjime edýänler, oňa bütin dünýäni basyp aljak, ýöne asmanda ýyldyrym çakýan ýaly uzak ýaşamajak ogul dogurjakdygyny düşündirdiler.

Aleksandr 7 ýaşyndan öýüň aýal ýarysyndan alyndy, bedenterbiýe bilen meşgullandy, at münmegi, ýaýy oklamagy, gylyç we naýza ulanmagy öwrendi. Ol hiç kimden gorkmady. Deň-duşlarynyň arasynda ýaryşlarda oňa deň ýokdy. 10 ýaşynda grek şahyrlarynyň köp eserini ýatdan bilýärdi, geografiýany gowy görýärdi, ýöne filosofiýa we matematika ony gyzyklandyrmady. Täze ýerler, söweşler hakda hekaýalary gowy görýärdi. Isgender aşa hyjuwlydy. Uruşlary we ýeňişleri arzuw edipdi. Kakasynyň ýene bir şäheri eýeländigini bilip, dostlaryna: "Kakam bütin dünýäni basyp alar, ýöne bize näme galýar?"

Meşhur grek ýazyjysy we taryhçy Plutarh “Deňeşdiriji terjimehaly” -da özi hakda şeýle ýazypdyr: “Ulalansoň Aleksandr uzyn boýly, görmegeý, sary saçly saçlydy. Ak derisi, gyzyl döşi we ýüzi bardy. Elmydama gyzzyrma ýalydy. Aleksandr bilim aldy, owadanlara nädip baha bermelidigini bilýärdi, asyllylygy we sahylygy bilen tapawutlanýardy, ýöne aşa şöhrat we ähliumumy ybadat onuň häsiýetini üýtgetdi, soňky ýyllarda güýç aç, şübheli boldy. "

Isgender ilkinji gezek çokundyrylmagyny 16 ýaşynda, kakasy bilen Afinylylara garşy söweşe gatnaşanda aldy. Oňa iň möhüm pursatda grek esgerlerini gaçmaga mejbur eden atly goşuna serkerdelik etmek tabşyryldy. Makedoniýalylar doly ýeňiş gazandy. Söweşijiler Aleksandry öwüp, wepaly ýolbaşçylygynyň söweşiň netijesini kesgitländigini aýtdy.

Patyşa Filip hem kiçi oglunyň üstünliklerine begendi. Şol günden başlap, Aleksandr söweşiň esaslaryny öwrendi, esasy söweş toparynyň - meşhur Makedoniýa gäwüşiniň hereketi: agyr we uzyn naýzalar bilen birnäçe setirde hereket etmek, duşman atlylary tarapyndan ezilen pyýada goşun ýeňşiň açarydy.

Isgender 20 ýaşyndaka, Filip ýakyn dostlaryndan biri tarapyndan dönüklik bilen öldürilipdir we Aleksandr Makedoniýanyň doly şasy bolupdyr. Döwletiniň içerki işleri bilen özüne hüjüm eden goňşulary bilen söweşjek derejede kän däldi. Bir gezek Thebesiň üstünden ynamly ýeňiş gazanylandan soň, Afiny gidip, ýaşaýjylardan Makedoniýanyň esasy duşmany - Aleksandry akylsyz oglan diýip atlandyran orator Demostenesiň berilmegini isledi. Olar ondan ýüz öwürdiler. Isgender şäheri gabady. Soňra köne serkerde Fokion gorkman onuň ýanyna çykdy.

"Aleksandr, şöhrat gazanmak isleýän bolsaň, näme üçin beýleki taýpalara, ellinlere garşy söweşmeli?" -Diýdi. Aziýa gidiň, wagşylara garşy söweşiň. Ol ýerde baýlyk gazanarsyňyz, harby şöhrat gazanarsyňyz we grekleriň arasynda hoşniýetlilik bilen meşhur bolarsyňyz.

