Dusia
27.08.2024 23:47
Bäbekler daşky gurşaw bilen aglamak arkaly ilkinji aragatnaşyk gurmagy öwrenýärler. Köplenç olar bu ýol arkaly özi baradaky maglumatlary töweregindäkilere habar berýärler. Olardan käbirlerine seredip geçmekçi:


Agyrysy bolsa: Gaty aglaýar, aglaýarka uzak wagtlap dem alýar we gygyrýar. Aýaklaryny özüne tarap çekip bükülip, gyzaryp biler.

Eger üns çekmek, oýnamak islese: Ses äheňi ýaňlanýar. Wagtal-wagtal gürleýär. Esasanam kimdir biriniň ýakyndan üns bermegini isleýär we ele alynýança aglamagyny dowam etdirýär.

Ýadaw bolsa çaga ýatmak isleýär. Ol uklaýança, aýdym aýdýan ýaly ýumşak, ritmiki aglaýar.

Rahatsyzlyk döredýän ýagdaý bar bolsa (arlygynyň hapalanmagy, eşikleriniň çümmegi we ş.m) aýaklaryny ýere urýalar arakesmeli çalt çalt dem alyp ýalan iňňilleýärler.

Meniň öz tejribämden:

"Eee" "İçim ýellenýär." Çagaňyz iýmitlenenden soň derrew garyn boşlugyndaky howa boşadylmasa, onuň aglamagy "eee" bilen başlaýar we arakesmelerden we gaýtalanmalardan ybarat. "Eh, eh, ehhh." Çagaňyzy rahatlandyrmak üçin ony döşüňizde dik tutuň, kellesini egniňize goýuň we arkasyny ýuwaşlyk bilen sypalaň.

"İňňä" diýip aglasa " Men aç": Ses tony ýokarlanýar, arakesmesiz uzak aglaýar. Barmaklaryny sorýar we ýaňaklaryny dyrmaýar. Emdirilip başlananda, aglamagyny bes edýär.

Başgada bäbekleriň aglama şekilleri we her haýsynyň manylary bar eken men bilýänlerimi paýlaşdym, siz ýene haýsylary bilýärsiňiz?!
15
166
Dusia
25.08.2024 19:02
Çagalarda görüş ukybynyň ösmegi ýatgyda, ene göwresinde wagty başlanýar. Ýatgydaky çaga ýagtylygy tapawutlandyryp biler. Çaga doglandan soň ilkinji yşyk bilen görüp başlaýar. Çaganyň gözleri ilkinji hepdelerde ýagtylyga reaksiýa berýär we takmynan üç aýa çenli 20 sm aralykdaky predmetleri görüp bilýär, üçünji aýdan göz hereketleri yzarlamak bilen baglanyşyp başlaýar. Çaganyň görüş ukyby üç ýaşa çenli ulularyň görüjiligine ýakynlaşýar. Görmek ukybynyň doly ösmegi üçin 7-9 ýaşa çenli wagt gerek bolýar.
27
473
Dusia
08.08.2024 23:48
Gije älem giňeýär,
Gämiler gygyrýar asmana garap,
Nikotin bulutlar gaýýar ýokarda.
...Maňa täze kitap ugrat,
Öňkilerňi gutardym.

Içim gysýar, meni täzeden ýarat!
Çydar ýaly däl bi halys her agşamara.
Bir otagly jaý ber ilki,
Penjireli, amatlyrak.
30 ýyllyk kredit töläp ýaşara.

Soňam bir şäherde işe ýerleşdir,
(Tanyş tapsaň!)
Gorap gezerin janymy.
Keseller öldürýär käbirlerimizi,
Ýalňyzlyk azaldýar galanjamyzy.

Içim gysya, intelligent dertlem bar.
Nädip aytsam?! kän bir... däl-dä gyzykly. Çemin tapsam çykyp gitjek gijeden,
Sözün tapsam aýdyp dynjak ymykly.

