Sow­gat.



(He­ka­ýat)

Ka­kam de­mir­çi us­sa­dy. On­çak­ly so­wa­dy hem ýok­dy. Ol uzak­ly gün us­sa­ha­na­syn­dan çyk­man, gyz­gyn pe­jiň we kö­rü­giň ba­şyn­da otu­ryp, de­mir ýen­jer­di. Ýo­ka­ry okuw mek­de­bi­ni ta­mam­lan gü­nüm gu­tar­dyş da­ba­ra­sy­na ejem bi­len ji­gi­le­rim gel­se-de, ka­ka­myň wag­ty bol­man­dy. Men ka­ka­ma çy­nym bi­len ga­ra­şyp­dym. Da­ba­ra­dan soň, öýe do­la­na­ny­myz­da ka­ka­myň us­sa­ha­na­sy­na so­wul­dyk. Ka­kam şol öň­kü­si ýa­ly, öňi öň­lük­li, de­mir ýen­jip otyr­dy. Ejem buý­sanç bi­len oňa ga­rap:
– Ine, ka­ka­sy, gör­şü­ňiz ýa­ly, bu gün og­lu­myz hem ýo­ka­ry okuw mek­de­bi­ni ab­raý bi­len ta­mam­la­dy – di­ýip, şat­ly­gy­ny paýlaşmak isledi.
Ka­kam şol iş­läp otur­şy­na ýü­zü­ni bi­ze ta­rap ça­la­rak öwür­di-de:
– Hä, şeý diý­se­ne, on­da nä­me han ogul, oku­wy­ňy ta­mam­lan bol­saň, ma­ňa-da az­da-kän­de ýar­da­myň deg­sin. Ha­ny, on­da sen şo du­ran pe­jiň kü­lü­ni ar­dyp ber – diý­di-de, ýe­ne-de öz işi­ne güm­ra bol­dy.
Ejem mu­ňa gö­wün­jeň bol­ma­sa-da men ka­ka­myň hä­si­ýe­ti­ne be­let­dim. Ol işe ge­zek ge­len­de bir işi bu­ýur­sa hök­man edäý­me­li­di. Der­rew eşik­le­ri­mi çal­şy­ryp, işe gi­riş­dim. Men bu işe öň­den wer­diş bol­mam­soň, pe­jiň kü­lü­ni art­mak ep-es­li wag­ty­my al­dy. Öýe bar­ýar­kak ejem ka­ka­myň ýo­wuz­ly­gyn­dan zeý­re­nip, gö­zü­ne ýaş aý­lap­dy. Onuň ag­şam na­ha­ry­na çen­li keý­pi bol­man­dy. Iň­rik ga­ra­lan­soň, ka­kam iş­den gel­di. Biz sa­ça­gyň ba­şyn­da jem­le­nip, onuň ge­le­ri­ne ga­raş­ýar­dyk. Ka­kam sa­ça­gyň ba­şy­na geç­di-de, şeý­le diý­di:
– Tü­we­le­me, og­lum, se­n-ä bu gün iş bi­tir­diň. Seň kö­me­giň bi­len az­da-kän­de pu­lu­my­zy hem tyg­şyt­lap bil­dik. Sen haý­sy kär­de bol­saň hem pu­luň nä­dip ga­za­nyl­ýan­dy­gy­ny hök­man bil­me­li­siň. Men is­le­sem şol pe­ji ha­ky­ny be­rip, baş­ga bi­ri­ne-de art­dy­ryp bi­ler­dim. Şol işi sa­ňa bu­ýur­ma­gy­myň, on­da-da ýo­ka­ry okuw mek­de­bi­ni ta­mam­lan gü­nüň et­dir­me­gi­miň ýe­ke-täk ma­ny­sy bar. Dog­ru­sy, ýo­ka­ry bi­li­me eýe bo­lan og­lu­myň, hon­dan­bär­si bo­lup ge­dem­lik et­me­ýän­di­gi­ni hut öz göz­le­rim bi­len gö­re­sim gel­di. Şu gün se­niň pes­päl­di­gi­ňi gör­mek, me­ni se­niň alan ta­pa­wut­ly dip­lo­myň­dan hem be­ter be­gen­dir­di.
Ka­kam bu söz­le­ri aý­dan­dan soň, me­niň eg­ni­me kak­dy. Soň­ra göz­le­ri­niň ýa­şy­ny giz­le­mä­ge ça­lyş­ýan ka­kam ma­ňa bir buk­ja uzat­dy. Buk­ja­da ep-es­li pul bar eke­ni. Ol me­niň dip­lo­my­myň gut­la­gy­dy.

