sahet_ashyrov
24.01.2020 13:06
* * *
Gara garnyň bolsa gaýgyň-aladaň,
Gurruga gaçsaňam tapdyr bir mydar.
Ýöne weli ikaýakly bendäňi
Dört aýakla meňzetmäwer, ýa hudam.
* * *
Dostuň bürgüt bolsa – daglara elter,
Dostuň bilbil bolsa – baglara elter.
Dostuň elguş bolsa – bir oba elter,
Dostuň baýguş bolsa – haraba elter.
* * *
Ýekedaban bolsaň – urmak ýaraşar,
Sandal bolsaň – çydap durmak ýaraşar.
Şyňk-şyňk edip dursa kiçijik çekiç –
Şodur içýakgyç.
* * *
Aman, aman...
Dynmak üçin derdimden,
Elli ýaşda ýetmiş
derman gördüm men.
«Guş gerek!» diýseler
– sapanlap aldym,
«Gurt gerek!» diýseler
– gapanlap aldym,
«Mumyýa!» diýdiler
– tüpeňläp aldym.
Birisinden gördüm –
Azajyk haraý,
Birisinden gördüm –
Müň hili zyýan.
Ahyry bir güýçden ýeňildi derdim;
Adam üçin adam –
Iň uly derman.
* * *
«Bal, bal!» diýmek
bilen agzyň süýjänok
Ýöne beýle ajam bolup baranok.
«Sag bol!» almak
bilen garnyň doýanok,
Ýöne beýle ajam bolup baraňok.
* * *
– Arçynmyza goşgy goşýaň,
Başlygymyza goşgy goşýaň,
Brigadire goşgy goşýaň,
Başgasyna goşgy goşýaň.
Kaka, kaka, gorkaňokmy?
– Gorkman, oglum, gorkman, oglum.
Degirmende doglan syçan
Gök gürlände gorkmaz, oglum.
* * *
Ägirt ymaratdyr dostluk diýen zat.
Ony guraňda-da howlukmaly däl,
Ony bozaňda-da howlukmaly däl:
Ony guran wagtyň howlugyp gursaň –
Kän kerpiçleň hata düşmegi ahmal.
Ony bozan wagtyň howlugyp bozsaň –
Çyn dostuňdan jyda düşmegiň ahmal.
* * *
Ussat bol, iş salyş ussatlar bilen.
Ussadyň gadyryn ussatlar biler.
* * *
Sakalyň deregin tutsa-da akyl,
Akylyň deregin tutmaýar sakgal.
* * *
Burun ys almaga,
Dil sözlemäge,
Gulak hem berlendir diňlemek üçin.
Soň-soň düşünersiň ýene bir zada:
Göz diýen zat berilendir bir bada
Hem-ä seretmek üçin,
Hemem ys almak üçin,
Hemem sözlemek üçin,
Hemem diňlemek üçin.
* * *
Ol adam şeýle bir ajaýyp adam,
Oňa ýeke men däl, hemmeler haýran.
Käte ony Köpetdaga çykaryp,
Şo ýerden äleme görkezsem diýýän.
Emma Köpetdagyň belentligi-de
Entek gözlerime bärräk görünýär.
Ol adam şeýle bir ýaramaz adam,
Oňa ýeke men däl, hemmeler haýran.
Käte ony Çuňly derä äkidip,
Şo ýerde il-günden gizlesem diýýän.
Emma Çuňly deräň çuňňurlygy-da
Gözlerime has telperräk görünýär.
* * *
Her hili çykgynsyz ýagdaýda galaý –
Umytdan düşmeklik namartçylykdyr.
Her bir kynçylygyň dört tarapy bar:
Üçi ýapyk bolsa, biri açykdyr.
* * *
Käbir adam bilen oýun edeňde,
Ýüzi agarýança oýun etmek bor.
Käbir adam bilen oýun edeňde,
Ýüzi gögerýänçä oýun etmek bor
Emma dostuň bilen oýun edeňde,
Çala gyzarýança oýun etmek bor.
Şondan aňry gitmek
– öte gitmek bor.
* * *
Gyz wagtynda hemme gyzlar mylaýym.
Seredýäň, seredýäň, doýunmaýarsyň.
Soň görüp biriniň şerraý aýalyn,
Şolardandygyna ynanmaýarsyň.
* * *
Tüssesiz ot gözläp bir täsin adam,
Ahyry dünýäden otsuz geçenmiş.
Bir köstsüz dost gözläp bir täsin adam.
Ahyry dünýäden dostsuz geçenmiş.
Tüssesiz ot gözläp, otsuz galmagyn,
Tüsseli-de bolsa, otluja bolgun.
Bir köstsüz dost gözläp,
dotsuz galmagyn.
Köstlüje-de bolsa, dostluja bolgun.
* * *
Garaşmak diýen zat erbet zat däldir.
«Garaş!» diýdilermi – garaşgyn oglum.
Ýöne illere-de garaşgyn weli,
Iller saňa,
saňa garaşsyn, oglum!
* * *
– Özüňi süýt saýgyn,
Dostuňy gaýmak!
Diýýärsiň sen atam,
Bu näme diýmek?
