senorita
16.09.2024 19:33
XI
Saklasam ruhumda geljek ýazy men,
Indiki ýazlaryň dänelerini.
Bereketli, mährem zemin ýaly men,
Arzuw etsem dänäň känelerini.
Ine, biz aýlanyp ýörüs ýollarda,
Şatlanýarys. Gam çekmänem bolanok
Ýöne ýaşar ýaly uzak ýyllarda
Hemmämizde şol ýaryljak däne ýok.
Owal-başda seni döredip zemin,
Ekläp, saklap, söýüp, ýola besläpdir.
Çaga höziriniň görülşi kimin,
Ol seň ýazyň bilen joşmak isläpdir.
Saklamasaň ýaşadygyň däl bu gün,
Şat baharyň ol hamyla gämigin.
XII
Şat baharyň ol hamyla gämigin.
Götereliň ruhumyzda biz merdem.
Gögem ýapynypdyr başa ýaglygyn,
Gyşyň ysy gelýär uzak bir ýerden.
Emaý bilen çökýär zemine duman,
Asman wada berýär bir giden ýagşy,
Bilýän, öz ýazyma ýetjegim bilýän,
Ýöne haçan? Gijä galmasam ýagşy...
Seret, gökde kakyp ýeňil ganatyn,
Awara durnalar edýärler owaz.
Güýz-- bu kämilligiň alamatydyr,
Kämillikden dogan sadalykdyr ýaz.
Düşünmäge agyryňa döwür seň,
Güýz paýhasy bilen pikir öwürseň.
XIII
Güýz paýhasy bilen pikir öwürseň,
Ýamany kül edip sowurmak üçin.
Ynamsyzlyk köprüsini çöwürseň,
Ynam köprüsine öwürmek üçin.
Görýän weli, entek iş kän dünýäde,
Alajyň nä, närazylyk örtese.
Meň umydym, meniň iň bir zyýada
Kämilligim, șun geljekmi, erte, sen?!
Eger bir gün saňa ýetmän ölsem-de,
Çekmen tüm aşakda derdi-azary.
Otuz üç ýyl gijä galyp gelseň-de,
Gelseň bor ilimiň bory üçin razy.
Herhal dirilikde azarly ýörsem,
Ýazym gelse, ýagty pikir dogursam.
XIV
Ýazym gelse, ýagty pikir dogursam,
Gitsem türkmen ýaýlalarnyň içine,
Gurujylar bile binalar gursam,
Gül bolup örülsem gyzlaň saçyna.
Awara șemala meňzeş gyratyň,
Ýallaryn sypalap, sährama sürsem.
Ýoklugymda boljak ähli hormatyň,
Dirilikde ýeke birini görsem.
Işlesem, bilmesem öler-galarym,
Ajalam birsellem golaýma gelmez.
Ahyrsoňy, ahyrsoňy ölerin,
Ýöne giç. Ol meniň öldügim bolmaz.
Meni tohum kimin ýygnar bu toprak.
Ýene güýz. Güýz bolsa saralýar ýaprak.
✍️ Gurbannazar Ezizow
12
48
senorita
15.09.2024 15:16
VII
Bu tämiz, manyly görnüşe gaýyp
Ýörmekde many ýok. Ynsan söýülsin. Barlygymda pikrim bolsun ajaýyp,
Gidemden soň gidenligim duýulsyn.
Toý, mydam mähirli sazlar çalaýyn,
Şo saz bilen mährem duýgy oýansyn.
Meň özüm raketaň sesi bolaýyn,
Pikrim raketa deý özümden ozsun,
Pikrim gylyç bolsun ýowuz günlerde,
Gorasyn bu ýagty günleň sarpasyn,
Orak bolsun ak asmanly günlerde,
Orsun meýdanlaryň bugdaý-arpasyn.
Bassyn elmydama şer işleň howun,
Şoňa telwas edýär bu däli göwün.
VIII
Şoňa telwas edýär bu däli göwün,
Şoňa — şer işleriň sumat bolarna,
Erteki ýeňişleň erte däl, şu gün,
Şu günki ýeňişleň şu wagt bolarna.
