gullnara_
29.08.2023 21:02
UZYN ATLY ÝERLER
Her bir diliň özüne mahsus gurluşy bar. Käbir dilde sözler bir ýa-da iki bogunly bolup, örän gysga bolýar. Köp dilde sözüň yzyna ýa-da öňüne goşulma goşulmaýar. Dilleriň käbirinde bolsa, birnäçe sözi goşup, täze söz emele getirip bolýar. Dünýäniň dürli ýerlerinde goşma sözlerden emele gelen ýer-ýurt atlary bar. Bu atlar şeýle bir uzyn welin, ony şol dilde gepleýänler üçin hem aýtmak aňsat bolmasa gerek. Ine, şol ýerleriň bäşligi bilen tanyş bolyň:
#1 «Taumatawhakatangihangakoauauotamateaturipukakapikimaungahoronukupokaiwhenuakitanatahu»: sanawyň başyny çekýän bu sözde 85 harp bar. Täze Zelandiýanyň demirgazygyndaky beýikligi 305 metrlik bir depäniň ady bolan bu ýer ýerli Maori dilinde «topraklary ýuwudýan, daga dyrmaşyjy uly dyzly Tameteanyň gelip, halaýan adamsy üçin tüýdük çalýan depesi» diýmegi aňladýar. Ginnesiň Bütindünýä rekordlar kitabyna girizilen bu ýere gysgaça «Taumata» diýilýär. Şeyle hem Täze Zelandiýada «Taumata» sözi iň ýörgünli familiýalaryň hem biridir.
#2 «Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwilllantysiliogogogoch»: jemi 58 harpdan ybarat bolan bu ýer Birleşen Patyşalygyň Uels döwletinde ýerleşýär. Şeýle hem ýokarda agzalýan bu ýer Ýewropada iň uzyn atly ýer hasaplanýar. Gysgaça «Llanfair PG» diýlip atlandyrylýan ýeriň doly ady uelsçede «Gyzyl dükanly Keramatly Tisilio buthanasynyň girdabynyň ýanyndaky ak funduk agajynyň köwegindäki Keramatly Merýem ybadathanasy» diýmegi aňladýar. Uelsiň demirgazygyndaky Anglsi adasyndaky bu uly oba hemişe myhmanly bolýar. Myhmanlaryň köpüsi diňe bu täsin atly obany görmek üçin bu ýere gelýärler. Üç müň töweregi ilaty bolan bu obanyň ýerleşýän adasy gury ýerden o diýen uzakda bolman, köpri arkaly baryp bolýar.
Köp adam bu täsin adyň adada uzak ýyllardan bäri ýaşaýan keltleriň medeniýeti bilen baglydygyny pikir edýär. Emma bu at gadymy söz däl. 1848-nji ýylda obanyň golaýynda demir ýol gurulýar. Demir ýoluň gurulmagy bilen bu ýere telekeçiler göçüp gelýärler, täze dükanlar gurulýar. Şeýle-de bolsa, esasan, senetçilik we kiçi telekeçilik bilen meşgullanýan söwdagärleriň işi garaşylyşy ýaly şowly bolmaýar. Bu ýerde işleýän tikinçileriň biri obanyň adyny üýtgetmegi teklip edýär. 1869-njy ýylda bu ýere täze at dakylýar. Gysga wagtdan soňra bu täsin atly ýer tutuş Beýik Britaniýada meşhurlyk gazanýar we adamlar gelip başlaýar. 2002-nji ýylda bu obanyň ady bilen internet domeni hem döredilýär. Bu internet saýty iň uzyn bir sözli internet saýty bolýar.
#3
«Chargoggagoggmanchauggagoggchaubunagungamaugg» iň uzyn atly ýerleriň sanawyndaky üçünji ýeri ABŞ-nyň Massaçusets ştatyndaky Webster şäheriniň golaýyndaky köl eýeleýär. 45 harply kölüň ady amerikan ýerli alkolgin dilinde «Araçäkdäki balyk tutulýan ýer» diýmegi aňladýar. Şeýle hem bu at ABŞ-da iň uzyn atly ýer hasaplanýar. Bu köle gysgaça «Webster köli» hem diýilýär. Antropolog Aýwes Goddard bolsa bu sözüň «Adalar bilen bölünen köl» diýmegi aňladýandygyny aýdýar. Kölüň ady has irki döwürlerde «Chabanaguncamogue» we «Chaubanagogum» görnüşinde hem gabat gelýär. Massaçusetsiň 1795-nji ýyldaky kartasynda kölüň uzyn nusgasyndaky adynyň ilkinji sekiz bogny «Chargoggagoggmanchoggagogg» görnüşinde görkezilipdir.
