enes_∞
11.10.2024 13:06
![]()
Häzirki eneler üçin taým-menejment: maşgalany, çagany we işi nädip utgaşdyrmaly
Häzirki zaman dünýäsinde zenanlaryň durmuşyny hem maşgala, hem zähmet ýoly bilen utgaşdyrmaga mümkinçilik bardyr. Olar bu ýagdaýda iki ugurda hem üstünlikli netije gazanyp, özlerini hem ýatdan çykarmaýarlar. Köp işli bolmak zenan üçin adatça kadaly ýagdaý, ýöne olar özlerini kämilleşdirmegi maşgala durmuşy bilen nädip sazlaşykly utgaşdyryp bilerler? Munuň üçin käbir zatlary bilmek zerurdyr.
Wagty ulgamlaşdyrmak we guramak. Şahsy gün tertibiňi düzmek — täsirli usul bolup, şu ýagdaýlara ýardam edýär:
işleri möhümligine görä yzygiderlilikde hepde we aý üçin meýilleşdirmäge;
möhüm çärelere taýýarlyk görmäge (maşgala derejesinde ýa-da oturyşlyk ýaly) hem-de ähli işleri guramagy ýetişmäge.
Çaga bilen kadaly, dogry wagt geçirmek. Işleýän her bir enä çagasy bilen geçirýän wagtynyň sanyna däl-de, şol sarp edilýän wagtyň hiline ähmiýet bermek zerurdyr.
Çagaňyza ir säherden başlap wagt sarp etjek boluň (iň bolmanda 10-15 minut). Bütin günüň dowamynda çagaňyz bilen jaňlaşyp bilseňiz has gowy bolar. Işden geleniňizden soň bolsa, telefonuňyzy öçürip, çagalaryňyz bilen günüňiziň nähili geçendigi barada pikir alşyň.
Çagaňyz bilen has ýakyn gatnaşyk saklamaga bilelikde edilen iş hem mümkinçilik berýär. Oňa kitap okamak, bir zady bile taýýarlamak, gezelenç we ş.m degişli bolup biler. Maşgalany bilelikde geçirilen dynç günlerem örän jebisleşdirýär.
Özümize wagt tapmaly. Ýadaw we sussupes ene çagalaryny nädip begendirip biler öýdýärsiňiz? Hut şonuň üçinem zenan maşgala işden we hojalygyň işlerinden ünsüni sowup, dynç almalydyr. Munuň üçin gözellik salonlaryna gidiň, joralaryňyz bilen duşuşyň, suwa düşüň, iň halaýan aýdymyňyzy diňläň we şular ýaly keýpiňizi çaglap biljek zatlara gümra boluň.
Has agyr düşjek işleri etjek bolmaň. Köp işi bir wagtda etjek bolmak emosional dartgynlylyga, hatda has uly ýaramaz täsire getirip bilýär. Käbir işleriňizi ýanýoldaşyňyza ynanyň, az-kem ene-atalardan kömek soraň.
Balans tapmaga synanyşmak gaz plitasynyň dört gözi baradaky teoriýada ýardam eder. Rus psihology, mugallym we «SelfMama. Işleýän ene üçin laýfhaklar» atly kitabyň awtory Lýudmila Petranowskaýa bu teoriýany şeýle düşündirýär:
«Gazyň dört gözüni ýada salýan, durmuşymyzyň esasy ugurlary bolan dört sany esasy zady — maşgalany, işi, saglygy hem-de dynç almagy ot diýip göz öňüne getirsek, olaryň ählisini birden ýakmaly däldigine düşünmelidiris. Ýogsam, beýle uly ýangynda nämedir bir zada ot düşmegi mümkindir».
Getirilen mysaldan görnüşi ýaly, zenan bu «otlaryň» ýanyş derejesini, haýsysyny güýçlendirmegi, haýsy birini peseltmegi öwrenmelidir. Şeýdibem, ol gündelik durmuşynda hojalygy, işi we özüne sarp etjek wagtyny kadalaşdyrýar.