O nämüçin mydam
Süýt bolup özüm,
Dostum hem üstümde
Bolmaly gaýmak?
– Oglum, bu igenjiň
Nähakdyr nähak.
Özüni süýt saýsaň,
Dostuňy gaýmak,
Onsoň gaýmak saýar
Dostuňam seni.
Onsoň senem gaýmak,
Dostuňam gaýmak.
– Gul aga ullakan adamam weli,
Oňa «Samsyk» diýýär obanyň halky
– Oglum, ol şeýle bir ullakan weli,
Ähli göwresine ýetenok akly.
* * *
– Kelesaň bolsa-da Kelhanyň ogly,
Öz bolup ýörşünden özi-hä hoşal?
– Her kim öz-özünden bolmasa hoşal,
Oglum, obamyzyň deň-ýary boşar.
* * *
– Ak geçimiz gije-gündiz mäläp dur,
Çal geçimiz mälemeýär beýle kän.
Kaka, kaka, Bu namüçin beýlekän?
– Akja geçimiziň süýdi ýok, oglum.
Beýlekiniň süýdi kän.
* * *
Karam zähmet, haram bagt –
Geçegçi gara şemal.
Bir gün (bilmersiň näwagt)
Lowurdap jöwher Sowal –
Haram bilen Halaly
Ýüzleşdirer iki-çäk.
Halaly eýläk çeker,
Haramy beýläk.
Ýöne Sowal gelýänçä
Jebir çeker Halalat.
Pida bilen dogular
Her bir uly kemalat.
...Şol pidadan gorkmagyn
Kerim, Kerim, keramat!
* * *
«Atam pylankesdi!» diýip,
bukulmagyn ataňa,
Ataň Görogly bolsa-da,
il at dakar hataňa.
* * *
Öýlere gelin geler:
üýtgär öýleň howasy.
Gyzgyn-gyzgyn öýleriň
geler durar sowasy.
Gara saçly «mollaň» hem
ýüzün ýuwjak däl weli,
Gara murtly «molladyr» bigaýratlyk
belasy.
* * *
Başyňa iş düşende
tanadar gahrymanlar.
Türşek dek müzzerşibiýr
tarlawuk «waharmanlar».
* * *
Ol jülge şeýle bir täsin jülgedi –
Göwsünden emerdi ýüz dürli agaç.
Şaglaşar otyrdy hozlar, çynarlar.
Güwleşer otyrdy arça, garagaç.
Jokrama jöwzada ol jülgä baryp,
Gujagyňy açyş serilip arkan,
Daglara seredip ýatansyň weli,
Asman lälezardyr
Toprak – tenekar.
Agaçlaň bilinden gujaklap menem,
Salkyn saýalarda böküp günuzyn,
Gözüm gidip olaň belent başyna,
Egilip-egilip, ederdim tagzym.
Tagzym etdigimçe
belent şahalaň
Şaggyldysy emaý-emaý ýuwaşap,
Öz belentliginden uýalýan ýaly,
Özümdenem beter
Eglerdi aşak.
Şu gün ýene bardym. Tagzym edere
Ne çynar galypdyr, ne-de bir güýjüm.
Diňe haşal otlar tagzym isleşip,
Çar tarapdan etdi üstüme hüjüm.
* * *
Paşşy goňşy ýüz ýaşady, ýagşy etdi.
Her ýaşynda ýedi ýyllyk iş etdi.
Şol ýaşlaryň, şol işleriň näçesin
Öz derdine, il derdine bagş etdi? –
Şonsy weli belli däl.
Betbagtlyk diýen zadyň
Gara bolarmyş reňki.
Emma sataşan wagtyň –
(Dana bolsaň-da) seňki.
Bagtlylyk diýen zadyň
Ak bolarmyş reňki.
Emma sataşan wagtyň –
(Samsyk bolsaň-da!) seňki.
Emma aslyýetinde
Olar däl bolsa seňki,
Yz goýsa-da etiňde,
Süňküne ýokmaz reňki.
* * *
Taşlama başlanyňy,
Başlama taşlanyňy.
Sanasaň-da dostuňy,
Sanama duşmanyňy.
* * *
– Kaka, kaka, möjek köp-le çöllerde:
Günde ýetmiş sürä salýarlar dowul!
– Dünýäden ötende her garry möjek
Yzynda müň çaga galdyrýar, ogul.
– Kaka, kaka, bürgüt gyt-la daglarda:
Biri ýa ikisi sataşýar her ýyl!
– Dünýäden ötende her garry bürgüt
Yzynda bir çaga galdyrýar, ogul.
* * *
– Kaka, düşündir sen ýene bir zady:
Ýaz geldi. Dünýäni gülletdi bu gün.
Adamlary näme gülledenok-da.
Gaýta söküp barýar bogunma-bogun?
– Balam, adamy hem gülletmek üçin
Ilki sökmelidir bogunma-bogun.
Gül diýen zat bogun ýaryp çykýandyr,
Bogun ýarmak bolsa kyn zatdyr, ogul.
