Dusia
12.01.2024 10:45
Otbaşy
Kesel dörediji barada- Basillus anthracsis, Basillus urugynyň, Basillaceae maşgalasyna degişlidir. Ol (5-10) x (1-1,5) mkm ölçegli, tegelek, gabykly görnüşi emele getirýän, grampozitiw taýajykdyr. Hereketsiz taýajygyň daşy spora bilen örtülendir, döredijiniň wegetatiw we sporaly görnüşlerini tapawutlandyrýarlar. Wegetatiw görnüşi diri bedende ýa-da barlaghana iýmitlendirijide gowy ösýär. 55-60 gradus gyzgynlykda birnäçe minutdan, gaýnadylanda şol bada ölýärler, pes gyzgynlygyň täsirine bolsa örän durnuklydyr.

Epidemiologiýasy- Ýokanç keseliň esasy çeşmesi keselli haýwanlar bolup, olara iri şahly mallar, goýunlar, geçiler, atlar, eşekler, doňuzlar hyzmat edýärler. Olar keseliň ähli döwürlerinde ýokançly bolmak bilen, döredijini peşew, tezek, öýkeniň ganly gakylygy, tüýkülik arkaly çykarýarlar. Keselli haýwanlar ölenden soň olaryň ähli dokumalary, derisi, ýüňi, süňkleri ýokançlylygyny saklaýarlar. Adamlar, haýwanlardan tapawutlylykda, daşky gurşaw üçin ýokançsyzdyr. Haýwanlar köplenç iýmit üsti bilen (öri meýdanynda ot, iým iýende), käwagtlar bolsa ganyň üsti bilen, ýokançly mör-möjekler gan soranda ýokuşýarlar. Ot başy keseli haýwanlarda köplenç içege, sepsis, käwagtlar bolsa “karbunkulýoz deri (dokuzdonly)“ görnüşlerde gabat gelýär.
Keseliň adamlara ýokuşmaklygy köp sanly geçiriş ýagdaýlaryň gatnaşmagynda bolup geçýär. Olara ot başy basillalarynyň gabykly görnüşleri bilen hapalanan keselli haýwanlaryň derileri, çykyntgylary, dürli agzalary, et we beýleki iýmit önümleri, toprak, suw, howa, daşky gurşawyň beýleki ýokuşdyrylan zatlary degişlidir. Kesel adama mal öldürenlerinde ýokançly etiň, et önümleriniň doly bişirilmedik ýagdaýynda, döredijileriň şikeslenen (sypjyrylma, kiçi kesilmeler) deri örtügine düşmeginde bolup geçýär. Ondan başga-da kesel howa-damja, iýmit ýollary we ganyň üsti bilen (haçan-da ýokançly mör-möjekler gan soranda) ýokuşyp bilýär.

Kesel alamatlary- Ot başyň deri görnüşi 80% näsaglarda ýeňil we orta agyrlykda, 20% agyr görnüşde geçýär. Keseliň ýeňil geçişinde zäherlenme alamatlary gowşak ýüze çykýar. Bedeniň gyzgyny kadaly ýa-da subfebril ölçegde bolýar. 2-3 hepdeden soň kesmekli baş emele gelýär we soňundan gaty ýara galýar. Ýeňil görnüşinde näsaglar doly gutulýarlar. Keseliň orta agyrlyk we agyr derejeli geçişinde näsagda gowşaklyk, kelle agyry bolýar. 2-nji günüň soňunda beden gyzgyny 39-40gradusa çenli ýokarlanýar, ýürek-damar ulgamynyň işjeňligi bozulýar. Keseliň amatly geçişinde 5-6 günden soň beden gyzgyny birden peselip kada gelýär, umumy we ýerli alamatlaryň yza gaýtmagy bolýar, çiş kem-kemden peselýär, limfadenit ýitýär. 2-4-nji hepdäniň ahyrynda kesmek gataýar, ýaranyň emele gelmegi bilen baş bitýär.
23
166
Dusia
11.01.2024 16:04
Bu post diňeje maglumat paýlaşmak maksatlydyr we posty özbaşdak bejeriş üçin ulanmaň ! Alamatlaryň birden biri bolaýan ýagdaýynda degişli hünärmene ýüz tutuň!Egerde lukmançylyk maglumatlaryna durnuksyz bolsaňyz posty okamazlygy maslahat berýän!

