Biziň saglygymyz kime gerek?

Biziň saglygymyz diňe özümize gerek, şonuň üçin berilýän maslahatlara sylagly bolup ýerine ýetirmeli. Ýerine ýetirmezlik köp bilensiräp, hiç bir zat bilmeýän düşünjesi pes bolanlaryň işidir.

Bu makalada bize tabşyrylýan we zerur bolan zatlara gulak asmalymy dälmi göreliň.

Mysal üçin bir takside barýarys, sürüji gorag kemerini dakmandyr we sen hem dakjak bolaňda arkaýyn bol dakma diýýär. Bu ýagdaýa köp kişi gabat gelendir. Ýa-da taksi Ýol Gözegçillik işgärlerine ýakynlaşyberende dakýar. Bu gaty pes düşünjäni görkezýär. Çünki ol kemer Ýol Gözegçilik gullugynyň dälde seni goramak üçin goýuldy. Käbir kişiler kemer dakynmagy kiçilik bilip, hat-da abraý hasap etýär. Bu bolsa şol kişiniň has-da yza yza galýandygyny subut etýär.

Gorag kemerleri, awariýa ýagdaýynda dakygly bolsa, boljak howpy 100%de 80% azaldýar. Siziň saglygyňyzy goraýan kemeri dakynmak näme üçin kiçilik diýip hasaplaýarys?  Näme üçin diňe şol kemerleri Ýol Gözegçilige görkezmek üçin dakýarys? 

Bu gün bolsa maskany dakynmak birhili bolýar. Maskada gorag kemer ýaly hem siziň saglygyňyzy hem-de başgalaryň saglygy üçin dakynmaly diýip tabşyrylýar. Biz bolsa akylly görünjek bolup (aslynda gaty samsyk) dakynmaýarys, ýa-da dakynanlara nämä gerek diýen bolýarys. Bu maska dakynmak wajyp zat, eger wajyp bolmasa şuwagt tutuş dünýäde maska dakynmak zerur bolmazdy.

Bütindünýä saglygy goraýyş guramasynyň baş gözlegçisi Soumya Swaminathan koronawirus sanjymy barada möhüm sözler aýtdy. Sanjym barlaglarynyň garaşylýandan has çalt dowam edýändigini mälim eden Swaminathan, birnäçe gözlegiň netijeli boljakdygyny aýtdy. Sanjymyň ulanylmagy iň gowusy 2021-nji ýylyň ortalarynda bolar.

2020-nji ýylyň birinji gün tertibi bolan koronawirus epidemiýasy tizligini ýitirmän ýaýramagyny dowam etdirýär. Häzirki wagtda 14 million 508 müň 892 adamyň ýokaşmagyna sebäp bolan wirus dünýäde 606 müň 206 adamyň ölmegine sebäp boldy. Epidemiýanyň haçan gözegçilik astyna alynjakdygy belli bolmasa-da, alymlar sanjym we neşe bejergisini koronawirus sebäpli döreýän COVID-19 keseline garşy doly tizlikde dowam etdirýärler.

Şu güne çenli berlen beýanatlarda koronawirus sanjymy bilen möhüm beýanatlar berildi. Bu kontekstde käwagt sanjymyň bardygyny we bu sanjymy tapmak üçin käwagt uzak gözlegiň zerurdygy aýdyldy. Şeýle-de bolsa, şu wagta çenli koronawirus sanjymy barada takyk düşündiriş berilmedi. Indi Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy sanjym barada möhüm we ajaýyp beýanat berdi.

Koronawirus sanjymy iň gowusy 2021-nji ýylyň tomsunda elýeterli bolar

Bütindünýä saglygy goraýyş guramasynyň (BSGG) baş gözlegçisi we Saglygy goraýyş bölüminiň başlygy Soumya Swaminathan tarapyndan berlen beýanatda koronawirus sanjymynyň köpçülikleýin ulanylmagynyň iň gowusy 2021 tomus aylarynda boljakdygy aýdylýar. Pandemiýadan dynmak üçin işlenip düzüljek sanjymyň gorag derejesiniň azyndan 70 göterim bolmalydygyny aýdan Swaminathan, waksina barada ilkinji netijeleriň 2021-nji ýylyň başynda geljekdigini aýtdy.