Aleksandr köne söweşijä boýun bolup, Afiny ýykmady. Akylly maslahaty üçin Fokiony sylaglamak kararyna geldi we wekiller bilen köp kümüş zehin iberdi. Bu baýlygy goja gowşuranda, ol olardan sorady: näme üçin sylag?

Birden, Darius III bilen söweşden öň, Aleksandr sowuk dag derýasynda suwa düşüp, keselledi. Gyzzyrma başlady, her sagadyň ýagdaýy erbetleşdi. Lukmanlar ony bejermäge het edip bilmediler, sebäbi ölen halatynda bilkastlaýyn adam öldürmekde günäkärlenerdiler. Diňe lukman Filip, Aleksandryň ýakyn dostydy. Bir küýze taýýarlap, patyşa berdi. Bu wagt generallaryň biri Aleksandrdan bir habarçy geldi. Hatynda Darius III-iň Filipusa para bermäge synanyşýandygyna göz ýetirendigini we Makedoniýa korolyny zäherländigi üçin oňa uly sylag we gyzynyň eli wada berendigini aýtdy. Isgender haty okap, Filipusa berdi we derman içip başlady. Neşe oňa şeýle bir täsir edipdir welin, huşsuz bolupdyr. Lukmanyň ömri deňagramlylykda saklandy. Emma birnäçe sagatdan soň Aleksandr aklyna geldi we güýçli goşunyna gitdi.

Üçinmynasyp adamdygyňyza jogap boldy.

Kümüşiňi al-da, Fokion olara: "Şeýle bolmasa, geljekde mynasyp galaryn" -diýdi.

Munuň ýaly jogaby eşidip, Aleksandr gaharlanmady, köne söweşijiniň paýhasyny wasp etdi.

Parslara garşy kampaniýa üçin Makedon 40 müň adamlyk goşun bilen enjamlaşdyryldy we miladydan öňki 337-nji ýylda Hellespont bogazyndan Kiçi Aziýa gidýän gämilerde ýüzüpdir.

Pars şasy Darýus III Wawilonda bolupdyr. Ol ýeňşine şübhelenmedi, sebäbi işçi güýjünde ep-esli artykmaçlygy bardy. Someöne käbir harby ýolbaşçylar oňa derrew söweşe başlamagy maslahat bermediler, makedonlylary içerden çekmegi maslahat berdiler we uzak ýoldan ýadadylar. Darýus olary diňlemedi. Söweş Granik derýasynyň kenarynda bolup geçdi. Makedoniýaly geçmekden gorkmady we agyr atlylar bilen bilelikde söweşe çykdy. Kenardan soň gonup, meşhur gämi duralgasy. Parslar onuň güýçli hüjümine çydap bilmediler we ylgadylar. Isgender Wawilona uly ýeňiş bilen girdi.

Isgenderiň Gresiýada Darýusdan üstün çykandygyny derrew bildiler we bu habar Kiçi Aziýa ýaýrady. Parslaryň gol astyndaky köp şäher makedonlylara şatlyk bilen derwezeleri açdy. Emma Pars şasy öz territoriýasyny Gresiýadan täze gelenlere bermek islemedi. Againene goşun ýygnap, Isgenderiň garşysyna ýöriş etdi. Issa şäheriniň golaýynda täze söweş boldy. Isgender ýene-de agyr atlylaryna hüjüm etdi. Againene-de aýgytly pursatda onuň berk ýüregi söweşe girdi. Parslar howsala düşüp başladylar, Darýus gaçdy. Aleksandr diňe bir köp tussagy däl, eýsem uly kuboklary hem aldy. Issusdaky ýeňiş oňa Gündogara ýol açdy.

Pars basyp alnandan soň, Aleksandr Müsüre göçüpdir we ony derrew pars dolandyryşyndan azat edipdir. Ortaýer deňziniň kenarynda, onuň hormatyna Aleksandriýa adyny alan şäheri esaslandyrdy.