#4
«Tweebuffelsmeteenskootmorsdoodgeskietfontein»: Günorta Afrika Respublikasynyň demirgazyk-günbataryndaky bu öri meýdany «Iki gäwmişiň bir gezek atylanda öldürilen çeşmesi» diýmegi aňladýar. Bu sözde 44 harp bar. Günorta Afrikaly meşhur aýdymçy Anton Gusen 2014-nji ýylda çykaran «Putonnerwater» atly albomyndaky aýdymlaryň birine ýokardaky ady goýýar.
#5
«Azpilicuetagaraycosaroyarenberecolarrea» bu ýer Ispaniýany Nawarra awtonom sebitindäki Azpilkueta obasynda ýerleşyär. 39 harply ýer baskçada «Azpilkuetanyň beýik haýatynyň pes meýdany» diýmegi aňladýar. Sebit Ýewropanyň iň owadan tebigatly ýerleriniň biri hasaplanýar.
26
124
gullnara_
27.08.2023 13:34
Hekaÿa
Bütin ömrüni gurluşyk işlerine bagyşlan bir ökde gurluşykçy hormatly dynç alyşa gitmekçi bolupdyr. - Men indi pensiýa çykmakçy. Öýde keýwanym bilen agtyjaklarymyza seretmekçi – diýip garry gurluşykçy ýolbaşçysyna aýdypdyr.
Firmanyň ýolbaşçysy iň gowy işgäriniň gitmegine gynanypdyr.
- Siz ýaşuly, pensiýa gitmänkäňiz bize iň soňky jaýyňyzy gurup beriň. Biz bolsa sizi uly şatlyk hemem sylag bilen hormatly dynç alyşa ugradarys – diýip başlygy aýdypdyr.
Gurluşykçy razylaşypdyr. Täze proekte laýyklykda kiçijik maşgala üçin öý gurmalydy. Öňkiler ýaly aladalar: gurluşyk harytlaryny tapmaklyk, barlamaklyk ýaly ownuk-uşajyk zatlar başlanypdyr. Gurluşykçy howlugypdyr, sebäbi özüni eýýäm dynç alyşda görýärdi. Gurluşygyň köp zatlaryny ýerine ýetirmändir, käbir zatlaryny taşlap gidipdir, işi togtatmazlyk üçin çaltrajyk getirtmäge arzan gurluşyk harytlaryny satyn alypdyr. Ol bu herekediniň ýalňyşdygyny, işini gowy ýerine ýetirmeýändigini bilse-de, bu karýerasynyň soňy diýip özüni aklaýardy. Ahyry gurluşygyny tamamlap ýolbaşçysyny çagyrdy. Ol öýi gowy gözden geçirip şeýle diýdi:
- Bilýäňizmi, bu öý siziňki. Ine açary alyň, girip ýaşaň arkaýyn. Ähli resminamalaryňyz taýyn. Bu size bütin ömrüňize bitiren işleriňiz üçin firmamyz tarapyndan sowgat.
Gurluşykçynyň nähili duýgulary başdan geçirýändigini bir özi bilýärdi. Onuň ýüzi şeýle bir gyzardy, daş-töweregindäki adamlar onuň gyzarmasyny sowgady üçindir öýdüpdiler. Ol bolsa eden işi üçin şeýle utanýardy. Ol indi guran öýüniň ýalňyşlyklaryny, ýeter-ýetmezliklerini pikir edip durdy, beýlekiler bolsa gymmat sowgat üçin özüni oňaýsyz duýýandyr diýip pikir edýärler. Indi ol şo guran doly däl öýünde ýaşamalydy...
Mähriban okyjylar geljegimizi özümiz gurÿarys durmuş meselesinde ÿalnyşlyga ÿol bermäliñ!
31
168
gullnara_
25.08.2023 15:48
Ökje bary ýeñleşer,
Gyzlar çyksa köýnekçe.
Garry - ýaşy deñleşer,
Gyzlar çyksa köýnekçe.
Bar mähriñi sorup dur,
Söygi odun dörüp dur,
Gyşa tomus girip dur,
Gyzlar çyksa köýnekçe.
Ak dösünde kömelek,
Biz şol zada emenek,
Ýigit bary kebelek,
Gyzlar çyksa köýnekçe.