GONOREÝA (latynça – gonorrhoea, türkmençe–sözenek) - dünýäde giňden ýaýran Neýsseriň gonokokkynyň döredýän weneriki keseli. Gonokokklar-üsti silindrik epiteliýalar bilen örtülen nemli bardalara zeper edýarler: uretrany (peşew kanaly), ýatgynyň boýunjagazyny, artbujagyň töweregi, göz konýuktiwasyny, agyz boşlugyny we badamjyklaryny.

Gonoreýnyň geçiş ýollary: Gonokokklar, diňe adam bedeninde ýaşamaga uýgunlaşypdyrlar we köplenç jyns gatnaşygy arkaly ýokuşýar. Jyns gatnaşygyndan başga ýol bilen ýokuşmagy kiçijik gyzjagazlarda duş gelýär : gonokokkly iriň we nem bilen hapalanan sürtgüç (polotense) bilen ýuwulanda, unitazyň gapagyndan, keselli ejesi bilen gyzjagazyň düşegi umumy bolanda, hapa medisina gurallary ulanylanda bolup biler. Gonoblennoreýa (göz gonoreýasy) - täze dogulan çagalarda dogrum wagtynda enesiniň jyns synalaryndan geçende ýokuşýar ( haçanda bu çaga gonoblennoreýanyň öňüni alyş çäreler – dogrumdan soň gözüne sulfasil natriý damdyrylmasa ). Uly adamlaryň seýrek düşýär, haçan-da näsag ellerini ýuwmadyk ýagdaýynda gözlerine degse.
Erkek adamlarda gonoreýanyň klinikasy: Inkubasiýa (keseliň alamatlarynyň ýüze çykmasyna çenli gizlin döwür)döwrüniň dowamlylygy ortaça 5 - 7 gün (käwagt 1 günden 1 aýa çenli). Gonoreýanyň göze görünýan kliniki alamatlary inkubasiýa (gizlin) döwründen soň yüze çykýar. Näsagyň arz-şikaýaty boýunça uretradan -peşew kanalyndan (täze ýiti gonoreýa uretriti) ilki nemli-iriňli, soň gögümtil-sary reňkli iriňli damjalar çykýar, içki geýiminde günüň dowamynda hapa tegmiller galdyrýarlar. Uretrany gysanda uly iriň damjasy çykýar. Näsag buşuganda agyry duýýar. Soň täze ýitiräk gonoreýa uretritinde: iriňli-nemli suwuklyk juda az bolýar. Näsag buşuganda känbir azar ýüze çykmaýar, uretrada gyjyklanýan ýaly duýgular bolýar. Soň täze torpid gonoreýa uretritinde: kesel gowşak geçýär, uretradan sähelçe iriňli nem ýa-da ýöne nem syzýar. Şahsy bimazalyk bolmaýar. Dowamly (hroniki) gonoreýa uretriti: Eger-de näsag wagtynda lukmana ýüz tutmansa netijesinde 2 aýdan soň gonoreýa dowamly (hroniki) tapgyra geçýar: uretriti wagtal-wagtal beterleşip bilýar (köplenç, jynsy gyjynmasyndan soň, alkogol içgileri ulananda). Şu döwürde näsag özini sagdyn bolup duýar, sebäbi uretra tarapyndan hiç-hili azr-şykaýatlar ýok, ýone olar bilen jyns gatnaşykda bolan adama gonoreýa geçýar.
Erkek gonoreýanyň esasy çylşyrymlaşmalary: Ýiti gonoreýada çylşyrymlaşmalar seýrek bolýar, emma dowamly gonoreýada hemişe diýen ýaly çylşyrymlaşmalar bolýar: parauretrit (uretranyň içindäki nem mäzleriniň iriňli gaýnaglamasy); prostatit (prostata mäziniň çişmesi); epididimit (ýumurtgajygyň goşuntgysynyň ýiti gaýnaglamasy);orhit (ýumurtgajygyň ýiti çişgini we gaýnaglamasy. Epididimit we orhit köpleç bile geçýärler (bir ýada iki taraplaýyn) - bu agzalar çişip, birnäçe esse ulalýarlar we ýiti agyrly bolýarlar. Näsagyň umumy ýagdaýlary erbetleşýär, T 38-39° bolýar, ýöräp bilmeýär. Eger-de orhoepididimit ikitaraplaýyn bolsa soň näsagda doly önelgesizlik bolýar.