Hisöne esasy garşydaşy Darius III ýene bir milliona golaý goşun ýygnap, makedonlylara garşy çykyş etmäge taýyn boldy. Aýrylmaz Makedoniýa gyrgysynyň hataryny bulaşdyrmak üçin, pikler we ýiti oraklar berkidilen 200 arabany taýýarlady. Hindistandan 15 söweş pili Darýusa iberildi we şol ýerde iň gowy ýaýçy ekdi.

Aýgytly söweş Ninewäniň gadymy paýtagty Aşurlaryň harabalyklarynyň golaýynda bolup geçdi. Pars goşuny düzlükden uzyn front uzady. Goragçylar bilen söweş arabasy Darius goşunyň merkezinde ýerleşýärdi. Arabalary Makedoniýa gämi duralgasyna çykarmagy buýurdy. Isgender geň galmady we phalanksyň bölünmegini buýurdy. Arabalar oňa zyýan ýetirmän makedonlylaryň yzky böleginden ylgadylar we ulag kerwenini goraýan esgerler tarapyndan ýesir alyndy.

Olary gaty köp pars öldürdi. Darýus beýle goşuna gözegçilik edip bilmedi. Aleksandr atlylary bilen arabasyna höwes edipdi. Darýus ylgamak kararyna geldi, ýöne arabasy ölüler bilen gurşalyp bilmedi. Soň bolsa çapyksuwaryny ýitiren atynyň üstüne bökdi we söweş meýdanyndan gaçdy.

Patyşanyň uçuşy baradaky myş-myşlar we makedonlylaryň ussat hereketleri parslaryň uly goşunyny tertipsizleşdirdi. Aleksandr Makedonskiý ýeňiji hökmünde Wawilona ýeňiş bilen girdi.

LİKE - basmagy unutmaň

WİLLİAM ŞEKSPİR -Zehinli dramaturg

William Şekspir diňe bir Angliýada däl, eýsem bütin dünýäde ajaýyp şahyr we dramaturg hasaplanýar. Eserleriniň adam gatnaşyklarynyň ensiklopediýasydygy, beýik we ähmiýetsiz adamlaryň manysynda şekillendirilýän aýna ýalydygy umumy ykrar edilýär. 17 komediýa, 11 betbagtçylyk, 10 ýyl ýazgysy, 5 goşgy we 154 sonet ýazdy. Mekdeplerde, ýokary okuw jaýlarynda okaýarlar. Şekspir ölenden soň berlen beýiklige ýekeje dramaturg hem ýetip bilmedi. Dürli ýurtlaryň alymlary şu wagta çenli XVI asyrda 400 ýyldan soň eserleri henizem aktual bolup galýan XVII asyrda beýle döredijiniň nädip peýda bolup biljekdigi baradaky meseläni çözmäge synanyşýarlar.

Şekspiriň gelip çykyşy barada hiç hili ylalaşyk ýok. Doglan senesi belli däl. Umuman kabul edilen maglumata görä, ol Birmingemiň golaýyndaky Stratford-on-Avonda doglupdyr we 1564-nji ýylyň 26-njy aprelinde şol ýerde çokundyrylypdyr. Kakasy et satýardy, iki öýi bardy, häkim tarapyndan saýlandy. Emma Şekspir maşgalasynda hiç kim edebiýat, taryh, esasanam teatr bilen gyzyklanmaýan meseleler bilen meşgullanmady. Stratfordda geljekki dramaturgy terbiýeläp biljek gurşaw ýokdy.

Williamaş William mugt okadylýan gaty baý çagalar üçin mekdebe gitdi. 14 ýaşynda okuwy gutardy we 18 ýaşynda baý daýhanyň gyzyna durmuşa çykmaga mejbur boldy, aýdylmagyna görä maşgalasynda kyn maliýe ýagdaýy ýüze çykypdyr. Aýaly Anne Hathaway Williamdan 8 ýaş ulydy.

