Syke_Dali
05.04.2024 17:11
Adolf Gitler hakda 19 fakt
Şübhesiz, Adolf Gitler taryhda iň jedelli şahsyýetleriň biri. Ýurdunyň geljegi we ideallary baradaky garaýyşlary adamzady söweşe alyp bardy, bu bolsa köp mukdarda ölüme sebäp boldy. Elbetde, onuň ýaly başga bir jenaýatçy bolmaz, ýöne dünýäniň şu gün nämä öwrülip biljekdigini ýadyňa salmagy üçin, Gitler hakda sizi geň galdyryp biljek 19 fakt hödürleýärin
1.Gitler Ewa Brauna öýlendi we ertesi gün özüni öldürdi.
Köp ýyllap Gitler bu hereketiň abraýyna nähili täsir edip biljekdiginden gorkup Brauna öýlenmekden ýüz öwürdi. Emma şonda-da nemesler ýeňlişden bir ädim uzakda bolanda muny etmek kararyna geldi. Gitler we Braun durmuş gurup, ertesi gün jansyz jesetleri tapyldy. Gitler özüni atdy, Braun bolsa sianid tabletkasyny aldy.
2.Gitleriň ýegeni bilen geň gatnaşygy bardy.
Gitleriň ýegeni Geli Raubal lukmançylyk bilen gyzyklananda, Gitleriň Mýunhendäki kwartirasynda galdy. Soň bolsa, Gitler oňa aşa agalyk etdi. Sürüjisi bilen gatnaşygy baradaky myş-myşlary eşidenden soň, rugsady bolmazdan hiç zat etmedi. Nýurnberg şäherine gysga syýahatdan gaýdyp gelen Gitler, Fuhreriň pistoleti bilen özüni atan ýegeniniň jesedini tapdy.
3.Gitler we ýygnak.
Gitler Watikanyň öz abraýyny ykrar etmegini isledi, şonuň üçin 1933-nji ýylda katolik buthanasy we German Reýh buthananyň goralmagyny kepillendirýän şertnama gol çekdi, ýöne diňe dini meseleler bilen baglanyşykly bolsa. Emma bu şertnama ýatyryldy we faşistler katoliklere garşy hereketlerini dowam etdirdiler.
4.Gitleriň Nobel baýragynyň öz wersiýasy.
Nobel baýragy gadagan edilenden soň, Gitler öz wersiýasyny, Germaniýanyň sungat we ylym baýragyny döretdi. Ferdinand Porsche dünýädäki ilkinji gibrid awtoulagy döretmekde we “Volkswagen Beetle” -de ýeňijileriň biri boldy.
5.Eýfel diňiniň lifti.
1940-njy ýylda Pariž nemesleriň eline geçensoň, fransuzlar Eýfel diňindäki lifti öçürdiler. Bu Gitleri ýokarsyna gitmäge mejbur etmek üçin bilgeşleýin edildi. Şeýle-de bolsa, Gitler müňden gowrak basgançaga çykmagyň ýerine diňiň öňünde surata düşmek kararyna geldi.
6.Gitler we aýallaryň kosmetika pudagy.
Gitler başda umumy uruş ykdysadyýeti üçin kosmetika pudagyna aç-açan gadaganlyk meýilleşdirdi. Şeýle-de bolsa, Ewa Braunyň göwnünden turmazlyk üçin önümçiligi kem-kemden azaltmagy saýlady.
7.Gitler we sungat.
Gitleriň döredijilik meýilleri bardy. 1900-nji ýyllarda Wena göçüp baranda, Gitler ilki bilen sungat hünäri hakda oýlandy. Hatda Sungat akademiýasyna girdi, ýöne “surat çekmäge ýaramsyzlygy” sebäpli kabul edilmedi.
8.Gitleriň maşgalasy.
Kakasy (Awstriýanyň gümrük gullugynyň işgäri) agyrlygy we yhlasy bilen tanalýardy. Şeýle hem Gitleriň kakasynyň şahsyýet aýratynlyklarynyň köpdügi bellendi.