Söýgi, goraglylyk we enäniň her demde goldaw berip durmagy çaga üçin örän möhümdir, ol adamyň geljekki durmuş ýoluny kesgitläp bilýär. Bu köp sanly işler maşgalada enä uly jogapkärligiň düşýändigini görkezýär. Ähli eneleriň hökmany suratda bilmeli zady — özüne üns berip, saglygyny, nerw ulgamyny kadaly saklamagyň daşky gurşaw bilen, adamlar bilen gatnaşmakda iň möhüm zatdygyna akyl ýetirmegidir.
Turkmenportal
11
62
enes_∞
10.10.2024 11:13
![]()
📙📙📙Siz çalt kitap okap bilýärsiňizmi?
Alymlaryň barlaglary netijesi adamlaryň 95% haýal, ýagny bir minutda 180-220 söz okaýan eken. Munuň özi kitabyň bir sahypasyny 1,5-2 minudyň dowamynda okamak diýildigidir. Napoleon bolsa bir minudyň dowamynda iki müň söz okap bilipdir. Balzak ýarym sagatda 200 sahypany okaýan bolsa, M.Gorkiý bir minudyň dowamynda dört müňe golaý söz okamagy başarypdyr. Şeýle hem oňa žurnalyň bir sahypasyny okamak we ondaky maglumatlary doly özleşdirmek üçin bir minut ýeterlik bolupdyr. N.Rubakin ömrüniň dowamynda 250 müň kitap okapdyr. T.Edison bolsa, birden 2-3 setir okap, ünsli okaýanlygy üçin tutuş teksti ýatda saklamaga ukyply eken.
Alymlaryň bellemegine görä, kitap näçe çalt okalsa, şonça-da gözüň ýadawlygy azalýar, şeýle hem, okaýan eseriň manysyna düşünmek aňsat bolýar. Ýagny, adaty okaýyşda tekste düşünmegiň derejesi 60% bolsa, çalt okanyňda bolsa 80% çenli artýar. Çalt okaýanlar adaty okaýanlara garanyňda sözleriň arasynda az dyngy berýärler. Haýal okalanda her setiriňde gözüň 0,5-0,7 gezek esassyz dolanýar. Adaty okaýyşda bir wagtda bir setirden 1,5-2 sözi alyp bolýar. Çalt okalanda bolsa, bir wagtda birnäçe setirden 33-63 söz alyp bolýar.
༼ ༽༼ ༽
16
142
enes_∞
09.10.2024 20:56
AÇAR 2- nji bölüm
HEKAÝA
– Gaýrat et, goňşy! Kän eglenesemiz ýok. Hä diýmän geleris – diýip, ejem meni Okganyň gujagyna berdi. Men elde-aýakda durman, sesimiň ýetdiginden zörledip aglamaga başladym. Okga bolsa haýyma-maýyma bakman, meni öz öýlerine alyp gaýtdy. Ana, şonda men ýene bir zada göz ýetirdim. Her näçe çarbaýlyk etsemem, sesim gyrlyp, göm-gök bolýançam çyrlap, aglasamam, dözüljek ýerleri-de bolýar ekeni. Hatda motoryň açaryny tapylmajak ýere zyňanam bolsam, ejem bilen kakamy ýolundan saklap bilmejek ekenim. Olary goýbermezlik ýa-da ýanlaryna goşulyşyp gidibermeklik meniň erk-ygtyýarymda däl ekeni.
Soň näme boldy? Soň Okgalarda sojap-sojap aglanymy, ýüzümiň çişip, gözümiň çym gyzyl bolanyny bilýän. Kemşerip, kemsitmä meňzeş garjaşyk duýgularyň yzasyny çekip ýatanym ýadymda. Ondan soňky zatlar ýadyma düşenok. Usurgap uklap galan bolmagym mümkin.
Elbetde, ejem bilen kakam mensiz nirä gidenem bolsalar, gidişleri ýaly yzlaryna köwlenipdirler. Olaryň açary tapandyklaryny ýa tapmandyklaryny, motorly gidendiklerini ýa gitmändiklerini bilemok. Ýadyma düşenok. Asla men şo zatlary şo gün unudypdyryn öýdýän. Hakydamyň gizlin bir ýerine salypdyryn-da, soňam büs-bütinleý ýadymdan çykarypdyryn.
Ondan soň kän gezek ýaplaryň suwy çekildi. Ondan soň durmuşymda bihasap agylar, sansyz gülküler boldy. Ondan soň telim sapar içimi tutup, awundym. Käte başymdan hasrat indi, käte şatlyga şärik boldum. Emma şunça ýyllaryň dowamynda nämüçindir açar barada pikir etmändirin.