Pikirim kök urup ýurek teýine,
Öz çykarny, öz ýazyny küýseýär.
Ähli durkum dört-bäş aýlyk geline
Çalym edýän tämiz güýze meňzeýär.
Güýz diýilen zada gutarma ýokdur.
Güýz bolsa, toprakdan hasyl önmeli.
Meniň, güýzüm, ýollarymyz uzakdyr,
Sen ruhumdan dömüp, ýaza dönmeli.
Öz ähli mazmunym açsadym menem,
Ine, şu bag kimin ussatlyk bilen.
IX
Ine, şu bag kimin ussatlyk bilen
Ähli mazmunymy açsadym eger,
Mähribanym, diýar, sen paýhas bilen
Ilki pata, ondan soňra pursat ber,
Ýogum üçin meni gynama, diýar,
Ähli güýç-kuwwaty senden alaryn.
Özüm ýerde, gökde parlaýar hyýal,
Men şindi ýok. Ýok, men indi bolaryn.
«Biziň kärimizde ýagşy niýetiň
Ýarym döwlet däldigini» bilsem-de,
Niýetsiz ýaşamak çetin, ah, çetin,
Ýagşy niýet edýän wagty il senden.
Gögüň sypyrşy deý bulut — ýaglygyn Sypyrsam pikrimiň ähli gabygyn.
X
Sypyrsam pikrimiň ähli gabygyn,
Il-günüň ýüzüne müýnsüz garasam. Magtymgulyň çaýlar içen çäýnegin, Ýuwup-süpürmäge hukuk gazansam,
Il-günüňi söýmek uly iş, bilýän,
Ili söýsem söýşi kimin şol äriň.
Ýekeje setirim, bir sözüm bilen Harlamaweräýin Pyragyň kärin.
Eý, pikirim, haçan dömjek, et aýan.
Ýogsa, senden bu ýürege takat ýok,
Seni wagtyndan öň aýtmak isleýän,
Men Seni wagtyndan öň aýdyp bilemok.
Gije ýolsuz ýerden ýörýän ýaly men,
Saklasam ruhumda geljek ýazy men.
✍🏻 Gurbannazar Ezizow
12
21
senorita
14.09.2024 23:46
V
Bar sary töwerek șeýle ajaýyp,
Seniňem ajaýyp bolasyň gelýär.
Bu ýagşy dünýäniň üstünde gaýyp,
Ölseň-de, bu dünýä gelesiň gelýär.
Emma ýagşy sözi beýan etme kyn,
Ýaksaň-da oň üçin günüň, ýyl, aýyň.
Erbet söz jezasyn çekmeklik mümkin,
Ýagsy söz jebrine neneň çydaýyn.
Ol edil topraga düşen tohum dek,
Ezýär ýüregimi Jepasy kändir.
Eger bir gün goýsa urmasyn ýürek—
Aýdylmadyk ýagşy söze büdrändir.
Misli bir arassa, manyly göwün.
Bar sary töwerek ýalaňaç bu gün.
VI
Bar sary töwerek ýalaňaç bu gün,
Ol säherden, hatda bahardanam päk,
Ol misli tersine çöwürlen göwün,
Onuň asyl durky. Hile-aly ýok.
Güýze, güýze meňzäň, pikirlerim meň,
Güýzüň dürs sapagyn okaýan bu gün
Neneň edip eredip bor ýürekleň
Demirgazyk buzly okeanlygyn?!
Sen, pikirim, özüňçe bol iň bolman
Bu kyn asyr etjek işleriň kändir.
Özüňçe bol, iň bolmanda umman bol,
Çünki her bir ynsan giden ummandyr.
Ýörme gökde özüň perişde saýyp,
Bu tämiz, manyly görnüșe gaýyp.
✍️ Gurbannazar Ezizow
17
67
senorita
13.09.2024 19:43
III
Çaga dogran enä meňzeş bu toprak,
Goýýar seň öňüňde baky sowaly.