Begençgeldi ORAZOW.
17
254
Dusia
30.07.2024 00:17
Meýmiräpjik myrlap ýatyr bäbejik,
Habary ýok süýşüp gelen obadan.
Bihabar ol reýhstaga gol çekip,
Segsen ýaşda çowluk gören babadan.

Sallançakda uklap ýatyr çagajyk,
Bady gaçan sallançakdan bihabar.
Içki jaýa ylgap giden eneden,
Ýasalmaly müň saçakdan bihabar.

Birdenkä-de «jäk-jäk» edip oýandy,
Gujakdan-gujaga geçdi aglajyk.
Diňe ene ysyn agtarýan ýaly,
Mälemesin bes etmedi owlajyk.

Onýança-da ýüpek gabak gaýtarma
Süzlüp çykyp ýüz sonanyň içinden,
Gujagyna göterdi-de bäbegi,
Birje gezek sypalady saçyndan.

Şo bada-da tapba sesi kesildi.
Del gujakda rahat tapdy çagajyk.
(Gujaklaň gowsuny tanýan ekeniň,
Aý bäbejik–eý jögüjik, jögüjik!)

Barha göterilýär toýuň şowhuny.
Açylýar şampanlar. Bugarýar saçak.
Tarypçylar – bir-birinden göçgünli,
Gybatçylar – bir-birinden owunjak.

Her haýsy özüniň agramna görä
Guwanýa, ýaňraýa, öwünýä, gülýä.
Gerşin tutup, hemmesini diňläp dur
Hem gazaply
hemem arkaly Dünýä!

Ol Dünýä her kime bir ömür berýär,
Şol ömri synagdan geçirýär onsoň.
(Käte diri wagtyň ölä meňzedýär,
Kä dirä öwürýär merhumam bolsaň).

...Sallançakda gülüp ýatyr çagajyk,
Ýaman zatdan, ýagşy zatdan bihabar.
Gapdalynda gülüp duran göripden,
Ýalan tostdan, galp şöhratdan bihabar.

Ýumrujagyn düwdi birden bäbejik,
Beýläk itdi agzyndaky emmesin.
Arkaýynja emiber sen emmäňi,
Düzederis ýaman zatlaň hemmesin.

O zatlaryň günäkäri özümiz,
Entek seniň çigit ýaly çirkiň ýok.
Hakyň bardyr ýumrujagyň düwmäge,
Ýöne entek göreşmäge hakyň ýok.

Ýürejigiň polat ýaly berkesin,
Döşleriň-de pes bolmasyn gapakdan.
Gürlän wagtyň – il aňk bolsun agzyňa,
Ýörän wagtyň – uçgun çyksyn toprakdan.

Ine onsoň Ýalan bilen Ýamanyň
Aýagyna bile gurarys gapan.
Gaplaň dakjakmyşlar seniň adyňa...
Bu – olaň öz işi, Ýolbarsmy, Gaplaň.

Haýsy bolanda-da tapawudy ýok.
Şony isleýändir at dakan adam.
Ýöne Seniň adyň Aýy hem bolsa,
Adyňdan öňürti adam bol,
Adam!

Kerim Gurbannepesow
29
434
Dusia
22.06.2024 22:43
Gözüm gidýär gabanylýan adama, Gabansana, käte meni söwer ýar. Gabansana ,söýgiñ bolsa gabanjyñ. Çökgün göwnüm umytlara suwar ýar.
Diñe bir owadan gelinlerden däl,
Gaban meni ,gaban ýalan dostlardan.
Hasylsyz azapdan, azapsyz nepden,
Bimany keýplerden , a:şa meslikden.
Işsiz gybatyndan, müñkürliginden,
Şermendäñ şerinden, düwünli gepden.
Syrça deý ýüregi dyrmap möý kimin,
Beýnä gurşun bolup doljak töhmetden.
Gabanjyñ gala et, degre-daşyma,
Kesert körügine geljek belalañ.
Elleriñe baky berlen ömrümiñ -
Abyraýny, aklygyny penala !
Gabansana, söýgüñ bolsa gabanjyñ,
Ýüregime melhem edip guýsana !
Menem käte başym göge diräýin ,
Gereklenýän kişidigme buýsanyp.
37
546
Dusia
03.03.2024 18:09
Ah, bu niçik säher?
Bu niçik jady?
Bu kimiň nalasy,
Kimiň perýady?