So-oň-soňlar ajal bilen ýaka tutuşyp, ahyry asgynlap ýan beren mähriban ejem elimde iň soňky demini sanap, hyrkyldap ýatyrka-da, ömrüni gara zähmet bilen daban azabyna pida eden jepakeş kakam gözüni müdimilik ýumjak bolanda-da bu wakajyk ýadyma düşmedi. Olar meni şo gezekki ýaly wagtlaýyn dälde, hemişelik taşlap gidensoňam, hatda bassyrmanyň astynda çaň basyp ýatan şol köne gozakly motory gören wagtymam açarly waka kelläme gelmedi.
Ýöne, ynha, üstünden kyrk ýyla golaý wagt geçensoň, şu gün – tüýdülen ýüň ýaly, bölek-büçek bulutlaryň gök ýüzünden alakjap geçip barýan wagty, sörtük şemalyň baglardaky gülleri aparmak üçin oýun baryny turuzýan wagty, golaýdan bir ýerden gül şiresini sorýan bal arysynyň wyzzyldysynyň eşdilip duran wagty, ýaşaýyş ugrunda göreşiň ýitileşen wagty... şo açarly waka ýadyma düşdi. Muňa uly ýoluň ugrunda durkam gapdalymdan wazlap geçen gozakly motor sebäp boldy. Motoryň üstünde kakama çalymdaş bir adam, gozagynda bolsa ejeme meňzeş bir aýal otyrdy. Ýüz keşplerini saýgarmaga maý bolmady, emma göwnüme bolmasa, ikisi-de kimdir birini bialaç ynjydan ýalydy, gerekli zadyny unudyp barýan ýalydy, bir derdi içine salyp, agyr aladanyň astynda galan ýalydy, ünjülidi, gussalydy. Bu surat, hamana, ejem bilen kakam bary-ýogy ýekeje gezek, bir pursatlyk maňa çalasudur görnüp geçmek üçin kyrk ýyllyk geçmişden çykyp, indem nirädir bir ýere gyssanmaç gidip barýan ýaly bolup göründi. Ine, onsoň olar meni ýany bilen alyp gitmeg-ä däl, hatda gabadymda göz açyp-ýumasy salym eglenmän gidendikleri üçin, diňe şoň üçin şo-ol birmahalky suwly ýaba zyňlan açar, näderini bilmän, jibrinip ýören ejem, açaryny gözläp elewreýän kakam, ynha, şularyň bary göz öňümde edil ýaňyja bolup geçen deý janlandy. Şu ýerde hykga damagym doldy-da, hatarly kerwenden üzülip galan kimin, delminip, olaryň giden tarapyna aňalyp galdym.
Meniň şo-ol birmahalky özelenip aglap galyşym ýaly, olaryň yzynda-da biri boýnuny burup, dodagyny kemşerdip galan ýaly bolup dur.
Soñy:
26-njy mart, 2014-nji ýyl
Mary
11
75
enes_∞
09.10.2024 20:52
AÇAR 1- nji bolum
HEKAÝA
Şol gezek ejem bilen kakam mellekde işläp ýördi. Menem tamyň kölegesinde oturyp, bir jam erik iýipdim-de, yzyndan ber-başagaý şänik döwünjek bolýardym. Şonda telpegini çümre geýen nätanyş bir adam gelip, esasan kakamyň ýüzüne seredip, bir zatlar diýdi. Aralyk eslije ýer bolansoň, onuň näme habar getirenini men anyk eşitmedim.
Nätanyş gidip-gitmänkä ejem bilen kakam pillerini alyp, gyssanmaç işige ýöneldiler. Olaryň aljyraňňy hereketlerinden, galagoply ýüzlerinden nirädir bir ýere şaýlanýandyklaryny soraman biläýmelidi. Elbetde, men kakamyň “goçguzusy”, ejemiňem “erkesi” bolanym üçin hiç wagt olaryň ýanyndan galmaýardym. Şo gezegem üstümiň gumuny dagam kakman, hasyr-husur kakamyň motorynyň gozagyna aslyşyp mündüm-de, joňkarylyp oturyberdim.