Aýallarda gonoreýanyň klinikasy: Keseliň geçiş aýratynlygy: köplenç gizlin we alamatsyz görnüşinde geçýär ( sebäbi aýallarda uretra gysga we giň, ýumşak dokumalar hem köp). Gonokokklar aýallaryň jyns-peşew synalarynyň nemli bardalaryna düşüp, 5-7 günden soň çişginlik hadysasyny döredýärler. Keseliň zeper ýetiren ýerleriniň köp ojaklylygy (ýatgynyň boýunjygy, uretra, bartolin mäzleri, göni içege we başg.) bilen häsiýetlenýär. Wulwa we waginanyň agzynyň gonoreýasy aýallarda, adatça, duş gelmeýär, çünki uly jyns dodagy daş tarapyndan köpgatly tekiz epiteliýalar bilen örtülen. ( şu ojaklar köplenç, göwreli aýallarda we klimakterik döwürde duş gelýär). Täze gonoreýada ýatgy boýunjygynyň wagina bölegi gyzarýar, çişýär, iriňli suwuklyk akýar. Boýunjygyň agzynyň töwereginde gyzyl reňkde ýüzley ýarajyk (eroziýa) bolýar. Dowamly döwürde ýatgynyň boýunjygy kän çişmeýär we nemli iriň ujypsyz syzýar. Aýallarda gonoreýa iki bölege bölünýar: jyns-peşew ýollarynyň aşaky böleginde ýerleşmegi (wulwit, uretrit, parauretrit, bartolinit, westibulit, serwisit, endoserwisit, proktit); jyns-peşew synalaryň ýokarky böleginde ýerleşmegi (endometrit, metroendometrit, adneksit, pelweoperitonit) – bu ojaklaryň zeperlenmägiň gaýraüzülmesi - önelgesizlik .
Göz gonoreýasy (gonoblenoreýa): bäbeklerde – näsag ejesiniň dogrum ýollaryndan geçen wagtynda ýa-da ejesiniň göwresindekä: gizlin döwri onda 3-4 gün; uly adamlarda - eller bilen ýokanjyň geçirilen ýagdaýynda ýüze çykýar; Klinikasy: gabaklaryň güýçli çişi, iriňiň akmagy, ýagtylykdan gorkmak, gaty gyzaran konýunktiwanyň ganamagy bilen ýüze çykýar; agyr gaýry üzülmesi bolup buýnuz gabygynyň ýaralaryň ýa-da olaryň deşilmegi durýar...

Sözenegiň umumy bejeriş düzgünleri esasy derman serişde: Seftriakson; alternatiw derman serişdeleri: Siprofloksasin,
Оfloksasin, Spektinomisin, Spektinomisin, Sefodizim, Siprofloksasin, Azitromisin.
32
316
Dusia
07.01.2024 22:29

Adamzat taryhynda merdem zenanlar az däl .

