Lilia_
14.11.2023 08:22
Durmuşda maksat edinmek..
a) Üstünlik – bu üznüksiz hereket.
b) Üstünlik – bu öz garşydaşlaryňa seredeniňde öňden görmeklige ymtylmaklyk.
ç) Üstünlik – bu gazanmalaryň bilen çäklenmän öňe tarap ymtylmak we täsir edýän ýerlerini giňeltmeklik hem-de oňa başga ugurlary çekmeklik.
d) Üstünlik bu ýokary hünärli, işbaşarjaň, aňly-düşünjeli, erjel adamlary töweregiňe jemläp, öz öňüňde goýan amatly, netijeli, ygtybarly iş maksatnamaňa ýetmek.
Üstünligi başga adamlaryň şowsuzlygynyň hasabyna gazanyp bolmaýar. Işgärleri kemsidip, gorkuzyp, ýigrenip we olaryň isleglerini inkär edip iş gurap bolmaýar. Bu ýagdaýda adamlaryň işe bolan höwesi gaçýar, umumy bähbitli işe yhlassyz we biperwaý daraşýar. Ýolbaşçylaryň görkezmeleri doly ýerine ýetirilmeýär. Şeýle guralan iş ýerlerde göräýmäge tertip-düzgün bar ýaly, iş doly ýerine ýetirilýän ýaly, emma hiç hili üstünlik gazanylyp bolmaýar.
Umumy jemläp aýdanymyzda üstünligiň çeşmesi şulardan ybarat:
– düýpli ylym we bilim;
– bilesigelijilik;
– erjellik;
– tutanýerlilik;
– birsözlülik;
– adamkärçilik mertebesi (edeplilik, ula-kiçä hormat goýmaklyk, sypaýylyk, azsözlülik we ş.m.)
– işbaşarjaňlyk;
– başlajak işiňi hemme taraplaýyn öwrenip doly meýilleşdirmeklik;
– öňki tejribelerden seljerip öwrenip, seljerip gowy netijeleri almaklyk we beýlekiler.
Şu ýokarky sanalanlaryň biri bolmadyk adamyň mahlukdan tapawudy ýokdur. Adamlaryň material ýagdaýlarynyň artmagy bilen olaryň islegi hem artýar, şeýlelikde adam belli bir üstünlik bilen çäklenmän ýokary derejedäki üstünliklere ymtylýar. Mysal üçin Magtymgulynyň “Don bolsa” goşgusynda:
Ten ýapmaga köýnek istär ýalaňaç,
Köýnekli diýr: wah, üstünden don bolsa!
Bäş pul diýip, hakdan dilär garny aç,
Bäşin tapsa arzuw eder – on bolsa.
Üstünligiň ýokary derejelerine ýetmek üçin maslahatlar:
1. Oýlap tapyjy we usully bolmak
2. Yzygiderli täzelikler bilen tanşyp, öwrenip durmak.
3. Intellektual derejäni yzygider ýokarlandyrmak.
4. Üstünlige tarap ýolda saglygyňy we öz duýuşyňy oňat ýagdaýda saklamaklyk üçin, ýüze çykýan şowsuzlyklaryň öňünde müzzermän onyň düzetmek çärelerini tapmak.
Şowsuzlygyň soňky derejesi – üstünlikdir. (K.Dýussi)
Üstünlik – bu yzygider täzeligiň gözleginde gezýän prosesdir, şonuň üçin onuň ýollary çarkanlyklydyr. Ol ýoldan barýan adamlar hil-hilli kynçylyklara, şowsuzlyklara, betbagtçylyklara we çykgynsyz ýagdaýlara duçar bolmaklygy mümkindir. Şol kynçylyklary akylly-başly, hüşgär geçen adam üstünlik gazanyp biler. Şeýle ýagdaýlarda tejribeli Beýik akyldarlaryň şowsuzlyklary başyndan geçiren üstünliklere nähili ýetendiklerini, kynçylyklary ýeňip geçişlerini we şowsuzlyklaryň öňünde aljyraman we özüni ýitirmän nähili durandyklaryny öwrenmeklik zerurdyr.
Şowsuzlyga iki hili seredilýär.
1) çykgynsyz erbetlik;
2) Gymmatly tejribe.
Birinji ýagdaýda üstünlikden daşlaşylýar. Ikinji ýagdaý üstünlige getirýär.
Birnäçe şowsuzlyklardan soňra belli bir wagtyň dowamynda seljerip ýalňyşlyklaryňyzy ýüze çykaryp, göz öňüne tutup ýetilen üstünlik garaşylýan üstünlikden has ýokary bolmagy mümkin.