Taý­ýar­lan My­rat Re­je­pow.

Ötünç
(Aýgül Garaýewa).



Haýyş, ykbal, göwnüm ýykma, Dilegim bolsa-da yeser.
Sen geñ görme sözlerimi,
Hem bakma maña keseden.

Men bir zady çak edyarin
Bilmäge şoñ bellisini.
Sen kyn görmän beräy maña,
Ayralygyñ belgisini.
Men oña jañ edip diýjek:
Bagyşla, meni ayralyk!
Şu çaka sendindir öydüp,
Bu ýekelik, bu aýralyk.
Yalñyş pikir edipdirin,
Göteripdirin günäñi.
Asyl, bu zatlañ baryna
Özüm ekenim günäli.
Aslynda iki adama,
Ýeke söýgi dözlen bolsa.
Yeke söygä iki yürek
Bir alyp, bir berlen bolsa.
Kim bilýär, şol "göreşde-de",
Ol yeñip, men ýeñlen bolsam?!
Wah, onsoñam jan, ayralyk,
Señem görüp durşuñ yaly,
Meñem görüp durşum yaly,
Bu dunyañ diregi käşgä,
Bir sen bolsañ, bir men bolsam,
Bolsa-da, muña düşündim.
Yetişdim hernä aýñalyp.
Sen giç hem bolsa, bagyşla,
Bagyşla meni, ayralyk.

20-nji iýunda Nury Halmamedowyň doglan güni. Zehiniň syry näme?


20-nji iýun türkmen medeniýeti üçin aýratyn gün: Nury Halmamedow şu gün dünýä indi. 2024-nji ýylda görnükli türkmen kompozitory 86 ýaşynda bolup biler. Oňa zehin diýilýär, ýöne islendik zehiniň syry näme? Diňe iň ýokary döredijilik ukyby bilen çäklenmän, eýsem zehinini duýup, özlerinden has ulurak bir zada hyzmat edip işleýändigi, ýagny özlerine degişli däldigi ...



Türkmenistanda aýdym-sazyny çalmaýan aýdymçy, skripkaçy, pianinoçy we ş.m. Halmamedowyň aýdym-sazynyň Türkmenistanda we başga ýerlerde ajaýyp meşhurlygynyň syry näme? Halmamedow aslynda innowasiýa rewolýusiýasy däldi. Ýöne onuň sazy şeýle tanalýar we kalbyňa ýakyn. Belki-de, bu onuň aýdym-saz diliniň aýratyn uniwersallygy bilen baglanyşyklydyr.

(makala gysgaldylan)

Çeşma:
orient.tm

“Dünýäniň ýedi täsinligi”

Mugallym şol günki sapakda okuwçylardan “Häzirki döwürde dünýäde ýedi täsinligiň näme bolup biljekdigi” barada pikirlerini ýazmagy tabşyrypdy. Kagyz we galamlar çykaryldy, pikirler ýuwaş- ýuwaşdan kagyzda öz beýanyny tapmaga başlady, synpyň agramly böleginiň taýýarlan sanawynyň şu şekildedigi belli boldy:

1.Beýik Hytaý diwary; 2.Täçmahal; 3.Rimdäki Kolizeý; 4.Perudaky Maçu-Pikçu; 5.Iordaniýanyň Petra şäheri; 6. Isa Mesihiň heýkeli; 7.Meksikadaky Çiçen-Isa;

Emma mugallym okuwçylaryň kagyzlaryny ýygnaýarka, yzky setirde oturan gyzjagazyň heniz hem kagyzyny bermändigini gördi. Ýanyna baryp mähirli ýagdaýda: “Ýumuş bilen baglanşykly kynçylyk ýüz çykdymy?” diýip sorady. Gyzjagaz: “Hawa. Şeýle ajaýyp we täsin zat kän welin, arasynda haýsylaryny saýlajagymy bilemok” diýip jogap berdi. Mugallym gyzjagaza seredip: “Hany, aýt bakaly, seniň sanawyňda nämeler bar, belki biz hem saňa kömek ederis” diýip goldaw berdi. Gyzjagaz synpda ümsümlik aralaşandan soňra okamaga başlady: “Meniň pikirimçe, dünýäniň ýedi täsinligi şular: 1.Görmek; 2.Eşitmek; 3.Ellemek; 4.Duýmak; 5.Datmak; 6.Ýylgyrmak; we 7.Söýmek…”