«Meniňki bag döken tohumy tapmak,
Aýt, oglum, seniň tohumyň bamy?»
Sen onsoň pikire çümersiň çuňňur,
«Çagam barym» bilen bolmarsyň halas.
«Tohum» diýen sözüň manysy çuňdur,
Hem belentdir pikir edişiňden has.
Ol sowalyň anygyna ýetmeli,
Ýagny, saçyň ýolup, der döküp, bada,
Ömrüň pikriňden soň dowam etmeli,
Şeýdip, ýaşamaly ýagty dünýäde
Ine,şu sowala bolup baky ýar,
Topragyň üstünden ömürler geçýär,
IV
Topragyň üstünden ömürler geçýär.
Goýup soňky açyşlaryň tohumyn.
Şol tohumlar sende ýokmy ýa-da bar?
Ine, etgin șu sowalyň wehimin.
Seň aýdan pikiriň aňyrdan gelse,
Așakdan gelşi deý tämiz çeşmäniň.
Derýadan geçjege bir köpri bolsa,
Serişdesi bolsa, münüp-düşmäniň.
Öten dostlaryňy örtenip ýatla,
Ýaşap ýörenleri söýmegiň üçin.
Köňlüňi pes tutup, güýz kimin ýaşa,
Ertäň aladasyn duýmagyň üçin.
Uçýar hyýal guşy ganatyn ýaýyp,
Bar sary töwerek şeýle ajaýyp!
✍️ Gurbannazar Ezizow
14
45
senorita
12.09.2024 23:44
GÜÝZ
Sonetler çemeni
|
Ýene güýz Güýz bolsa saralýar ýaprak.
Ýaprak saralanda durlanýar pikir.
Ýatlaýaň geçeni öňküden köpräk,
Hem diýýäň: "Oňatlyk, hudaýa şükür!"
Ýöne güýzüň manysyna düşene
Diňe şu gün bile ýaşap ýörme ýok.
Çünki güýz ene deý doguryp, ýene
Indiki ýaz üçin işläp aranok.
Hana, gör, asmanda bulutlar göçýär
Pikirem bulut deý geçyär her ýana.
Ýyldyrym gylyç deý çar ýana geçýär,
Ýyldyrym deý pikir goýsaň eýýama...
Ömri gyl üstünde ýapraklar öçyär,
Sary șemal ony tändirip geçýär.
||
Sary șemal ony tändirip geçýär,
Soňkuja ýapragy, bir pasyl ömri.
Adam durmuşynda uly many bar:
Geçeniň yzynda galyp ýör höwri.
Bu ýerde uly bir pelsepe-de ýok,
Her ynsan özüçe ýasanýar bagty.
Ýaprak gaçýar. Gaçma diýip bolanok.
Ýöne, iň gowy zat: galýar daragty.
Güýz ene deý şol daragty emdirýär
Sowukda, şemalda kyn bolsa-da, kyn.
Öz ýalaňaç tenin ýagșa ezdirýär,
Güýzlüginden ýaza öwrülmek üçin.
Sen bir gözüňi aç, töwerege bak
Çaga dogran enä meňzeş bu toprak.
✍️ Gurbannazar Ezizow
14
75
senorita
07.09.2024 19:17
Boz çekeýik (Каменка плясунья) guşlaryñ bir gõrnũşi. Bu guşuñ uzynlygy takmynan 15-17 sm, ganatynyñ uzynlygy 8-9 sm bolup, onuñ agramy bary-ýogy 27-30 gram aralykdadyr.
Boz çekeýik Gũnbatar Aziýadan Mongoliýa çenli çõl we sãhra landşaftlarynda ýaşaýar.
Awgust aýynyň ortalarynda ýa-da sentýabryñ başynda guşlar gyş ũçin Gũndogar Afrika, Arabystana we demirgazyk-gũnbatar Hindistana gõçýãrler we mart-aprel aýlarynda ol ýerden gaýdýarlar.
