flowers_
10.03.2024 22:08
"Aylaryñ soltany" Mübarek Remezan aýy Koñül tagtlarymyzyñ taýsyz Soltany Hz. Muhammed s.a.w. ymmatyna we Siziñ döwletli maşgalanyza bereket, rysgal, agzybirlik getirsin! Remezan aýynda berjek agzaçar sadakalaryñyz, okajak tarawa namazlaryñyz, tutjak orazalaryñyz Hakyñ dergähinde kabul bolsun!
33
36
flowers_
10.03.2024 18:49
BOLAÝJAK GEŇ ZATLAR (parodiýa)
“Gel, söhbet edeli agzymyz ýumup”
B.Gökleňow.



Gözümizi ýumup göreli kino,
Agzymyzy ýumup aýdym aýdaly.
Elimizi daňyp ýüzeli suwda,
Derýaň aňyrsyna baryp-gaýdaly.

Ylgaşaly aýagmyzy duşaklap,
Işdämizi kesip, iýeli owkat.

Zowladaly öýkenmizi aýyryp,
Gowzadaly gapyrgalaň arasyn.
Ýüregmizi aýryp goşgy ýazaly,
Okan halamasyn ýa-da halasyn.

Parhy näme,
Çyksa bolýa ýazanmyz.
Bizem poeziýadan galmarys çetde.
Agzymyzy ýumup söhbet ederis,
Redaktor gözün ýumup gol çekse...


✏Atamyrat ATABAÝEW.
39
72
flowers_
10.03.2024 15:41

Durmuş sapaklary.




Az­dan baş­la­mak, bu ka­da­ly­dyr. Küý­ze kem-kemden dol­ýar. Is­len­dik ha­ly­pa, ha­çan-da bol­sa, bir­wagt

şä­girt bo­lan­dyr. “Ki­çi­si bol­ma­dy­gyň ulu­sy bol­maz” diý­li­şi ýa­ly, äh­li zat ki­çi­den baş­lan­ýar, şo­nuň üçin kiçi zat­la­ra bi­per­waý ga­ra­maň!

Eger-de siz haý­sy hem bol­sa, bir iş­de yzy­gi­der­li­li­gi sak­lap, sa­byr­ly bol­sa­ňyz, hök­man üs­tün­lik ga­za­nar­sy­ňyz!

Hiç ki­mem bir gün­de äh­li za­da ýe­ten däl­dir, kim­de-kim ki­çi­den baş­la­ma­ga

taý­ýar bo­lup, er­jel­lik bi­len zäh­met çek­ýän bol­sa, üstün­lik onuň hem­ra­sy­dyr.

Bi­ziň aňy­myz­–­biz.Siz nä­me hak­da pi­kir ed­ýän bol­sa­ňyz, şo­ňa gö­rä bo­lar­sy­ňyz. Eger adam ýa­ra­maz zat­la­ry aýd­ýan bol­sa ýa-da bet işi jäht edi­nen bol­sa, ol gam-gus­sa gi­riftar bo­lar. Eger-de adam päk ni­ýetli zäh­met çek­ýän bol­sa, bag­ty­ýar­lyk oňa sa­ýa sa­lyp, on­dan daş­laş­maz. Dog­ry ýa­şa­mak üçin aňy­ňy dog­ry pi­kir­ler bi­len dol­dur­ma­ly. Dog­ry-dürs dü­şün­je is­leýän zat­la­ry­ňy­zyň ba­ry­ny eçi­ler; nä­dog­ry dü­şün­je­ –­

ýa­ra­maz­lyk bo­lup, ahyr­so­ňy öz ba­şy­ňy­za ýet­ýär. Ähli ga­ba­hat iş­ler ak­lyň kem­ter­li­gi ze­rar­ly ýü­ze çyk­ýar.

Eger-de akyl-dü­şün­je öz­ger­se, ha­ta iş­ler bol­maz.

Içiň­de ga­har-ga­zap sak­la­mak, kim­dir bi­ri­niň üs­tüne zyň­mak mak­sa­dy bi­len eliň­de köz sak­lan ýa­ly bolup, ahyr­da-da oňa özüň kö­ýer­siň. Ha­çan-da,siz kimdir bi­ri­ne ýag­şy­lyk ede­ni­ňiz-de bu ýag­şy­ly­gy özü­ňi­ze

DURMUŞ SAPAKLARY ed­ýän­di­gi­ňi­zi unut­maň!

