Asmanda bir aý bar...

Ýaremezan türkmen halk döredijiliginiň topar- larynyň biri bolup, meret (sagban) aýynyň ahyrky güni, oraza (remezan) aýynyň gelen- digini buşlap, gapy-gapy aýlanyp, agşamara aýdylýar. Ýaremezan dini ündeýänligi sebäpli, bir döwürde ony aýtmak gadagandy. Döwrüň üýtgemegi bilen ol täzeden dikeldilip başlandy.

Ýaremezan araplaryň remezan, ýagny doku- zynjy aýynyň ady bolup, türkmenlerde oraz (oraza), käbir şiwelerde "araza", "roza" diýip hem aýdylýar. Çagalar oraz aýy başlananda öýme-öý aýlanyp, şowhunly sesleri bilen onuň sanawaçlaryny gaty gygyryp, çasly ses bilen ýaňlandyryp başlaýarlar. Çagalar her öýüň gapysyna baryp, "Baý öýüne bereket!'' diýýärler. Soňra olaryň biri şeýle sanawaja başlaýar:

Ýokarda bir Aý bar,
Ujy gyzyl ýaý bar,
Pygamberiň saçagynda,
Bize goýlan paý bar,
Muhammet ymmaty, ýaremezan!

Oraza geldi haý bilen,
Bir meleje taý bilen,
Taýym batga batanda,
Çykaryň haý-haý bilen.

O ýanyňam dereje,
Bu ýanyňam dereje.
Berjek bolsaň ber geleje.
Ýaremezan!

Oraza geldi ilimden,
Tutdy halkyň bilinden,
Öldüm-öldüm diýende,
Baýram aldy elinden.

Oraza aýlary geler-de geçer,
Merediň on dördüne halkyny seçer." ¹
Atyny eýerläp, müner-de gaçar,
Muhammet ymmaty, ýaremezan!

Biz-ä sizi baý gördük,
Tüýnügňizden Aý gördük,
Altyn bilen apardyk,
Kümüş bilen gopardyk.

Köp bereniň ogly bolsun,
Az bereniň gyzy bolsun,
Muhammet ymmaty, yaremezan!

────────

¹«Merediň on dördüne halkyny seçer» diýilmeginiň sebäbi Hudaýtagala meret (hijri-kamary aý hasaby boýunça sekizinji aýda) aýynyň on dördüne asmandan perişdeleri iberip bir ýyla (indiki meret aýyna) çenli ýaşamalylaryň sanawyny düzýärmiş.

______________

Bu soňky bent köp ýerlerde köplük bolup aý- dylýar. Bu bentleri eşiden öý eýesi ýaremezan sanawajyny aýdýanlara köke, süýji, kime bolsa bir bölek gant.. eçilýär.

Ýaremezanyň sanawaçlary köplenç bir oglan tarapyndan sanalýar. Oglan bilen bile öýlere aýlanýan ýaremezançylar bolsa "ýaremezan", ýa Alla", "Muhammet ymmaty, ýaremezan!" diýip gygyryşýarlar. Öý eýesi olardan:

"Daşa gurt düşse, nädip aýyrjak" diýip soraýar. Olar: "Düýäniň şahy bilen" diýip jogap berýärler. Öý eýesi: "Düýäniň hem şahy bolarmy?" diýýär. Ýaremezan gezýänlerem: "Heý daşa-da gurt düşermi?" diýýärler.

Şeýle sorag-jogap alyşmak çagalaryň pikirleniş ukyplaryny ösdürýär, dil baýlygyny artdyrýar. Ýaremezan sanawaçlarynda halallyga, päk zähmet çekmeklige, oraza tutmaklyga ça- gyrylýar. Adamlara ýagşy dilegler edilýär.

Gara ýeriň üstünde,
Gök asmanyň astynda,
«Heleý» diýilýän sözi,
Kim tapdyka aslynda?

Ol sözi ilki tapan
Ne-hä daýhan, ne çopan.
Diýýärler: ilki sapar
Ol gödek sözi tapan
Kyrka çenli kyrk sapar
Öýlenen Ýekegapan.

Gyzyl göz Ýekegapan,
Han ogly Ýekegapan
Gujagna getirlende
Garyp gyz Ogulsapar,
Onuň adyn tutmagy-da
Kemlik saýyp özüne,
«Bärik gel-eý!» diýenmiş
Öz öýlenen gyzyna.