– Erkäm, sen Hajar bilen oýnaber. Hany, şänikleriňi nätdiň? Erigiň barmy? – diýip, ejem meni gozakdan sogrup aldy.
Bularyň meni taşlap, birýaňa gitjeklerini gözüm bilenjik görüp durkam ömür Hajar bilen oýnarynmy?
– Menem gitjek. Menem gitjek siz bilen! – diýip aglamjyrap, nadaralyk edip ugradym.
Kakam pilini süpürişdirip oturan ýerinden:
– Hany, bi Okga dagy ýokmuka? Tabşyraý şolara. Birki sagat güýmäp bersinler! – diýip, ejeme maslahat berdi.
Ejemem bilguşagyny çözüp, teläriň üstüne atdy-da, golaý goňşymyzyň işigine seredip:
– Okga-a! Aý-uw, Okga-a! – diýip, gygyrmaga durdy.
Kakam biraz gatyrganyp:
– Beýdip gygyryp durma ahyryn. Beh... Ýanyna baryp, ýagdaýyňy düşündir, haýyş et! – diýdi.
Ejem goňşulara garşy ýönelen dessine men hemişeki gizlenýänje ýerime – aýakly sandygyň aşagyna girmek üçin öýe kürsäp urdum. Ine, şu ýerde-de penjiräň öňünde kakamyň motorynyň açarynyň ýatandygyna gözüm düşdi. Açary garbap aldym. “Muny jübüme salsam-a, derrew tapyp alarlar. Tapdyklary motora atlanyp, menem taşlap giderler. Eger men gitmejek bolsam, goý, onda ejem bilen kakamam gitmesin! Şoň üçin açary ýok etmeli” diýen pikir kelläme geldi. Ýöne açary nädip ýok etmeli? Nirä zyňmaly? Uzak oýlanyp durmadym-da, penjiräni açyp, tamyň arka ýüzünden geçýän suwly ýaba zyňyp goýberdim. Özümem aýakly sandygyň aşagyna girip, gizlenip ýatyberdim.
Meni derrew tapdylar. Emma açar tapylmady.
– Haýsy penjiräň öňünde goýupdyň? – diýip, ejem soraýardy.
Kakam bolsa birde bu penjiräni, birde-de o penjiräni salgy berýärdi. Açary takyk nirede goýanyny onuň özem bilmeýän bolarly. Birdenem ol:
– Oh! Ýadyma düşdi – diýip, atylyp, daşaryk çykyp gitdi. Elbetde, açary meň alanymy we suwly ýaba zyňanymy kakam görmändi. Emma şonda-da kakam açary tapar öýdüp, şo pursat öler ýaly gorkdum. Açar tapylsa, ejem bilen kakamyň meni taşlap gitjekdigine gözüm ýetip durdy.
Kakam okdurylyp daş çykanam bolsa, öýe girende ýüzüni aşak sallap, sust geldi.
– Ýog-a. Käte motoryň özüne dakyp goýaýýardym. O taýda-da ýok ekeni – diýip, ol pessaý ses bilen günäli ýaly dillendi.
– Jübiňde goýan-a dälsiň? Jübüleriňi barla hany! – diýip, ejem ýatlatdy. Onsoň olar iki bolup kakamyň ähli eşikleriniň jübülerini barlamaga durdular.
– Aý, ýok, men hiç wagt jübimde açar goýamog-a – diýip, kakam jübülerini çöwürýärdi.
Ejem bolsa:
– Onda haýsy arwah ýoguna ýandyka o artyp galmyşyň? – diýip jibrinýärdi.
Açar tapylmady. Ony nireden gözlejekdiklerini bilmän, ýaýdanyşyp durkalar birdenkä ýadyna düşen ýaly, ejem maňa garap:
– Hany, göniňden gel, motoryň açaryny sen ýygnan-a dälsiň-dä? – diýip, dözümli sorady.
Men gözümi mölerdip, burnumy çekdim-de:
– Ýo-ok – diýip, sogduryp aýtdym.
