tm_girl
09.03.2024 16:04
DÜNÝÄNIÑ TÄSIN ÝADYGÄRLIKLERI WE HEÝKELLERI.

Ýadygärliklere we gözel ýerlere baryp görmek islendik syýahatçynyň hökmany medeni maksatnamasynyň bir bölegidir. Adatça, ýadygärlikler käbir syýasy ýa-da jemgyýetçilik işgäriniň, ýa bolmasa-da bir taryhy wakanyň hormatyna gurulýar. Ýöne dünýäde şeýle bir täsin, özboluşly, haýran galdyryjy ýadygärlikler bar — olar hem gülkünç, hem geň, hatda ilkinji göreniňde Ýeriň kanunlarynyň çygryndanam çykýan eken diýdirýär.
Bir düwün daňylan rewolwer. Düwün bilen daňylan rewolwer görnüşindäki ýadygärlik Nýu-Ýorkda ýerleşýär. Onuň awtory — şwesiýaly suratkeş Karl Fridrih Reýterword bolup, ýadygärlik Jon Lennonyň ölüminiň hatyrasyna gurlupdyr.


Peýdalanylan çeşmeler: www.turizm.ru; adme.media; smapse.ru; trendymen.ru; emosurff.com.

Dowamy bar....
28
122
14
tm_girl
08.03.2024 15:43
HAZAR DEÑZI BARADA 30 SANY TÄSIN FAKT.

Hazar deňzi — Wolga derýasyny hasaba almanyňda, dünýä ummanyna çykalgasy bolmadyk özboluşly ekoulgamdyr. Ol özünde deňziň duzlulygyny, ýerasty tebigaty babatda hem deňziň tebigatyna kybap gelýän alamatlaryny jemleýän dünýäniň iň uly köli hasap edilýär.

Bu makalada şu aşakda görkezilýän aýratynlyklar Hazar deňzi baradaky täsin faktlardyr:

1. Ýer ýüzündäki iň uly dünýä ummanyna çykalgasy bolmadyk suw ulgamydyr.

2. Iň ýokary çuňlugy boýunça dünýäde üçünji orunda durýan ýer: Baýkal (Russiýa) — 1620 metr, Tanganika (Afrika) — 1435 metr, Hazar deňzi — 1025 metr;

3. Ortaça çuňlugy 208 metr töweregi;

4. Hazar deňzinde tolkunyň hasaba alnan ululygy 11 metre barabar;

5. Hazaryň akymy ýokdur, muňa garamazdan deňizdäki suwuň mukdar derejesi durnuksyz. Üç müň ýyllap suwuň derejesindäki üýtgeşmeler 40 metre ýetdi. Häzirlikçe Hazaryň suwunyň nirä gidýändigi nämälimligine galýar;

6. Hazara 130 derýa akýar. Deňizdäki lagym suwlarynyň takmynan 70% -ini Russiýanyň iň uly Wolga derýasy getirýär (uzynlygy 3530 km);

7. Hazar deňzinde 50 sany ada bardyr. Türkmenistanyň çägine degişli iň uly ada — Ogurjaly adasydyr;

8. Kenar ýakasynda ululy-kiçili aýlaglar bar. Bu ýerdäki jemi 16 aýlagyň köpüsi birnäçe million ýyl ozal döräpdir;

9. Hazaryň kenarynda ilkinji adamlar 75 000 ýyl mundan ozal ýaşapdyrlar;

10. Deňiz suwunyň doly täzelenmesi her 250 ýyldan bir gezek bolup geçýär;

11. Garabogaz köl aýlagy Hazaryň iň uly we täsin aýlagydyr. Onuň duzlulygy 200%-e ýetýär;

12. Hazar deňziniň ýaşy 6 million ýyl diýlip hasaplanylýar;

13. Hazar, Gara, Azow deňizleriniň we Aral deňziniň, şeýle-de wengerleriň Balaton kölüniň döremeginiň esasy çeşmesi gadymyýetde bu ýerde bolan Tetis ummanydyr;