Synpda dym-dyrslyk höküm sürdi. Gyzjagaz örän möhüm durmuş sapagyny beripdi: Şertli garaýyşlarymyz sebäpli, ýönekeý, adaty hasaplaýan we şonuň üçin-de gözden salýan zatlarymyz hakykatda hiç bir zat bilen deňäp bolmajak derejede täsindir.

Terjime eden: Merjen ÝAZLYÝEWA.

Gurban aýy barada Resul alaýhyssalamyň aýdanlary.

Resul alaýhyssalam aýtdy:

— Her kim gurban aýt gijesi on iki rekagat namaz okasa, her rekagatda bir ýola «Fatyha», bir ýola «Aýatul kürsi», bäş ýola «Kulhuwallahu ahady» okasa, ol bende misli ýylan possundan jyda bolan dek günäden jyda bolar. Ol bendäniň amal depderine segsen ýyllyk tagatyň sogaby ýazylar. Ol bendä jennetde on müň hüýrler berer. Ýene ol bendä on müň hülle berer. Ýene ol bendeden gör azabyny göterer. Ýene ol bendäniň tarapyna jennetden iki işik açar. Onuň biri sag ýanyndan, beýlekisi, sol ýanyndan bolar. Kyýamat güni jennete bihasap girer.

Artyk sogaply günleriň biri gurban günidir. Resul alaýhyssalam:

— Günleriň iň oňady gurban günidir – diýdi.

Äşe Syddyk (Alla ondan razy bolsun!) Resul alaýhyssalamdan rowaýat etdi. Resul alaýhyssalam aýtdy:

— Bilgil, kim gurbanlyk etse, Allatagala Syrata ol gurbanlygynyň ganyny, ýüňüni, şahyny, siýdigini we gulagyny nur eder. Allatagala ol bendä gurbanlygyň ýüňüniň sanyça hüýr-gulman (hyzmatkär oglan) berer. Ol gurbanlygyň başy ol bendä kyýamat güni saýa bolar. Gurbanlygyň süňkleri ol bendäniň iki aýagyny mäkäm eder. Syratda guýrugy dereje bolar. Jennetde gurbanlygyň derisi ol bendäniň mizanyna agyr bolar. Gurbanlygyň ýüňi hülle bolar. Her wagty mömim bende gurbanlygy söýdi, eyse gurbanlygyň gany döküldi, ol bendäniň günäsi hem misli sowuk uran daragtyň ýapragy dek döküler.

Resul alaýhyssalam aýtdy:

— Gurbanlygy ulu we semiz maldan ediň. Ol size Syratyň üstüne münen günüňiz ulagyňyz bolar. Şahyndan tutar ýaly, şahly haýwandan ediň.

Çeşme: “AJAÝYPLYKLARYŇ DÜRI” kitaby, sah: 300.
(AŞGABAT «MIRAS» 2004).

HOŞLAŞYK.

Ýaşlykdanmy, daşlykdanmy?, Bilemok,
Ikimizem aýry ýola ýolukdyk,
Bahanamyz, biz pikirdeş dälmişik,
Öñler-ä biz ýürekdeşem bolupdyk.

Sansyz, soñsyz duýgylara uýupdyk,
Söýüpdigem bir-biregi jan bilen,
Gür şatlyga umyt eden hyýallam,
Tamam boldy bu gün ýene gam bilen.

Kalbyma dökülen ajylar bilen,
Dost tutundym ýalñyzlygy özüme,
Indi meni otlar sençe ýakanok,
Öwrenişdim ataşlaryñ közüne.

Belki, senem küýsegimde ýörensiñ,
Gözleriñe gussa bolandyr hekem,
Dünýede iñ uly ezýetleñ biri,
Hiç soñy gelmedik ýalñyzlyk eken.