Şeýdip ýuwaş-ýuwaşdan
Üýtgeşip «gel-eý!» sözi,
Gara günli ülkämizde
Döränmiş «heleý» sözi...

Garyp gyz Ogulsapar,
Naçar gyz Ogulsapar,
Sen täzeden dogulsadyň,
Wah, ýene-de bir sapar.

«Ogulsapar jan» bolardy
Bu gün seniň lakamyň.
Saňa «Gel-eý! Gel-eý!» diýip,
«Heleý» adyn dakanyň
Özlerine gowşurdyk
Öz döreden adyny.
Bu gün arşa ýetirdik
Gelin-gyz şöhratyny.

Bu gün gelin-gyzlarmyz,
Jahan bile garyşýar,
Bilbil bilen bäsleşýär,
Keýik bilen ýaryşýar.

Bu gün biziň aýallarmyz
Durna bolup daranýar.
Altmyş ýaşa ýetende-de
Gelin bolup görünýär.

...Görk goşuldy gelin-gyzlaň
Gözlerine, ýüregne.
Müňläp Ogulsaparlaň
Aglanynyň deregne
Bu gün olar paý alýar
Şatlyk bilen gülküden.

...Gülüň, gülüň, keýpden çykyň
Bu şadyýan ülkede.
Gülüň! Gülüň, Gülkiňizden
Gözleriňiz ýaşarsyn.
Siziň göwnüňize degsek,
Goý, agzymyz gyşarsyn.

Ýöne sizem ýarlarňyzyň
Degmäweriň göwnüne.
Erkekleň hem işi ýetik,
Sanjy bolmaň böwrüne.

Dünýäniň iň gowy 10 uniwersiteti

Bütin dünýädäki ýokary bilim berýän uniwersitetleriň arasynda uly abraýly uniwersitetler hemişe bilim muşdaklarynyň üns merkezinde. Bu bilim edaralary, taryhy, akademiki üstünlikleri we dünýädäki täsiri bilen tanalýar.

Bu postda biz dünýädäki iň abraýly we iň gowy hasaplanýan 10 uniwersiteti siziň dykkatyňyza ýetirýäris.

Bütin dünýäde ykrar edilen uniwersitetler talyplara ýokary hilli bilim almaga mümkinçilik berýär.Jemi 6 kategoriýa boýunça baha berlen iň gowy uniwersitetler aşakdakylardyr:

Oksford uniwersiteti

Dünýädäki uniwersitetleriň arasynda iň ýokary derejä çykan Oksford uniwersitetiniň Angliýanyň Oksford şäherinde kök uran taryhy bar. Oksford daşary ýurtly talyplar üçin gapylaryny açýan uniwersitet we Nobel baýragyny alan uçurymlary we dünýä liderlerini ýetişdirýän abraýly okuw jaýy hökmünde tanalýar. Talyplara PPE, Medisina, Hukuk, Ykdysadyýet, Biznes we Informatika ýaly dürli ugurlar boýunça bilim mümkinçiliklerini hödürleýär.

Kembrij uniwersiteti

Kembrij uniwersiteti, iňlisçe gürleýän ýurtlarda ikinji köne uniwersitet hökmünde tanalýan Oksbrij uniwersitetidir. Silikon Fen taslamasy bilen 1209-njy ýylda esaslandyrylan Kembrij, Ylym, elektronika we biotehnologiýa ugurlarynda möhüm rol oýnady. Matematika, Fizika, Iňlis dili, Hukuk, Medisina, Binagärlik we Tebigat Ylymlary ýaly köp ugurlar boýunça talyplara bilim mümkinçiliklerini hödürleýän Kembrij, dünýä belli muzeýleri we neşirýatlary bilen hem tanalýar.

London Imperial kolleji

Angliýanyň paýtagty Londonda ýerleşýän Imperial College London 1907-nji ýylda esaslandyryldy. Hünärmençilik, Fizika we Metallurgiýa ýaly ugurlarda bilim berýär.

