Lilia_
25.10.2023 16:56
ADAM BEDENI HAÝSY ELEMENTLERDEN YBARAT?

Alymlaryň gelen netijesine görä, biziň bedenimiz atomlardan durýar. Eýsem olar haýsy elementlerden ybarat we adam olary nädip kabul edýär?

Adam bedeniniň massasynyň 96 %-i azot, wodorod, kislorod we ugleroddyr. Şeýlelik bilen, bedende kislorodyň 61 %-i, wodorodyň bolsa 10 %-i bar. Şol bir wagtyň özünde, wodorod kisloroddan has ýeňil, şonuň üçin atomlarymyzyň, takmynan, 63 %-i wodorod atomlary, 24 %-i kislorod atomlary we 12 %-i uglerod atomlarydyr.

Wodorod atomlarynyň köpüsi biziň içýän suwumyzdan gelýär.100 ýyl ozal bu atomlar islendik dünýä ummanlarynyň birinde, 1000 ýyl ozal bolsa, haýsydyr bir ýerasty suwlarda ýerleşen bolmaly.

Kislorod atomlary bedenimize howadan girýär. Bu atomlaryň birnäçe ýyl mundan ozal, Ýer şarynyň islendik ýerinde ýerleşip bilendigi bellidir.

Biz uglewod we azot atomlaryny iýmitden alýarys. Million ýyl mundan ozal bu atomlaryň köpüsi ýeriň üsti bilen atmosferanyň arasynda deň paýlanandyr.

Bilşimiz ýaly, her ýyl kosmosdan Ýere 5000 tonna töweregi täze material düşýär. Bu bolsa, bizi emele getiren käbir atomlaryň bir wagtlar kosmosda ýerleşendigini aňladýar.
44
30
0
Lilia_
25.10.2023 13:54
WANGANYŇ ÝÜREGINI EÝELÄN ÝIGIT KIM?

Özüniň öňdengörüjiligi bilen dünýä halklarynyň ählisinde diýen ýaly meşhur bolan bolgar bilgiç zenany Wanganyň durmuşy syrdan doly. Wanga hakynda, mümkin boldugyça, köp zat bilmek isleýän adamlary bilgiç zenanyň ýüregini eýelän ýigidiň, has dogrusy, onuň ilkinji söýgüsiniň kimdigi hem gyzyklandyrýan bolsa gerek. Bu hakynda «Marie Claire» şeýle gürrüň berýär.

Wanga öz ilkinji söýgüsine internatda okaýan döwürlerinde duşýar. Kör çagalaryň mekdep-internatynda okaýan ýaşajyk Wanga diňe bir okuw sapaklaryny okamak bilen çäklenmän, eýsem pianino çalyp, aýdym aýtmagy hem başarypdyr. Şeýle günleriň birinde Dimitr atly bir ýigit Wanganyň aýdýan aýdymyny diňleýär we onuň mylaýym sesine bar erkini giderip, maýyl bolýar.

Şol wakadan birnäçe wagt geçensoň, Dimitr Wanga bilen tanyşmak kararyna gelýär. Netijede, olar tanyşýarlar we tiz wagtda umumy dil tapyp dostlaşýarlar. Bularyň dostluk duýgusy kem-kemden söýgi duýgusyna öwrülip gidýär. Dimitr Wangadan 3 ýaş uly bolandygy sebäpli, bularyň arasynda toý tutmak barada gürrüň bolýar. Ene-atalar ýaşlaryň birleşmegine garşy çykmasalar-da, Dimitriň kakasy ogluny maşgala mirasyndan ýüz öwürmäge mejbur edýär. Tiz wagtdan Wanganyň maşgalasynda hem kyn günler başlanýar we olar gyzlaryny öýe almagy makul bilýärler.

Ýaş juwanlar birek-birege gowuşmak umydy bilen, gizlin toý tutmagy ýüreklerine düwýärler. Emma olar maksada ýetmän tutulýarlar. Wanganyň kakasy gyzyna söýgülisi bilen hoşlaşmaga-da rugsat bermän, öýüne alyp gaýdýar.

1942-nji ýylda Wanga Dimitr bilen durmuş gurýar, ýöne düýbünden başga Dimitr bilen... Olar 20 ýyl bile ömür sürýärler. Käbir gürrüňlere görä, Wanga adamsy boljak ýaş ýigit bilen ol ýiten agasyny soraglap, ýanyna gelen wagtynda tanyşýar. Wanga 1962-nji ýylda aradan çykan adamsynyň ýasyny tä ömrüniň ahyryna çenli tutup, gara geýnip ýaşaýar...             
64
239
2
Lilia_
25.10.2023 09:58
KEL BOLMAGYŇ PEÝDALARY..!