Coco Chanel, Kleopatra, Frida Kahlo, Indıra Gandhi we ýene-ýeneler... Hawa elbetde olar adamzat üçin beýik, ýagny hemmämiz üçin... Emma meniň üçin ýekeje zenan olardan hem beýikdir. Çünki ol zenanyň wepa-ygrary, gaýduwsyzlygy, goraýjylygy, edermenligi, ýeri gelende doğumlylygy we şol sanda sadalygy meniň ýol ýörelgämdir! Hany şahyr aýtmyşlaýyn:


Diýdiler: «Erkekden belentdir aýal!»

«O nämüçin?» diýip berdiler sowal.

Jogabyn berdiler: «Gutaryp ömrüň,

Ýagty dünýä bilen hoşlaşsaň bir gün –

Aýal är ojagyn saklar – diýdiler,

Söýgiňi müň kerem haklar!» diýdiler.

«Çagalaryn iýdir, geýdir – diýdiler,

Şeýdip ýaş ömrüni köýdir!» diýdiler.

...Diýdiler, diýdiler, diýdiler kän zat.

Käbirisi aňsat. Köpüsi kyn zat.

Aňsadyn – hemmeler başar – diýdiler,

Kynyn başarmakda iş bar – diýdiler.

Kyn hem bolsa,

Şudur wesýet – diýdiler.

Diňe kyn zat –

Şol mukaddes! – diýdiler.


Men utanýan... Bilýäňizmi näme üçin?! Özümiň sähel dyrnak ýaljak zatlary göterip bilmän ejizlänligim üçin...

Her kimiň durmuşy çarkandakly ýollardan ybarat, diňeje olaryň belendi-pesi tapawutlanýa.

Hany ýakyn wagtlarda sosial internet torlarynda ýörgünli bolan jümle bardy, näme diýýä-

\"Söýgiňizi telefonda internetda paýlaşyp wagt ýitireniňizden, gidiň onuň ýanyna gujaklaň, öpüň maňlaýyndan we emen süýdüňizi halal ediň\"... Bu jümle ýüregime jüňk boldy, ýöne şondada her ädimimde seni ýatlaman geçip bilemok, çünki sen meniň barlygymyň sebäpkärisiň eziz käbäm!


Etmişim kän, ötmişem sen çagalygmyň ýeňlesligini,

Öwredipdiň has kiçikäm gyz görküniň agraslygyny.

On ýyl geýdiň bir geýeniň maňa tikip köýnekligňi

Joralarma güjeňlärdim şonda aklym çatman eken

Bir gülenmi dünýä deňän görüp dursam ejem eken!


Günler geçýär göçüp barýar başymdaky çagalygam

Köpelýärdi durmuş hakda saňa berýän soragymam

Günler geçdi soň ýat boldy şol çägeli Garagumam

Talyp boldum men özüme diýipdimle bagty çeken

Ah bu bagty gije gündiz Hakdan dilän ejem eken!


Gara saçlaň aklygyna düşünmedim ilki bada Jowrandyda ýürek şonda atygsady düşdi oda Bu dünýäde günäkär men bolan bolsam haýsy zada

Maňa goýman günälermi bagry bilen süzüp çeken

İndi bilýän... Ejem eken!


Söýen ýigdim goýup gitdiň, ýat bolduk biz bir-birege

Men ýüregňe ýol salsamam gapy tapmadym girere

Alynmadyk myhman ýaly duýgym tazykdy bir yere

Meň seni söýşümden beter, menem biri söýýär eken

Şol ynsanam ejem eken...


Men özümi ýalňyz duýýan şu märekäň arasynda

Ne alamat bu duýgulam,

Taňryn özi gorasynda

Jandan geçip söýjek barmy?!

Tapylarmy dyza çöken?!

Bagra basdy bir tanyş el,

ol ýene meň ejem eken!