Kaliforniýa tehnologiýa instituty (Caltech)

"The truth shall make you free" ýagny "Hakykat sizi azat edýär" ýörelgesine eýe bolan Kaliforniýa Tehnologiýa Instituty (Caltech) ABŞ-nyň Pasadena şäherinde ýerleşýär we ylym we tehnologiýa gönükdirilen tehniki uniwersitetdir. NASA-nyň Jet Propulsion Laboratoriýasyny dolandyrýan Caltech; biologiýa, himiýa, hünärmentçilik, fizika, matematika we astronomiýa we ş.m. ýaly ugurlar boýunça bilim berýär. Uniwersitet şeýle hem talyplara maliýe goldawyny berýän we Ylym pudagy bilen gyzyklanýan talyplara stipendiýa hödürleýän QuestBridge atly täjirçilik däl okuw jaýy bilen hyzmatdaşlyk edýär.

Stenford uniwersiteti

Stenford uniwersiteti Kaliforniýanyň Stenford şäherinde ýerleşýär. Medisina, hukuk, gumanitar we oňyn ylymlar we hünärmentçilik ýaly dürli ugurlarda bilim bermek bilen, Stenford Silikon älemine möhüm goşant goşan köp başlangyçlaryň we kompaniýalaryň döremegine sebäp bolan okuw jaýydyr. Daşary ýurtly talyplary höweslendirmek we uly uniwersitet şäherçesini hödürlemek bilen, Stenford okuwçylaryny ýokary bilimli adamlar hökmünde ýetişdirmegi maksat edinýär.

ETH Sýurih Şweýsariýa Federal Tehnologiýa Instituty

1855-nji ýylda Şweýsariýanyň Sýurih şäherinde döredilen ETH Sýurih ylym we tehniki derslere gönükdirilen uniwersitetdir. ETH Sýurih, Şweýsariýanyň federal uniwersiteti, pozitif ylymlara, esasanam Matematika ähmiýeti bilen tanalýar.

Massaçusets tehnologiýa instituty (MIT)

Massaçusets Tehnologiýa Instituty (MIT) Ylym, hünärmentçilik we Ykdysadyýet ugurlarynda möhüm täsir döreden uniwersitetdir. 1861-nji ýylda esaslandyrylan MIT, Nanotehnologiýa, durnukly energiýa, daşky gurşaw we emeli intellekt ýaly mowzuklarda ilkinji gözlegleri geçirdi. Her ýyl köp sanly daşary ýurtly talyplaryň ýüz tutýan MIT ýokary standartlarda talyplary kabul edýär we dünýä belli alymlary we mugallymlary ýetişdirýär.

Garward uniwersiteti

1636-njy ýylda ABŞ-nyň Boston şäherinde döredilen Garward uniwersiteti “Ivy League” uniwersitetleriniň biri hökmünde tanalýar. Amerikanyň iň köne bilim edarasy bolan Garwardda Amerikanyň prezidentleriniň, döwlet işgärleriniň, Nobel we Pulitser baýragyny alan uçurymlaryň köpüsi bar. Bakalawr, magistr we doktorlyk programmalaryny, şeýle hem tomusky mekdepleri we onlaýn bilim görnüşlerini hödürleýän uniwersitet, dünýädäki iň uly akademiki kitaphananyň mekanydyr.

Prinston uniwersiteti

1746-njy ýylda esaslandyrylan Prinston uniwersiteti “Iwy league”-niň başga bir uniwersiteti. Nobel we Pulitser baýragyny alan uçurymlar bilen tanalýan bu uniwersitet Albert Eýnşteýniň işlän ýeridir.

Çikago uniwersiteti

1890-njy ýylda Rokfeller maşgalasy tarapyndan döredilen Çikago uniwersiteti, Nobel baýragyny alan akademikleri bilen tanalýar. Çikago Hyde seýilgähine we Miçigan kölüne ýakyn ýerde ýerleşýär. Biznes, hukuk we lukmançylyk ýaly ugurlarda bilim berýän uniwersitetdir.

çeşme: www.milligazete.com.tr

Siz haýsy uniwersitetde okamak isleýäňiz?

Ähli adamlar birden ýitirim bolsa, dünýäniň nähili boljagy hakda pikir edip gördüňizmi?
Ynsanlar dünýä ekosistemasynyň möhüm bölegi bolup durýar. Beýle ýagdaý dünýä täsirini nähili ýetirer?

