awadan
12.04.2025 09:52
Şahyjahan / hekaýa Soñy
Şahyjahan öňküsindenem beter gyzardy. Cecini çykarman yzyna öwrüldi. Nämüçin hiç kimimiň ýokdugy, öýlenip aýrylyşandygym ýa düýbünden öýlenmändigim bilen çigit ýalyjak gyzyklanmadam-da, basgançaklar bilen emedekläp gelýän çagalaryna tarap elini uzatdy.
—Duruň, duruň, ýykylaýmaň, özüm barýan!
Men ýüregimi bire baglap sözümi dowam etdirdim.
—Adamçylykdyr, eger-de adamyňyz gaýra gaýşyp dursa, başga hiç ýere gitjek bolmaň-da, göni şu ýere geläýiň…
Şahyjahan bärsine öwrüldi.
— Siz ýaly ýagşy adamlar has köpräk bolan bolsady, onda dünýäde hiç haçan erbetlik bolmazdy. Men:
— Azažyk garaşyň…— diýdim-de, kürsäp öýe girdim. Bir kagyzjyga işimdäki telefon nomerimi ýazyp, Şahyjahanyň eline tutdurdym. — Kyn görmäň-de, ýagdaýyňyzyň düzelendigini ýa düzelmändigini habar ediň. Hökman habar ediň. Ýogsam men biynjalyk bolaryn.
— Bor, dogan.
Gitdiler.
Bir käse çaý içip-içmän, menem işe gaýtdym. Barmankam jaň edäýmesin diýip howlukdym. Çatryklardaky gyzyl çyra ýaşyl bilen çalyşýança içimi it ýyrtdy. Ýörände öňümden barýan maşynlaryň tizligi juda haýal göründi. Signal bere-bere sürüji barynyň ýagyrnysyny ýagyr etdim. Şahyjahan: «Ärimiň-ä şol bir bolşy» diýip jan etdigi: «Bolaýypdyr! Gaýt! Göni meň ýanyma gel» diýerin. Ýok, gel diýmerin-de, nirede duranam bolsa baryp alyp gaýdaryn. Maňa sen bolsaň bolýa. Çagalaryň bolsa bolubersin. Men olaram edil öz çagam ýaly saklaryn diýerin, iki gezek şowlamadyk maşgala durmuşym barada gürrüň bererin, diýip, hatda aýtjak sözlerime çenli içimden gaýtalap-gaýtalap geldim. Wah, o görgüliniň bar günäsi ýuwaşlygydyr, sadalygydyr, aýagynyň dyrnagyny reňkläp ýörenlerden bolanda ojagaz ärsumak oňa ýaranyp gün görse-de kaýyl bolardy-la diýip, dişimi gyjadym. Şeýle mähriban maşgalanyň, şeýle mährem çagalaryň şeýdip gijeden-gije entäp ýörüşlerine gynandym.
Ussahana baranymdan soňam elim işe barmady. Şo-ol, telefona bakyp imrindim oturdym. Başga biri jaň etse ýokuş gördüm. Gepleşenimde sowuk-sala gepleşdim. «Pohmel» etmek üçin ikiden, üçden üýşüşip ugran «burunlardyr» «biburunlar» bilenem lak atyşmanymy kem görmedim. Biri karz pul sorap geldi, berdim, şonuň bilenem olardan ymykly sowuldym.
Günortanaralar telefondan şol agşamky mylaýym ses eşidildi. Ýöne, ol ses indi agşamky ýaly gussaly däldi. Şadyýandy. Parahatdy. Aňyrdan bir ýerden erkek adamyň ýadaw, zorruk sesi, çagajyklaryň jykyrdysy, telewizoryňmy, radionyňmy, «wagyrdysy» gelýärdý.