Şowsuzlyklaryny we kemçiliklerini ýüzüne aýdanda kabul edýän, maslahat sorap düzetmeklige çalyşýan adamlara “Akylly adam” diýler. Şowsuzlyklaryny we kemçiliklerini ýüzüne aýdaňda kabul etmän, kemsidilýändir, diýip pikir edýänlere “Akmak” diýilýär.
40
209
Lilia_
14.11.2023 02:33
Durmuşda maksat edinmek
Uzak wagtlaýyn maksat – biz bu ýerde “Adam näme üçin” ýaşaýar diýen sorag goýamyzok. Biz esasan adamyň özüni alyp barşy barada durup geçýäris. Adamlar bir tarapa barýarlar, howlugýarlar, dürli zatlar bilen meşgullanýarlar, emma gynansakda olaryñ köpüsiniň öňünde goýan takyk maksady ýok. Aleksandr Makedonskiý dünýäni basyp almak isledi, Magellan – ýer şaryny aýlandy, Şliman Troýa galasyny gazyp agtaryp tapdy we ş.m. Beýle diýildigi Biz hökman uly açyşlar etmeli, öňümizde uly maksatlar goýmaly diýildigi däl. Biziň maksatlarymyz elýeterli we isleglerimiz mümkinçiliklerimize gabat gelmeli. Mysal üçin:
– Awtoulag satyn almak;
– Jaý gurmak;
– Kitap ýazmak;
– Köp pul gazanmak;
– Häkim bolmak;
– Ökde hünärmen bolmak we ş.m.
Öňden gelýän däp boýunça, ähli adamlar öz öňünde üç sany ajaýyp maksat goýýarlar:
– bag ekmek;
– jaý gurmak;
– ogul-gyz ýetişdirmek;
Adamyň öňünde goýýan maksatlary dürli-dürli bolýarlar, emma olaryň esasy üç sany umumy wajyp momenti bar.
1. Adam öz öňünde näçe uly maksatlar goýsa, şonça-da uly üstünliklere eýe bolýarlar. Marşal bolmaga ymtylsaňyz, azyndan general bolmagyňyz mümkin.
2. Biziň durmuşda esasy uly maksatlarymyza ýetmek üçin aňymyz bilen hereket edýäris, emma olar biziň içki duýgularymyzyň esasynda döreýär.
3. Üstünlik gazanmak üçin biz öz endiklerimizden çykmaly, ýagny endiklerimizi iň oňat endikleriň hasabyna giňeltmeli.
Durmuş prinsipleri şulardan ybarat:
1) Beýleki adamlara zyýan bermezlik;
2) Durmuşdan lezzet almak;
3) Gözellik;
4) Ýakyn adamlaryň aladasyny etmek;
5) Erkinlik;
6) Döredijilik;
7) Ýaşaýyş we ýeňiş gazanmak;
8) Saglyk;
9) Komfort;
10) Hemme zat üçin tölemeli;
Adamlaryň gylyk-häsiýeti esasan olaryň çagalyk wagtlarynda ene-atasynyň beren terbiýesine berk bagly bolýar. Sebäbi çagalykda gören-eşiden zatlary aňynda berk ornaşýar.
31
49
Lilia_
13.11.2023 13:12
Matlap, maksat, bir zada köňlüň bilen ýönelmek manylaryny aňladýan niýet, bir işi etmegi ýüregiňe düwmek we bütin kalbyň bilen oňa ýönelmekdir.
Niýet arkaly ynsan, nirä ýönelendigini, näme isleýändigini biler we onyň bilen matlabyna ýetmek aňyny gazanar.
Ynsanyň, ähli amallarynyň esasy niýetdir. Hatda älemde we ynsan nebsinde hemme zat, başlangyç hem-de dowamlylyk taýyndan niýete degişlidir. Şonuň üçin niýet, ynsanyň ýagşylyklary we erbetlikleri taýyndan-da uly ähmiýete eýedir. Arassa niýet arkaly ençeme kiçijik işler ulalar, bir dänekä müň sümbül, bir damjaka bir derýa bolar. Niýetiň erbet bolmagy sebäpli bolsa, daglar ýaly belent we uly zähmetler netijesiz we önümsiz galar.
Hawa, niýet şeýle bir maýadyr, “ýok” onuň bilen “bar” bolup şöhlelener, bar ýaly görnen zatlar hem niýetiň ýaramazlygy sebäpli ýok bolar we täsirsiz galar.