Elon Musk häzirki wagtda dünýäniň iň baý adamlaryndan biridir. Meşhur sosial media platformasy X (Twitter), elektrik awtoulag öndürijisi Tesla we kosmos transport kompaniýasy SpaceX bilen tanalýar. Beýle bolsa Elon Musk bir günde näçe pul gazanýar?


Elon Musk 1971-nji ýylda Günorta Afrikada dünýä indi. Tehnologiýa we awtoulag pudagynda ynkylapçy telekeçi hökmünde tanalýan Muskyň baýlyga barýan ýoly 1990-njy ýyllarda internetiň giň gerimde ýaýramagyndan başlandy.

Musk, esaslandyran Zip2 onlaýn programma üpjünçiligi 307 million dollara satylmagy bilen jübüsine köp mukdarda pul girdi. Meşhur telekeçi bu pul bilen soňky ýyllarda PayPal-y we x.com-ny esaslandyrdy.

Netijede, “PayPal” 2001-nji ýylda 1,5 milliard dollara satyldy. Bu satuwdan 165 million dollar paý alan Elon Musk, bu maýa bilen “SpaceX” -ni esaslandyrdy we “Tesla Motors” -a maýa goýdy. Bu iki kompaniýa tarapyndan gazanylan üstünlikli ädimler Musky milliarderleriň sanawyna goşdy.

Elon Muskyň bir sekuntda gazanan pullary köpleri haýran galdyrdy.

Google resmi taýdan yglan etdi:
Ähli matematika meseleleri çözýän programma üpjünçiligi "Photomath" bilen tanyş boluň!

 Google, 2022-nji ýylda satyn alan matematika meseleleri çözüji Photomathy programma dükanlaryndaky sahypalaryny täzeledi. Photomath indi Google-a degişli programma hökmünde görkezilýär.


 ABŞ-da ýerleşýän tehnologiýa ägirdi “Google” 2022-nji ýylda köpleriň ünsüni çeken işleri amala aşyrdy. Kompaniýa matematika meselelerini çözmek üçin meşhur programmalaryň biri bolan "Photomath" -y resmi taýdan satyn aldy. Öndüriji kompaniýa, geçen ýyl kadalaşdyryjy edaralar tassyklandan soň Google geçirildi. Indi Google-dan Photomath bilen baglanyşykly üsn çeken ädim edildi.


 Google Play we App Store-daky Photomath programmasyny dörediji hökmünde Google-ni görkezýän täzelik girizdi . “Photomath” -y şu gün smartfonyňyza ýa-da planşetiňize göçürip almak isleseňiz, programmanyň “Google” -a degişlidigini görüp başlarsyňyz. Şeýlelikde, indi Google-da resmi taýdan matematika meselesini çözmek üçin programmasy bar.


App store-däki Photomath sahypasy şeýle üýtgedi:

 Photomath gaty giň göwrümli programma. Bu programmany ulanyp, surata düşen matematika soragyňyza jikme-jik jogap tapyp bilersiňiz. Esasy matematika, algebra, geometriýa, trigonometriýa we statistika ýaly köp kategoriýada hyzmatlary hödürleýän programma goşmaça abuna bukjasyny hem hödürleýär. "Photomath Plus" diýlip atlandyrylýan bu abuna bukjasy, animasiýa düşündirişlerine we has jikme-jik sorag çözgütlerine mümkinçilik berýär.


 Undan başgada Google-yň birnäçe wagtdan bäri matematika soraglary üçin çözgüt hyzmatlaryny hödürleýändigini ýatladýarys. Bu kontekstde: Google Lens hyzmaty matematika soraglaryny çözüp biler. Bu ýagdaýda Photomath bilen Google Lens arasynda gapma-garşylyk bolup biler diýip pikir edip bilersiňiz. Google bu mesele boýunça hiç hili beýanat bermedi, ýöne Photomath we Google Lens geljekde integrirlenen görnüşde işlär.

Dünýädäki iň uly tizlikli 8 awtoulagy

Koenigsegg Jesko Absolutdan Hennessi venom F5-e çenli dünýädäki iň çalt 8 awtoulaglary tizlik dünýäsinde täze döwür açdy.

Bu postda biz dünýäniň iň uly tizlige eýe bolan 8 sany awtoulagyny size ýetirýäris.