Şahyjahan adamsynyň özüni diýseň gowy garşylandygyny, edil aýdyşy ýaly daňdandan bäri özlerini gözläp, dogan-garyndaşlarynyňka aýlanyp çykan ekendigini, gaýdyp içmezlige, gepe gitmezlige, tersleşmezlige söz berendigini, özem bu gezekki söz berşiniň öňkülerine görä has üýtgeşikdigini, hatda çagalaryny bagryna basyp aglandygyny hyjuw bilen, hopugyp-hopugyp gürrüň berýärdi.
—Çagalar dagy, jan dogan bir begendi-i, bir begendi-i, heý goýaý!.. Alýo, alýo! Eşidýäňizmi? Gaýgy edip ýörmäň, hemmesi düzeldi. Sag boluň. Ýene-de bir gezek taňryýalkasyn!.. Alýo, alýo…
Trubkanyň elimden gaçanynam bilemok, özumiň goýanymam. Bir görsem telefonyň üstünden penjeläp oýa batyp otyryn. Gulagymda bolsa Şahyjahanyň soňky sözleri dyngysyzlyk bilen gaýtalanyp dur.
Birdenem gepleşigiň birmahallar kesilendigini hem unudyp, trubkany täzeden göterdim-de, uly ilim bilen:
—Bolýa, doganjygym! Bolýa! Şol güler ýüzli çagajyklar ýetim galmasalar bolýa. Biz näme… Ikimiz näme… Biz… Biz hiç… Biz… Biz… Biz nam bolsak şol bolaly… — diýip gygyrdym.
Öz sesimiň trubkadan aňryk gitmeýändiginem, telefonyň birsyhly «guk-guk» edip durandygynam men diňe şondan soň bilip galdym.
Sоñy.
7
82
awadan
11.04.2025 09:02
Şahyjahan / hekaýa 5-nji bölüm
Şol wagtam edil, kimdir biri egninden yralan ýaly, gelin böküp ýerinden galdy. Dik oturdy. Alahasyrdy bolup köýneginiň etegini aýaklarynyň uçlaryna tarap çekişdirdi. Ýakasyny ildirdi. Saçlaryny düzedişdirdi. Ýaglygyny daňdy. Aşak bakyp oturdy-oturdy-da, birdenem iki eli bilen ýüzüni tutdy. Aglady. Men öňküdenem kyn güne galdym. Baryp köşeşdirjegimem bilmedim, yzyma dönüp ýatyberjegimem. Meniň ejir çekýänimi aňýan ýaly, gelin elini ýüzünden aýyrdy-da, ýaşa dolan humaý gözlerini gözlerime dikip:
—Senem kyn güne goýdug-ow, dogan! – diýdi.
Edil ogurlykda tutulan ýaly boldum.
—Ýok, ýok, arkaýyn ýatyberiň, maňa siziň ýüküňiz ýok — diýsemem ugrum bolmady.
Şahyjahan ýaglygynyň ujy bilen ýüzüni-gözüni süpürdi-de, pert-pert gepledi.
—Ýagdaýyňyza düşünýän, dogan. Erkek tanasyňyz. Göwnüňize her zatlar gelýändir. Ýöne hudaýyň bendesi bolsaňyz ynanyň. Maňa gownügaralyk etmäň. Gümana gitmäň. Meň öýümden, ärimden, şujagaz çagalarymdan başga zat gözüme görnenok. Men sizi dogan saýdym. Şu ýerigem sizden pena islap geldim. Arkadýgym saýyp geldim. Baryň, arkaýyn ýatyň. Azajyk karar etseňiz daň atar, ýüregiňiz giňär, bizem onsoň bu ýerde uzak eglenmeris.
Ýer ýarylmady, menem ýere girmedim.
Ylgap eýwana çykdym. Dik duran ýerimde arkan gaýyşdym-da, gözlerimi ýumup, maňlaýyma ýumrukladym. Oturyp dyzyma urdum. Budumy burdum. Tä ganlar öýýänçä dodagymy dişledim. Emma barybir, puşmandan çykyp bilmedim.