Sen öz ba­dy­ňy bas­man, hiç ki­miň ba­dy­ny ba­syp bil­mer­siň. Ba­gyş­la­ma­gy öw­ren, özem tiz ba­gyş­la­ma­gy öw­ren!

Se­niň he­re­ket­le­riň köp za­dy aň­lad­ýar. Ösüş üçin he­re­ket et­me­giň la­zym, tiz ösüş ga­zan­ma­gyň üçin

bol­sa, yzy­gi­der­li he­re­ket et­me­giň ge­rek. Hem­me­ler ga­zanç edip bil­ýär­ler, ýö­ne he­mi­şe he­re­ket­de bolýan­lar onuň nä­me­di­gi­ni bil­ýär­ler. Şeý­le­räk bir pä­him bar:

“Hu­daý her bir gu­şa gur­çuk ber­ýär, ýö­ne ony höwürt­ge­si­ne ok­la­ma­ýar”.


Dü­şün­mä­ge ta­gal­la ediň!

Biz ha­ky­kat üçin däl-de, eý­sem, özü­miz üçin gö­reş­mä­ge baş­la­dyk. Il­ki dü­şünjek bo­luň, di­ňe şon­dan soň, özü­ňi­ze dü­şün­mek­le­ri üçin ta­gal­la ediň!

Siz baş­ga bi­ri­niň nuk­daý­na­zar­la­ryna dü­şün­mek üçin äh­li ta­gal­la­la­ry­ňy­zy et­me­li­si­ňiz.

Baş­ga­la­ry diň­läň, ola­ryň nuk­daý­na­zar­la­ry­na dü­şü­niň we şon­da ra­hat­ly­ga gow­şar­sy­ňyz.

Özü­ňi­zi ýe­ňiň!

Müň­ler­çe jeň­de ýe­ňe­ni­ňiz­den,

özü­ňiz­den rüs­tem ge­le­ni­ňiz ýag­şy­dyr. Şon­da ýe­ňiş size hem­ra bo­lar. Ony siz­den hiç bir güýç alyp bil­mez.

Özü­ňi ýeň­mek üçin öz pi­ki­riň­den rüs­tem gel­me­li. Siz öz ed­ýän pi­kir­le­ri­ňi­ze gö­zeg­çi­lik et­me­li. Çün­ki olar de­ňiz tol­kun­la­ry ýa­ly çyr­py­nyp bi­ler­ler.

Öza­ra saz­la­şyk­da ýa­şaň! 

Saz­la­şyk ýü­rek­den gelýär, ony da­şyn­dan göz­le­mäň!

Di­ňe öz ýü­re­gi­ňiz­de bo­lup bil­jek za­dy da­şyn­dan ag­tar­maň. Saz­la­şyk­–­bu

kal­by­ňyz­da­ky asu­da­lyk­dyr.

Şü­kür­li bo­luň!Nä­me­dir bir za­da şü­kür et­mä­ge nä­me­dir birzat­lar ta­pyl­ýar. Iň kyn pur­sat­lar­da-da hiç

ha­çan ruh­dan düş­mäň!

Şü­kür­li kalp si­zi beý­gel­der.



Terjime eden:

Ýegenmämmet TAÝLYÝEW.

39
117
flowers_
10.03.2024 06:08
Halk döredijiliginiň ýaremezan görnüşi


 Asyrlardan asyra, nesillerden nesle geçip, biziň günlerimize çenli ýetip gelen halk döredijiliginiň eserlerini içgin öwrenmek, kämilleşdirmek, geljekki nesillere ýetirmek we ýaş nesilleriň kalbynda bu eserlere söýgi döretmek biziň mukaddes borjumyzdyr.