14. Köpasyrlyk taryhynyň dowamynda Hazar deňzi dürli halklar tarapyndan dürli hili atlar bilen atlandyrylypdyr. Bu deňzi müsürliler — Jürjan, hytaýlylar — Sihaý, eýranlylar — Kolzum, hindiler — Worukaşa, türkmenler — Gukkuz, gazaklar bolsa Aturaw diýip atlandyrypdyrlar;

15. Deňiz Aziýa bilen Ýewropanyň serhedinde ýerleşýär;

16. Hazar deňziniň kenary 5 ýurtda bardyr — Türkmenistan, Russiýa, Gazagystan, Azerbaýjan hem-de Eýran;

17. 2000-nji ýyllara çenli dünýädäki gara ikranyň önümçiliginiň 90%-i Hazar deňzinden alynýardy;

18. Hazaryň ilkinji jikme-jik maglumatlary özünde jemleýän ygtybarly kartasy 1719-njy ýylda Bekowiç-Çerkasskiniň ekspedisiýasyndan soň düzülipdir;

19. 1921-nji ýylda bu ýerden tejribeli balykçylar agramy 1200 kilograma deň bolan beluga balygyny tutdular;

20. Hazar nebite we gaza örän baý deňiz;

21. Hazar deňziniň çägindäki iň uly deňiz porty Bakuda ýerleşýär;

22. Deňziň demirgazyk bölegi iň çuň ýerleri hasaplanýar;

23. Suwuň durnuksyzlygy sebäpli Hazar deňziniň görnüşi yzygiderli üýtgäp durýar. Suwuň ýokary derejede bolan ýagdaýynda deňiz Gara deňiz bilen birikýär;

24. Gyş günleri deňziň demirgazyk bölegi doňýar we suwy buz örtýär;

25. Häzirki getirilýän netijelere görä, deňizde nebitiň we gazyň gorunyň mukdary 6,5 milliard tonna diýlip kesgitlenilýär;

26. Hazarda aýzbergler örän seýrek ýagdaýdyr. Adatdan daşary buz toplumynyň soňky süýşmesi bu ýerde 2020-nji ýylyň dekabrynda hasaba alyndy;

27. Deňziň düýbünden Sabail köşgüniň (1234-nji ýyl) bölekleri hasaplanylýan plitalar tapyldy. «Bail daşlary» Bakuwyň Şirwanşalar muzeýinde saklanylýar;

28. Deňizde we onuň kenarýaka ýerlerinde haýwanlaryň 1800 töweregi görnüşi ýaşaýar, bu ýerde ösümlikleriň bolsa 700-den gowrak görnüşi ösýär.

29. Hazar düwleni deňziň endemigidir. Gynansak-da, soňky ýyllarda bu täsin deňiz süýdemdirijileriniň sany ep-esli azaldy.

30. 12-nji awgust — Halkara Hazar deňziniň günüdir.



Peýdalanylan çeşmeler: proreki.ru; karatu.ru; мегафакты.рф; etokavkaz.ru.
34
213
9
tm_girl
08.03.2024 11:24
Güler ýüzi bilen dünýämize nur saçýan nur ýüzli zenanlar! Güneş elmydama siz üçin dogsun! Her bir günüñiz bagt bilen dolsun! 8-nji Mart BAÝRAMYÑYZ GUTLY BOLSUN ÖWRENMELINIÑ MÄHRIBAN GELIN GYZLARY!!!💐⚘️💐⚘️💐⚘️💐⚘️💐⚘️
28
71
5
tm_girl
07.03.2024 14:16

DAMJA ŞEKILLI BALYK.


 Damja şekilli balyk (Psychrolutes marcidus )ýa-da muňa başgaça gynandyryjy ýa-da bir damja balyk diýilýär.Olar Awstraliýanyň we Tasmaniýanyň kenarlarynda ýaşaýarlar.Adamlar damja şekilli balygy  seýrek  görýärler, sebäbi bular esasanam 800 metre çenli çuňlukda ýaşaýarlar.Deňiz suwundan pes basyşa eýe bolan, bu balyk aňsatlyk bilen ýüzüp bilýär şeýle-de, onuň myşsalary suwuň dykyzlygyndan pes dykyzlygy bolan jele (ýag) birleşmeler  maddasyndan düzülendir.Damja balygy adam iýmiti üçin amatly önüm bolup bilmeýär.Bular leňňeçler we beýleki jandarlaryň ýaşaýan sebitlerinde ýaşaýanlygy sebäpli torlara aňsatlyk bilen ilişýärler, şonuň esasynda bularyň ýitip gitme howpy hem ýokary hasaplanylýandyr.
35
121
3
tm_girl
06.03.2024 16:14
SAZ GURALLAR BARADA GYZYKLY MAGLUMATLAR.