Kerim Gurbannepesow
7
598
sahet_ashyrov
23.01.2020 13:51
Wesyetler boyunca
Çagakak «Aglamak utanç!» diýdiler.
Jahylkak «Aldamak utanç!» diýdiler.
Şeýdip endik etdik aglamazlyga.
Şeýdip endik etdik aldamazlyga.
Diýdiler: «Köplükde gägirmek aýyp».
Diýdiler: «Köçede sygyrmak aýyp».
Diýdiler: «Meýlisde geçmäkäň töre,
Hakyň barmy? Törüň özünden sora!»
Ýene-de diýdiler: «Ulalyp ýaşyň,
Garaja gyl bilen basyrlar döşüň».
«Döşüňe bitýänçä şol gyl – diýdiler.
Günäňi geçerler, ogul!» diýdiler.
«Döşüňe bitensoň şol gyl – diýdiler,
Döşüňe mynasyp bolgul!» diýdiler.
Diýdiler: «Dünýäde nämedir gyt zat?»
Üç gezek diýdiler: «Ussat! Ussat! Ussat!»
«Näçe gyt bolsa-da ussat – diýdiler,
Çyn şägirt
ondanam gyt zat!» diýdiler.
«Öwrenip ilkinji harpy – diýdiler,
Gomalar şägirdiň galpy!» diýdiler.
«Galp şägirtden boluň hüşgär!»
«Emer-de,
emjegňi dişlär!» diýdiler.
Ýene-de diýdiler: «Ulamy-kiçä,
Öljegňi bilseň-de, ýalbarma kişä!»
«Diňe bir adama ýalbar!» diýdiler.
Onuňam adyna dilber diýdiler.
«Aýyp däl näzini çekmek – diýdiler,
Näzden ýüzün sowan – akmak!» diýdiler.
«Ýene iki merde ýalbarmak bolar –
Diýdiler – ene hem atadyr olar».
«Ataňa ýalbarsaň – galkynar ruhy».
«Eneňe ýalbarsaň – kemeler ahy»,
«Kim etse şolara tagzym – diýdiler,
Işi rowaç, ýaşy uzyn!» diýdiler.
...Ene kän edepleň tutdular adyn.
Diýdiler: «Gabanma özgäň şöhratyn!»
«Gabanma zehiniň ezelligini!»
«Gabanma öz joraň gözelligini!»
«Gabanma öz äriň gerçekligini!»
«Gabanma öz gelniň alçaklygyny!.
Ne näzlerin, ne-de sözlerin gaban,
Diňe oýnaklatsa...
gözlerin gaban!»
Diýdiler: «Erkekden belentdir aýal!»
«O nämüçin?» diýip berdiler sowal.
Jogabyn berdiler: «Gutaryp ömrüň,
Ýagty dünýä bilen hoşlaşsaň bir gün –
Aýal
är ojagyn saklar – diýdiler,
Söýgiňi müň kerem haklar!» diýdiler.
«Çagalaryn iýdir, geýdir – diýdiler,
Şeýdip ýaş ömrüni köýdir!» diýdiler.
«Emma beýdip bilmez erkek – diýdiler,
Bu babatda pesdir entek!» diýdiler.
«Altmyşdan, ýetmişden geçse-de saly,
Gözlerin ýumdumy eziz aýaly –
Ýatdan çykyp wepa, ygrar – diýdiler,
Ikinjiň gözlegne ylgar!» diýdiler.
...Diýdiler, diýdiler, diýdiler kän zat.
Käbirisi aňsat. Köpüsi kyn zat.
Aňsadyn – hemmeler başar – diýdiler,
Kynyn başarmakda iş bar – diýdiler.
Kyn hem bolsa,
Şudur wesýet – diýdiler.
Diňe kyn zat –
Şol mukaddes! – diýdiler.
* * *
Gum hem özi üçin hasyl berenok,
Suw hem özi üçin berenok tagty.
Bulut hem öz-özün ýuwundyranok,
Gün hem özi üçin saçanok ýagty.
Hemmesiniň aladasy-gaýgysy –
Biri-biriniň bagty.
Hemmesi-de biri-birine aşyk.
Birisi suw berýär, beýlekisi nur.
Birisi gül açsa, beýleki joşup
Gülleriň üstünden seçelenip dur.
Birisi süpürse ýapragyň çygyn,
Beýleki şol çygdan ýasaýar bulut.
Ýene-de şol çygdan ýasalan bulut.
Dagdan aşak inýär bir derýa bolup.
Ýene-de derýadan döreýär bulut.
Ýene-de buludy ýaýradýar şemal.
Şeýdibem hemmesi bir hemra bolup,
Biri-birisine berýärler kemal.
Elmydama al sen şolardan mysal,
Hem mydama bol sen şolara mysal,
Ynsan.
Kerim Gurbannepesow.
11
625
sahet_ashyrov
23.01.2020 09:52
Türkmeη zeηαηlαryηα yηαηmαή!?
Hiç hαçαη yηαηmαή türkmeη gyzlαrηα,
"Söýýάη" diýeη çαgyή,"Söýemok" diýse.
Dαmαrdα çogýαrkα ηαmys, uýαdy,
Bir urηuşda "Söýýάη" diýermi eýse?!