Ne güýç aldy kararymy, sabrymy?
Ne owaz bu —
Paralap dur bagrymy?
Ne bir uklap bilýän,
Ne-de bir galyp —
Durmy bir jadygöý başujum alyp?..

Ah,
Belki, ejizlik ýeňillik getir —
Duýdansyz çygjarýa ýassygyň çeti...

Ol bolsa
Göýä bir birehim derýa,
Möwç alyp,
Öç alyp,
Gark edip barýa.

Ýüzbe-ýüz,
Başa-baş keramat bilen...
Owaz,
Diňe owaz — bagrymy dilen.

Diňe her sazdan soň
Iki agyz gep bar
«Ýene-de halk sazy...
Ýene-de Jepbar...»
35
383
Dusia
20.01.2024 10:24

Gök (ýaşyl/ gyzarmadyk/ çig) pomidory baldagyndan ýolunandan soň garaňky ýerde saklansa gyzarmagynyň sebäbi nämede?🤔

30
289
Dusia
18.01.2024 20:24

Semzek dünýäniň köp sebitinde ösýär we ýokumlylyga baý bolany üçin meşhur ösümlikdir. Saglyga dürli peýdalary bolan Semzek 93% suwy öz içine alýar. Şeýle hem az kalorili, ýokary süýümli we az ýagly ösümlik. Şeýle hem köp sanly witaminlere, minerallara we antioksidantlara baýdyr.

Semzek az kalorili gök önüm bolup, ýokumlylygy ýokarydyr. Semzegiň ýokumlylygy barada käbir esasy maglumatlary aşakdaky ýaly görkezip bolar:


Witaminler: A, C, E we B toparlaýyn witaminler ýaly köp dürli witaminler bar.

Minerallar: Kalsiý, magniý, demir, kaliý, fosfor we marganes ýaly minerallara baý.

100 gram Semzek takmynan aşakdaky iýmitleniş gymmatlyklaryny öz içine alýar:

Kaloriýa: 16 kkal

Karbongidrat: 3,4 gr

Belok: 1,3g

Ýag: 0,1g

C witamini: 21 mg

A witamini: 1320 IU

Kalsiý: 65 mg

Folat: 12 mkg

Demir: 1,9 mg

Semzegiň adam bedeni üçin nähili peýdalary bar?

Semzegiň peýdasy näme diýen soraga iň ýönekeý jogap, saglygy goramagy we immuniteti güýçlendirýän gök önümleriň biri hökmünde berilip bilner. Semzek kollagen hem öz içine alýar we şeýlelik bilen gan damarlarynyň saglygy üçin peýdalydyr. Semzegiň käbir mümkin bolan peýdalaryny aşakdaky ýaly sanap bolar:


Ýokançlygy azaldýar: antioksidantlary öz içine alýar, bedende erkin radikallaryň ýetirýän zyýanyny azaltmak arkaly çişmegi azaldyp biler.

Ýürek saglygy üçin peýdaly: omega-3 ýag kislotalary bar we şonuň üçin ýürek saglygy üçin peýdaly bolup biler. Omega-3 ýag kislotalary holesterini azaltmak we gan damarlaryny giňeltmek arkaly ýürek saglygyny goramaga kömek edýär.

Immuniteti güýçlendirýär: C witamini ýaly köp dürli witaminler bar. C witamini, immun ulgamynyň kadaly işlemegine peýdaly täsir edýän witamin.

Agramy ýitirmäge kömek edýär: antioksidantlary öz içine alýandygy sebäpli, horlanmak prosesine goldaw berip biler. Mundan başga-da, ýagyň ýygnanmagyny azaltmak bilen horlanmaga kömek edip biler.