Käbir erkekleriň saçy ýaşy ulaldygyça ýa-da başga ýagdaýlar sebäpli selçeňleýär, azalýar. Bu bolsa olarda howsala döredip başlaýar. Munuň öňüni almak üçin erkekler gymmat bahaly kremleri, ýörite şampunlary we iň soňky ýol hökmünde saç ekdirmek bejergisini ulanýarlar. Hasaplamalara görä, saç meselesi sebäpli Ýer ýüzüniň erkekleri her ýyl, takmynan, 3,5 milliard dollar sarp edýärler.

Kellede kelligiň döremegine sebäp bolýan zatlaryň biri gormon bozulmagydyr. Şeýle-de saçyň ösýän höwürtgesi hökmünde bilinýän follikulalaryň gysylmagy kel bolmaga sebäp bolýar. Kel bolmagyň nesil yzarlaýandygy hem ylmy taýdan subut edildi. 30 ýaşa çenli erkekleriň 25-30 göterimi saçyny ýitirip başlaýar. Bu her etnik toparda bolup geçýän zat. Geçirilen gözlegler erkekleriň 60 göteriminiň pul ýa-da dost däl-de, eýsem, saç isleýändiklerini görkezdi.

Aslynda, kel bolmagyň hem birnäçe peýdalary bar. Ýeri gelende, geliň, olar bilen tanyş bolalyň!

Kel bolmagyň käbir aýratynlyklary
Kel adamlarda düwnük keseline ýolukmak gür saçlylara garanyňda pes bolýar.

Wagtyňyzy we puluňyzy tygşytlaýarsyňyz.

Islendik başgap size gelişýär.

Kel adamlaryň işewürlik, ýolbaşçylyk ukyby ýokary bolýar.

Onlarça ýyllap şol bir durkuňyzy saklap bilersiňiz, üstesine, çalaran saçlaryň ýoklugy sebäpli ýaş hem görnüp bilersiňiz.

Esasy zadyň saçda däl-de, saçyň astyndaky kellededigini hiç wagt ýadyňyzdan çykarmaň. Goý, lowurdap duran saçyňyz däl-de, beýniňizde döreýän ajaýyp pikirler, giň dünýägaraýşyňyz töwerekdäkileri haýrana goýsun.
55
196
8
Lilia_
25.10.2023 02:24
● Bir ada­ma bi­li­miň ze­rur­dy­gy­ny su­but et­mek, ony gör­me­giň peý­da­ly­dy­gy­na ynan­dyr­mak ýa­ly­dyr.
M. Gor­kiý

● Sa­byr we yh­las et­se­ňiz, eki­len bi­lim to­hum­la­ry hök­man go­wy gö­ge­riş be­rer.
Leo­nar­do da Win­çi

● Bilimde di­ňe go­wu­lyk bar, na­dan­lyk­da bol­sa di­ňe er­bet­lik.
Bi­le­si­ge­li­ji bol­sa­ňyz, bi­lim­li bo­lar­sy­ňyz.
Sok­rat

● Bi­lim şeý­le bir gym­mat­ly zat we­lin, ony is­len­dik çeş­me­den öw­ren­mek aýyp däl.
Abul-Fa­raj bin Ha­run

● Kän za­dy däl-de, ze­rur za­dy bil­ýän paý­has­ly­dyr.
Mon­tesk­ýo

● Bi­li­me bo­lan is­leg­den has te­bi­gy is­leg ýok.
Mi­şel de Mon­ten
48
56
0
Lilia_
24.10.2023 18:02
● Bi­li­me go­ýul­ýan ser­ma­ýa he­mi­şe köp gir­de­ji ge­tir­ýär.
Ben­ja­min Frank­lin

● Be­de­niň bag­ty sag­lyk­da, aňyň bag­ty bi­lim­de bol­ýar.
Fa­les Miletskiý

● Bi­li­miň muk­da­ry däl-de, hi­li mö­hüm­dir.

● Adam iň ze­rur zat­la­ry bil­män, köp za­dy bi­lip ba­şa­rýar.