  Dünýädäki iň gadymy saz guraly arheologlar tarapyndan tapylan turba şekilli tüýdük bolup, onuň ýaşy 40 müň ýyla barabardyr. Bu tapyndy gadymy adamalaryň hem aýdym-saz bilen gyzyklanandyklaryny hem-de ýerine ýetirmegi-de başarandyklaryny görkezýär.

  Dünýäniň iň agyr saz guraly köpleriň pikir edişi ýaly organ saz guraly däl-de, karilondyr. Karilon saz guraly belli bir tertipde düzülen dürli ululykdaky 23 sany jaňdan ybaratdyr. Iň agyr karilon New-Ýorkda ýerleşýär we onuň agramy 91 tonna deňdir.

 Öwrenmeklik iň kyn bolan saz guraly 1920-nji ýylda L.Termen tarapyndan oýlanyp tapylan termenwoks saz guraly hasaplanylýar.

  Iň giň ýaýran saz guraly gitaradyr. Arheologiki tapyndylar we ýyl ýazgylary ilkinji gitaralaryň takmynan 4 müň ýyl ozal peýda bolandygyny görkezýär. XX asyrda ilkinji elektrik gitaranyň oýlanyp tapylmagy bilen gitaranyň meşhurlygy has-da artdy.

  Uly göwrümli saz gurallarynyň biri-de organ saz guraly bolup, iň ulusy ABŞ-nyň Atlanta şäheriniň “Borduok” konsert zalynda ýerleşýär. Jemi 33112 turbadan ybarat bolan bu organ iň uly howa basyşyna eýe bolup, Ginnesiň rekordlar kitabyna “dünýädäki iň güýçli saz guraly” hökmünde girizildi.

 Iň ýönekeý saz gurallarynyň biri Aziýada birnäçe müň ýyl ozal peýda bolan ýönekeý çarçuwaly arfa saz guralydyr.

  Depregiň sesi gündiz takmynan 8 km, gijesine bolsa 11 km aralykdan eşidilýär. Gadymy döwürlerden bäri bu gural möhüm maglumatlary, ýagny duşman hüjümlerini uzak aralykdan öňünden duýmaga ýardam beripdir.

  Meşhur saksofonçy Ç.Parker ýiti aýdym-saz zehini bolan sazandaçy bolupdyr. Onuň bu meşhurlygy hatda ABŞ-nyň iň garyp maşgalalarynyň hem öz çagalary üçin saksofon satyn almaklyga ýykgyn etmeklerine sebäp bolupdyr. Çünki olar bu guralyň öz çagalaryna durmuşda üstünlige ýol açjakdygyna ynanypdyrlar.

  Dünýädäki iň gymmat tüýdük 1939-njy ýylda sap platinadan ýasalan tüýdükdir.

  XVI asyrda gitara ýaý bilen çalynýardy.

 Ybadathana jaňlarynyň owadan sesini aňladýan “malina jaňy” öz gözbaşyny Belgiýanyň Malina şäherinden alýar. Çünki XVII asyrda bu şäher jaň ýasalýan merkez bolupdyr.
32
62
0
tm_girl
05.03.2024 08:12
ADAMYÑ ÝATKEŞLIGI BARADA GYZYKLY MAGLUMATLAR.