Niýet, bu çäkli we wagtlaýyn dünýäde, çäksizlige ýol açan syrly bir açar we wagtlaýyn bir ömürde ebedi sagadaty ýa-da azaby netije berjek bir dildir. Bu guraly ýagşy ulanan wezipeşynaslar, durmuşlaryna ýagtylyk we nur çaýyp ebedi bagta gowuşarlar.Çünki, gündelik, hepdelik, aýlyk wezipeler çyn ýürekden berjaý edildigiçe, olardan hasyl boljak sogaplar, diňe amal edilen wagtyna degişli galmaz, tutuş ömrüni gurşar. Bu hakykat Pygamberimiziň bir hadysynda şeýle beýan edilýär
Kyýamat-magşar güni, Allahyň huzuryna bir gul getiriler, adamyň belent daglar ýaly ýagşy amallary bar eken. Ýöne şol pursat, -pylanyda haky bar kişiler gelip ondan hakyny alsyn- diýen ses eşidilýär.Bu sesden soň bir giden kişi gelip, adamyň ýagşy amallaryndan hak-hukuklaryça alyp äkitdiler. Ahyry adamyň ýagşy amallary tükenip aljyraňňylyga düşende, Allahutagala oňa “meniň dergähimde saňa degişli şeýle bir hazyna bar, ondan perişdeleriň hem-de gullarymyň habary ýok ” diýdi.
Adam “Eý Rabbim, o nähili hazyna?” diýip soranda, keremli Allah oňa “bu hazyna seniň niýet edip-de amal edip bilmedik ýagşylyklaryñdyr. Olaryň her biri üçin depderiňe ýetmiş esse sogap ýazdym,” diýýär.
Bu düşündirişden ugur alsak, niyetiň wagty niýet edilen işiň we ybadatyň başy bolup, niýetiň amala ýakyn bolmagy gereklidir.
AMALLAR NIỲETLERE GÖRÄDIR
Resulallah (s.a.w.) şeýle buýurýar:
"Amallar niýetlere görädir. Her kime diňe niýet eden zady bardyr. Her kimiň hijreti Allahyň we Resulynyň razylygy üçin bolsa, onuň hijreti Allaha we Resulyna tarapdyr. Her kim-de, dünýewi bir bähbidi ýa-da nikalanjak bir aýal üçin hijret eden bolsa, onyň hijreti (Allanyň we Resulynyň razylygy üçin däl), hijretine sebäp bolanadyr. (Buhary, Müslım, Ebu Dawud).
Mekgeden Medinä her kim diňe Allah üçin hijret eden döwri, ady aýdylmaýan bir sahaba bolsa, Ümmü Kaýs adynda bir aýaly gowy göreni üçin hijret edendigi Pygamberimize aýdylanda, Serwerimiz ýokardaky sözleri aýdýar. Pygamberimiz bu ýerde umuman hijret barada aýtsa-da ýöne, hadys yslamyň iň möhüm esasy we iň ýokary hakykaty bolan niýet meselesi baradadyr.
Hawa, diňe hijret däl, ähli amallar niýetlere görädir. Ynsan hijret etmek isläninde niýeti, diňe Allah we Resuly bolsa, munuň gaýtargysy hökmünde Allah we Resulyny tapar. Bu namazda, orazada, zekatda hem beýledir. Her bir eden işini Allahy razy etmek maksady bilen amal eden ynsan, hemişe Allahy hemaýatçy hökmünde ýanynda görer. Allahyñ bu hemaýaty, rehim-şepagaty gabyrda, haşyrda, syratda hem dowam eder.
Niýeti Allah bolmadyk bir ynsan, ähli gujur-gaýratyna, zähmetine garamazdan, dünýewi zatlary baş maksat edinse, gören görgüleriniň, muşakgatlarynyň gaýtargysyny alyp bilmez we hemmesi zaýa bolar. Sebäbi, gara nebsine gulluk eden, dünýewi lezzetleri, bähbitleri baş maksat edinen, wyždanynyň we ruhunyň sesine gulak asmaýan bir ynsan, ömrüni bihuda tükeder we ähli hal-hereketini Allahy razy etjek bolup jan eden bir ynsanyň ýeten netijesini gazanyp bilmez. Şonuň üçin Pygamberimiz başga bir hadysynda-da, “Müminiň niýeti amalyndan haýyrlydyr” diýip, nygtaýar. Çünki ynsan, näçe gaýrat etse-de, niýetindäki amalyna ýetip bilmez. Allah çäksiz keremi we rahmeti bilen edilen amaldan zyýada ýüregindeki niýetine görä baha berýär. Şonuň üçin ynsanyň niýeti, eden amalyndan has artyk bolar. Bu nukdaýy nazardan müminiň niýeti amalyndan has haýyrlydyr.