Şonda kakam “Açary sen gizlediňmi, goçguzym? Köseme-de tapyp beräý. Görýäň-ä biz gaty gyssanmaç” diýýän ýaly, şeýle bir mysapyr, şeýle bir nebsagyryjy garaýyş bilen meniň gözüme seretdi welin, tas ylgap baryp, suwly ýaba özümi urupdym. Eger “Açary tapyp berseň, senem äkidäýeris” diýen bolsa, gürrüňsiz boýnuma aljakdym.
Tizden goňşymyz Okga diýilýän aýal geldi.
Dowamy bar
9
66
enes_∞
09.10.2024 14:16
TABYT
HEKAYA soňy
Günleriň birinde kakam içip gelip, atamdan idinsiz tabydy ýerzeminden çykardy-da, ony palta bilen kül-owram etdi:
– Kim saklasa, şol saklasyn. Men indiden beýläk beýle jeza çydam edip bilmen.
Penjireden seredip duran atamyň gazaply sesi gulagyma ildi:
– Haý, wenezzyna!
Ol şundan başga bir sözem diýmedi-de, içini çekip, aşak çökdi. Penjiräniň aňyrsynda onuň nä haldadygyny bilemok, bilmänime-de şükür edýärdim.
…Güýz paslynyň irginsiz ýagşy ýaly, tabyt gereklilerem şol gapyny kakyp durýardylar. «Tabyd-a ýokdur» diýen jogaby eşidensoňlar, olar ýagşyň astynda niräk gitjeklerini bilmän, aljyraňňy halda maslahatlaşýardylar. «Aý, bul-a bolmady» diýşip zeýrenýärdiler.
Şeýle ýagdaýy görensoň, atam ahmyrdan hem-de gynançdan ýaňa müzzerip galýardy, kakamyň ýüzüne gazap bilen seredýärdi-de, öz jaýyna geçip gidýärdi.
Tiz wagtdan soň segsene ser uran atamyň haly ýaramazlaşyp ugrady. Ýanyny mazaly ýere beren atam täretinem düşekde etmeli bolýardy. Onuň indi galmajagyna gözi ýetensoň, kakam dogan-garyndaşlarymyza, dost-ýarlarymyza habar etdi: hoşlaşmakçy bolsaňyz gijä galmaň!
Esasy geljek adamlar gelip ýetişensoň, atam uzak jepa çekmän jan berdi.
Pahyr agşamara jan berensoň, ertir ir bilen jaýlamaly diýen maslahata gelindi. Ertirki gopjak howsaladan hiç kimiň habary bolmansoň, kakam haýal etmän atamyň doganyna – ýaşulymyza tabydyň ýoklugyny aýtmaly boldy. Şuňa-da şükür.
Adamlar tabyt gözleginde ikiýana urnup ugradylar. Gijäniň ýaryna çenli tabydy bolaýjak adamlaryň hemmesiniň gapysy kakyldy. Gidenem iki elini burnuna sokup gelýärdi. «Be, adamlar hem meniň kakam ýaly pikir edýän bolara çemeli: şol şum zady biri saklamaly. Gerek bolsa, ilçilikdir, elbetde, tapylar» diýýändirler diýip, men içimi gepledýärdim.
Uly bir şäherde tabyt ýokdy…
Ahyry daň saz berende, bir ýagşy adam gapymyzyň agzynda maşynyny duruzdy-da, howla gygyrdy:
– Birki sany adam çyksyn, haw!
Howla reňki saralan, çagşap giden tabydy saldylar. Ilçilik-dä, şuňa-da şükür!
Gün guşluk bolanda, atamy tabyda mündürip ýola düşdük.
Men öňem bu ýoldan telim gezek geçipdim. Emma ol hiç wagt şu gezekki ýaly tagaşyksyz, geň bolup görünmändi. Elleriň üstünde jygyldap barýan betgelşik tabytda ýatan atam, göwnüme bolmasa, häzir kellesini galdyryp:
– Oglum, maňa çekiçdir çüý, reňk getir, bu tabydy päbrikden çykma edeli – diýäýjek ýalydy.
…Adam soňky gezek ynjamaz ýaly, tabytlar berk bolmalydyr.
Gerek bolaýýar.