 Türkmen halk döredijiligi eserleriniň arasynda ylmy nukdaýnazardan içgin öwrenilmeli, özboluşly, aýratyn taraplary ýüze çykarylmaly birnäçe eserlerimiz bardyr. Şolaryň biri-de halk döredijiliginiň ýaremezan görnüşidir. Ýaremezanlar aýlaryň soltany hasaplanýan Oraza aýynyň gelendigini buşlamak maksady bilen, çagalaryň aýdýan goşgy bentleridir. Ýaremezan aýtmak Oraza aýynda ýerine ýetirilýän däp-dessurlarymyzyň biridir. Meret aýynyň ahyrky gününde Oraza aýynyň gelendigi buşlanyp aýdylýan halk döredijiliginiň ýaremezan görnüşi türkmen halkynyň geçmiş taryhyndan, ýaşaýyş durmuşyndan we ruhy ahwalyndan habar berýär. Bir söz bilen aýdylanda, halk döredijiliginiň beýleki görnüşlerinde bolşy ýaly, ýaremezanlarda hem türkmen halkynyň ýaşaýyş-durmuşy öz beýanyny tapýar. Ýaremezanlar — halkyň alkyş-dilegleri, arzuw-umytlary, birek-birege edýän gowy niýetleri.

 Ýaremezan aýtmagyň düzgünine görä, çagalar ýaremezan bentlerini goňşy-golamlaryň öýlerine aýlanyp ýerine ýetirýärler. Çagalar ýaremezany her öýüň gapysyna baryp, «Baý öýüňize bereket!» diýip, batly sesleri bilen ýaňlandyryp aýdýarlar. Ýaremezan aýdýan çagalar bilen öý eýesiniň arasynda sowal-jogap hem alşylýar. Sowal-jogap çagalaryň aňyny, pikirlenişini ösdürýär, dünýägaraýşyny giňeldýär, synçylyk ukybyny ýiteldýär.

 Öýüň eýesi ýaremezan aýdan çagalara süýjülik, nogul-nabat paýlaýar. Ýaremezanlarda Oraza aýynyň gelendigine begenç duýgusy, birek-birege myhmansöýerlik, sahylyk, ruhy päklik, ýeneki ýyllara hem sag-aman Oraza baýramyny garşylamak... ýaly pikirler beýan edilýär:


Oraza geldi haý bilen,
Bir meleje taý bilen.
Taýy batga batanda,
Çykardy haý-haý bilen.
Ýokarda bir Aý bar,
Ýüzi gyzyl ýaý bar.
Bereketli saçakda
Bize goýlan paý bar.

 Çagalar tarapyndan aýdylýan ýaremezanlarda oýun-degişme häsiýetli setirler hem gabat gelýär. Şeýle oýun-degişme häsiýetli jümleler türkmen halkynyň toý-baýramlarda degişmä uly üns berýändigini, şahandaz halkdygyny görkezýär:

Garaja çatmaň öý bolsun,
Gapyňyzda toý bolsun.
Köp bereniň ogly bolsun,
Az bereniň gyzy bolsun,
Ýa Remezan!

 Ýaremezan bentleriniň temasy dürli-dürlüdir. Olarda ýagşy niýetler, umyt-arzuwlar dileg edilýär. Ýaremezan setirlerindäki sözleriň täsiri juda uly:

Gapyňyzy Hydyr açsyn,
Duluňyza gelin geçsin.
Ojagňyzda palaw bişsin,
Ýa Remezan, Ýa Alla!

 Bentlerde türkmen milli tagamy wasp edilip, ony içeniň dert-beladan saplanjagyna umyt bildirilýär:

Aş içiň-ä, aş içiň,
Aşy içen derlesin.
Size geljek belalar,
Daga-daşa ornasyn.
Ýa Remezan!

 Ýaremezan sanawaçlarynda öýe perzent getirmek dogrusynda hem arzuw edilýär:

Ekin ekdim ýumşajyk,
Bogunlary gowşajyk.
Hudaýym ogul bersin,
Gyzyl gülden ýumşajyk.
Ýa Remezan!

 Alymlar XX asyryň ikinji onýyllygyndan ýaremezan sanawaçlary bilen gyzyklanyp başladylar. Gündogarşynaslar I.A.Belýaýew «Туркменские колядные песни. Этнографический очерк» (Ashabad, 1915 г.) kitabyny, O.I.Şaskaýa «Туркменские колядные песни и в связи с бытом» («Советская этнография» 1936 г., 1-2) ylmy makalasyny ýazýarlar.