Görnüşinden, Şekspir nikasyndan lapykeç bolup, pul gazanmak üçin Londona gidipdir. Azaşan aktýorlar toparyna goşulandygyny görkezýän subutnamalar bar. Hut Londonda täsirli adamlara bagyşlap goşgy, goşgy ýazyp başlady. Munuň bilen baý adamlaryň ünsüni özüne çeken bolsa gerek. Oňa teatra gitmek maslahat berildi. Dogry, aktýorlara kabul edilmedi, ýöne myhmanlaryň atlaryna hyzmat etmegi teklip edildi. Ol razy boldy. Soň bolsa özüni görkeziji hökmünde synady. Edebi ukyplary ýüze çykdy we dürli oýunlar oňa täzeden seretmek üçin: drama, komediýa berip başlady. Bu eserler bilen tanyşmak, sahnadaky aktýorlaryň oýnamagy, özüni awtor hökmünde synap görmek islän bolmagy ähtimal. 25 ýaşynda bolsa iki neberäniň arasyndaky söweş hakda ilkinji pýesasyny ýazypdyr. Onuň arkasynda barha köpelýär. Käbirleri önümçilige başladylar we halk bilen üstünlik gazandylar.

Şekspir 1599-njy ýylda Şekspir ýaly aktýorlaryň hasabyna gurlan Globus teatry üçin ýazdy. Binanyň düýbünde rim ýazyjysy Petronius Arbiteriň: "Bütin dünýä teatr, ondaky ähli adamlar aktýor" diýen sözleri wasp edildi. Bina 1613-nji ýylyň 29-njy iýunynda ot bilen ýykyldy.

Şekspiriň oýunlary çuňňur mazmuny boýunça däp bolan oýunlardan tapawutlanýar. Öňküsi ýaly, tolgundyryjy bir intriga hödürledi we üýtgän ýagdaýyň adamlary üýtgedýändigini görkezdi. Täze ýagdaýa düşen beýik adamyň pes hereket edip biljekdigini we tersine, ujypsyz adamyň beýik herekete çykyp biljekdigini görkezdi. Sýu plotetiň ösmegi bilen gahrymanlaryň ahlak manysyny açdy, hersi öz häsiýetini görkezdi we tomaşaçylar sahnada bolup geçýän wakalara duýgudaşlyk bildirdiler. Şekspiriň dramatiki eserleri ýokary ahlakly bolup çykdy.

Emma kynçylyksyz bolmady: pýesalary bilen beýleki awtorlaryny gazançlaryndan mahrum etdi, halk Şekspiri isledi, dramalaryna gitdi. Gadymy ýazyjylardan hekaýalar alyp, taryhy ýyl ýazgylaryny ulandy. Bu karzlar üçin oňa "başgalaryň ýelekindäki garga" lakamy berildi.

Spektakllar teatra gowy girdeji getirdi we Şekspiriň özi hem baýdy. Stratforddaky watanynda jaý satyn aldy, soň bolsa göterimli pul berip, Londonda jaý satyn aldy. Ösen ýazyjydy, hatda naýza bilen laçyn bilen asylly gerbi gazandy.

Şekspir öz lezzeti üçin ýaşady we dostlary bilen gyzykly tomaşadan soň ölendigi aýdylýar.

Şekspire ýakyn adamlar, döwürdeşleri halaýanlarynyň işine ýokary baha berdiler - oňa teatr dünýäsinde ebedi ýaşaýyş hakda öňünden aýtdylar. Şeýdip, şeýle boldy. Şekspiriň zehini ölenden köp ýyl soň, oýunlary dünýäniň esasy teatrlarynyň repertuaryna girende ara alnyp maslahatlaşyldy.

Onuň gahrymanlary pajygaly durmuş ýagdaýlarynyň nyşanyna öwrüldi: Romeo we Juliet - yhlasly söýgi, Ledi Makbet - jenaýat ýörelgeleri, Iago we Otello - dönüklik we ynamsyzlyk, Falstaff - gorkaklyk we öwünmek, Hamlet - duýgy bilen borjuň arasynda zyňmak.

Şekspir dünýä inen dramaturgdy, tomaşaçylara özüne we dünýä täzeçe garamaga kömek edýär.