© Gurbannazar EZIZOW
15
78
enes_∞
09.10.2024 14:11
TABYT
HEKAÝA
Meniň atam bardy, atamyňam tabydy. Onuň haçan, nähili sebäplere görä tabyt ýasadanyny bilemok, ýöne men atamyň tabydynyň bardygyny bilýärdim. Tut agajyndan ýasalan şol berdaşly tabyt biziň ýerzeminimizde saklanýardy. Gijeler beýlede dursun, hatda gündiziň günortanlary hem ýerzemine girmek miýesser gelende, ýok zatlar ýadyma düşüp, depe saçym üýşýärdi.
Iň beteri hem, ol tabyt mende adamyň kellesine gelip biljek iç-ýürek gysdyryjy, iň bir tukat pikirleri oýarýardy. Şäheriň giden bir raýonynda bizden başga hiç kimde tabyt bolmansoň, onuň hyrydaram kändi. Kä günler ikiläp-üçläp hyrydar tapylýardy.
Özümiziň saklap ýören şu geň emlägimize men ne begenjegimi bilýärdim, ne-de gynanjagymy. Tabydyň hyrydarlary zol gapymyzy kakyp duransoňlar, men «adamlar diňe ölýärler-ow» diýip pikir edýärdim.
Şol tabyt howlymyzda peýda bolandan soň, atam bilen kakamyň arasynda ownukly-irili çaknyşmalar döräp başlady.
– Kaka, sogap gazanmaga başga ýol ýokmudy? – diýip, kakam atamyň göwnüne degmez ýaly, seresabrak äheň bilen aýdardy.
– Ýerimiz darlyk edenok, oglum! – diýip, atam sakgalyny sypalardy. – Ýolda-yzda oňa büdrejek gümanyň ýok. Ol ýerzeminde.
– Ol-a şeýle welin…
– Ýeri, weliniň näme?…
– Howluda tabyt bolansoň, bu gün-erte ajal gelip ýakaňdan tutaýjak ýaly bolup dur…
Atam şundan soň myssaja ýylgyrardy-da:
– Gowy bor, oglum, gowy bor, käwagt ölüm hakynda pikir edäýmegem ýerliksiz bolmaz – diýerdi. – Onsoňam, özüň bilýäň, bu jelegaýda hiç kimde tabyt ýok ahyryn.
Gürrüň şunda gutardy.
Gapy bolsa şol kakylyp durandyr.
Äkidilende üstüni ýukajyk tozan gatlagy basan tabydymyz gaýdyp gelende ýuwlup-ardylyp, öz gögümtil reňki bilen enaýy öwüşgin berýärdi.
Kakam ara wagt salyp, ýene atama igenerdi:
– Kaka diýýän-ä, şu tabyt saklamagyň gowy niýetmi?
– Gowy niýetmi, erbet niýetmi, onçasyny özüň bil. Ýöne adam diýeniň sen isleseňem ölýändir, islemeseňem. Il derdine ýarajak şaýyň şumam bolsa, saklamak erbet däldir. Ine, men erte ölerin. Şonda nädersiň? Iki sany ýasy şalmanyň üstünde ýuwup, şoňa mündüribem ýola salaryn diýjekmi?
Atamyň gaharynyň gelenini bilip, kakam ýene yzyna dolanardy.
Adamlar bolsa şol gelip durandyr.
Wagtal-wagtal atam tabydy howlynyň ortasyna çykaryp, sallançak bejeren ýaly, onuň gowşan çüýlerini berkiderdi, eger reňki solupdyr diýip pikir etse, alardy-da reňkläp goýbererdi.
Şeýle söýgi bilen tabydy bejerýän atama men näme diýip näme aýtjagymy bilemokdym: «Onuň ähli duýgusy ölen bolara çemeli» diýip, içimi geplederdim.
Ýaz geçip tomus, tomus geçip güýz geldi. Baglaryň saralan ýapraklary ýere şeýle bir göwünsiz gaçýardy welin, göwnüňe bolmasa, olar, iň bolmanda, ölümiň öň ýüzünde howada bir salym saklanmaly diýýän ýalydy.
15
102
enes_∞
08.10.2024 21:54
![]()
Daş-kagyz-gaýçy oýunyny nädip ýeňmeli ? Oýunyň taryhy
2 ýa-da ondan köp oýunçynyň 3 ähtimallykdan birini (daş, kagyz ýa-da gaýçy) saýlap, ellerini ulanyp oýnaýan, bu tanymal we ýönekeý oýunyň taryhy diýseň ulydyr. Dürli kombinasýalarda oýnalýan bu oýun, ähli oýunçylar üçin ýönekeýligi sebäpli (diňe eliňi ulanmak) dünýäde giňden oýnalýar. Oýunyň kanunlary:
Kagyz daşy ýapmak arkaly utar,
Daş gaýçyny ezmek arkaly utar,
Gaýçy kagyzy kesmek arkaly utar.