 Halk döredijiliginiň gadymy görnüşi bolan ýaremezanlar häzirki wagtda ylmy nukdaýnazardan öwrenilýär. Ýaremezanlar barada türkmen alymlarynyň makalalary metbugatda çap edilýär. Olardan G.Ylýasowanyň «Ak säherler doga okap», «Ýaremezanlar — alkyş-dilegler», G.Gummanowanyň «Tüýtätinmi, süýt hatyn?!», O.Ekäýewiň «Oraza geldi ilime — doga geldi dilime», E.Çaryýewanyň «Ýaremezandan soňky oýlanmalar» ýaly makalalaryny mysal getirmek bolar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ata-babalarymyzdan biziň günlerimize çenli ýetip gelen edebi mirasymyzy — halk döredijiliginiň eserlerini, onuň täsin hem özboluşly taraplaryny içgin öwrenmek, olary dünýä ýaýmak ugrunda bimöçber işleri durmuşa geçirýän Gahryman Arkadagymyza, hormatly Prezidentimize egsilmez sagbolsun aýdýarys.


Enegül ŞALLYÝEWA.
35
78
flowers_
09.03.2024 23:46

GABAN!



Gaban!
Belki, sebäp bardyr gabanýan bolsañ,
Gabanmasañ näderdim.
Saña munça yhlas edip,
Halanmasam näderdim.
Gabanmaýan,
Gysganmaýan meñki däldir,
Nä derdim?!

Şonuñ üçin gaban meni,
Ýak meni,
Ot bilen däl, söýgiñ bilen.
Sakla meni gysymyñda,
Señ elleriñ gyssa bolýar.
Aslynda men idemeseñ,
Soramasañ hassa bolyan.

Gaban meni,
Gabanjañlar heder etsin!
Gaban meni!
Menden başga gözleriñe ilmesin.
Gaban meni!
Gysgan meni!
Tä adyñy ýazýançalar
Kitabyna Ginnesiñ!
Sen meni şeýle bir gaban,
Şeýle söý:
Guraly ajaýyp ýadygärligi
Ýaş-ýeleñleñ iñ köp barýan ýerinde,
Durar ýaly asyrlap.
Goý, ol päk söýginiñ nyşany bolsun,
Öñünde juwanlar biri-birine
Hoş söz aýtsyn,
Wada bersin,
Guşlar uçsun pasyrdap.

Sebäp bilen gaban,
Keýpine gaban!
Nähili isleseñ bolsun şo hili.
Ýekelikde gaban,
Köplükde gaban,
Sorasalar aýdaý: "Şonuñ ýesiri.
Troýanyñ şazadasy Paris deý
Bagtly bolmak üçin islendik zada
Islendik söweşe taýynyñ biri!.
Ah, saýylyñ biri".

Gaban!
Gündizlere "gardaşyñ" diýip,
Gaban!
Gijelere "syrdaşyñ" diyip.
Ukymy bir şaýa satýanym üçin.
Galamy gujaklap ýatýanym üçin.
Söýemde serhetden agýanym üçin,
Yşkyñ köçesinde ygýanym üçin.
Gurt arkalysyrap gezjek halyma,
Geýýändigim üçin geýmin gedaýyñ.
Unudýanym üçin mahal-mahallar
Hossar gözläp, hossardygny Hudaýyñ.

Gaban!
"Sözlerini oýnadýar" diýip,
"Ylhama başyny aýladýar" diýip,
Gaban, "Goşgy ýazýar" diyip,
Gaban, "Aýdym aýdýar" diyip,
"Käteler bolsa özüne
Tansçydyr öýdýär" diýip.
Diý: "Juda kän gülýär, eger gülmese,
Kalbynyñ ýarasy bitmejek ýaly.
Ýazyp, bozup, gezip, tozup, şatlanyp,
Ýaşaýar dünýäden gitmejek ýaly".

Gaban!
Sen hakdaky şygyrlarymy
Dünýä diñlesin!
Hatda senden bi:din meniñ yanyma
Ölümem arkaýyn gelip bilmesin.




Gurbanjemal ANNAKOWA.
34
64
flowers_
09.03.2024 19:31

Emeli aňly robot mugallym.