Gojalaram derläbir,
Süýji-süýji gürläbir,
Gökde guşlar saýrabir,
Gyzlar çyksa köýnekçe.
Göz dikmäñ siz jempire,
Beriñ ony kempire,
Ösdir seni bir sere,
Gyzlar çyksa köýnekçe.
Gökde ýyldyrym çakar,
Soñam kömelek çykar,
Söygiñ böwedin ýykar,
Gyzlar çyksa köynekçe.
Bilmersiñ sen doñanyñ,
Görip bilseñ oñanyn,
Kän büdrärsiñ doganym,
Gyzlar çyksa köýnekçe.
Bolawergin merdem sen,
Geçip huşy serden sen,
Ýapyşaýma birden sen,
Gyzlar çyksa köýnekçe.
Bildir teniñ terdigi,
Gyşy ýazyñ urdugy,
Tüys Hudaýyñ berdigi,
Gyzlar çyksa köýnekçe.
Ýüregiñi ereder,
Adam bary sereder
Şahyr goşgy döreder,
Gyzlar çyksa köýnekçe.
Awtoryny bilemok.
Gyzlar indi koýnekçe çykar ýaly bolmandyr, žemper ýada halatly çykyň 😊😊😊
28
152
gullnara_
25.08.2023 08:38
Adamlaryñ arasynda horasanlylar we Merw şäheriniň halky bilen baglanyşykly köp gürrüňler bar. Men dostlarymyň birinden şeýleräk gürrüň eşitdim: «Merwliler ýanyna gelen myhmandan we ýanynda köp wagtlap oturan adamdan: «Bu gün nahar iýdiňmi?» diýip sorar ekenler. Eger ol: «Hawa, iýdim» diýse, onda oňa: «Iýmedik bolsaň saňa tagamly nahar hödürlejekdim» diýer eken. Emma ol: «Ýok, iýmedim» diýse, onda oňa: «Ýör, onda saňa bir käse suw beräýeýin» diýermişler.
Aç-da bolsa, dok-da bolsa, gelen adam aç galýarmyş.
***
Sumama ibn Eşres şeýle gürrüň berýär:
«Men ähli ýerde horazlaryň tapan dänelerini çüňki bilen alyp, towuklary çagyryp, olaryň öňünde goýýandygyny gördüm. Emma Merwiň horazlary başgaçady, olar beýtmeýärdiler. Gaýtam tersine, olar towugyň çüňkündäki dänäni hem zor bilen almaga synanyşýardylar. Men Merw halkynyň gysganç häsiýetleriniň olaryň ýurdunyň suwunda we tebigatynda hem bardygyna göz ýetirdim. Şonuň üçinem gysgançlyk ol ýerdäki ähli janly-jandarlara hem geçipdir».
* * *
Men bu gürrüňi Ahmet ibn Reşide gürrüň berenimde, ol hem maňa şu hadysany aýdyp berdi: «Men merwli bir adamyň ýanynda otyrdym. Onuň ýanynda çagasy oýnap ýördi. Men ol çagany synap görmek üçin şeýle diýdim:
— Çöregiňden maňa-da beräý-dä!
— Sen ony iýip bilmersiň, bu ajy ahyry.
— Onda suwuňdan içer ýaly azajyk beräý-dä.
— Ony hem içip bilmersiň, sebäbi ol duzly.
Men çagadan näme sorasam, ol hökman bir bahana tapýardy. Ahyrsoňy ýaňky çaga maňa gaharlanyp başlady. Kakasy bolsa oturan ýerinden gülüp: «Meniň günäm ýok. Men oňa hiç zat öwretmedim. Bularyň hemmesini öz kellesi bilen aýdýar» diýdi. Şonuň üçinem gysgançlyk merwlileriň ganlarynda bar».
* * *
Bir dostum maňa şeýle gürrüň berdi: Bir öýde oturan üç- dört sany horasanly ýakyp oturan çyralarynyň ýagynyň çykdajysyny öz aralarynda deň paýlaşmaly edipdirler. Bularyň biri olaryň bu pikirine goşulmandyr we puly tölemek islemändir.
Netijede, çyrany ýakanlarynda ýaňkynyň gözlerini daňypdyrlar. Ony tä ýatýança gözleri daňylgy ýagdaýda saklapdyrlar.
Diňe çyra söňdürilensoň çözüpdirler.
* * *
28
177