Ýatkeşlik – psihikanyň iň möhüm wezipeleriniň biri. Ol tejribe toplamaga, geçmişe we şu güne geçmäge mümkinçilik berýär. Newrofiziologlaryň hasaplamalaryna görä, adam beýnisi 5-den 20 petabaýta çenli maglumaty ýatda saklamaga ukyplydyr. Bu göwrümi tutuş global tora deňeşdirip bolýar. Şeýle-de bolsa, köplenç telefony nirede goýandygymyzy ýa-da öýden çykanymyzda ütügi öçürendigimizi ýatdan çykaryp bilýäris. “Synergy” uniwersiteti, beýnimiziň işlemeginiň käbir syrlaryna düşünmäge kömek etjek bu ugurdaky ajaýyp ylmy gözlegleriň sanawyny taýýarladylar:

Ýat ätiýaçlygyny köpeldip bolar. Adamyň ýatkeşligi 25 ýaşa çenli ösmegini dowam edýär. Orta hasap bilen, mümkinçilikleriniň iň ýokary derejesi 19–20 ýaş aralygynda ýüze çykýar we beýni 50 ýaşdan soň gowşap başlaýar.

Suratlar ýatdan has çalt çykýar. Kaliforniýa uniwersitetiniň alymlary surata düşürilen zatlaryň ýatdan has çalt çykýandygyny subut etdiler. Hakykatdan hem, belli bir zady surata düşürenimizde beýnimiz surata düşýän zadymyza däl-de, surata düşürmek bilen bagly hereketlerde jemlenýär.

Ýaramaz ýatlamalar has çalt ýitýär. Ýatdan çykarmak – ýadyň esasy wezipeleriniň biridir. Gereksiz maglumatlary pozmaga we nerw ulgamyna çakdanaşa agram düşmeginden goramaga kömek edýär. Şol bir wagtyň özünde, beýni iň ýakymly we islenilýän pursatlary ýatda saklap, ýaramaz täsirleri has çalt ýatdan çykarýar.

Dürli iýmitlerdäki B, C, E witaminleri we ýag turşylyklary ýatkeşligi gowulandyrmaga ýardam berýär. Beýnide ýat tutmak prosesine jogapkär neýronlar bar. Sagdyn minerallara baý iýmit beýniniň gowy işlemegine we onuň ýatda saklamak ukybyna kömek edýär.

Günüň dowamynda gysga wagt aralygyň dowamynda uklap turmak täze maglumatlary ýatda saklamaga kömek edýär. Uzak wagtlap synaglara taýynlanýan bolsaňyz we köp mukdarda maglumatlary ýatda saklamak isleseňiz, hünärmenler gysga wagt aralygyň dowamynda uklap turmaga maslahat berýärler.

Ýatkeşlik arassa howada has gowy işleýär. Açyk meýdanda geçirilen bir sagat hatda ýady we ünsi 20 göterim ýokarlandyrýar.

Çepbekeýleriň ýady has gowy. Dünýä ilatynyň diňe 10 göterimi çepbekeýdir we alymlar adamlaryň bu az böleginiň maglumatlary saglakaýlar bilen deňeşdirilende has gowy ýatlaýandygyny subut etdiler.
30
200
15
tm_girl
12.01.2024 15:07
MODA BILEN GYZYKLANÝANLAR ÜÇIN TÄSIN MAGLUMATLAR

Penjekleriň ýeňinde ýerleşdirilen ilikler Napoleonyň döwründen galypdyr. Napoleon esgerleriniň penjekleriniň ýeňlerine burunlaryny süpürmezligiň öňüni almak üçin penjeklerinde ilik goýmaklaryny buýrupdyr

Şa zenany Wiktoriýa ak gelin köýnek geýen ilkinji zenandyr. Şol döwürlerde ak reňk gaýgy-gamyň, ýasyň reňki eken. Şol sebäpli hem şa zenany durmuşa çykanda ak reňkli gelin köýnegi geýmegini ýas tutýan bolmagy ähtimal diýip kabul edipdirler.

Ilkinji ýasama kirpikler Golliwudyň film režissýory tarapyndan döredilipdir.  Aktrisanyň göz gabaklaryny owadanlamak üçin ýasalan bu kirpikler hakyky saçdan ýasalypdyr.

Her ýyl dünýä boýunça müňlerçe moda žurnallary satylýar. Emma ilkinji moda žurnaly 1856-njy ýylda Germaniýada döredilipdir.
28
142
3
tm_girl
11.01.2024 15:25
ADAM BEÝNISI BARADA GYZYKLY MAGLUMATLAR.