Swaminathan bu mesele boýunça eden çykyşynda häzirki wagtda 20-den gowrak sanjymyň bardygyny we olaryň birnäçesiniň işlejekdigini pikir edýändigini aýtdy. Barlaglaryň hemmesini başarmazlygyň uly betbagtlyk boljakdygyny aýdan Swaminathan, haýsy sanjym okuwynyň üstünlikli boljakdygyny bilip bolmaýandygyny aýtdy.


Swaminathan, sanjym barlaglarynyň garaşylýandan has çalt dowam edýändigini aýtdy. Şeýle çalt sanjym barlagynyň beýleki kesellerde geçirilmändigini goşup, Swaminathan koronawirusyň RNK yzygiderliligini kesgitlemek bilen sanjymyň ilkinji synagynyň arasynda gaty gysga döwrüň bardygyny nygtaýar. Swaminathananyň pikiriçe, hatda 1 ýylda koronawirus sanjymyny ösdürmek mümkinçiligi hem gaty möhümdir.

Soumya Swaminathan-yň düşündirişleri, dürli usullary ulanyp, koronawirus sanjymynyň ösmeginiň hem gowy zatdygyny görkezýär. Swaminathananyň pikiriçe, göwreli aýallar, garrylar we çagalar ýaly dürli toparlardaky sanjymlaryň dürli görnüşleri bolup biler, bu bolsa COVID-19 sanjymynyň täsirini artdyryp biler.

Öz saglygyň öz eliňde, başarsaň köpçülikden uzak bol we maskasyz bolma elleriňi ýuw.

Koronawirus maglumatlarynyň täze görnüşleriniň jemlenýän Worldometer maglumat web sahypasyna görä, dünýäde sagalan koronawirus hassalarynyň sany 7,5 milliondan geçdi. Şeýle-de bolsa, şu wagta çenli dünýäde 12 million 926 müň 251 adama koronawirus diagnozy goýuldy.

Geçen ýylyň ahyrynda Hytaýyň Wuhan şäherinde peýda bolan koronawirusyň täze görnüşi gysga wagtyň içinde dünýä ýaýrady we pandemiýa öwrüldi. Dürli mowzuklar üçin real wagt statistikasyny berýän 'Worldometer' web sahypasynyň maglumatlaryna görä, 200-den gowrak ýurda we sebite ýaýran wirus 12 million 926 müň 251 adama ýokaşdy we wirus sebäpli ölenleriň sany 570 müňe ýetdi.

Beýleki tarapdan, bu keselden gutulan we dikeldilen hassalaryň sanynda çynlakaý ösüş boldy. Paýlaşylan iň soňky maglumatlara görä, dünýäde diri galanlaryň sany 7 million 529 müň 774-e ýetdi.

Koronawirus hassalarynyň iň köp sagalýan 10 ýurdy:

Koronawirus hassalarynyň iň köp sagalýan 10 ýurdy:

1. Amerikanyň Birleşen Ştatlary (1 million 501 müň 866)
2. Braziliýa (1 million 213 müň 512)
3. Hindistan (546 müň 379)
4. Russiýa (501 müň 61)
5. Çili (281 müň 114)
6. Eýran (219 müň 993)
7. Peruda (214 müň 152)
8. Italiýa (194 müň 928)
9. Türkiýe (193 müň 217)
10. Germaniýa (184,500)

Özüne nädip kömek etmelidigini bilmeýänlere hiç kim kömek edip bilmez.

Iň gülkünç zat, adamlar seni öňküsi ýaly ulanyp bilmeýän wagty saňa üýtgeýäň diýmegidir. Zigmund Freýd

Teswir näme? Nähili ýazylýar?