Hindistanda emeli aňly ilkinji robot mugallym ýurduň Keral ştatynyň mekdepleriniň birinde sapak bermäge başlady. Triwandram şäheriniň ýokary orta mekdebinde işe başlan Iris atly robot mugallym dürli dersler boýunça islendik soraglara jogap berip bilýär. Bilermenleriň pikiriçe, ýakyn ýyllarda robot mugallymlaryň ulanylyş gerimini çaklamak heniz kyn, ýöne Iris tejribesi, gürrüňsiz, geljekki bilim barada düşünje berýär we bu ýerde emeli aň kömekçi roluny ýerine ýetirer.


zamanturkmenistan.com

38
375
flowers_
09.03.2024 11:19
"Bedenimi ýakjak hindiler deýin, Hem ozal tapmadyk özümi tapjak"


Goşlam ýene meni äkidip barýar,
Aýnadakam öňkiler deý ylhamsyz.
Ýol ugrunda terminaldan pul salyp,
Seniň bilen söhbet etdim - ulgamsyz.

Göwni görýänlerem geçmişde galdy,
Degýänem ýok, öz-özüme degmesem.
Adam bolup uçmak isläpdim,
ýöne...
Uçanoga guş diýenleň hemmesem.

Giň dünýäniň bu şäheri dar maňa
Göwräme seretsem - buda kontrast.
(Meniň maňlaýdaş okyjylarmyňam,
setirlerimiňem menden ireni rast.)

Ýerinde ýok eken, bolmasa düýnem
Ýüregimi ýoklajakdym dilleşip.
Bu ýalança geleni-de köp juda,
Heýkelin oturtmaň maňa meňzeşiň.

Kölegämi gyrkyp öýde ýatyrjak,
Beýnimi nyşanlap onlukdan atjak.
Bedenimi ýakjak hindiler deýin,
Hem ozal tapmadyk özümi tapjak.



Ylham GURBANALYÝEW.
38
160
flowers_
08.03.2024 22:31

NOWJUWAN BOLMAZ.





Eý, agalar, dostum bilen sözleşdim,
Arzy-halym ýara diýsem, kän bolmaz.
Gije-gündiz bu yşk bilen ýanaryn,
Nedir halyň diýip, bir soran bolmaz.

Söwdügim sözüňe iller höwesdir,
Eger kem söýlesem, dilimi kesdir.
Bu gözellik kimden saňa mirasdyr,
Gözellerde beýle nowjuwan bolmaz.

Ala göz üstünde helal gaşlary,
Misli zer dek öwser ýaryň saçlary,
Gülgündir dodagy, hünji dişleri,
Meniň sonam kimin gülbeden bolmaz.

Garajaoglan çykmyş ýaryň bagyndan,
Goşa meňi bardyr soly-sagyndan,
Gözel, bir posa ber al ýaňagyňdan,
Gysgançlykdan asyl hiç baýan bolmaz.

34
77
flowers_
08.03.2024 11:56

ZENAN DIÝMEK.





Gurt Näzliýew.
Zenan diýmek - eneňdir,
Ýary gije ýatandyr,
Daň saz berse dogandyr,
Aňzaklarda doňandyr,
Hor - zar etmejek bolup,
Gije - gündiz eňendir,
Sebäbi, ol eneňdir.

Zenan diýmek - uýaňdyr,
Ýúzúň nury, tuwagy,
Utanjaňdyr, haýaňdyr,
Ýagşy günde begenjiň,
Kyn gúnúňde söýäňdir,
Saňa geljek belanyň,
Öňüňdäki gaýaňdyr,
Sebäbi, ol uýaňdyr.

Zenan diýmek - ýaryňdyr,
Ömürlik ýanýoldaşyň,
Baýlygyňdyr, baryňdyr,
Alawlaýan ojagyň,
Namysyňdyr, aryňdyr,
Keşgiňi deň çekişýän,
Ýakyn howandaryňdyr,
Sebäbi, ol ýaryňdyr.

Zenan diýmek - gyzyňdyr,
Teşne kalbyň gandyrjak,
Aýdymyňdyr, sazyňdyr,
Ömre şatlyk getirjek,
Gül - gunçaly ýazyňdyr,
Ogul bilen deň durjak,
Dowamyňdyr, yzyňdyr,
Sebäbi, ol gyzyňdyr.