Ýandaklary ýorgan edip ýapynýan,
Gijeleñ tümlügi göwnüme urna,
Ýörän ýollaryma ýalanyñ düşap,
Haýyş edýän durmuş, ýüzüme urma!.

Bagt meniñ mañlaýymdan öpmedi,
Ne-hä söýgim galdy ne-de höwesim,
Ýer hopan-da tisginmedik ýüregim,
Sen gideñde doldurypdy öwezin.

Gursagyma zäher bolan günleriñ,
Baryny unytjak başyndan başlap,
...
Bolýa-da hoş gal.

Baýram Bejidow.

Ýagyş dynuwsyz ýagýardy…
Meýhoş Abdullah

Sil

(Hekaýa)

Sil obany basypdy. Üç günläp dynman ýagan ýagyş obanyň bütin çägini uly köle dönderipdi. Ýagyş dynuwsyz ýagýardy. Göýä, gögüň garnyny kimdir biri ýiti pyçak bilen ýaryp, asmandan şaglap suw dökülýän ýalydy.

Mal-garanyň howsalaly sesi, itleriň uwlaşmasy, towuk-jüýjeleriň jüýp-jüýbi gijäniň garaňkylygynda, onsuzam gorkunç görünýän bu ýagdaýa has-da eýmençlik goşýardy. Adamlar aljyraňňy, howsalaly hem gorkuly haldadylar, näme etjeklerini bilenokdylar.

Kömege gelen halas edijiler adamlary howpsuz ýerlere geçirmek üçin ellerinden gelenini edýärdiler. Bu heýhatly pursatlarda oba ilatynyň ähli umydy olara baglanypdy. Hemmeler olardan kömege garaşýardy.

Solmaz atly ýaş zenan kiçijek gyzynyň ýitendigini, aglaý-aglaý, olara habar berdi. Halas edijileriň serkerdesi ýaş enäni köşeşdirip, ondan gyzynyň haýsy tarapda ýitendigini sorady.

Doly köşeşip bilmän, ýarym-ýaş aglap duran ene titreýän ellerini özüniň gelen tarapyna uzadyp, balasynyň halas edilmegini haýyş edip, çyny bilen ýalbardy.

Sil suwy obanyň ähli howlusyny basypdy. Öýler suw içinde galypdy. Gitdigiçe köpelýän suw adamboýy ýokary göterilipdi. Öý goşlary suw astyndady.

Birdenkä halas edijileriň biri ýakynda aglaýan bir çagajygy gördi. Çagajyk: “Eje!.. Eje!..” diýip, sesiniň ýetdiginden çyrlap aglaýardy.

Ýaş ýigit ses gelen tarapa ýöneldi. Güýçli sil her pursat onuň özüni hem holtumyna dolap alyp gidip biljekdi. Emma ýigit bu ýagdaýa ähmiýet bermän, kömege çagyrýan çaga tarap ilerleýärdi. Bulanyk suw onuň boýuna barabardy. Ol golaý baranda, agajy mäkäm gujaklap aglaýan kiçijek gyzjagazy gördi.

Halas ediji gyzjagazyň gabadyna baryp, ony gujagyna aldy. Juda gorkanlygy duýlup duran çaga, oňa has berk gysmyljyrap, aglamagyny bes etmedi. Ony köşeşdirmek başardanokdy.

Halasgär gyzjagaza höre-köşe etdi. Ýöne çaga köşeşerli däldi, sesinde baryny edip, ejesini çagyrýardy. Bu gidişine, gorkudan ýaňa gyzjagazyň ýüregi çat açjakdy. “Nädibem bolsa, bu çagany köşeşdirmeli” diýip, ýaş ýigit öz ýanyndan pikir öwürdi.

Birden onuň akylyna bir pikir geldi. Ol garaňky gijede gyzjagazyň gulagyna pyşyrdady:

— Jigim, köşeş, aglama… Göreňokmy, sil güýçlenýär. Agladygyňça, gözýaşlaryň sil suwuna goşulýar, suw köpelse, ikimizem gark bolarys ahyry… Hany, goý sesiňi…

Gyzjagaz derrew demini içine çekip, sojady, eliniň arkasy bilen ýaňagyndan syrygan gözýaşlaryny süpürip, zoraýakdan bolsa-da, ýylgyrjak boldy…

— Ine, indi görersiň, biz halas bolarys — diýip, ýigit gyzjagaza göwünlik berdi.