Dünýäniň iň taryhy oýunlarynyň biri hasaplanylýan bu oýun, biziň eýýamymyzdan öň 200-nji ýyllarda, Hytaýda oýnanandygyny taryhçylar tarapyndan çaklanylýar. Soňra bolsa ýaponlar bu oýuny dürli görnüşlerde, daş-kagyz-gaýçy däl-de sümükli möjek-gurbaga-ýylan ýa-da awçy-arçyn-tilki ýaly görnüşlerde oýnapdyrlar. Bu oýun Ýaponiýa döwletinde giňden oýnalýandygy üçin, ýapon alymlary bu oýunda hiç utulmaýan roboty ýasadylar. Bu robot statiskalara görä däl, siziň el hereketleriňiziň sekuntda 1/1000 bölegini görüp, siziň näme ulanjagyňyzy (daş, kagyz ýa-da gaýçy) öňden bilip bilýär we oňa garşy hem şoňa görä garşylyk görkezýär.
![]()
Alymlaryň aýtmagyna görä, bu oýuny yeňmegiň bir ýoly garşyňyzdaky adamlaryň näme ulanjagyny seretmek, mimika we duýmak arkaly öňden bilmekdir. Garşyňyzdaky adamyň näme ulanjagyny bilseňiz, siz hem şoňa garşy el hereketi saýlap utup bilersiňiz.
Başga ýoly hem, hytaýly psihologlaryň aýtmagyna görä, oýunçylaryň geçen tapgyrdaky oýunyň el hereketlerinden täsirlenýändikleridir. Ýagny, umuman alanyňda oýunçylar eger-de utsalar, indiki tapgyrda ýene-de şol bir el hereketini ullanar, eger-de utulsalar indiki tapgyrda el hereketini üýtgeder.
Siz öz döredijiligiňiz bilen daş-kagyz-gaýçy däl-de başga ulanyjylary girizip bilersiňiz!
16
206
enes_∞
08.10.2024 20:12
![]()
Degme meň göwnüme…
Degme meň göwnüme, degme sen, dilber!
Çyrmaşyk men, ýüregiňe çyrmaşyp,
Ony ähli howp-hatardan aýaryn.
Degme meň göwnüme, degme sen, dilber!
Däli dünýäň gyzygy ýok eşretsiz.
Söýgüsiz – gözsüzdir.
A men batyl däl.
Görjek dünýäň tomaşasyn-toýlaryn.
Doýmaryn men
Bala gaçan lebiňden.
Lowlap duran ot sen.
Porhan bolup daşyňda,
Aýlanaryn çapak çalyp, böküpler.
Degme meň göwnüme, degme sen, dilber!
Şu hal seždegähim seniň bedeniň,
Dogamdyr gulagňa siňen pyşyrdym.
Al-arwahlar alyp gaçsyn edebim,
Edebim – hoşlugyň,
Sogabym – söýgim.
Pikirlerim dem alşyňa tabyn hem,
Duýgularym kalp urşuňa büdreýär.
Ölümem däl,
Ömürem däl.
Bu pursat
Başga bir älemde täze bir eýýam.
Degme meň göwnüme, degme sen, dilber!
Ýamanlygam
Ýagşylygam
Undaly!
Hyjuwmyzdan
Ýaza garaşyp ýatan
Bägüller güllesin
Güllesin dünýä!
Ýagşylyk gül bolsun, ýamanlyk tiken.
Barybir ikisem bir jan-u bir ten.
Degme meň göwnüme, degme sen, dilber!
Seni dünýäň çöwre ýüzne äkitjek.
Ol ýer ikimiziň jennetimizdir.
Ikimiz bolarys ýagşam ýamanam.
Saçlaryňy ýaý-da gözüňi ýum sen!
Degme meň göwnüme, degme sen dilber!
Maksatmyrat ÇARYÝEW.
12
48