25
18
Lilia_
13.11.2023 08:51
Dümewden nädip saplanmaly?
Gyş pasly ýakynlaşýar we şonuň bilen birlikde sowuklama ýa-da wirusly keseller hem ýüze çykýar. Awtobusa müneniňde kimdir biri asgyrýar ýa-da gaty üsgürýär. «Dümewläpdir!» diýen pikir aňyňda aýlanýar.
Dümewden nädip saplanmaly?
Limon we ary bal garylan gyzgyn çaýy, umuman, suwuklygy köpräk içmeli. Bu zatlar bedenimiziň talap edýän zadydyr.
Hassalaryň arasynda özlerini belli bir derejede goramagy başarýan adamlar hem bar. Olar dümewiň garşysyna sanjym alýarlar, ýöne bu hem doly gorag däl. Sebäbi, bilşimiz ýaly, dümew wirusynyň ştammlary üýtgäp bilýär we ştammyň bir görnüşiniň garşysyna alnan sanjym beýlekilerden halas edip bilmeýär.
Sowuklamanyň diňe dümew wiruslaryndan däl, eýsem, dem alyş sintisial wiruslary, adenowiruslar we bakteriýalaryň käbir görnüşlerinden hem döreýändigini bilmek möhümdir.
Şeýle ýagdaýda näme etmeli?
Iň esasy zat, ilkinji nobatda, syrkaw adamlardan uzak durmaly. Mümkin boldugyça, köp gök önümleri we miweleri iýmeli, iýmitlenişiňiziň dürlüligini artdyrmaly, gündelik iş tertibine eýermeli, wagtynda ýatmaly we ýeterlik ukyňy almaly, ýeterlik ýyly suw içmeli hem-de elbetde, fiziki maşklar bilen yzygiderli meşgullanmaly.
Eger-de burnuň akmasy bejerilmese, ol gaýmorite, şeýle hem tonzillite (bokurdagyň galmagy diýip hemmelere mälim) sebäp bolup biler, ol bolsa çylşyrymlylygy rewmatizmi ýa-da ýürek-damar kesellerini döredip biler. Saglyk bilen bagly kynçylyklaryňyz bar bolsa, onda hökman lukman bilen maslahatlaşyň! Her bir keseliň sebäbini kesgitleýän we dogry bejergi belleýän lukmanlardyr.
29
17
Lilia_
12.11.2023 20:20
Sokratyň üç elegi (tymsal)
Bir gün bir adam Sokratyň ýanyna gelip: «Pylany barada näme eşidenimi aýdaýynmy?» diýipdir. Sokrat oňa: «Biraz tagapyl et» diýip, sözüniň üstüni ýetiripdir: «Maňa kimdir biri barada aýtmakçy bolýan zatlaryň üç elekden geçip bilermikä? Barlap görelimi?»
Ýaňky adam bilesigelijilik bilen: «Üç elek diýýän zadyň näme bolýar?» diýip sorapdyr. Şunlukda Sokrat «sorag sorap, soragyň jogabyny soranyň özüne aýtdyrma» tilsimini ulanmaga başlapdyr:
– Hawa. Kimdir biri barada aýtmakçy bolýan zadyň eger üç elekden geçip biljek bolsa, maňa aýdyber, ýogsa aýtma. «Üç elek» diýýänimiň birinjisi «Hakykat» elegi. Maňa häzir aýtmakçy bolýaň zadyň hakykatdan hem bolan zatmy?
– Onçasyny bilemok, men ýöne eşidenimi aýdaýjakdym.
– Hä, düşnükli, diýmek sen şony anyk bileňok-da. Gel onda, aýtmakçy bolýan zadyň ikinji elekden geçip-geçmejegini barlap göreli. Ikinji elek «Ýagşylyk» elegi. Pylany barada maňa aýtmakçy bolýan zatlaryň gowy zatlarmy?
– Ýok, gowy däl, gaýtam, erbet zatlar.
– Hä, düşnükli, diýmek sen maňa ol barada erbet zatlar aýtmakçy ekeniň-dä. Üstesine, şol erbet zatlaryň çyndygynam, däldiginem bileňok. Ýeri bolýa-da, seniň aýtmakçy bolýan zatlaryň soňky elekden bir geçermikä? Şonam bir barlap göreli! Üçünji elek «Peýdalylyk» elegi. Pylany barada aýtjak zatlaryň maňa peýdasy barmy?
– Peýdasy ýok.
– Hä, düşnükli. Eger maňa aýtakçy bolýan zadyň çyndygyny ýa däldigini anyk bilmeýän bolsaň, üstesine-de, onuň maňa peýdasy degmejek bolsa, maňa aýdyp oturmagyň näme hajaty bar?!