Dünýäniň iň güýçli superkarlary tehnologiki ösüşler we hünärmenlik täsinlikleri sebäpli tizlik serhetlerini barha giňeltýärler. Bu ulaglar diňe tizlik höwesjeňleri üçin awtoulaglar däl, öndürijilik nyşanydyr.



1.Koenigsegg Jesko Absolut

Koenigsegg Jesko Absolut, tizligi boýunça sagatda 531 km tizlik bilen hereket edýän awtoulaglaryň biri bolmak adyna eýe. Koenigsegg Jesko Absolut 2021-nji ýyldan bäri öndürilip başlanan awtoulag. Şwesiýada öndürilen bu jandar diňe bir güýçli hereketlendirijisi bilen çäklenmän, eýsem 0,278 sürtülmek koeffisiýenti bolan aerodinamik ulag hökmünde hem bellidir. Aşaky ýelken ganatlary we radikal ýelken gurluşy sürtülmäni azaltmakda möhüm rol oýnaýar. Jesko, E85 görnüşli ýangyç ulanylanda 1600 at güýjüne ýetip biler.

2.SP Automotive Chaos

SP SP Automotive Chaos Gresiýada öndürilýän giperkar bolmak bilen ünsi özüne çekýär. Onuň 3,065 at güýji 4 litrlik V10 hereketlendirijisi, tegelek bilet alýumin bloky we 3D basma tirsekli krank mil kosmik parçalar ýaly enjamlaşdyrylandyr. Bu bölekler awtoulagyň ýokary tizlikli hereketi goldamak üçin ýörite döredildi.

3.Bugatti Chiron Super Sport 300+

“Bugatti Chiron Super Sport 300+” sagatda 482 km-den ýokary tizlige ýetýär. 8 litrlik W16 hereketlendirijisi dört sany turbo güýçlendiriji we howa-suw sowadyjy ulgamy bilen 1600 at güýjüni öndürip biler. Güýçli hereketlendirijisiniň kömegi bilen bu ulag 0-dan 100 km/s tizlige 2,3 sekuntda ýetip biler.

4.SS Tuatara

Amerikanyň önümi bolan “Tuatara” SSC-ni ýokary döwür mümkinçilikleri bolan tekiz tekizlik Krank mil bilen 5,9 litrlik V8 hereketlendirijisi bilen işleýär
Demirgazyk Amerika merkezinden bolan SSC Tuatara, häzirki zaman tehnologiýasy bilen döredildi. Bu ulag iki esse turbo zarýadly we bakdaky ýangyjyň görnüşine baglylykda tapawutly tizlik netijesini görkezýär.
E85 görnüşli ýaryş ýangyjy ulanylanda bu güýç 1750 at güýjünden hem ýokary çykyp bilýär. 0-dan 100 km / sag tizlige 2,5 sekuntda ýetip bilýän SS Tuataranyň iň ýokary tizligi sagatda 455 km ýetip bilýär.

5. Czinger 21C

Düýbi Los-Anjelesde ýerleşýän “Czinger 21C” 3D görnüşli çap edilen modeldir. Bu benzin we elektrik gibrid awtoulag, Laguna Sekada we Amerikanyň iň çalt öndürilýän awtoulag aýlawy boýunça rekord saklaýar. Onda 2,88 litrlik goşa turbo V8 hereketlendirijisi bar.

6.Koenigsegg Agera RS

Koenigsegg Agera RS sagatda ortaça 447 km tizlige ýetýär. Bu awtoulag 5 litrlik V8 hereketlendirijisi we turbo güýçlendirijili goşa üýtgeýän geometriýa keramiki topy sebäpli 960 at güýji öndürip biler.

7.Hennesey Venom F5 Coupe

“Hennesey Venom F5 Coupe”, 500 km/sag tizlik bilen iň ýokary tizlik rekordynda esasy bäsdeş hasaplanýar. Tava-nyň bolmagy özbaşdak berk şassisi bolmagyna mümkinçilik berýär.
“Hennessey” -iň ýörite döredilen 6,6 litrlik “Fury V8” hereketlendirijisi, goşa turbo güýçlendiriji bilen bilelikde, Wenom F5-i sagatda 500 km tizleşdirýär. Bu ulag bary-ýogy iki sekundyň içinde 0-dan 100 km / sag çenli tizlenip biler.