 Beýnimizde 100 mil­liard tö­we­re­gi neý­ron (nerw öý­jük­le­ri) bar. «Neý­ron to­kaý­ly­gy» diý­lip at­lan­dy­ryl­ýan bu öý­jük­ler beý­ni­niň ba­ry-ýo­gy 10 gö­te­ri­mi­ni düz­ýär.
Beý­ni­niň öl­çe­gi mö­hüm däl. Se­bä­bi uly beý­ni­niň ki­çi beý­ni­den has akyl­ly­dy­gy ba­ra­da su­but­na­ma ýok.
Ýa­dy­ňa dü­şür­mek, tä­ze zat­la­ry pikir­len­mek – bu beý­ni­dä­ki mag­lu­mat­lar esa­syn­da dö­re­ýär.
Beý­ni­dä­ki gan da­mar­la­ry­nyň uzyn­ly­gy 6 müň kilometr.
Düýş gör­mek beý­ni­niň dynç alyş wag­tyn­da (uku­da) bo­lup geç­ýän ki­çi­jik ha­dy­sa­dyr. Bu ha­dy­sa­nyň do­wam­ly­ly­gy ba­ry-ýo­gy 3 se­kunt.
Nä­çe çuň pi­kir­le­nil­se, beý­ni hem şon­ça kis­lo­rod we «ýan­gyç» sarp ed­ýär.
Beý­ni­niň tak­my­nan, 75 gö­te­ri­mi suw­dan dur­ýar. Şol se­bäp­li suw­suz­lyk, nat­riý hem-de elekt­ro­lit­le­riň ýit­me­gi ýa­dyň we ün­süň pe­sel­me­gi­ne se­bäp bol­ýar.
Adam beý­ni­si daş ýa­ly berk bo­lup, be­de­niň ag­ra­my­nyň 2 gö­te­ri­mi­ni eme­le ge­tir­ýär. Beý­ni­niň ag­ra­my or­ta­ça 1,3 – 1,4 ki­log­ram tö­we­re­gi bol­ýar.
Oňur­ga­ly jan­ly-jan­dar­la­ryň ara­syn­da adam beý­ni­si iň ulu­sy ha­sap­lan­ýar. 18 ýa­şa çen­li beý­ni ös­me­gi­ni do­wam et­dir­ýär. 25 ýa­şa çen­li kä­mil­leş­ýär. 40 ýa­şa ýe­ten­de öse­me­gi­ni bes ed­ýär. Adam ulal­dy­gy­ça beý­ni­si ki­çel­ýär.
Kel­la­gy­ry be­ýni­dä­ki nerw öý­jük­le­rin­de bo­lup geç­ýän hi­mi­ki tä­sir­leş­me ne­ti­je­sin­de ýü­ze çyk­ýar.
Beý­ni­niň ha­sa­ba al­ýan gys­ga möh­let­li ýa­dy 20-30 se­kunt tö­we­re­gi ýat­da sak­lan­ýar. Beý­ni san­ly bel­gi­ni 7 se­kunt­da, harp­ly bel­gi­ni 9 se­kunt­da ýat tu­tup bil­ýär. Beý­ni­niň iş­jeň ýa­dy 7 bel­gi­li san­la­ry çalt­lyk bi­len özü­ne ge­çi­rip bil­ýär. Şol se­bäp­li dün­ýä­niň köp ýur­dun­da aw­tou­lag bel­gi­le­ri, te­le­fon no­mer­ler 7 bel­gi­li san­dan geç­me­ýär.
Beý­ni agy­ry duý­ma­ýar. Beý­ni­de her gün 12 – 60 müň tö­we­re­gi pi­kir dö­re­ýär. Şo­la­ryň 95 gö­te­ri­mi gaý­ta­lan­ýan pi­kir­ler bo­lup, 80 gö­te­ri­mi bo­lup bil­me­jek zat­lar­dyr.
Maşk be­de­ni­miz üçin ze­rur bol­şy ýa­ly, beý­ni­miz üçin hem ze­rur­dyr. Küşt, şaş­ka, kross­word ýa­ly pi­kir­len­dir­ýän, iki su­ra­tyň ara­syn­da­ky ta­pa­wu­dy tap­mak ýa­ly beý­ni­ni iş­jeň­leş­dir­ýän maşk­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­me­li.
29
169
2
tm_girl
11.01.2024 09:31
ORIGAMI-KAGYZ EPLEMEK SUNGATY.