Süňk saglygy üçin peýdaly: Kalsiý, magniý we beýleki minerallar bar. Gurluşyndaky bu minerallar süňk saglygyna peýdaly täsir edýän minerallardyr.

Antikarsinogen aýratynlyklary: Ýapraklarynda beta karotenler we gyzyl reňk berýän baldaklary bar. Beta-karotenler, tapylan antioksidantlardan biridir. Bu antioksidantlar bedende tapylan erkin radikallardan goraýjy täsir edip biler. Erkin radikallaryň sanyny azaltmak, düwnük keselini azaldyp biler, çişiň ösmeginiň öňüni alyp biler.

Iýmit siňdiriş saglygy üçin peýdaly: süýüminiň köp bolmagy sebäpli iýmit siňdiriş saglygy üçin peýdalydyr. Süýüm iýmit siňdiriş ulgamynyň dogry işlemegini goldaýar we iç gatamagy ýaly meseleleriň öňüni alyp biler .

Göz saglygy üçin peýdaly: A witamini ýaly möhüm witamin bar. A witamini gözüň saglygyna we adaty görüşine peýdaly täsir edýän witamin.

Purslane, esasanam ýazda we tomusda bütin dünýäde ösüp bilýän gök önüm. Ansatlyk bilen köpelip, agyr şertlerde ýaşap biler, ýapraklary we baldaklary iýilýän ösümliklerdir. Şonuň üçin ýapraklary we baldaklary iýmek üçin ulanylyp bilner. Ony bişirip hem bolýar.


C witaminiň köp bolmagy sebäpli immun ulgamynyň kadaly işlemegine goşant goşýar.

A witaminiň köp bolmagy adaty görüşiň saklanmagyna kömek edýär

K witamininiň kömegi bilen gan akmanyň öňüni alýar we ganyň lagtalanma ulgamynyň saklanmagyna goşant goşýar.

Semzek ganazlykdan goranmaga kömek edip biler , sebäbi demir we fol turşusy ýaly minerallara baý.

Semzek antioksidant häsiýetleri sebäpli rak keselinden gorap biler .


Semzek deriniň saglygyny goramakda täsirli bolup biler.

C witaminiň köp bolmagy we deriniň kadaly işlemegi üçin zerur bolan kollageniň emele gelmegine goşant goşýar we deriniň has berk we elastik bolmagyna kömek edip biler.

Antioksidant häsiýetleri sebäpli erkin radikallary zyýansyzlandyryp, deriniň garramagyny gijikdirip biler we deriniň ýaş görünmegine goşant goşup biler.

Deriniň gyzarmagyny, düwürtikleri we beýleki deri problemalaryny aýyrmaga kömek edip biler . Bu, çişmä garşy birleşmeleriň kömegi bilen bolup geçýär.

Mundan başga-da, deriniň gan aýlanyşyny ýokarlandyrmak we deridäki gan damarlarynyň daralmagynyň öňüni almak arkaly deriniň täzelenmegine kömek edip biler.


Semzek köp ýurtda, esasanam Aziýa ýurtlarynda ösýän ösümlik bolsa-da, az tanalýan ösümlik. Şeýle-de bolsa, soňky ýyllarda geçirilen gözlegleriň netijesinde semzegiň saglyga berýän peýdalary has köp ünsi özüne çekýär.


❗ Semzek peýdaly gök önümdir we iýilende köp peýdasy bar. Şeýle-de bolsa, käbir adamlar allergik bolup bilerler. Şonuň üçin, ony ulanmazdan ozal semzege allergiýaňyzyň bardygyny ýa-da ýokdugyny bilmek möhümdir. Mundan başga-da, semzekde oksalat diýilýän bir madda bar we köp mukdarda oksalat iýmek böwrek daşynyň döremek howpuny ýokarlandyryp biler. Şonuň üçin böwrek daşlary ýa-da ýokary oksalat derejesi bilen baglanyşykly saglyk problemalary bolan adamlara semzegi aşa köp sarp etmezlik maslahat berilýär.