Teswir söziniň manysy gysgaça:

Bir makalanyň, sözüň, tekstiň ýa-da eseriň düşnüksiz taraplaryny düşündirmek, belli bir pikire görä düşündiriş bermek ýa-da ýazylan makala hakynda öz pikiriňi beýan etmek.

Teswir sözi iňlis dilinde Comment diýip aýdylar. Haçanda islendik bir online ulgamda ýazylan makalada 'Öz teswiriňizi galdyryp bilersiňiz' sözüni görseňiz, şol ýere siz hem okan makalaňyz hakynda düşünjeleriňizi pikirleriňizi beýan edip ýa-da makala hakynda kemçilikleri ýazyp bilýärsiňiz.

Umuman Teswirlerde şahsy habarlaşmak ýa-da makala degişli bolmaýan başga zatlar ýazanyňyzda teswir manysyny ýitirýär. Ýokarda hem aýdyşymyz ýaly Teswir okan makalaňyz hakda pikirleriňizi ýazylýan bölümdir.

Teswirler okyjylar üçin tanyşlyk bölümi däldir. Eger-de teswirler bölüminde 2-3 ulanyjy şahsy durmuşy hakda habarlaşyp gürrüňdeşlik geçirse, beýleki okyjylar tarapyndan halanmaýar. Çünki bir okyjy makalany okaýar we teswirlerde hem şol makala degişli bolan teswirleri görmek isleýär. Bu bolsa habarymyz bolmazdan käbir kişileri biynjalyk edýäris.

Bir makalany okap şol makala barada gyzykly teswiriňizi we pikiriňizi galdyryp bilmek hem bir başarjaňlykdyr.

Siz nähili pikir edýärsiňiz?

Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň gözlegçileri täze gözleglerinde Ýeriň ýüzünde el degilmedik topraklary kesgitlediler. Gözlegiň netijesine görä, dünýä topragynyň ýarysyna golaýy henizem adam eli bilen degmedi. Alymlar bu ýerleriň işleriniň netijesinde goralmalydygyny aýdýarlar.

ABŞ-nyň Milli geografiki bileleşiginiň we Kaliforniýa uniwersitetiniň gözlegçileri Ýerdäki ähli ýerüsti meýdany öz içine alýan möhüm gözleg geçirdiler. Gözlegde, dünýä topraklarynyň ýarysyna golaýynyň henizem adam eli bilen degmeýändigi kesgitlenildi.

Alymlar adamzadyň degmedik Ýer topraklaryny hasaplamak üçin tebigy topraklaryň antropogen topraklara öwrülmegini açyp görkezýän 4 sany täze döredilen kartany deňeşdirdiler.

Dünýäniň ýarysyna entek adam degenok; gorap biljek ugurlarymyz gaty köp:

Ekin meýdanlary, fermalar, şäherler we dag meýdanlary adam degen ýerlere girizildi. Galan topraklara degilmedik toprak hökmünde baha berildi we iki sebitiň arasynda deňeşdirme geçirildi.

Geografiýa professory Erle Ellis bu barlagy düşündirip, ýerden peýdalanmagyň Ýeriň tebigy ýaşaýyş ýerlerine, esasanam ýumşak we has amatly sebitlere howp salýandygyny aýtdy. Ellis, ýerleriň giňden intensiw ulanylmagy ýeriň çäginiň ýarysyna golaýdygyny aýtdy.

ABŞ-nyň Milli geografiki jemgyýetiniň we Kaliforniýa uniwersitetiniň gözlegçileriniň gözlegleri, planetalararasy syýahatyň aýdylýan wagtynda Ýerdäki ýerleriň ýarysyna baryp bilmejekdigimizi görkezdi.

Dünýä topraklarynyň 15 göterimi we ummanlaryň 10 göterimi söweşleriň netijesinde gorag astyna alyndy. Daşky gurşaw guramalary, goralýan ýerleri köpeltmek üçin hökümetlere basyş etmegini dowam etdirýärler. Daşky gurşawy goraýjylar 2050-nji ýyla çenli gury ýeriň we ummanyň goralýan ýerlerini dünýäniň 50 göterimine çenli ýokarlandyrmaga çagyrýarlar.