Olar howp-hatarsyz ýere çykanlarynda, hemmeler begendi.

Çaganyň ejesi begençden ýaňa, gözýaşlaryny saklap bilmän, gyzyny bagryna basyp aglady…

Bu ýagdaýdan gorkan gyzjagaz bolsa, posalajyk elleri bilen, ejesiniň gözýaşlaryny süpürip, özüniň çaga dilinde oňa nämedir bir zatlary düşündirmäge çalyşýardy…

   Azerbaýjan dilinden terjime eden: Orazmyrat MYRADOW.

DERTLER

Säheriň ümsümligi, oýanýaryn,
Dünýäniň dertleri dökülýär sere.
Sosýal medýada habarlar sil ýaly
akyp,
Dolýar kalba,
Bogulýas seret.

Gorky hem umytda gidemde sejdä,
Parahatlyk dilär gursagym daýym.
Janlanar gözümde doganmyň ahy,
Protest edýän, dymyp,
"Ysraýyl zalym!"

Bu dünýä ýene-de ýaşamazça däl,
Akla ýürek hossar, ýüregme aklym.
Geçmiş ötünç sorar "Öteräk geçdim..."
Geljek serhet gurar "Edepde saklan!"

Gazanç diýp günleri kowamok, ýöne
Möçber-de gerek-dä bu panylyga.
Monotondan gaçyp ýolagçy borun,
Görmedik ýerlerme, gümanalyga

"Nigilist" diýýärler "ullakan ýalan!"
Öwezin dolup ýör:n ýitirenlermiň.
Uky basmarlaýar...
we ýene aza:n...
Dünýä dertleri, söýgi ýaralary,
Synag diýp garşyma getirenleri...

© Baýramgylyç SAPARGYLYJOW.

@Kenno_Tabi

Kesgir sözler.

Ýaz ýagyşynyň lezzetini duýmaga-da gamsyz göwün gerek.
"Biz kim ekenik?!"

* * *

Ägirt wepany haýwanyň ýüregine salan Adam, özüň biwepalygy nirden öwrendiň!
"Gara ýyldyrym"

* * *

Ökünip oturka türkmenden paýhasly adam ýokdur.
("Gara ýyldyrym")

* * *

Gorky adamda yryma ynanjy artdyrýar.
("Gara ýyldyrym")

* * *

Durmuş bulananda suwlaram bulanýar ekeni.
("Täze habarlar")

* * *

Emeldarlaryň jenaýatyna düzgün eden jemgyýetiň bulanyk suwunda sen balyk bolup ýüzdüň, baýadyň
("Täze habarlar")

* * *

Adam bagta gezek gelende deňlik küýsänok, begtbagtlyga deňlik küýseýär.
("Ýanan gelinler")

* * *

Söwda ýollary ýurduň gan damarlary bolsa, bazar onuň ýüregi.
("Türkmençilik")

* * *

Bir adamyň rowaçlygy üçin ikinji adam şowsuzlyga uçramaly.
("Janserek")

* * *

Ygalsyz ýazyň asmany meniň ýüregimi guratdy.
("Ýiten ýurt")

* * *

Arassa duýguny söz bilen beýan edilende, çeşme suwuny el bilen duýjak bolnandaky ýaly ony bulandyrmagyň ähtimaldy.
("Ýiten ýurt")

* * *

Syýasat diýlende, bulanyk suwda balyk tutulşy göz öňüme geläýýär.
("Milli oýun")

* * *

Taryhyň çaňy bilen halkyň ruhuny galdyrjak bolanlaryň nä güne düşendigini bilmek üçinem taryhy okamaly-da.
("Milli oýun")

* * *

Bir adam wezipe eýelän oglunyň kabinetine baranda oňa ýaşuly diýip ýüzlenenmiş.

© Tirkiş JUMAGELDI.

Meniň aforizmlerim.