Yηαηmαk zerur dάl türkmeη gelηiηe,
Diýse "Ärim öýüή sütüη,diregi"
Aslyηdα ojαgyή ýüküη deή çekip,
Goldαýαηdyr türkmeη birek-biregi.
Yηαηαýmαή"meη dok" diýip çαgαsyη,
Nαhαrlαýαη bolsα türkmeη zeηαηy.
Olαr αçlykdα-dα perzendiη doýrup,
Şolαryή gözüηdeη iýýάηdir ηαηy.
Agtyklαryη ýygηαp türkmeη kempiri,
Ýylgyryp gαdymdαη gürrüň αçαηdα.
Yηαηmαή ol ýαlαη ýylgyryşlαrα,
Görkezmezler gözdeη düwme gαçαηdα.
Çüηki mertlik syηmαz, dişi syηsα-dα,
Ýyllαr dyrmαsα-dα mάhirli ýüzüη.
Şeýle gudrαtα-dα αýyp ýαpylsα,
Yηαηmαή!
Diήlemάή olαryή sözüη!
Kerimhally
Gulşat Atayewanyn ugradan goşgusy
8
892
sahet_ashyrov
23.01.2020 08:46
Dowamy...
Eý, göwüs!
Eý deprek, eý taýajyklar-
Heläkçilik alamaty.
Şahyr: «Ine, bary şu!» — diýdi.
— Bagyşlaň welin, bu näme boldugy? — diýip, Meýzlik äm-säm boldy. — Bu ýerde gürrüň
näme barada gidýär?
— O nähili näme barada? Elbetde, awtoulag bilen baglanyşykly heläkçilik barada — diýip,
şahyr geňirgendi. — Eýsem, size düşnüksizmi?
— O diýen däl — diýip, Meýzlik nägilelik bilen gürledi. — Onsoňam, men-ä bularyň
baryndan, nämüçindir «Iýulyň on bäşine, ir sagat dörtde, Žitniý köçesiniň ugrunda, pylan
belgili awtoulag içgili ýagdaýdaky Božena Mahaçkowa atly bir gedaý aýaly ýere ýazyp
gidipdir. Ejir çeken şäher hassahanasyna ugradylypdyr we ol häzir agyr halda…» diýlip,
ýazylan sözler bilen hiç hili umumylyk tapmadym. Siziň goşgularyňyzda meniň pikirimçe,
bular barada ýeke agyz hem anyk maglumat ýok. Hawa…
— Bu görünýän daşky çyn zatlaryň ählisi çig hakykatdyr, — diýip şahyr öz burnuny sypalap
durşuna aýtdy, — A poeziýa bolsa, içki hakykat. Poeziýa — şahyryň aňynda kemala gelen
sýurialistik keşpdir, düşünýäňizmi? Bu okyjynyň şolar bilen anyk düşünişip biljek
baglanyşygydyr — diýip, gürrüňini gyjyt bilen tamamlady.
— Haýyş edýän, aýdyberiň! — diýip, Meýzlik dillendi. — Ýeri, bolýa, hany bu «eseriňizi»
maňa beriň. Sag boluň! Eýsem, munda näme aýdylarka? Hm… «Garalýardy zowwam
hatarda jaýlar…» Nämüçin hatarda? Hany, şujagaz ýerini düşündirseňizläň.
— Žitniý köçesi, — diýip, şahyr parahatlyk bilen söze başlady, — Iki hatar öýler… Indi
düşünýäňizmi?
— A bu nämüçin Milli şaýoluny aňladanok? — diýip, Meýzlik müňkürlik bilen sorady.
— Nämüçini, Milli şaýol beýle göni däl — diýip, kesgitli jogap eşidildi.
— Ine, ýene: «Mandolinde säher saz çalýar niçik…» Ýeri, bolýar. «Gyz gyzarýardy…»
Bagyşlaň welin, bu ara gyz nireden geldi?
— Daň şapagy-da — diýip, şahyr gysgajyk aýan etdi.
— Wah, şeýlemi, günämi öteweriň. «Siz Singapur taýa, ýaryş ulagynda…» diýmegiňiz
nämäni aňladýar?
— Megerem, meniň aňym şol awtoulagy şeýle kabul edendir-dä — diýip, şahyr düşündirdi.
— Ol ýaryş ulagymydy?
— Bilemok. Bu onuň diňe edil ýeriň aýagujuna howlugyp, guduzlan ýaly, ýokary tizlikde
barýandygyndan habar berýär.
— Ah-a, şeýle. Mysal üçin, Singapura? Eý, Hudaý, nämüçin hut Singapura?
— Şahyr eginlerini gysdy.
— Bilmeýärin, belki, ol ýerde malaýziýalylaryň ýaşaýandygy sebäpli bolaýmas-a?
— Muňa malaýziýalylaryň näme dahyly bar? Hä?
Şahyr birhili uýalýan ýaly bolup dymdy.
— Ulagyň reňki goňur bolan bolsa gerek — diýip, şahyr oýlanşykly gürledi. — Ol ýerde
nämedir bir goňur zad-a hakykatdan-da bardy. Ýogsam, munda Singapur näme işlesin?