32
448
Dusia
16.01.2024 01:12
Täze toý edenimizden soň, öýiň gelim gidimi iki aýa golaý yzy üzülenokdy, şol günleriň birinde ýaşaýyş toplumymyzda tanalýan adybelli gybatbaz aýallar guramasynyň başlygy (atlandyryp durmaýyn) hemişekisi ýaly, gybat torbasyny dolduryp gelipdir, gutarmak bilenok, agzy durman gürleýär, aslynda ony hiç kimem myhman almak we diňlemek islänok welin, näme türkmençilikde " myhman ataňdan ulyda"... Gybatbazlygy birýana, osmakladyp, agyz alartma gylygynyň barlygyny ilkinji gören günümde aňypdymam , adamlary gürletmäge ökde we gylgeçmezleriň arasynada tow oklap bilýän aýal... Şol gün toý bukjasyna tikinen köýneklerimiň tikimçisini sorady menden, men agzym ýaşmakly, ýoldaşyma pyşyrdap aýdyp ýetişmänkäm, ýoldaşym jogabyny berdi... Yz ýany başlady meniň gelnimiňä ähli geýim-gejimleri nagyşy, pugtamasy bilen öz elinden çykan, gelin diýeniň elinden hemme iş gelmeli. Soňam aýal ärinden pesde bolmaly, ýoldaşy onuň ýerdäki hudaýydyr, gara diýse gara, ak diýse ak bolmaly.. Onsoňam gelin kişä okuw nämä gerekligine düşünemok, onuň okuwy - hojalygy, bar işem ýoldaşy bolmaly dälmi. Men çiňňerlip onuň ýüzüne seretdim we ýoldaşyma göz aýladym, kim biler onuň aňyna bu sözler nähili täsir edendir... Entegem ýaşmak meni başyma gazanjak dil belasyndan saklady... Ýoldaşym ýassanyp duran ýassygyny beýleki ýanyna goýdyda gaýtadan ýassandy we
" Gelneje tüweleme gelniňizä tikimçi eken, berekella elinden dür döküp, adamlary bezeýä, gelnejeme hormatym uly, ýöne siziň gelniňiz mata çatýan bolsa, meň gelnimem adam çatýa, ol mata dälde adamlaryň saglygyny ýamaýa...Hudaýa müň şükür ony maňa duşuranyna, ol meň ýüregimiň lukmany, ömrümiň bahary, durmuşymyň bezegi, men ony başymyň üstünde saklaryn we ol edenini goýanyny bilýän zenan meniň oňa agy garany aýtmagyma gerek ýok. Hawa ol okaýa, meň bilen deň derejede işleýä, ol isledi we muňa men rugsat berdim, çünki men oňa ynanýan we Alla ýol berse soňuna çenli ýanynda goldaryn, men oňa söz berdim, hiç haçan arzuwlaryna böwet bolmaryn" diýip maňa ýylgyryp seretdi. Şol mahalky aýdan sözleri ýüregimde oňa bolan söýgimi artdyrdy we gaýtadan aşyk boldum🤦🏻‍♀️ Bu jümle maňa güýç berdi we gaýtadan özüme bolan ynamymy gazandyrdy...

