senorita
13.09.2024 19:43
III
Çaga dogran enä meňzeş bu toprak,
Goýýar seň öňüňde baky sowaly.
«Meniňki bag döken tohumy tapmak,
Aýt, oglum, seniň tohumyň bamy?»
Sen onsoň pikire çümersiň çuňňur,
«Çagam barym» bilen bolmarsyň halas.
«Tohum» diýen sözüň manysy çuňdur,
Hem belentdir pikir edişiňden has.
Ol sowalyň anygyna ýetmeli,
Ýagny, saçyň ýolup, der döküp, bada,
Ömrüň pikriňden soň dowam etmeli,
Şeýdip, ýaşamaly ýagty dünýäde
Ine,şu sowala bolup baky ýar,
Topragyň üstünden ömürler geçýär,
IV
Topragyň üstünden ömürler geçýär.
Goýup soňky açyşlaryň tohumyn.
Şol tohumlar sende ýokmy ýa-da bar?
Ine, etgin șu sowalyň wehimin.
Seň aýdan pikiriň aňyrdan gelse,
Așakdan gelşi deý tämiz çeşmäniň.
Derýadan geçjege bir köpri bolsa,
Serişdesi bolsa, münüp-düşmäniň.
Öten dostlaryňy örtenip ýatla,
Ýaşap ýörenleri söýmegiň üçin.
Köňlüňi pes tutup, güýz kimin ýaşa,
Ertäň aladasyn duýmagyň üçin.
Uçýar hyýal guşy ganatyn ýaýyp,
Bar sary töwerek şeýle ajaýyp!
✍️ Gurbannazar Ezizow
15
56
senorita
12.09.2024 23:44
GÜÝZ
Sonetler çemeni
|
Ýene güýz Güýz bolsa saralýar ýaprak.
Ýaprak saralanda durlanýar pikir.
Ýatlaýaň geçeni öňküden köpräk,
Hem diýýäň: "Oňatlyk, hudaýa şükür!"
Ýöne güýzüň manysyna düşene
Diňe şu gün bile ýaşap ýörme ýok.
Çünki güýz ene deý doguryp, ýene
Indiki ýaz üçin işläp aranok.
Hana, gör, asmanda bulutlar göçýär
Pikirem bulut deý geçyär her ýana.
Ýyldyrym gylyç deý çar ýana geçýär,
Ýyldyrym deý pikir goýsaň eýýama...
Ömri gyl üstünde ýapraklar öçyär,
Sary șemal ony tändirip geçýär.
||
Sary șemal ony tändirip geçýär,
Soňkuja ýapragy, bir pasyl ömri.
Adam durmuşynda uly many bar:
Geçeniň yzynda galyp ýör höwri.
Bu ýerde uly bir pelsepe-de ýok,
Her ynsan özüçe ýasanýar bagty.
Ýaprak gaçýar. Gaçma diýip bolanok.
Ýöne, iň gowy zat: galýar daragty.
Güýz ene deý şol daragty emdirýär
Sowukda, şemalda kyn bolsa-da, kyn.
Öz ýalaňaç tenin ýagșa ezdirýär,
Güýzlüginden ýaza öwrülmek üçin.
Sen bir gözüňi aç, töwerege bak
Çaga dogran enä meňzeş bu toprak.
✍️ Gurbannazar Ezizow
15
82
senorita
07.09.2024 19:17
Boz çekeýik (Каменка плясунья) guşlaryñ bir gõrnũşi. Bu guşuñ uzynlygy takmynan 15-17 sm, ganatynyñ uzynlygy 8-9 sm bolup, onuñ agramy bary-ýogy 27-30 gram aralykdadyr.
Boz çekeýik Gũnbatar Aziýadan Mongoliýa çenli çõl we sãhra landşaftlarynda ýaşaýar.
Awgust aýynyň ortalarynda ýa-da sentýabryñ başynda guşlar gyş ũçin Gũndogar Afrika, Arabystana we demirgazyk-gũnbatar Hindistana gõçýãrler we mart-aprel aýlarynda ol ýerden gaýdýarlar.
Bu tãsin guş maýda mõr-mõjekler, olaryñ liçinkalary, mõýler, agaç bõlekleri bilen iýmitlenýãrler.
Boz çekeýik guşy dũrli guşlaryñ we haýwanjyklaryñ seslerine õýkũnmek ukyby bilen tapawutlanýar. Bu guş saýranynda, guşlaryñ kõp gõrnũşleriniñ seslerine, şeýle hem syçanyñ duýduryşyna, adamyñ sykylygyna, eşegiñ aññyrmasyna, hatda geçip barýan kerweniñ galmagalyna hem õýkũnip bilýãr.
17
66
senorita
01.09.2024 18:48
XIX asyryň ahyrynda daniýaly Waldemar Poulsen telegrafon atly ses ýazgysyny edýän we ony soñundan diňläp bolýan enjamy oýlap tapýar. Magnitli sim arkaly ses ýazdyryp bolýan bu enjamdaky ses o diýen dury çykmaýan eken. Şeýle hem ses ýazgysyny edip bolýan simiň enjamyň İçinde ýerleşýändigi sebäpli, ses ýazgysyny uzak wagt saklap bolmaýan eken.
Poulsen bu açyşyny 1900-nji ýylda Parižde geçirilen Exposition Universelle sergisinde köpçülige görkezýär. Poulsen Kopengagen telefon kompaniýasynda işläp, ykjam diskiň hem ilkinji hasaplanýan enjamyny oýlap tapýar. Poulsenden öň şeýle açyşy hiç kim tassyklatman eken. Şeýlelikde, ol ses yazgy edýän ilkinji adam hasaplanýar.