— Şeýle! Beýleki şaýatlar-a awtoulag gök, garamtyl-gyzyl ýa-da gara diýip görkezdiler. Kime
ynanmaly?
Şahyr:
— Maňa meniň öz reňkim ýakymly görünýär — diýdi.
«Omurlan gül çaňa garylyp ýatyr…» diýip, Meýzlik goşgynyň yzyny okady. — «Omurlan gül»
— belki, bu şol serhoş dilegçidir?!
— Men beýle ýazyp bilmezdim ahyry! Ol zenandy, ine, bolany şu. Düşündiňizmi? — diýip
şahyr lapykeçlik bilen aýtdy.
— Ah-a! A bu näme? «Eý, boýny guwuň! Eý, göwüs! Eý, deprek! Eý, taýajyklar…» Erkin
baglanyşykmydyr?
— Hany, görkeziň! Hm… «Eý, boýny guwuň! Eý, göwüs! Eý, deprek! Eý, taýajyklar…»
dogrudan hem, bu nämäni aňladýarka? — diýip, şahyr biraz eglip, durşuna hüňürdedi.
— Ine, men hem sizden şuny soraýaryn-da — diýip, Meýzlik içýakgynçlyk bilen suňşurdy.
Nerad bir sellem pikirlenip durdy-da:
— Duruň hany! Bu keşpler maňa bir zatlary-ha aňlatjak bolýar… Aýtsaňyzlaň, ikilik san size
guwuň boýnuny ýatlatmaýarmy? Serediň!
Ol galam bilen «2» ýazdy.
— Ah-a, indi gyzykly bolup ugrady! — diýip, Meýzlik içki duýgusyny daşyna çykardy. Soňra:
— Onda bu «… Eý, göwüs!» näme?
— Ol üçlik san ahyry, ol iki sany tegeleklikden ybarat, şeýle dälmi?
— Deprek bilen taýajyklar galdy! — diýip, Meýzlik tolgundy.
— Deprek we taýajyklar… Deprek we taýajyklar… — diýip, Nerad oýa batdy. Soňra:
— Megerem, olar bäşlikdir, hä? Serediň — diýip, ol «5» ýazdy. — Aşaky aýlaw göýä deprek,
onuň ýokarsynda bolsa taýajyklar…
— Şeýle, — diýip, Meýzlik kagyza «235» sanyny ýazdy.
— Siziň, şol awtoulagyň belgisiniň dogrudan-da, iki ýüz otuz bäşdigine ynamyňyz barmy?
— Belgi? Men hiç hili belgi görmedim, — diýip, Nerad aýgytly garşylyk görkezdi. — Ýöne ol
ýerde nämede bolsa, bir zatlar bolandyr, ýogsam, men beýle ýazmazdym. Meniň pikirimçe
bu iň şowly ýer! Siz näme pikir edýärsiňiz?
…Iki günden soň Meýzlik Neradyň öýüne bardy. Bu gezek şahyr ukuda däldi. Onuň ýanynda
haýsydyr bir gyz maşgala otyrdy, soňra ol gyz polisiýanyň wezipeli işgärini oturtmak üçin
yhlas bilen oturgyç gözledi.
— Men bary-ýogy ýekeje minutlyk, — diýip, Meýzlik dillendi. — Size, dogrudan-da şol
awtoulagyň belgisiniň iki ýüz otuz bäşdigini aýtmak üçin sowuldym.
— Nähili ulag? — diýip, şahyryň tasdan zähresi ýarylypdy.
— «Eý, boýny guwuň! Eý, göwüs! Eý, taýajyklar…» — diýip, Meýzlik bir demde aýdyp
goýberdi. — Singapur babatda hem dogry. Awtoulagyň reňki goňur bolup çykdy.
— Ah-a! — diýip, şahyryň araky gürrüňler ýadyna düşdi. Ol:
— Görýäňizmi, içki hakykat näme? Eger, isleseňiz size iki-üç sany goşgy okap berib-ä
bilerdim? Indi siz olara düşünseňiz gerek.
— Indiki gezek! — diýip, Meýzlik howlukmaç jogap berdi. — Haçan-da, mende ýene şunuň
ýaly waka ýüze çykanda, bolýarmy?
1928.
Rus dilinden terjime eden
Annamuhammet Kirşenow.
2
568
sahet_ashyrov
22.01.2020 09:00
ŞAHYR /Karel Çapek, çeh ýazyjysy
(Hekaýa)
Bu adaty bolaýýan waka: Žitniý köçesiniň ugrunda, sagat ir bilen dörtde, bir ýeňil awtoulag
serhoş haldaky garry aýaly kakdyryp, soňra bolsa ýokary tizlik bilen gözden ýitipdir.
Polisiýanyň ýaş komissary Meýzlige bu ulagy agtaryp tapmak gerekdi. Belli bolşy ýaly, ýaş
polisiýa işgärleri munuň ýaly işlere diýseň galjaň ýapyşýarlar.