Öwrenmelini Play Storede kim pozdy. Boýnuna alsyn kim eden bolsa ?
Öwrenmeli täsin we täze wersiýasy ýakynda

Astronomlar,  Aýyň Dünýä bilen arasyndaky uzaklykdan has ýakynynda geçen meteoriti uzaklaşandan soňra tapyp bildiler. Diametri 122 metr bolan meteorit, geçenden 2 gün soň tapyldy.

Megerem, Dünýämiziň meteorlary irki duýduryş ulgamlarynda birneme öňe gitmeli bolarlar. Geçen hepde bize gaty ýakyn bolan meteorit, 2020 LD alymlar tarapyndan  görülmänka duýdansyz geçdi. Iň geň zat, bu meteoritiň “aşagynda” diýen ýaly. 2020 LD Aýdan uzaklygyň 80 göterimi ýakynyndan geçdi.

“EarthSky” -daky habara görä, uzynlygy 122 metr bolan meteorit 5-nji iýunda sagatda 97,890 kilometr tizlik bilen planetamyzyň golaýyndan geçdi we astronomlar muňa bary-ýogy 2 gün soň düşündiler. Ýer bilen Aýyň orbitasynyň arasynda aýlanýan meteoritler hem muňa degişli däldir, 2020-nji ýyldaky LD 2011-nji ýyldan bäri Ýer-Aý aralygynda görlen iň uly meteorit hökmünde hasaba alyndy. Ýer bilen Aýyň aralygy 306,675 km.

'Alada etmeli zat ýok'

“EarthSky” 2020-nji ýyldaky LD ölçegli meteoritiň Earthere degen halatynda ep-esli zyýan ýetirip biljekdigini aýtdy we “sorag edilýän meteoritiň” geçen ýylky ýaly ýakynymyzdan geçmändigi barada alada etmejekdigini aýtdy. 2020 LD traýektoriýasynyň 50 ýyl hasaplanýandygyny göz öňünde tutsak, biraz dynç alyp bileris.

Astronomlar 7-nji iýunda Gawaýidäki ATLAS teleskopy arkaly meteoritiň bardygyny gördüler. 2020 LD Aý bilen Ýeriň arasynda 2011-nji ýyldan bäri görlen iň uly meteorit bolsa-da, Mars bilen ýupiteriň arasyndaky meteorit guşak şkalasyna görä ortaça kiçi hasaplanýar. Uly meteorlaryň diametri ýüzlerçe kilometre deňdir.

Pikir bermek üçin, ABŞ-nyň Arizona ştatynyň Baýdstaff şäheriniň golaýyndaky meteorit kraterine seredeliň. Diametri 46 metr bolan meteoritiň 1,2 km giňlikdäki krater sebäpli ýüze çykandygy çak edilýär. Bu meteorit takmynan 50,000 ýyl ozal Ýere degendir öýdülýär. Ýakynda mysal getirmek üçin, 2013-nji ýylyň 15-nji fewralynda Russiýanyň Çelýabinskiň üstünden uçýan meteorit uly krater emele getirmese-de, Russiýanyň 6 şäheri aýnanyň döwülmegine sebäp bolan tolkunlary ýaýratdy we 1500 töweregi adam esasan uçýan aýna döwülmegi sebäpli lukmançylyk kömegini aldy. Bu meteoritiň diametri 20 metre deňdir.

Elbetde, meteoritiň Ýere urmagy diňe onuň ölçeglerine bagly däldir. Meteoritiň düzüm bölekleri we atmosfera girmek burçy zyýany kesgitleýän faktorlaryň arasynda.

Çeşme: https://sputniknews.com/science/202006121079597523-blindsided-asteroid-reportedly-passes-earth-close-by-only-gets-detected-afterwards/