"Gaýky bilen küýkini gabyr düzeder" diýýärler welin, aslynda düzelmejek gabyrda-da düzelmez. Düzeläňde-de, pany dünýeden bakyýa gideniňde "küýki-gaýky" ady giden bolsaň, o dünýe-bu dünýe tagmaňy aýyrjak kişi ýok.
***
"Hal-ýagdaý neneň?" soraga gözügidijilik ýa haýpygelijilik nazary bilen garamazlar ýaly ortatap jogaby nädip düzmeli?
****
Motosikletçä: kelläňe kaskaňy geýseň-geýmeseň trawmatologa bildirýän zady ýok, sebäbi iki şertde-de onuň etmeli işi ýeňilleşýär.
***
Wepaly bolmak diňe itiň maňlaýyna ýazylmandyr.
***
Ol hemmelerden has öňe saýlandy welin, ýeňsesine depen bolaýmasynalar.
***
Ç. Darwine: elbetde men adamdygyma şükür edýärin, ýöne maýmynyň gelejegi has emendiriji.
***
Ç. Darwine: eger-de adam maýmyndan emele gelen bolsa, onda onuň ruhy kimden dörän?
***
Sen oňa “samsyk” diýip, öz akyllygyňy subut etjek bolýarmyň?!
***
Eger sen samsyk bolsaň, muny her gün subut etmegiň hajaty ýok.
***
Meniň öýüme geleniňizde, gapymy ýüregiňiz bilen kakyň.
***
Hakyky bolan wakany gürrüň bersem şübheli garaýarlar, çynaberimsiz bir zat aýtsam welin, haýran galýarlar.
***
"Taryh kafedrasy" ýazgyly belgini aýyryp, ýerine "Rowaýatlar we ertekiler kafedrasy" ýazgyly belgini asypdyrlar.
***
"Akmak" diýip ýüzlenenlerinde göwnüňe alan bolsaň, hakykat bolaýmasyn?!
***
Öňüme goýulan her bir böwet meniň üçin ýokary galmaga basgançakdyr.
***
Ulylaryň diýenini etmedik kiçiler üçin ulularyň uwlaýan wagty hem seýrek däl.
***
Garantga ynamyň ýok bolsa, onda uzakly gün mellegiňden çykma.
***
Egilseň—ezilersiň, bükülseň—döwülersiň.
***
Ynsanyň iň gymmatbaha (bahasyz) zatlary—onuň saglygy we şahsy wagtydyr. Her kes diňe öz saglygyny berkidip, şahsy wagtynyy önjemli ulanmak bilen çäklenmän, kişiniň saglygy barada alada edinip, kesekiniň şahsy wagtyny bisarpa ulanmazlygy endik edinmelidir.
***
Şa tagtyny teklip etseler, oňa münmäge howlukmaly däl, ol kürsi şagallaryň ýa-da eşekleriň patyşalygyna degişli bolmagy mümkin.
***
Adamlaryň käbiri eşidip, diňlemeýärler; seredip, görmeýärler; okap, düşünmeýärler; diňläp hem, görüp hem, düşünip hem duýmaýarlar.
***
Ynsanyň duşmanlary garyplygam, mätäçligem, güýç-kuwwatsyzlygam däl, onuň ganym duşmany—nadanlyk. Ilkinji üçüsinden halas bolmak umydy bar, nadanlyk—ömürlik hunaba.
***
Çaşygöz baý ogly kän samrar,
Çaşygöz baý gyzy är dannar.
****
Ýaňra adam
Oňa giç dil biten bolmagy mümkin, çagaka az geplän döwrüniň öwezini doljak bolýandyr.
***
Kerrew.
Söhbetiň iň hezil ýeri gelýär welin, turýa-da gidiberýär.
***
Semiz erkek adam
Hemme agzalarynyň ýerbe-ýerligine göz ýetirmek üçin ýüz görülýän aýna ulanmaly bolýar.
***
Tarhandökerlik (jomartlyk) bilen baýlyk bir adama berilmändir.
***
Adyl şa ýok ýerinde eşek şazada bolar.
***
Ogrylaryň piri—Düňk-Düňk baba. Şol ak pata bermese, ogullaryň ýa inžener, ýa alym, ýa-da filosof bolup ýetişýär.
***
Hawa-la, inerem, maýa-da—ikisem düýedir-dä.
****
Dowar sürüsiniň hataryna sygmaýan bolsaň onda sen goýun däl.
***
Her bir geometrik şekil özboluşly owadan.
***

©Kakajan Balkanow.