— Hm… — diýip, Meýzlik 141 belgili polisiýa işgärine aýtdy, soňra ol başyny galdyrman, —
Şeýle, siz üç ýüz metr aňryýanyňyzda, sizden uly tizlik bilen daşlaşyp barýan awtoulagy,
ýerde bolsa, ýazylyp ýatan göwräni görüpsiňiz. Siz ilki bilen näme etdiňiz?
— Ilki bilen heläk bolanyň ýanyna ylgap bardym — diýip, polisiýa işgäri gürrüňe başlady. —
Ol aýala ilkinji kömegi bermek üçin bardym.
— Ilkinji nobatda, awtoulagyň belgisini bellemeli ekeniňiz — diýip, Meýzlik oňa iňirdedi, —
Ol aýal bilen soň meşgullansaňyz-da bolardy… Ýogsa-da, mümkin men hem şeýle hereket
ederdim — diýip, ol kellesini galam bilen gaşap durşuna sözleriniň üstüni ýetirdi. Diýmek,
siz ulagyň belgisini görmänsiňiz. Başga nähili alamatlary bardy?
— Maňa-ha, — diýip 141 belgili polisiýa işgäri ynamsyzlyk bilen gepe başlady. — Ol
awtoulagyň reňki garamtyl bolup göründi. Birhili, gök hem ýaly, göwnüme bolmasa,
garamtyl-gyzylmyka-da öýdýän. Onuň tüsse çykaryndan tüsse zogdurylyp baransoň, hiç zat
saýgaryp bilemedim.
— Eý, Hudaý! — diýip, Meýzlik gaharlandy. — Ýeri, indi men ol ulagy nädip tapaýyn? Ol
sürüjiniň ýanyndan bu sürüjiniň ýanyna ylgap, «Bu garry kempiri siz kakdyryp geçdiňizmi?!»
diýip, soraýyn ýöreýinmi? Hany, indi näme etmelidigini, gadyrdan, özüňiz aýdyň bakaly!
Polisiýa işgäri edepli, ýöne biperwaýlyk bilen kibtini gysdy.
— Bagyşlarsyňyz, mende bir şaýat ýazylgy. Onuň gapdaldaky otagda garaşyp oturandygyny
size ýetirmäge rugsat ediň.
— Getiriň, ony — diýip, Meýzlik tutuksy gürledi. Bu gysgajyk beýannamadan erjellik bilen
baş çykarjak bolup oturşyna, ol:
— Adyňyz, ataňyzyň ady we ýaşaýan ýeriňiz? — diýip, gapydan giren adama başyny
galdyrman ýüzlendi.
— Kralik Ýan, — mehaniki fakultetiniň talyby — diýip, şaýat boljak ýigit merdemsi jogap
berdi.
— Siz şu gün sagat ir bilen dörtde näbelli bir awtoulagyň Božena Mahaçkowany kakyp
gidendigini gördüňizmi?
— Hawa. Bu ýagdaýda sürüjiniň günäkärdigini aýtmaga men borçlydyryn. Özüňiz bir
oýlanyp görüň, ýol düýbünden boşlukdy, eger ol çatrykda badyny gowşadan bolsa…
— Bu wakanyň bolan ýerinden näçeräk daşlykdadyňyz? — diýip, Meýzlik onuň sözüni böldi.
— On ädimlikde. Men öz ülpedimi nemeden… meýhanadan ugradyp barýardym, şonda biz
Žitniý köçesinden geçip…
— Kim ol siziň ülpediňiz? — diýip, Meýzlik ýene-de onuň gürrüňiniň arasyny böldi, — Ol
barada meniň öňümdäki kagyzda-ha hiç zat agzalmaýar.
— Şahyr Ýaroslaw Nerad! — diýip, ol öňküsinden biraz ekezlenen ýaly bolup, howalaly
gürledi: — Emma, ondan siz bir gep hem alyp bilmersiňiz.
— O nämüçin? — diýip, öz eline düşen sypaljygy hem sypdyrasy gelmeýän, Meýzlik gaşyny
çytdy.
— Nämüçinmi? Çünki ol… Onuň… Şeýle şahyrana häsiýeti bar. Haçan-da bu betbagtçylykly
hadysa ýüze çykanda, ol göýä, çaga ýaly aglady we öýüne tarap ylgady… Hawa, onsoň biz
Žitniý köçesi bilen barýarkak, birden ýeňse tarapymyzdan iň soňky tizlikde diýen ýaly, şol
ulag zymdyrylyp çykdy…
— Ulagyň belgisi?
— Bagyşlaň, görmändirin. Men ähli ünsümi diňe onuň guduzlan ýaly, bolup barşyna
beripdirin hem öz ýanymdan, gör, nähili…
— Awtoulagyň kysymy nähilidi? — diýip, Meýzlik onuň sözüni kesdi.
— Içinden ot alyjy, dört taktly herekete getirijili — diýip, şaýat bilýänden bolup jogap berdi.
— Ýöne meniň ulaglaryň görnüşlerinden elbetde, başym çykmaýar.
— Onuň reňki nähilidi? Ulagda kim otyrdy? Onuň üsti açykmydy ýa ýapykmydy?