Zenan diýmek - dúnýedir,
Adamzada dowamdyr,
Gelip - gidýän demiňdir,
Sorup alýan howaňdyr,
Zenan başy dik bolsa,
Ýaşaýşa gúwäňdir.
Ondan gymmat zat bolmaz,
Tumaryňdyr, dogaňdyr.
Çünki zenan - ýaryňdyr.
Çünki zenan - gyzyňdyr.
Çünki zenan - uýaňdyr.
Çünki zenan - ENEŇDIR!





Gurt Näzliýew.


Dunyäniñ görki Zeminiñ erki, Mukaddes ojagyñ alawlap duran ody, ýoldaşyna wepaly, Perzentlerine perisde, Ezizlerine ruhy güýç bolan mähriban zenan! Sizi zenanlar baýramy bilen gutlayaryn!
Size beyik Biribardan jan saglyk agzybirlik egsilmez bagt arzuw edýärin.
Wepaly ýanýoldaş, mähriban uya, gadyrdan elti, mylayym gelin, bagtly eje bolup uzak yyllar bayram bellemek nesip etsin!
Durmuşunyz Baharyñ ajayyp bägülleri ýaly owadan bolsun!
35
67
flowers_
08.03.2024 08:16

Bir aýdymyň taryhy.




Arada iş wagtym tamamlanyp, öýe gaýtmak üçin uly ýola çykdym. Ulag geldi. Men ulaga münüp, gapdaldaky oturgyçda aýaly, çagasy bilen oturan adamyň ýanynda ýerleşdim. Sürüji saglyk-amanlyk soraşandan soň, ulagynyň radiosynyň nurbadyny towlady. Ine, şol pursat hem Türkmenistanyň halk artisti Sahydursun Hojakowanyň ýerine ýetirmeginde aýdym ýaňlanyp ugrady.

Maňlaýyňda bar gasyn,
Sen garrama, eje jan.
Dünýe dursun, duraý sen,
Sen garrama, eje jan.

Besdir daglaň garrany,
Besdir baglaň garrany,
Garrasak biz garraly,
Sen garrama, eje jan...


Bu aýdym uludan-kiçä ählimiziň söýüp diňleýän, eşidenimizde hiňlenenimizi duýman galýan «Sen garrama, eje jan» aýdymydy.

Bu aýdym gidip durka gapdalda oturan elli ýaşlaryndaky zenanyň gözlerine ýaş doldy. Asyl görüp otursak, bu aýdym şol zenanyň ejesine bagyşlap döredilen aýdym eken. Ol zenan Türkmenistanyň at gazanan medeniýet işgäri, «Magtymguly Pyragy» medalynyň eýesi, şahyr Myrat Ömrüň aýal dogany Maral gelneje bolup çykdy.

Men pursatdan peýdalanyp, Maral gelnejeden bu aýdymyň döreýşi barada gürrüň bermegini haýyş etdim. Şonda ol:

— Biz on iki dogandyk, Myrat doganlarymyzyň ikinjisidi. Biziň ejemize Amangözel eje diýerdiler. Il sylagly ejemiz Amangözel Lebiýewa 60 ýaş toýuny toýlady. Bu goşgy şahyr doganymyz Myradyň ejeme bagyşlan toý sowgady boldy.

Soňra 1993-nji ýylda goşga kompozitor Baýramgeldi Gutlyýewiň saz ýazmagy we ilkinji bolup ýerine ýetirmeginde aýdyma öwrülip, häli-häzire çenli milli telewideniýede we radioda ýaňlanyp gelýär.

Maral gelnejäniň gürrüňini diňläp, men barmaly ýerime gelenimi-de duýman galypdyryn. Hawa, Myrat Ömür zehini alaw ýaly diýilýän şahyrlaryň biridi. Onuň «Söýgi syry», «Käbäm ejem», «Küýseýän», «Obamyza gelen wagtyň» ýaly goşgulary esasynda döredilen aýdymlar halk köpçüliginiň söýgüsini gazandy. Şahyryň iň soňky döreden «Medet ber» atly goşgusyny Türkmenistanyň at gazanan artisti Gözel Öwezowa ýerine ýetirýär.

Ýeri gelende Myrat Ömrüň 1999-njy ýylda çap edilen goşgular ýygyndysyna hem «Sen garrama, eje jan» diýip at goýandygyny belläp geçsek ýerlikli bolar.

 

Hemra DURDYÝEW,
Ak bugdaý etraby (26.06.2022ý)
34
76