Oňa çenli: «jiş-ş etjek-de, dyz-z etjek» bolşup, çagajyklaram oýandylar. Işlerini bitirip bolanlaryndan soň suwam içdiler. Ejelerinden bir zatlar soraşdyrdylar. Olaryň «wijil-wüjüllerine» gulak asyp ýatyşyma ýene-de ymyzganypdyryn.
* * *
— Bolýa onda, dogan! Biz-ä gitdik. Eden kömegiňize taňryýalkasyn, Alladan gaýtsyn!
Böküp turdum. Görsem, gapynyň agzynda üçüjigem biri-biriniň elinden tutup, gitmäge hyýallanyşyp durlar. Düşekler ýygnalypdyr. Içeri süpürilipdir. Öý goşlarynyň ählisi tertipleşdirilipdir. Men gözümi ýumruk ýaly edip durşuma uky garyşykly gyryljak ses bilen:
— Çaý bir içip gidiň ahyry—diýdim.
— Ýok, dogan, gideli. Eýýäm gözläp ýörendir o görgüsi ýaman bizi. — Şahyjahan şeý diýdi-de, kynlyk bilen yzyna öwrüldi. Çykjak wagty sägindi-de, çagalaryna ýüzlendi. — Hany, daýyňyza sag bol diýiň!
Çagalar ýüzüme seredişip eljagazlaryny galgadyşdylar. «Sawwol, sawwol» diýşip jedirdeşdiler. Indi kakka gideli, kakka, kakka diýşip, ejeleriniň dyzyny gujakladylar. Gözjagazlaryna ýaş aýladylar. Olaryň bolup duruşlaryny görüp, Şahyjahan bozuldy. Menem birhili boldum.
Gapydan çykansoňlaram çagajyklaryň şadyýan sesjagazlary eşidildi durdy.
Men bir pursat doňan ýaly bolup durdum. Dälizden eşidilýän sesler daşlaşdygysaýam ýüregim çalt-çaltdan urmaga başlady. Gyssagara beýnimiň içinde dürli pikirler at saldy. Olaryň haýsy birini eýerläp münjegimi bilmän durkamam, sag elim işigiň tutaryna ýetdi. Men gapydan çykyp, aýlaw-aýlaw basgançaklar bilen aşak düşüp barýan myhmanlara tarap egildim.
-Şahyjahan!..
Gelin saklandy. Ýokaryk seretdi. Çagajyklar gözlerini ýyldyradyşyp maňa seretdiler. Daýy hoşlaşjak bolýandyr öýdüp ýene-de eljagazlaryny buladylar. Men bokurdagymy arçadym.
—Maşynly eltip gaýdaýaýyn, bolmasa?..
—Ýok, ýok, özümiz bararys.
—Dur onda, taksi puly bereýin.
—Ýok, ýok, gerekgä. Taňryýalkasyn. Bizi mundan artyk borçdar etme, dogan. Awtobusa münäýeris. Bildimiz ba…
Ol ýene-de çagajyklarynyň elinden tutup aşak ugrady. Men batlyrak gygyrdym.
—Şahyjahan!— Ol saklandy. Boz-ýaz bolup bärsine bakdy.— Şahyjahan, bir gelip gitsene!
Şahyjahan uludan demini aldy. Bir maňa, bir çagajyklaryna seredip ýaýdandy. Ýuwdundy. Çagalaryna:
—Şu ýerdejik duruberiň, balalar, butnamaň – diýibem, kynlyk bilen maňa tarap ýöräp ugrady!
Garaşyň diýse-de, çagalaram patdyk-sutdyk edişip ejeleriniň yzy bilen gaýtdylar.
Şahyjahan gapa gelip saklandy.
—Näme, dogan?
Men aşak bakyp durşuma ýuwduna-ýuwduna şeý diýdim:
—…Düýn çagalar oba gitdi diýip, menem seni azajyk aldadym. Meniň hiç kimim ýok, Şahyjahan.