Bu tãsin guş maýda mõr-mõjekler, olaryñ liçinkalary, mõýler, agaç bõlekleri bilen iýmitlenýãrler.
Boz çekeýik guşy dũrli guşlaryñ we haýwanjyklaryñ seslerine õýkũnmek ukyby bilen tapawutlanýar. Bu guş saýranynda, guşlaryñ kõp gõrnũşleriniñ seslerine, şeýle hem syçanyñ duýduryşyna, adamyñ sykylygyna, eşegiñ aññyrmasyna, hatda geçip barýan kerweniñ galmagalyna hem õýkũnip bilýãr.
16
60
senorita
01.09.2024 18:48
XIX asyryň ahyrynda daniýaly Waldemar Poulsen telegrafon atly ses ýazgysyny edýän we ony soñundan diňläp bolýan enjamy oýlap tapýar. Magnitli sim arkaly ses ýazdyryp bolýan bu enjamdaky ses o diýen dury çykmaýan eken. Şeýle hem ses ýazgysyny edip bolýan simiň enjamyň İçinde ýerleşýändigi sebäpli, ses ýazgysyny uzak wagt saklap bolmaýan eken.
Poulsen bu açyşyny 1900-nji ýylda Parižde geçirilen Exposition Universelle sergisinde köpçülige görkezýär. Poulsen Kopengagen telefon kompaniýasynda işläp, ykjam diskiň hem ilkinji hasaplanýan enjamyny oýlap tapýar. Poulsenden öň şeýle açyşy hiç kim tassyklatman eken. Şeýlelikde, ol ses yazgy edýän ilkinji adam hasaplanýar.
1928-nji ýylda nemes inženeri, doktor Fritz Pflaumer (1881-1945) magnit külkesini ýukajyk kagyzyň ýüzüne ýelmemegi başarýar. Bu usul şondan soñra uzak wagtlap peýdalanyljak täze açyşyň ilkinji ädimi bolýar. Şeỳlelikde, ses lentasyna ýazgy etmek usuly emele gelýär. 1930-njy ýylda merkezi edarasy Berlinde ýerleşýän AEG kompaniýasy Pflaumeriň usulyndan peýdalanyp, magnitofon atly ses ýazgy edip bolýan enjamy öndürýär. Kompaniýa ýazgy lentasyny işläp taýýarlamak üçin plastika öndürmekde uly tejribe toplan BASF kompaniýasy bilen hyzmatdaşlyk edýär. BASF kompaniýasy işläp taýýarlan ulgamynda demir oksidi bilen örtülen, insiz emeli sellýulozadan peýdalanýar. Şeýlelikde, ýazgy etmek üçin lentanyň magnitlenmegi üpjün edilýär. AEG kompaniýasynyň ilkinji K1 atly magnitofony hem-de BASF-yň magnitti lentasy 1935-nji ýylda Berlin Radio sergisinde köpçülige görkezilýär. Enjamda iki disk bolup, magnitofon bu disklere saralan lentalaryň aýlanmagy bilen ýazgy edýär we şol ýazgyny gaýtadan diňläp bolýar. K1 magnitofony geçen asyryň ikinji ýarymynda dünýäniň beýleki ýurtlaryna giñden ýaýraýar.
Magnit lentasyna ýazgy edýändigi üçin şeýle at ilki haryt nyşanynyň ady hökmünde ulanylan hem bolsa, soňlugy bilen beýleki dillere ýazgy edilen lentadaky sesi aýtdyryp bilýän enjamyň ady hökmünde geçýär. Şeýlelikde, köp dilde magnitofon ýa-da magnitofon görnüşinde ulanylýar. Magnitofonyň birinji bölegi magnit sözünden gelýän bolsa, «fon» sözi grekçede ses diýmegi aňladýar. Üns beren bolsañyz, telefon, mikrofon, diktofon (gepleşigi ýazdurmak we gaýtadan eşitdirmek üçin enjam) ýaly ses bilen bagly enjamlaryň köpüsiniň soñy «fon» sözi bilen tamamlanýar.
14
61