Jan beren sen şonsuzama ýene janyň gurban etjek,

Gynap bildim onsuzama, sen şondada günäm ötjek

Harlansada ilki söýgi, ynsan ýene söýjek eken Bir ýiten soň tapdyrmajak ýekeje zat ejeň eken!


Gyssanyber däli köňlüm wagtyň şo bolşy tizlänok

Ah, bu durmuş ejeň däldä, ejizleseň ezizlänok Hemme kişi bagt isleýär güzaby ýok, azaby yok

Köp aýdardyň diňlemezdim, soňam boldum derde çöken

Awunybam arzyň aýtsaň ejeň seni diňlär eken!


Ýeňil işe tiz ýapyşdym, kynlarynam saňa goýdum

Şänik ýaryp maňzyn iýdim gabygynam saňa goýdum

Çaýlamana joraň gelse sen yenede gyzyň öwdüň

Görä durmuş niçiksi zat ýörän ýoluň hile, gapan

Ýagşyň ýaýyp kemiň ýapýan ýekeje zat ejeň eken...


Awtory: Ogulnur Ataýewa

37
437
Dusia
30.12.2023 14:21
Gysgaça hemmäňizi täze ýylyňyz bn gutlaýan! Aýratynam @Gulia_maksatmyradownany... @Beghanym agzanyň bäsleşiginiň jeminde goýan posty üçin 9999 bal berýän we begendim çünki çagalygymy ýatlatdy... Aýratyn üýtgeşik post paýlaşasym geldi, ýöne wagtym çäkli bolansoň öz minnetdarlygymy bildirýän! Täze ýyl jan saglykly, rysgal bereketli, döwletli ýyl bolsun!....
37
295
Dusia
10.12.2023 23:52
Eger-de bir gün gelerde seni göresim gelse seň ýanyňa bararyn ýöne ony sen görmersiň, saçlaryňy syparyn, gözleriňi öperin, demimden dem bererin, döşüňde hemişeki sazymy diňlemek üçin kellämi goýaryn, ýöne ony sen bilmersiň, çünki men seni seň duýgylaňdan uzak zyýat söýdim😔Bilip bolmaz seňem meni göresiň geler bir gün, surat bn kanagat etmeli bolarsyň, dogry sen mende gözleýän mähriň tapanam dälsiň, ýöne göz ýaşlarymam küýsärsiň bir gün, şonda garagöz balam aglar, aglaýşynda meni görersiň belkem...Meň bolşum adaty däl , muny maňa hemme aytya, diňe sen däl, bu bir zadyň alamaty, men çagamy goraryn gerek bolsa öz janymy oňa goýup giderin, ýöne men onuň başga birine eje dp ýüzlenmesine görümde bolsamam rahat ýatmaryn. Bu sözlemmi Ýaradan bagyşlasyn, öz ykbalyny özi ýazan ýok, ýöne Alla yardam berse men ony dünýä getirerin, saňa gowuşdyraryn! Senem amanatyma gowja seretgin! Ony lukman et seň ýüregiňe lukman gerek bolar 🥺
35
410
Dusia
26.11.2023 20:45
Bir wgtlar bir bäbejik ejesiniň garnynda dünýä gelmek üçin garaşýardy. Wagt sagatlar geçdi.
Dogmazyndan bir gün öň bäbek öz ýaradanyna bilesigelijilik bilen sorady:
- Eý Allam, ertir meni ýer ýüzüne ýollaýan ekeniň. Ýöne men şeýle kiçijik we güýçsüz halym bilen näme ederin?
Ýaradan oňa gudrat dili bilen şeýle jogap berdi:
Sansyz perişdelerimiň içinden saňa birini saýlap aldym. Ol ýerde saňa garaşýar we ol seni gorar.
- Onda Eý Allam, aýtsana, men bu ýerde şükür aýdymlaryny aýdyp, wagtymy gülmek bilen şadyýan geçirýärin. Ol yerde nämeler ederin?
- Seniň perişdäň her günde saňa aýdymlar aýdar we saňa gülüp bakar. Sen bolsa onuň mähir we söýgüsini duýarsyň.
- Adamlar meniň bilen gürleşenlerinde olaryň dillerini bilmesem nähili düşünişerin?
- Seniň perişdän eşiden iň gowy we süýji sözleri söýgi we sabyr bilen saňa aýdar we nädip düşünişmelidigini öwreder.
- Seniň bilen gürleşmek islesem näme ederin?
-Perişdäň maňa nähili el açyp doga tmelidigini öwreder.
- Eşidişime görä ýer ýüzünde erbet adamlar hem ýaşaýarmyş. Meni olardan kim gorarka?
- Perişdäň Men barada gürrüň berer we Maňa giden ýoly görkezer. Şeýlelik bilen Maňa sygynarsyň we bela-beterlerden goranarsyň.
Şol wagt älem ýüzüni rahatlyk gurşap aldy, dünýäden gelen sesler hem eşidilýärdi. Dünýä inmesine sanlyja minut galan bäbejik soňky soragyny-da sorady.
- Eý Alla jan! Men indi gidýärin. Meniň perişdämiň ady nämekä aýtsana?
Yaradan oňa şepagat bilen jogap berdi:
- Onuň ady hökmanam däl. Sen oňa «Eje jan» diýip ýüzlenersiň.