Dowamy bar ☘️
10
63
awadan
10.04.2025 22:57
Şahyjahan / hekaýa 4-nji bölüm
Men çagalaryň goltugyndan göterip töre geçirdim. Eşiklerini çykardym. Wannany, hajathanany görkezdim. Ortarada saçak ýazdym. Barymdan goýdum. Çaý demledim. Hemmesini saçagyň başynda oturtdym. Özümem oturdym. Diňe şondan son gelniň adyny soradym.
Gabaklaryny galdyrman, çagalaryny naharlap oturan gelin dodaklaryny çalaja gymyldatdy.
—Şahyjahan.
—Elhepus, köneden gelen gowy adyňyz bar ekeni.
—Hemme-de şeý diýýä.
Men onuň özi hakda köpräk bilmek uçin gürrüňiň ugruny üýtgetdim.
—Adamyň nirede işleýer, Şahyjahan?
—Yskylatda.
—Nähili sklad ol?
—Bilmedim-dä, dogan. Uly yskylatmyşyn öz-ä. Magazinlere-de şo ýerden ýaýraýamyşyn bar zat.
—Onda günüňiz-ä erbet bolmaly däl.
—Günümiz erbet wagty durmuşymyz gowudy, Ýassyk tapman başymyza gap-çanak goýup ýatan döwrümiz agzymyzam birdi. Aramyzda uruş-sögüşem ýokdy. Günümiz gowulaşyp ugradam welin, durmuşymyz erbetleşip başlady.
—Mesligi göterinibilmändir-dä.
Gelin şol bir aşak bakyp oturyşyna eginlerini ýygyrdy. Aşaklyk bilen meniň ýüzüme seretdi. Ýüzümiň «lap-lap» edip ugranyny aňandanam kirpiklerini aşak goýberdi. — Siz nirede işleýäňiz?
— Ussahanada.
— Siz ussamy?
— Ýok, suratçy.
— Surat alýaňyzmy?
— Ýok, surat çekýän.
— Hudožnikmi?
— Howwa.
— Hm-m… — Ol azajyk dymdy-da, ýüzüme seredip ýylgyrdy. — Şu wagt, ine, şeýdip otyrkak birden çagalaryňyz gapydan geläýse nädersiňiz?
— Men olara: ine, doganjygyňyz geldi diýerin.
— Çagalarynyz-a ynanar welin, aýalyňyz ynanarmyka?
— Ynanmasa-da, ýagdaýyňa düşüner. Aýal aýalyň ýagdaýyna düşunmese bolmaz-a…
— Hemme düşünenogam, jan dogan.
—Hemme düşünmese-de, biziňki düşüner.
Garynjagazlary doýandan, çagalar ejeleriniň dyzyny ýaplanyşyp uka gitdiler. Gelni gysyndyrmazlyk üçin çagalaryna, özüne ýatar ýaly ýer görkezip eýwana çykdym. Yzymdan Şahyjahanyň sesi eşidildi.
— Nireden salmaly bolsa aýdyň, men size-de düşek salyp bereýin.
Bu ses maňa diýseň, ýakymly eşidildi. Ýogsam näme, içinden aýal maşgala girip-çykyp ýörse, bir çüňkde çagajyklar «myrlaşyp» ýatsalar, garyp külbä başga zynat gerek däl ahyryn.
Her niçik-de bolsa, men sypaýyçylyk etdim.
—Ýok, ýok. Özüm salaryn. Şu ýerdejik ýataryn men. Siz arkaýyn ýatyberiň şo ýerde.
Esli mahala çenli aşhanadan ýuwulýan gap-gaçlaryň şakyrdysy eşidildi durdy. Öýde özuňden başga-da janly-jandaryň bardygyny duýmagyň süýji lezzeti meni basym meýmiretdi.