26
32
Lilia_
12.11.2023 15:48
Bilime goýulýan sermaýa hemişe köp girdeji getirýär.
Benjamin Franklin
Bedeniň bagty saglykda, aňyň bagty bilimde bolýar.
Fales Miletskiý
Bilimiň mukdary däl-de, hili möhümdir. Adam iň zerur zatlary bilmän, köp zady bilip başarýar.
Bilmezlik aýyp we zyýanly däl. Her kim hemme zady bilip bilmeýär, ýöne bilmeýän zadyňy bilýän ýaly edip görkezjek bolmak aýyp we zyýanlydyr.
L.N. Tolstoý
Hemme zady bilmegiň zerurlygy ýok, ýöne sen özüňe nämäniň gerekdigini, ony nireden we nädip tapmalydygyny bilmelisiň.
G. Ford
Bilimde beýiklik we gözellik bar, bilim merjen hazynasyndan has gymmatlydyr. Bilimli adam hemişe zerurdyr.
Abd ar-Razzak Samarkandi
Hereket bilimiň ýeke-täk ýoludyr.
B. Şou
Bir adama bilimiň zerurdygyny subut etmek, ony görmegiň peýdalydygyna ynandyrmak ýalydyr.
M. Gorkiý
Sabyr we yhlas etseňiz, ekilen bilim tohumlary hökman gowy gögeriş berer.
Leonardo da Winçi
Bilimde diňe gowulyk bar, nadanlykda bolsa diňe erbetlik.
Bilesigeliji bolsaňyz, bilimli bolarsyňyz.
Sokrat
Bilim şeýle bir gymmatly zat welin, ony islendik çeşmeden öwrenmek aýyp däl.
Abul-Faraj bin Harun
Kän zady däl-de, zerur zady bilýän paýhaslydyr.
Monteskýo
Bilime bolan islegden has tebigy isleg ýok.
Mişel de Monten
Biziň bilýänlerimiz çäkli, bilmeýänlerimiz çäksizdir.
Apuleý
Bilim – bu ýagtylyk we erkinlikdir. Adama bilimden başga erkinlik berýän güýç ýokdur.
I. S. Turgenew
Ynsan diňe bilmeýän zatlaryndan gorkýar; bilim ähli gorkyny ýeňýär.
W.G. Belinskiý
32
40
Lilia_
12.11.2023 08:54
Durmuşyň manysy kämillige ýetip, ol barada beýle kilere gürrüň bermekdir.
R. Bah.
Durmuş geçen günler däl-de, ýatda galan günlerdir.
Bennet.
Iň uly betbagtçylyk hakyky dostlaryň bolmazlygydyr.
F. Bekon.
Adamlar saz guraly ýalydyr: onuň seslenmesi gabatlaşýan adamsyna baglydyr.
Wergiliý.
Kimiň göwnüni Gün ýagtyldýan bolsa, bulutly günde hem Güni görer.
Konfusiý.
Her kim Aýa meňzäp, özüniň hiç kime görkezmeýän garaňky taraplary bar.
Anatol Frans.
Ýalňyşlyk goýberen adam akmak däl-de, hiç haçan ýalňyşmaýan adam akmakdyr.
D.P.Robson.
Eger-de sen gözlemeseň, başgalar taparlar.
Robert Oppengeýmer.
Eger-de, sen ýalňyşmadyk bolsaň, diýmek, onda sen hiç hili täze bir iş eden dälsiň.
Eger-de bu saňa möhüm bolsa, sen wagtam, mümkinçiligem, ýolam taparsyň. Eger-de möhüm däl bolsa – bahana.
Joan Rouling.
Alada, ýagny beýlekilere üns bermek gowy durmuşyň esasydyr, gowy jemgyýetiň özenidir.
Konfusiý.
Eger-de biri-birimiziň durmuşyny ýeňletmäge tagalla etmeýän bolsak, onda näme üçin ýaşaýarys?!
T. Eliot.
Durmuş mugt zat bermeýär, ykbalyň her bir ynsana beren zadynyň gizlin bahasy bar.
S. Sweýg.
Durmuşyň her bir pursadyny çuňňur many bilen doldurýan ynsan, öz ömrüni uzaldýar.
I.Kurs.
Eger-de, dostluk gutaran bolsa, diýmek onda ol hiç haçan bolan däldir.
Mark Twen.
Sen dogry iş etseň, muny hiç kim ýatlamaýar. Ýalňyşsaň welin, hiç kim unutmaýar.
Wiktor Gýugo.
38
49