Mähek Myradowa:
52
506
Dusia
26.10.2023 21:07
Welosipediň pedaly agyrlaşýan bolsa diýmek sen ýokary galýansyň, bar güýjüň bilen dowam et!
35
122
Dusia
06.10.2023 16:58
Ryskyňy gazanmak üçin üsti başyň kirlemesinden utanma! Bu egin-başyň görkli bolup, seni başga biriniň eklemeginden has gowydyr...
42
121
Dusia
05.10.2023 08:38

Gözleriň gözüme düşüp durmasa,

Dünýäň başga baýlyk-bary gerek däl.

Ömrüm barlygyňdan lezzet almasa,

Onuň galan gylla ýary gerek däl.


Sesiň eşdilmese gaçýar kararym,

Sensiň söýüp, didarym deý aýanym!

Özüm munda, seň ýanyňda hyýalym

Maňa aýralygyň sazy gerek däl!


Gursagyňda goýup uklaýyn başy,

Sensiz hasap etmen ýaşalan ýaşy.

Uçursam başyma gonan ak guşy,

Özge bilbilleriň zary gerek däl.


Sen ýetiş dadyma ýürek aglasa,

Ýalňyzlyk ataşy kalbym daglasa.

Nädeýin, seň yşkyň gözüm baglasa,

Sensiz didarymyň nury gerek däl.


Ömür dessanymyň soňky aýdymy,

Saňa söýgi syrym gözlem ýaýdymy?!

Eý, ýalňyzym, ýüregimiň söýdügi,

Maňa sensiz ömrüň özi gerek däl


Dürnabat Aşyrowa....

42
480
Dusia
21.09.2023 20:03
Gözleňden nämedir bir zat gözleýän
Ýöne meň gözlegim sygmaz göwrüme
Şowsuz günlerimi arşa göteren
Gözleriň şowlulyk geti:r ömrüme.

Çalynmadyk sazlarymyň notasy
Sen ekeniň aýdylmadyk sözlerim.
Hakydaňa ýerleşdiren keşbimi
Aýna bakyp gözleriňden gözlegin.

Sen ekeniň sensizligi kör edip,
Maňa uly umyt bolup dolanan.
Hemem yşgyň alawyny köredip,
Meni garşy aldyň durmuşym bilen.

Sen ekeniň näme gazanan bolsam,
Şolaň ählisinden beýik utuşym.
Wiý, belki-de özüň bilýänem dälsiň,
Ýaraýar maňa.
Adymy üýtgeşik edip tutuşyň

Gülnar GELDIMYRADOWA.
32
246