…Gijäniň bir wagty üşäp oýandym. Üstüme ýapar ýaly zat almak üçin içki jaýa boýnumy uzatdym. Görsem, üçüjigem gujaklaşypjyk, uklap ýatyrlar. Penjireden girýän sergin şemalyň ýelginine gelniň çep çekgesinde iki ýana towlanýan şar gara towar saçlaryna, bendi ýazdyrylgy keşdeli ýakanyň içinden akjaryp görünýän alkymyna gözüm düşende dyzmaç göwüslerinden göterilýän süýt gatyşykly hoşroý ys beýnime urdy. Ýuregim joşdy. Yşgym göterildi. Şol dem men bugaryp ýatan gelniň howur berýän ýyly gujagyna tasdanam özümi oklapdym. Bir göwnüm ýeňsämden iterip: «Bar, çekinme, çem gelen döwrany eliňden berme» diýse, bir göwnüm ýeňimden çekip «Nebsiňe haý diý, ynsaba eýer, özüňi hossar saýyp gelen naçaryň namysyna göz dikme, ynamyny syndyrma» diýdi.
Aljyradym, näme gözleýänimi özümem bilmän içki jaýa bir girip, bir çykyp ýörşüme barybir gözümiň gytagyny gelniň gaba göwuslerinden aýryp bilmedim. Öten agşamky, aljyrap ýören biçäre maşgala, göz monjugy ýalyjak çagalara hossar çykyp ýören adam bilen, özüni hossar saýyp öýüne gelen halal maşgala hyýal edip duran adamyň ikisiniňem özumdigine ynanmajak boldum.
Dowamy bar ☘️
10
54
basladykmy
10.04.2025 08:46
Hekaýa
Weli Watan öňündäki gulluk borjuny tamamlap geleninden soňra, paýtagtymyz Aşgabat şäherine gurluşyk ugrundan işlemäge gitdi. Bu ýerde işe başlansoň, iki ýylyň dowamynda has özgerip, görki barha gözelleşen paýtagtymyzyň gözel ymaratlaryny synlap ýörşüne günüň öýle bolanyny-da duýman galdy. Bazara baryp iýer-içer ýaly zatlary alyşdyrdy. Ol haçanda alma aljak bolup baranda satyjy zatlaryny ýygnaşdyryp gaýtjak bolup durdy. Weli alma almakçydygyny aýdanda bary-ýogy bir kilograma golaý alma galandygyny aýdyp, satyjy almany çekip bereninden, owadandan uzyn boýly gyz salam berip, bularyň ýanyna geldi.
– Wiý, gelneje almaňyz gutaraýdymy? Menem bir kilo alaýjakdym. Bilýäňizmi gelneje, men almany hemişe sizden alýaryn. Ozalky alan almalarym hem örän süýji eken – diýdi. Oglan gyza seretdi. Görmegeý gyz oglany ýüpsüzje daňdy oturyberdi. Gözlerine gözi düşende aljyrady. Näme etjegini bilmäni ýaýdandy. Soňra:
Şulary alaýyň – diýdi. Gyzyň boýun gaçyranyna garamazdan, almaly torbany gyzyň eline tutdurdy. Ilkinji tanyşlyk şundan başlandy. Ýaşlar assa ýöräp bazardan çykdylar. Gyz özüniň ýokary okuw jaýynda okaýandygyny, geljekde lukman bolmalydygy barada gürrüň berdi.
Ertesi güni säher bilen işe gelen Weliniň akyl-huşy Güljemalda galdy. Çaltrak işlerini birýüzli edäýesi gelýärdi. Oňa-da takady ýetmedik ýigit işindenem rugsat alyp, Güljemalyň okaýan ýerine tarap ýola düşdi.