— Bilemok, — diýip Kralik Ýan aljyraňňy ýagdaýda jogap gaýtardy. Soň özüni ele alyp, —
Reňkimi? Göwnüme bolmasa garady. Emma men, umuman, aň etmändirin. Edil şol pursat
men «Gör-ä, nä tüýsli nejisler: hatda adam kakdyryp hem durman gitdiler» diýip, ýoldaşyma
tarap gaňrylypdym.
— Hm… — diýip, Meýzlik nägile äheňde söze başlady.
— Elbetde, bu adaty garaýyş, ýöne
men-ä şol ulagyň belgisini siz göräýmeli diýip hasap edýärin. Asla, geň zat. Adamlar nähili
biperwaý bolupdyrlar. Hawa, sürüjiniň günäkärdigi size aýdyňdyr, siz şol adamlaryň
nejisdigini hem dogry bellediňiz, emma ulagyň belgisine welin, jinnek ýaly-da pituwa
etmänsiňiz. Ýazgarmagy hemmeler hem başarýar, ýöne daş-töweregimize ünsli göz
aýlamagy welin… Jenap Kralik, men size minnetdar, sizi mundan artyk saklamok — diýdi.
Bir sagatdan soň, 141 belgili polisiýa işgäri, eýýäm şahyr Ýaroslaw Neradanyň gapysynyň
agzynda dikilipdi. Ol jaň düwmejigini basdy.
— Öýde! Ýöne ol häzir ýatyr — diýip, öý bikesi jogap berdi.
Oýadylan şahyr gorkudan ýaňa, ukudan ganmadyk gözlerini mölerdip, polisiýa işgärine
seretdi. Onuň kellesinde «Men nähili etmiş etdimkäm?» diýen pikir peýda boldy.
Ahyrsoňy, polisiýa işgärine nämüçin onuň polisiýa çagyrylýandygyny Nerada düşündirmek
başartdy.
— Hökmän gitmelimi? — diýip, şahyr gowuşgynsyz dillendi.
— Wah, meniň barybir hiç zat ýadyma düşenok ahyryn. Agşam men az-owlajyk…
— Başyň aýlanyp durandyr — diýip, polisiýa işgäri onuň halyna düşünýän terzde aýtdy. —
Men köp şahyrlary tanaýaryn. Haýyş edýän, geýniň. Men garaşaryn.
Olar ýol ugruna meýhanalar, garaz, durmuş barada, asman hadysalary hem-de başga-da köp
zatlar hakynda gürrüň etdiler: ýöne olaryň ikisi-de syýasat babatda gaty gömükdiler. Şeýdip,
olar dostlukly we peýdaly söhbete gümra bolşup, polisiýa gelip ýetdiler.
— Sizmi şahyr Ýaroslaw Nerad? — diýip, Meýzlik sorady. — Siz näbelli bir awtoulagyň
Božena Mahaçkowany kakdyryp gidenini gördüňizmi?
— Hawa, — diýip, şahyr uludan dem aldy.
— Onuň nähili awtoulagdygyny aýdyp bilersiňizmi? Üsti açykmy, ýapykmy, reňki, içindäki
adamlaryň sany, belgisi?!
Şahyr oýa batdy.
— Bilmeýärin. Men muňa üns bermedim — diýip, ol pert gürledi.
— Her bir owunjak zatlardan başlap, jikme-jik zatlara çenli ýatlajak boluň — diýip, Meýzlik
öz diýenine tutdy.
— Goýaweriň ahyry! — diýip, Nerad çyny bilen geňirgendi. Men hiç haçan hem jikme-jiklige
baş galdyrmaýaryn.
— Eýsem, siz heý bir zatlar bir gördüňizmi, baş üstüne, aýdyň?! — diýip, Meýzlik kinaýa
bilen sorady.
— Aý, häki bir umumy ýagdaý-da, — diýip, şahyr gümürtük gürledi. — Bilýäňizmi näme, daň
atmazynyň öň ýanyndaky… uzyn… çola köçäni… Hem ýerde ýatan aýalyň şekili… Duruň! —
diýip, şahyr birden ýerinden zöwwe galdy. — Men öýüme baramsoň, bular barada goşgy
ýazdym ahyry.
Ol kiselerini sermeşdirip ugrady hem-de töleg resminamalaryny, bukjalardyr mynjyrap giden
kagyz bölejiklerini çykardy.
— Bu däl, bu hem däl… Hä, ine şu öýdýän — diýdi-de, ol çöwrülen bukjanyň ýüzüne ýazylan
setirleri okamaga hyýallandy.
— Hany, maňa görkeziň! — diýip, Meýzlik sesine mylaýymlyk äheňini berip, şahyra teklip
etdi.
— Dogry, bu meniň aňrybaş goşgylarymdan-a däl — diýip, şahyr kiçigöwünlilik etdi. — Eger,
isleseňiz okap bereýin — diýip, gözlerini agdaryp, labyz bilen sokdyryp okap ugrady:
Garalýardy zowwam hatarda jaýlar,
Mondalinde säher saz çalýar niçik?!
Gyz gyzarýardy.
Siz Singapur taýa,
Ýaryş ulagynda gitdiňiz geçip.