1928-nji ýylda nemes inženeri, doktor Fritz Pflaumer (1881-1945) magnit külkesini ýukajyk kagyzyň ýüzüne ýelmemegi başarýar. Bu usul şondan soñra uzak wagtlap peýdalanyljak täze açyşyň ilkinji ädimi bolýar. Şeỳlelikde, ses lentasyna ýazgy etmek usuly emele gelýär. 1930-njy ýylda merkezi edarasy Berlinde ýerleşýän AEG kompaniýasy Pflaumeriň usulyndan peýdalanyp, magnitofon atly ses ýazgy edip bolýan enjamy öndürýär. Kompaniýa ýazgy lentasyny işläp taýýarlamak üçin plastika öndürmekde uly tejribe toplan BASF kompaniýasy bilen hyzmatdaşlyk edýär. BASF kompaniýasy işläp taýýarlan ulgamynda demir oksidi bilen örtülen, insiz emeli sellýulozadan peýdalanýar. Şeýlelikde, ýazgy etmek üçin lentanyň magnitlenmegi üpjün edilýär. AEG kompaniýasynyň ilkinji K1 atly magnitofony hem-de BASF-yň magnitti lentasy 1935-nji ýylda Berlin Radio sergisinde köpçülige görkezilýär. Enjamda iki disk bolup, magnitofon bu disklere saralan lentalaryň aýlanmagy bilen ýazgy edýär we şol ýazgyny gaýtadan diňläp bolýar. K1 magnitofony geçen asyryň ikinji ýarymynda dünýäniň beýleki ýurtlaryna giñden ýaýraýar.
Magnit lentasyna ýazgy edýändigi üçin şeýle at ilki haryt nyşanynyň ady hökmünde ulanylan hem bolsa, soňlugy bilen beýleki dillere ýazgy edilen lentadaky sesi aýtdyryp bilýän enjamyň ady hökmünde geçýär. Şeýlelikde, köp dilde magnitofon ýa-da magnitofon görnüşinde ulanylýar. Magnitofonyň birinji bölegi magnit sözünden gelýän bolsa, «fon» sözi grekçede ses diýmegi aňladýar. Üns beren bolsañyz, telefon, mikrofon, diktofon (gepleşigi ýazdurmak we gaýtadan eşitdirmek üçin enjam) ýaly ses bilen bagly enjamlaryň köpüsiniň soñy «fon» sözi bilen tamamlanýar.
14
63
senorita
30.08.2024 09:08
Bedenimizdäki käbir alamatlar saglyk bilen bagly köp zady aýdyp biler. Esasan hem, aýadaky we dyrnakdaky käbir üýtgeşmelere has ünsli çemeleşmeli. Amerikaly dermatologlar dyrnakda ýüze çykýan alamatlar bilen bagly barlaglar geçirip, şeýle netijä gelendiklerini belleýärler.
• Sary dyrnaklar. Dyrnagyň saralmagy ýaş bilen baglanyşykly ýagdaýda ýüze çykýar. Lukmanlaryň bellemegine görä, dowamly çilim çekmek dyrnaklaryň saralmagyna ýa-da dyrnakda sary tegmilleriň döremegine getirip bilýär. Sary dyrnak köplenç dem alyş ýollaryndaky käbir keseller we el-aýaklaryň çişmegi netijesinde emele gelýär.
• Gury we döwlen dyrnaklar. Dyrnagyň guramagyna we döwülmegine yzygiderli ýüzmek, dyrnaga çalynýan serişdeleri çendenaşa köp ulanmak, eliňi ýygy-ýygydan ýuwmak ýa-da çyglylygy pes ýaşaýyş gurşawy sebäp bolup biler. Şeýle-de bolsa guran dyrnaklar käte saglyk bilen bagly ýagdaýlary hem görkezip bilýär.
• Ak tegmiller. Käwagt dyrnakda ak tegmiller peýda bolýar. Adatça ak tegmiller kän üns berilýän zat däl. Amerikaly dermatologlaryň neşir eden makalasyna görä, ak tegmiller «leýkonihiýa» diýlip atlandyrylýar. Köp adam dyrnakdaky ak tegmillere kalsiý ýetmezçiligi diýip düşünýär. Ýöne bu kalsiý bilen bagly ýagdaý bolman, bagyr we böwrek ýetmezçiliginiň käbir alamatlary bolup biler.
• Dik we kese çyzyklar. Käbir adamyň dyrnagynda dik we kese çyzyklar emele gelýär. Dyrnakdaky bu çyzyklar garrylyk alamatlary bilen birlikde ýüze çykýar. Lukmanlaryň bellemegine görä, dik we kese çyzyklar agyr keselleri geçiren adamlarda döreýär. Bu ýagdaý saç düşme alamatlary bilen bagly bolup biler.
• Güberçek dyrnaklar. Dyrnagyň pökgerip çemçe ýaly ösmegi dyrnagyň töweregindäki şikeslenmeler ýa-da deri keselleri bilen bagly ýüze çykýar. Şeýle dyrnaklar köplenç demir ýetmezçiliginiň ganazlyk alamaty hökmünde kesgitlenýär.
Dyrnagyňy dişlemek endikmi ýa-da ýetmezçilik?
Dermatologlaryň bellemegine görä, dyrnagyňy dişlemek adaty bir endik bolup, köplenç stres sebäpli ýüze çykýar. Dyrnaklaryň töweregindäki derini ýa-da dyrnagy dişlemek dowamly bolsa, onda lukmana ýüz tutmaly. Çünki bu ýagdaý uzaga çekse, nerw ulgamy bilen bagly dürli bozulmalary güýçlendirip biler.
14
26