Ynha-da, topar-topar bolup talyp gyzlardyr, ýigitler geçip ugradylar. Aşyk ýigidiň okuw jaýynyň gapysyndan çogup çykýan gyzlaryň içinden Güljemala gözi düşmedi. Weli lapykeç halda yzyna dolanmaly boldy. Agşamara ýene-de şol ýere gelip, golaýrakdaky oturgyçlaryň birinde oturyp, öz ýanyndan: “Ýa-da ýalan sözläýdimikä?”. Ýok ol gözlerde ýasamalyg-a görünmedi. Allajanlarym, indi men ony nireden gözlesemkäm? El telefonunyň belgisinem-ä almandyryn” diýip öz-özüne jogapsyz soraglary ýagdyryp başlady. Şeýdip, pikir derýasyna gark bolup oturşyna: “ Aý, oglan, kime garaşýarsyňyz?” diýlen sowala tisginip gitdi. Aljyrap: “Siz näme işleýärsiňiz?” diýip sowala sowal bilen ýerliksiz jogap gaýtardy. Ýigidiň başagaýlap durşuna hezil edip gülen gyz:Ýeri, ýigit, köp garaşdyraýdymmy? – diýip, Weliniň ýanyndaky oturgyçda oturdy. Gürrüňleri alşan oglan bilen gyz wagt birçene barýança oturdylar.
…. Aýlar ýyllara seplenip, Güljemalyň talyplyk döwri yzda galdy. Söýgülisiniň okuwyny gutarýanyna begense-de, öz ýanyndan daşlaşjagyna gynanýan Weliniň işden eli sowaşyp, göýä Güljemaldan ömürlik aýra düşýän ýalydy. Şol günleriň birinde ýigit iş ýerinde merdiwandan ýykylyp, hassahana düşdi. Soňra-da ýedi aý düşekde ýatan Weliniň öňki şadyýanlygyndanam nam-nyşan galmady, ýüzi-gözi solupdy.
Näçeler jaň etse-de, hiç hili jogap tapmaýan Güljemal oda-köze düşýärdi. Baryp Weliniň halyndan habar alasy gelýärdi. “Weli meni taşlamaz, näme-de bolsa, başga bir mesele ýüze çykandyr. Men nähili habarlaşsamkam, saglyk bolawersin” diýip, tükeniksiz alada galypdy. Uzak ýoly söküp gitmäge-de işleýän ýerinden mümkinçilik berilmeýärdi. Şeýle-de ol ejesine nädip aýtjagynam bilmän kösenýärdi. Gaýgy-gussa welin gysyp-gowrup barýardy.
Işe gitmek üçin säher bilen turan gyz daşky gözelligi synlamak üçin penjireden seredende onuň gözleri özüne zor salyp keýtikläp ýöräp gelýän ýigide düşdi. “Bu – Weli. Hut şonuň özi!” diýen gyz begenjinden ylgap daş çykdy. Ýigidem muňa pete-pet geldi. Weli horlanypdy, gözleri içine çöküp gidipdi. Uzak wagtlap görüşmedik, seslerini eşitmedik ýaşlar gözlerini biri-birlerinden aýyrman sessizje gepleşdiler. Ýigit özüniň başdan geçiren günleri barada gürrüň berdi. Ol otly bilen oba barýandygyny, onuň bilen hoşlaşmak üçin gelendigi barada aýtdy hem-de “Bagtyň açyk bolsun, Güljemal” diýdi. Beýle söze garaşmadyk gyz ör gökden geldi. Soňra gyz ähli zada düşündi we “Ilkinji söýgi ýürekden çykýan däldir. Men seni söýýärin. Tä ömrümiň ahyryna çenli hem söýerin. Biz bileje durmuş gurup, ähli maksatlarymyza ýeteris” diýende, gyzyň gözlerinden iki düwme ýaş togalanyp gaýtdy.
….Şatlyk-şowhun bilen barýan gelnalyjy wepalylygyň nusgasy ýaly bolup barýardy. Bezelen ulagda oturan bagtyýar ýaşlar, ýagny Weli bilen Güljemal bagta sary ganat ýaýyp uçup barýan ýalydylar.
2
66