🔶️Her ýy­lyň 11-nji no­ýab­ryn­da Bü­tin­dün­ýä ori­ga­mi gü­ni bel­le­ni­lip ge­çil­ýär. Ka­gyz­dan ep­le­nip ýa­sal­ýan dür­li şe­kil­le­re «ori­ga­mi» di­ýil­ýär. Üns­lü­li­gi, sa­byr­ly­ly­gy we usul­ly­ly­gy ta­lap ed­ýän sun­ga­tyň bu gör­nü­şi XVII asyr­da Ýa­po­ni­ýa­da dö­re­ýär. Ýa­pon di­lin­de «ka­gyz» diý­me­gi aň­lad­ýan ori­ga­mi beý­le­ki dil­le­re adal­ga sö­zi hök­mün­de geç­ýär. Az çyk­da­jy­ly, ze­hi­ni­ňi we ba­şar­nyk­la­ry­ňy ýü­ze çy­kar­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýän ka­gyz ep­le­mek sun­ga­ty oý­la­nyp ta­py­lan iň gy­zyk­ly güý­men­je­le­riň bi­ri­dir.
🔶️Ça­ga­la­ryň ki­çi­lik­den el he­re­ket­le­ri­ni ös­dür­me­gi üçin peý­da­ly bo­lan ori­ga­mi bir bö­lek ka­gy­zy di­ňe ep­le­mek ar­ka­ly ýa­sal­ýar. Ýö­ne kä­bir çyl­şy­rym­ly ori­ga­mi­de ka­gy­zy kes­mek we bö­lek­le­ri ýel­me­mek ar­ka­ly hem dür­li gör­nüş­li gül­le­riň, haý­wan­jyk­la­ryň şe­ki­li­ni ýa­sap bol­ýar. Ori­ga­mi ün­sü­ňi bir ýe­re jem­le­me­gi, ka­gy­zyň ep­le­niş yzy­gi­der­li­li­gi­ni ýat­da sak­la­ma­gy ta­lap ed­ýär. Ka­gyz ýal­ňyş ep­le­nen ha­la­tyn­da geo­met­rik şe­kil­le­riň (dört­burç, üç­burç, te­ge­lek, gö­nü­burç, ko­nus) saz­la­şy­gy bo­zu­lyp, nä­ta­kyk gör­nüş eme­le gel­ýär.
🔶️Ori­ga­mi il­ki­baş­da toý da­ba­ra­la­ryn­da we mil­li baý­ram­lar­da ýa­kyn­la­ry­ňa paý­la­mak, öý­le­ri be­ze­mek mak­sa­dy bi­len ýa­sa­lyp­dyr. Ýü­zü­ne goş­gy se­tir­le­ri, gut­lag söz­le­ri ýa­zy­lan şe­kil­ler – ke­be­le­jik­ler XVII-XVIII asyr­la­ryň toý ny­şan­la­ry ha­sap­la­nyp­dyr. Ýa­po­ni­ýa­dan Hy­ta­ýa, Ýew­ro­pa ýurt­la­ry­na ýaý­ran ka­gyz ep­le­mek sun­ga­ty soň­lu­gy bi­len kör­pe­je­le­re ni­ýet­le­nen güý­men­je­le­ri­ň bi­ri­ne öw­rül­ýär. Hä­zir­ki wag­ta çen­li ýa­sa­lan ori­ga­mi­le­riň iň meş­hur nus­ga­sy­na «ori­zu­ru» (ga­nat kak­ýan gy­zyl dur­na) di­ýil­ýär. Gy­zyl dur­na ýa­pon me­de­ni­ýe­tin­de hoş­ni­ýet­li­li­giň we pa­ra­hat­çy­ly­gyň ny­şa­ny ha­sap­lan­ýar.
21
57
0
tm_girl
04.01.2024 15:31
YAŞA. SEV. GÜL:)
Bunlar eksik olmasin yaşaminda.
Yaşin kaç olursa olsun
her şeýin en güzeli seninle olsun:)
Nice mutlu yillara!
IYI KI DOĞDUN SENORITA:)
28
128
25
Yene yükle