ADAM MAÝMYNDAN DÖRÄPMI?
Mugallymçylyk tejribämde hemişe sowallara ähmiýet beripdim. Şonuň üçin, okuwçylarym öwrenmek islän maglumatlaryny çekinmän soraýardylar. Bilşiňiz ýaly, eliňizdäki bu “Bellikler” kitaby-da şol sowallara berlen jogaplardan ybarat. Ýöne käbir sowallar dersimizde ençeme gezek soraldy. Ine, şolardan biri hem “Adam, hakykatdan-da, maýmyndan döräpmi?” diýen soragdyr.
Elbetde, sorag berlen badyna, synpdaky okuwçylar öz aralarynda jedelleşip başlaýardylar. Biri ýerinden turup: “Dostlarymyz geçen dersimize düşünmändirler. Imanyň alty şertiniň biri – pygamberlere ynanmak. Ilkinji adam we ilkinji pygamber bolsa, Adam atadyr” diýýär.
Beýleki biri: “Ýöne ylym maýmyndan gelip çykandygymyzy aýdýar” diýip, ensiklopediýanyň bir jildini çykarýar-da, ondaky suratlary görkezýär.
Ýene biri bolsa: “Mugallym, ylma ynanmalymy ýa-da dine?” diýip sorag berýär.
Bir gezek şeýle sowal beren okuwçynyň özünden soradym:
– Sen haýsyna ynanýarsyň?
Çaga näme jogap berjegini bilmän, ep–esli oýlanandan soň:
− Ikisine-de ynanýaryn. Hem ylma, hem-de dine – diýdi.
Bu jogaby eşidenleriň köpüsi gülmage başlady. Gülki ep–esli wagt dowam etdi. Men bu jogabyň hakykata yşarat edýändigini aýdanymda, okuwçylar haýran galdy.
− Hawa – diýdim. – Biziň dinimiz ylmy taýdan subut edilen ähli hakykaty kabul edýär. Bu nukdaýnazardan dinimiz ylym bilen hiç wagt çapraz gelmeýär. Akyla we ylma uýýan bolsa, bu onuň hak dindigini görkezýän subutnamadyr.
Leýla atly okuwçy rugsat sorap:
– Mugallym, biz indi maýmynlar maşgalasyndan dörändigimize ynanmalymy? – diýdi.
− Ýok, men beýle diýemok.
− Ýöne “Ylmy taýdan subut edilen maglumatlary dinimiz kabul edýär” diýdiňiz. Ylym bolsa maýmyndan dörändigimizi aýdýar.
− Dogry, Leýla, ylmy taýdan subut edilen ähli zady dinimiz kabul edýär. Ýöne maýmyndan dörändigimizi kabul etmeýär. Sebäbi, bu ylmy taýdan subut edilen hakykat däldir.
Pelsepeçi Mämmet düşündirýär:
− Mugallym, maýmynçylyk yzda galdy. Ne dinde ýeri bar, ne-de ylymda. Beýle bolýan bolsa, bu gürrüň nireden çykdy?
− Indi meni üns bilen diňleseňiz, Mämmediň “maýmynçylyk” diýýän şol meselesini çözeris. Size bolsa hakykaty düşündireýin:
“Ewolýusiýa teoriýasy ylmy sistemamy ýa-da ynanç sistemasymy? Şeýle ýagdaýda ewolýusiýa teoriýasy ynanç sistemasydyr. Sebäbi, ol delillere esaslanman, duýgulara, oýlanmalara daýanýar.” (Iňlis biology – ewolýusiýaçy MAT HEWS)