Sem bolupdyr erksizligiň hyjuwy…
Omurlan gül çaňa garylyp ýatyr.
Unudylmaz!
Eý, boýny guwuň!
Dowamy bar...
Eserin nahili täsir galdyranyny ???yazyñ.
8
515
sahet_ashyrov
22.01.2020 08:47
Goήşy gyz
Öýmiή peηjiresi size gαrαp dur,
Nάmüçiηdir gelýάr seηi göresim?
Bαkdym ýeηe peηjiredeη siz tαýα,
Söηmάη ekeη goήşy öýüή çyrαsy.
Bilýάη ýeηe αlyp iήήe-sαpαgyή,
Gαýmα gαýαýαηsyή, çekýάηsiή keşde.
Nάmüçiη ýüregim tαpαηok kαrαr,
Kαlbym seηiή ýyly mάhriήe teşηe.
Her göremde αçsαm diýýάη ýüregmi,
Sαtαşsαgαm lαlα dönýάr dillerim.
Seη köήül bαgyηdα αçylαη bάgül,
Meηem perwαηαήα döηdim dilberim!
Bir güη ýeke özüή bαrýαή dükαηα,
Ylgαdym yzyήdαη, deήiήe ýetdim.
Zordαη "Sαlαm" diýdim judα tolguηyp,
Ýuwαşjαdαη "Sαlαm" diýip bαş αtdy
Duruη ýuwdαη ýαly bolup dilimi,
Uýαljyrαp dursuή ýere seredip.
"Ýeri αşyk şαhyr dök-dά ýüregήi"
Şu ýygrαlyk meηde ηirdeη döredi?!
Gαýtdym ýeηe αçyp bilmάη ýüregmi,
Ýöηe soή oή üçiη kάη etdim puşmαη.
Soή-soή sαdαlygym ýigreηdim ýördim,
Ýygrαlygym boldy, özüme duşmαη!
Yηhα bu güη gαpyήyzdα toý bolýαr,
Geldi gelηαjylαή hαtαr kerweηi.
Kαlbym dertler içre ýüregim ýαηýαr,
Bαgyşlα goήşy gyz, bαgyşla meηi!
Diήe meηiή güηάm bu ýalήyşym,
Aýrαlykdα bαgrym dileηem bolsαή.
Diýmedim wαgtyηdα söýýάη sözüηi,
Meηi söýýάηligήi, bileηem bolsαm!
✏Söhbet Orazmuhammedow (2013)
Gülşat Ataýewanyñ saylap ýazyp ugradan goşgusy ýene saýlap ugratmagyny haýyş edýaris!
8
542
sahet_ashyrov
21.01.2020 09:04
DÜNÝE-HÄ OWADAN.
Dünýe-hä owadan,
Durmuş jadyly.
Bir ömürde bu zatlardan ganmak ýok.
Ýöne bolýan oýunlara syn edip,
Özüň öňki özüň bolup galmak ýok.
Namart merde sapak berer sakyrdap,
Pes-beýiklik hakda gürlär oturar.
Paýhas päki dek ýiti danalar
Akmakdan utanyp derlär oturar.
Düýnem ýaradana jort atyp ýören
Bu gün selle oranandyr başyna.
Sen diliňi dişläp, başyňy ýaýkap,
Geň galarsyň onuň bolup ýörşüne.
Bir gün geň galarsyň... Iki gün...
Üç gün...
Dördünji gün öwrenişer gidersiň.
Bäşinji gün biri alnyňdan çykar
Sen ýakaňy tutup, toba edersiň.
Märekä baş egip, salam berýändir,
On adam barýandyr daşyny gallap.
Walla, bu şol pylanyl-aý diýersiň,
Ýene-de yzyndan nazaryň ýollap.
Hawa, ol şo-ol pylanydyr — tanapsyň —
Towuk görse ütüp ýören ýelekçi...
Indi bolsa... görüp dursuň özüňem,
Yzynda märeke,
Daşynda sakçy.
Bu nähili beýle bolýa, haw diýip,
Jibrinersiň, oda-köze düşersiň.
Bir gün geçer,
Iki... üç... dört gün geçer,
Bäşinji gün eýýäm öwrenişersiň.
Hawa, bu gün ýokuş gören zadyňa
Ertesi gün eýýäm kaýyl bolarsyň.
Soňkusy gün at diýseler eşege,
Sen tassyk etmäge taýyn bolarsyň.
Indi hiç zat seniň parhyňa däldir,
Ýöne bir ýylgyryp oturansyň sen.
Elbetde, ölmeseň ýaşar ýörersiň,
Öz-özüňi welin ýitirensiň sen.
Hawa şeýleräjik dünýe — bu dünýe,
Ömür gysga, eşretinden ganmak kyn.
Ýöne bolýan oýunlara syn edip,
Özüň öňki özüň bolup galmak kyn.
Berdinazar Hudaynazarow.
Gülşat Ataýewa atly agzamyzyñ ugradan goşgusy. Gaty manyly eken ýene sular ýaly manyly goşgulary saylap ugratmagyny haýyş edyaris.
4
979