● Bil­mez­lik aýyp we zy­ýan­ly däl. Her kim hem­me za­dy bilip bilmeýär, ýöne bil­me­ýän za­dy­ňy­ bil­ýän ýa­ly edip gör­kez­jek bolmak aýyp we zy­ýan­ly­dyr.
L.N. Tols­toý

● Hem­me za­dy bil­me­giň ze­rur­ly­gy ýok, ýö­ne sen özü­ňe nä­mä­niň ge­rek­di­gi­ni, ony ni­re­den we nä­dip tap­ma­ly­dy­gy­ny bil­me­li­siň.
G. Ford

● Bi­lim­de be­ýik­lik we gö­zel­lik bar, bi­lim mer­jen ha­zy­na­syn­dan has gym­mat­ly­dyr. Bi­lim­li adam he­mi­şe ze­rur­dyr.
Abd ar-Razzak Sa­mar­kan­di

● He­re­ket bi­li­miň ýe­ke-täk ýo­lu­dyr.
B. Şou
48
45
1
Lilia_
24.10.2023 13:06
Köplenç durmuşda göwünde beslän arzuwlaryňa tarap barýan ýolda «hiç zat mümkin däl!» diýýärler. Şeýle mazmundaky sözler size nähili täsir edýär? Oňa gulak asyp oturmalymy ýa-da diňe öňe sary ymtylmalymy? Elbetde, ilkinji nobatda özüňe ynanmagy başarmaly we näme bolsa-da arzuwlaryňyzyň başa barmagy ugrunda yhlas etmeli. Aslynda, «çarçuwalaryň» ýagny çäkleriň diňe kellämizde bardygyny ýatdan çykarmalyň. 

Mümkin bolmadyk «mümkinçiliklere» nädip ýetmeli?

Pikirleriňizden başlaň. 

Hemme zat pikir bilen başlaýar. Içki pikiriňiz, isleýän zadyňyz aýdyň bolmaly. Islegler bulaşyk bolanda, ol oňyn netijelere-de ýetirmeýär. Pikirleriň amala aşmagy bolsa hereketlere baglydyr. Adam näme isleýändigini anyk bilse, onda ol oňa ýetmek üçin ähli zady edýär. 

Ünsüňizi jemläň. 

Üns her bir zatda gaty möhümdir. Ünsüňizi, wagtyňyzy we güýjüňizi dogry ýerde dogry zada sarp etseňiz, garaşylýan netije siziň bilen bolar. Ünsüňizi sowýan zatlara üns bermän, ähli pikirimiz maksadymyzda bolmaly. 

Arzuwlaryňyzy çäklendirmäň. 

Islegleriňizde sada bolmaň. Iň gowusyny arzuw ediň. Hatda düýşüňizde hem özüňizi çäklendirseňiz, hakyky durmuşyňyz hem garyp bolar? Pikir ediň, arzuw ediň, göz öňüne getiriň. Käbir adamlar muny wagt ýitirmek we biderek zat diýip hasaplaýarlar. Aslynda, arzuwlar hyýaly oýandyrýar, aňy güýçlendirýär we täze pikirleri döredýär, has gowy netijelere ýetmäge kömek edýär. 

Şowsuzlyklaryňyzy kabul ediň. 

Ýüze çykýan ýalňyşlyklar we şowsuzlyklar hem belli bir derejede peýdaly bolup biler. Ýalňyşlyk – bu tejribedir. Şowsuzlyklar dogry çözgüt tapmaga kömek edip biljek ýagdaýa täzeçe garaýyş berip biler. Ýalňyşlyklardan sapak almaly. Her gezek şowsuzlyga uçran wagtyňyz, her bir kynçylygyň dünýäniň soňy däldigine düşünmek zerurdyr. Şowsuzlyklar ynsany taplaýar. Üstünlige barýan ýol hem şondan geçýär. Şowsuzlyklar näçe köp bolsa, şonça-da üstünlik gazanmak mümkinçiligi hem artýar. 

Egoňyzy öňe geçirmäň. 

Üstünlik ynsany ulumsy adam hem edip biler. Elbetde, gazananlaryňa buýsanmagyň hiç hili ýalňyşlygy ýok, ýöne üstünlikleri gereginden artyk ulaltmajak bolmaly. Has öňe geçirilen ego, başgalaryň tankytlaryna we nädogry bahasyna sebäp bolýar. 

Senenama ulanyň. 