8.Bugatti Bolide

Bugatti Bolide, estetiki taýdan ajaýyp dizaýny bilen tapawutlanýan ýaryş ulagydyr. Bu ulag sagatda iň ýokary tizligi 498 km bilen ünsi özüne çekýär. Bolide täsirli öndürijiligi bary-ýogy 2,17 sekuntda sagatda 0-100 km. Bu çalt awtoulagyň kuwwaty 8 litrlik 4 turbo W-16 hereketlendirijisidir. Güýçli hereketlendirijiden başga-da, ulagyň aerodinamikasy hem öndürijiligini ýokarlandyrmak üçin çylşyrymly gurluşy bilen döredildi.

Çeşme: milligazete.com.tr

Dünýädäki iň kiçi ýurtlar

Biziň ägirt uly ýer şarymyzda tutýan meýdany boýunça uly döwletler bilen birlikde araçägini bir günde aýlanyp boljak derejede maýda döwletler hem bar.

Biz olardan 10 sanysyny öwrenmeliniň agzalary üçin topladyk.

1. WATIKAN - 44 kilometr meýdany bar

Watikan Italiýanyň Rim şäherinde ýerleşip, Rim Papasynyň we beýleki köp sanly dindarlaryň mekanydyr. Diňe 800 adamlyk ilat bolan Watikanda diňe 450 adam hakyky raýatlyga eýe.

1929-njy ýylyň 11-nji fewralynda Latyn şertnamasy bilen özygtyýarlylygyny yglan eden Watikan öz möhürlerini, pasportlaryny we belgilerini berýär. Öz ýewrosyny çykaran Watikanyň hem öz gimni baýdagy bar.

2. MONAKO - Uzynlyk 3350 metr

Monako Gran Prix we başga-da köp sanly çäräni geçirýän örän baý ýurt. Monakonyň uzynlygy 3,350 m. Ini iň giň nokadynda 1000 metre, iň dar nokadynda 245 metre ýetýär. Fransiýa bilen serhetleşýär.

3. NAURU - 20 kilometre uzynlyk

Nauru Awstraliýanyň gündogaryndaky ada. Bu ýeriniň iň kiçi ada ýurdy. 2016-njy ýylyň ýanwar aýyna çenli takmynan 10,200 adamy bar.

4. TUWALU - 25 kilometr meýdany bar

Tuwaluda diňe bir hassahana bar. Adanyň ilaty bary-ýogy 10,000-den pes.

5. SAN MARINO - 60 kilometr meýdany bar

San Marinoda saklanyp galan iň gadymy özygtyýarly döwlet diýilýär. 2016-njy ýylyň ýanwar aýyna çenli San Marinonyň ilaty takmynan 32 müň adama barabar.

6. LIHTENŞTEÝN - 160 kilometr meýdany bar

Ajaýyp çäreleri geçirýän ýurduň ilaty takmynan 37 müň adam. Şweýsariýa bilen Awstriýanyň arasynda ýerleşýän bu ýurt diýseň howpsuz.

7. SAINT KITTS WE NEVIS - Jemi sebit 261 kilometr

Bu iki ada döwleti Gündogar Karib deňzinde ýerleşýär. Ýurduň ilaty takmynan 55 müň adam. ABŞ-ny esaslandyryjy adamlaryň biri Aleksandr Hamilton şu ýerde dünýä indi.

8. MALDIW ADALARY - 300 kilometr meýdany bar

Maldiw adalary ýerüsti meýdany 300 km² we umumy kenar ýakasy 644 km. 1965-nji ýylda garaşsyz ýurt boldy.

9. MALTA - 137 kilometr meýdany bar

419 müň 500 ilaty bolan Maltanyň uzynlygy 137 km. Maltanyň ýerüsti meýdany 237 km. Onuň umumy meýdany 316 km. Malta respublikasy 3 aýry bölekden ybarat; Gozo, Comino we Malta.

10. GRENADA - meýdany 20 kilometrden sahelçe köp.

Grenada dünýädäki iň kiçi onunjy ýurt. Ýurduň ilaty takmynan 107 müň adam. Grenada adasynyň uzynlygy bary-ýogy 20 km. Ýerüsti meýdany 344 km.

Çeşme: www.habertürk.com TheFactSite