Agşamlyk nahary
Bir oglan agşamlyk naharyny edinmek üçin gartaşan kakasy bilen garbanyşhana girýär. Olar nahar edinip otyrkalar, kakasy atanlykda üst-başyna nahar dökýär. Ogly derrew ýerinden turup, desmal bilen garry kakasynyň üst-başyny arassalamaga durýar, soňra el-ýüz ýuwulýan otaga eltip, eşigine degen naharyň tegmillerini ýuwýar. Olar ýene öňküleri ýaly stoluň başyna geçip, agşamlyk naharyny edinýärler, soňra çaý başynda söhbet edýärler. Oglanyň hereketlerine bu ýerde oturanlaryň syny oturýar.
Garbanyşhanadan çykansoňlar kakasy:
– Oglum, içerde hiç zat goýup gaýtmadyňmy? – diýip soraýar. Oglan biraz oýlanýar-da:
– Aý, ýok-la, kaka, hiç zadym-a galmady – diýip jogap berýär. Şonda kakasy:
– Ýok, oglum, sen içerde oglanlara görelde, kakalaryna bolsa sen ýaly asylly ogly kemala getirmek hakynda arzuw goýup gaýtdyň – diýip, buýsanç bilen jogap berýär.
Bagt
Bir gün Sokrat şägirtlerine şeýle sowal bilen ýüzlenýär:
– Eýsem, durmuşda iň esasy zat näme?
Onuň şägirtleri bu barada öz pikirlerini aýdyp ugraýarlar. Olaryň birinjisi şeýle diýýär:
– Durmuşda iň möhüm zat jan-saglyk.
Ikinjisi köp oýlanman şeýle diýýär:
– Meniň pikirimçe durmuşda iň esasy zat, oňat beden gurluşyna, syratly kamata eýe bolup, adamlaryň ünsüni özüňe çekmek.
Üçünjisi:
– Meniň pikirimçe iň esasy zat gurply bolup, jemgyýetde öz ornuňy tapmak.
Şägirtleri öz pikirlerini aýdansoň, olar Sokratdan:
– Ýogsa-da halypa, eýsem, siziň özüňiz bu barada nähili pikir edýärsiňiz? – diýip, soranlarynda Sokrat şeýle jogap beripdir:
– Dogry, siziň pikirleriňiz hem biçem däl. Ýöne men durmuşda iň esasy zat bagt hasaplaýaryn. Eýsem, siz sagdyn adam durmuşda hökman bagtly bolup biler diýip pikir edýärsiňizmi?
Ony diňleýän şägirtleri şeýle diýipdirler:
– Ýok, halypa! Bolman hem biler.
– Oňat beden gurluşyna, syratly kamata eýe bolan adam durmuşda bagtly bolup biler öýdýärsiňizmi?
– Ýok, halypa! Bolman hem biler – diýip, şägirtleri jogap beripdirler.
– Onda siz maňa aýdyň, gurply we jemgyýetde orny bolan adam hemişe bagtlymy?
– Ýok, halypa! Gaýtam tersine şeýle adamlar köplenç ýalňyz bolýarlar – diýip, şägirtleri jogap beripdirler.
– Bu ýerde sanalan ynsan mertebesiniň haýsy birini has ileri tutýarsyňyz? Mysal üçin, size kimdir biriniň maslahaty gerek boldy diýeliň. Şonda siz haýsy adama ýüz tutarsyňyz. Jemgyýetde öz orny bolan gurplusynamy, oňat beden gurluşly syratlysynamy ýa-da durmuşda iň bagtly adamamy? – diýip, Sokrat şägirtleriniň ýüzüne soragly nazaryny aýlapdyr. Şägirtleriniň üçüsi hem bagtly ynsany has mynasyby hökmünde ykrar edip, bagtly adamdan maslahat aljakdyklaryny biragyzdan tassyklapdyrlar.
– Şeýlelikde, biziň hemmämiz bagtyň iň ýokary eşretdigini, bu durmuşda iň möhüm zat hökmünde oňa ymtylmalydygymyzy biragyzdan ykrar etdik – diýip, Sokrat ýylgyrypdyr.
Rahatlyk zolagy
Bir guşjagaz ymgyr çöl-beýewanyň içinde gurap galan agajyň şahalarynda ýaşaýan eken. Günleriň bir güni güýçli tupan turup, agajy köki-damary bilen goparyp, honda taşlaýar. Betbagt guşjagaz penalamaga ýer gözläp uzak menzilleri külterlemeli bolýar. Ol ahyrsoňy buldurap duran çeşmeli, miweleriniň ysy bark urýan salkyn saýaly bagyň üstünden barýar.
Hawa, eger-de gury agaç abat galan bolsady, onda özüniň öwrenişen ýerini taşlap gaýtmaga guşjagazy hiç bir güýç mejbur etmezdi.