Adam edenini adam başarar, ýa hiç kim ejesiniň garnynda öwrenmändir diýen aýtgylara köp duşansyñyz! Ýöne onuň edenini men başaramok diýip gynanmaň, her kimiň ömür ýoly bir däl ahyry, unutma seniň edeniňi hem onuň başarmaýanyny ! Hiç haçan töweregiňizdäki boş gürrüňlere gulak gabartmaň! Olar gelip geçijileriň gürrüňi bolsaha bu hakda aýtmagymada gerek yok, çünki maşgala berkligine itergi berýän, ynamdyr, hormatdyr olaryň netijesinda bolsa söýgidir!
38
437
Dusia
12.01.2024 10:45
Otbaşy
Kesel dörediji barada- Basillus anthracsis, Basillus urugynyň, Basillaceae maşgalasyna degişlidir. Ol (5-10) x (1-1,5) mkm ölçegli, tegelek, gabykly görnüşi emele getirýän, grampozitiw taýajykdyr. Hereketsiz taýajygyň daşy spora bilen örtülendir, döredijiniň wegetatiw we sporaly görnüşlerini tapawutlandyrýarlar. Wegetatiw görnüşi diri bedende ýa-da barlaghana iýmitlendirijide gowy ösýär. 55-60 gradus gyzgynlykda birnäçe minutdan, gaýnadylanda şol bada ölýärler, pes gyzgynlygyň täsirine bolsa örän durnuklydyr.

Epidemiologiýasy- Ýokanç keseliň esasy çeşmesi keselli haýwanlar bolup, olara iri şahly mallar, goýunlar, geçiler, atlar, eşekler, doňuzlar hyzmat edýärler. Olar keseliň ähli döwürlerinde ýokançly bolmak bilen, döredijini peşew, tezek, öýkeniň ganly gakylygy, tüýkülik arkaly çykarýarlar. Keselli haýwanlar ölenden soň olaryň ähli dokumalary, derisi, ýüňi, süňkleri ýokançlylygyny saklaýarlar. Adamlar, haýwanlardan tapawutlylykda, daşky gurşaw üçin ýokançsyzdyr. Haýwanlar köplenç iýmit üsti bilen (öri meýdanynda ot, iým iýende), käwagtlar bolsa ganyň üsti bilen, ýokançly mör-möjekler gan soranda ýokuşýarlar. Ot başy keseli haýwanlarda köplenç içege, sepsis, käwagtlar bolsa “karbunkulýoz deri (dokuzdonly)“ görnüşlerde gabat gelýär.
Keseliň adamlara ýokuşmaklygy köp sanly geçiriş ýagdaýlaryň gatnaşmagynda bolup geçýär. Olara ot başy basillalarynyň gabykly görnüşleri bilen hapalanan keselli haýwanlaryň derileri, çykyntgylary, dürli agzalary, et we beýleki iýmit önümleri, toprak, suw, howa, daşky gurşawyň beýleki ýokuşdyrylan zatlary degişlidir. Kesel adama mal öldürenlerinde ýokançly etiň, et önümleriniň doly bişirilmedik ýagdaýynda, döredijileriň şikeslenen (sypjyrylma, kiçi kesilmeler) deri örtügine düşmeginde bolup geçýär. Ondan başga-da kesel howa-damja, iýmit ýollary we ganyň üsti bilen (haçan-da ýokançly mör-möjekler gan soranda) ýokuşyp bilýär.

Kesel alamatlary- Ot başyň deri görnüşi 80% näsaglarda ýeňil we orta agyrlykda, 20% agyr görnüşde geçýär. Keseliň ýeňil geçişinde zäherlenme alamatlary gowşak ýüze çykýar. Bedeniň gyzgyny kadaly ýa-da subfebril ölçegde bolýar. 2-3 hepdeden soň kesmekli baş emele gelýär we soňundan gaty ýara galýar. Ýeňil görnüşinde näsaglar doly gutulýarlar. Keseliň orta agyrlyk we agyr derejeli geçişinde näsagda gowşaklyk, kelle agyry bolýar. 2-nji günüň soňunda beden gyzgyny 39-40gradusa çenli ýokarlanýar, ýürek-damar ulgamynyň işjeňligi bozulýar. Keseliň amatly geçişinde 5-6 günden soň beden gyzgyny birden peselip kada gelýär, umumy we ýerli alamatlaryň yza gaýtmagy bolýar, çiş kem-kemden peselýär, limfadenit ýitýär. 2-4-nji hepdäniň ahyrynda kesmek gataýar, ýaranyň emele gelmegi bilen baş bitýär.
23
166