Bir maksat goýanyňyzda, oňa ýetmek üçin sene belläň. Maksadyňyz geljege gaty ýakyn bolsa, ony birnäçe ownuk böleklere bölüň, olar üçin sene belläň we senenama ulanyň. Aý üçin niýetlenen maksatlaryňyzy ýazyň, her gün üçin maksatlaryňyzy ýazyň. Guramaçylykly hem ünsli bolmak, mümkin bolmadyk «mümkinçilikleri» açmaga kömek eder. 

Maksadyňyz üçin wagt tapyň. 

Ösüş gazanmak üçin ünsi bir zada gönükdiriň. Bir wagtyň özünde birnäçe ownuk maksat bolup biler, ýöne diňe bir uly maksat bolmaly. Maksadyň üstünde işlemek üçin her gün wagt bölüň. Muny her gün etseňiz, ol kem-kemden endige öwrüler. 

Maksadyňyz hemişe myradyna gowuşsyn, gadyrly dostlar!

 

Mekan DURDYÝEW,

Türkmen oba hojalyk institutynyň 3-nji ýyl talyby.
46
105
2
Lilia_
24.10.2023 08:25
Suw içmegiň peýdasy:

Kada laýyk derejede suw içmegiň peýdaly taraplary barada birnäçe fakt:

●Iýmit siňdirişi kadalaşdyrýar;
Işjeň maddy çalşygyny saklamaga ýardam edýär.

●Erkin gan aýlanyşy üpjün edýär;

●Beýniniň işleýşini we hereketi gowulandyrýar;

●Bedenden toksinleri we duzlary aýyrýar;
Derini sagdyn we ýaş saklamaga ýardam edýär.

BSG-niň berýän maglumatlaryna laýyklykda, her bir adam üçin 1 kilogram agram derejesine 30 millilitr suw içmek kadaly diýlip kesgitlenilýär.
45
22
3
Lilia_
24.10.2023 04:15
Fi­lo­sof we ädik­çi

Bir ge­zek bir fi­lo­sof ädik­çi­niň us­sa­ha­na­sy­na özü­niň to­zup gi­den aýak­ga­by bi­len gi­rip­dir. Ol ädik­çä ýüz­le­nip şeý­le di­ýip­dir:
– Me­niň aýak­ga­by­my be­je­rip ber­se­ňiz­läň!
– Men hä­zir baş­ga bi­ri­niň aýak­ga­by­ny be­jer­ýän, se­niň­ki­ni be­jer­mä­ge gi­riş­mez­den ozal, be­je­ril­me­li baş­ga-da aýak­gap­la­rym bar. Ýö­ne siz şu gün­lük­çe aýak­ga­by­ňy­zy go­ýup gi­diň, şu­ny ge­ýiň, er­ti­rem özü­ňi­ziň­ki üçin ge­ler­si­ňiz – di­ýip, ädik­çi oňa baş­ga bir kö­wüş uzadypdyr.
– Men özü­me de­giş­li däl aýak­ga­by ge­ýe­mok – di­ýip, filosof ga­har-ga­za­ba mü­nüp­dir.
– Sen baş­ga­la­ryň aýak­ga­by­ny ge­ýip bil­me­ýän bol­saň, nä­dip fi­lo­sof bol­ýaň? – di­ýip, ädik­çi geň ga­lyp­dyr.
– Goň­şy kö­çe­de fi­lo­sof­la­ra gaty go­wy dü­şün­ýän ýe­ne-de bir ädik­çi bar. Onuň ýa­ny­na ba­ryň, goý, ol se­niň­ki­ni hem be­jer­sin!
44
87
5
Lilia_
24.10.2023 00:30
Ag­ta­ryş

Müň­ler­çe ýyl mun­dan ozal iki filosof Li­wa­nyň dag eň­ňit­le­rin­de bi­ri-bi­ri­ne ga­bat ge­lip­dir­ler.
– Ni­rä ug­ra­dyň? – di­ýip, ola­ryň bi­ri­si so­rap­dyr. Beý­le­ki­si oňa şeý­le jo­gap be­rip­dir:
– Men ju­wan­ly­gyň çeş­me­si­ni göz­le­ýän, me­niň bil­şi­me gö­rä, ol şu da­gyň ge­riş­le­rin­den ço­gup çyk­ýar. Meniň okan ga­dy­my ki­tap­la­rym­da bu çeş­me ba­ra­da gür­rüň goz­ga­lyp, onuň edil gül ýa­ly Gü­ne sary uza­ýan­dy­gy ba­ra­da ag­zal­ýar.
– Siz nä­me göz­le­ýär­si­ňiz?
– Men ölü­miň syr­la­ry­ny agtarýaryn – di­ýip, bi­rin­ji dil­le­nip­dir.
Iki filosof bi­ri-bi­ri­ni uly ylym­dan paý be­ril­män­lik­de, ru­hy kör­lük­de aýyp­lap, boş je­del­le­şip ug­rap­dyr­lar.
Filosoflar ses­le­ri­ne bat be­rip du­rkalar, ola­ryň de­ňin­den öz oba­syn­da sa­da adam hök­mün­de ta­nal­ýan ýo­lag­çy ge­çip bar­ýan eken. Ol iki ada­myň bir zat ba­ra­da göç­gün­li je­del­leş­ýän­di­gi­ni eşi­dip, aýak çe­kip­dir. Soň­ra ol iki­si­niň hem ge­tir­ýän de­lil­le­ri­ne gulak goýup, ola­ra golaý ba­ryp, şeý­le di­ýip­dir:
– Dost­lar, gör­ýän we­lin, iki­ňiz hem, bir fi­lo­so­fi­ýa mek­de­bi­ne de­giş­li öýd­ýän, çün­ki si­ziň iki­ňi­zem, di­ňe dür­li söz­ler bi­len şol bir zat hak­da söz açýarsyňyz. Si­ziň bi­ri­ňiz ju­wan­ly­gyň çeş­me­si­ni göz­le­ýän bolsaňyz, beý­le­ki­ňiz ölü­miň syr­la­ry­ny ag­tar­ýar­sy­ňyz. Olar as­ly­ýe­ti­ne se­re­de­niň­de, bi­ri-bi­rin­den aý­ryl­maz bag­la­ny­şyk­ly bo­lup, olaryň her biri ýe­ke-täk bi­te­wi zat hök­mün­de si­ziň aňy­ňyz­a or­na­şyp­dyr.
– Hoş ga­lyň, akyl­dar­lar – di­ýip, nä­ta­nyş ýo­la dü­şüp­dir. Olar­dan bi­raz arany açyp, hoş­gö­wün­li­lik bi­len gü­lüp goý­be­rip­dir.
Iki filosof sä­hel­çe wagt üm­süm­lik­den soň­ra, bi­ri-bi­ri­niň ýü­zü­ne se­re­di­şip, gül­mä­ge baş­lap­dyr­lar.
– On­da nä­me?! – di­ýip, ola­ryň bi­ri ses­le­nip­dir: – Ýör, on­da bi­le­lik­de göz­lä­li!
46
52
0
Lilia_
23.10.2023 23:11
Uçuk – «Herpes simplex» atly wirusyň deriniň üsti bilen geçmegi arkaly ýüze çykýan we ömürboýy gaýtalanyp bilýän wirus ýokanjydyr. Wirus diňe bir dodaga däl eýsem göze, beýnä we başga organlara hem ýokuşyp bilýär. Uçuk adatça, immunitet güýçli bolsa, bir hepdäniň içinde öz-özünden aýrylýar.

Dodakdan we onuň töwereginden çykýan uçuk ýumşak bolýar we o diýen agyry bolmaýar. Uçuklar bir çykyp başlanyndan soň birnäçe gezek gaýtalanyp bilýär. Eger dodakda uçuk bar bolsa onda bir az wagtlap (tä aýrylýança) kiçi çagalary we bäbekleri ogşamak maslahat berilmeýär. Sebäbi kiçi ýaşly çagalar we bäbekler uçugy (wirus ýokuşsa wagty bilen bitmeýär) agyr geçirýärler.

Eger uçuk dodakdan köp çykýan bolsa onda lukmanlar E we D witaminlerini özünde jemleýän gök önümleri we miweleri iýmegi maslahat berýärler.

Uçugyň 5 müň ýyldan gowrak taryhynyň bardygy öňe sürülýär. Soňky geçirilen gözleglere görä, uçuk wirusynyň («Herpes simplex» HSV-1) 5 müň ýyl mundan ozal ilatyň artmagy bilen Ýewraziýadan Ýewropa köpçülikleýin göçhä-göçlügiň dowamynda ýüze çykypdyr diýlip çaklanylýar. Alymlar  şol döwür (XIV asyryň ahyry) uçugyň ýüze çykmasynyň we ýaýramagynyň sebäbini bolsa «öpüşmek» diýip pikir edýärler.

Jemläp aýdanymyzda: Uçuk adamdan-adama ýokuşyp bilýär! Seresap boluň!
45
47
1
Yene yükle