9.Näme üçin Gitler Germaniýanyň Birinji jahan urşunda boýun bolmagyna gaharlandy?
Gitler Birinji jahan urşy döwründe gaz hüjüminden gutulyp barýarka, söweşiň gutarandygyny aňladýan ýarag yglan edildi. Bu bildiriş Gitleriň gaharyny getirdi we nemesleriň öz ýolbaşçylary tarapyndan dönüklik edilendigine ynanýardy.
10.Näme üçin futboly halamady?
Gitler futboly halamaýardy, sebäbi nemesleriň nemes dällerden üstün çykmagy 100% kepillendirilip bilinmedi, näçe seresaplylyk bilen taýýarlanandyklaryna we haýsy görkezmelere garamazdan.
11.Gitleriň hakyky ady.
Gitleriň kakasy familiýasyny 1877-nji ýylda üýtgedipdi. Ýogsam, Gitleriň doly adyny - Adolf Şiklgruberi ýatda saklamak kyn bolar.
12.Gitleriň "Asylly ýewreý" lukmany.
Gitleriň minnetdarlyk meselesinde-de öz ýoly bardy. Çagalygynda maşgalasy hünärmen lukmanlara pul töläp bilmedi. Bagtymyza, ýewreý-awstriýa lukmany hiç haçan ondan ýa-da maşgalasyndan lukmançylyk hyzmatlary üçin pul soramady. Gitler häkimiýete gelende, çagalarynyň lukmany faşist lideriniň "hemişelik minnetdarlygyndan" lezzet alýardy. Dynç alyş lagerinden boşadyldy, oňa degişli gorag berildi we "asylly" diýilýärdi.
13.Gitleri gözden geçiren aklawçy.
Syýasy karýerasynyň başynda Gitler şaýatlyk meýdançasyna çagyryldy we Hans Litten atly ýewreý aklawçysy tarapyndan 3 sagatlap gözden geçirildi. Nasist re regimeimi döwründe bu ýewreý tussag edildi we gynaldy. Siziň pikiriňizçe, Gitleriň gurjaklary näçe wagtlap gynaldy? Janyna kast edýänçä bäş ýyl.
14.Gitler Disneý muşdagy.
Gitler Disneýi gowy görýärdi. Hatda Garañky dünýäniň iň gowy filmleriniň biri hökmünde häsiýetlendirdi.
15.Gitleriň jaýlanyşy.
Jesedi ýakylmazdan ozal dört gezek jaýlandy we kül şemalda ýaýrady.
16.Murt görnüşi.
Gitleriň ilkinji murtlary uzyn we hussara meňzeýärdi. Birinji jahan urşy döwründe keşbini tanyş stile üýtgedip, murtlaryny kesdi. Onuň sözlerine görä, köne formasy oňa gaz maskasyny dakmaga päsgel beripdir.
17.“Mersedes-Benz” awtoulag karzy.
Gitler türmä basylanda ýerli Mersedes-Benz satyjysyna awtoulag karzy almak üçin ýüz tutup bildi. Birnäçe ýyldan soň bu hat balyk bazarynda tapyldy.
18.Gitleriň üstünlikli Olimpiýa oýunçysyny gutlamagy.
Amerikaly olimpiýa oýunçysy Jesse Owens, 1936-njy ýyldaky Olimpiýa oýunlarynda üstünlik gazanandan soň Gitlerden şahsy gutlaglary almagy geň galdyrdy, Amerikanyň prezidenti Ruzwelt bolsa Owense telegramma hem ibermedi.
18.Gitler ýaralanan pyýada goşun.
Birinji jahan urşy döwründe Gitler pyýada goşunda bolup, orta söweşde ýaralanypdy. Geň zat, bu gün taryhyň ähli ugruny üýtgedip bilerdi, sebäbi Iňlis esgeri ony halas etdi.
19.Hugo Jaeger - Gitleriň şahsy suratçysy.
Dowam edýän bidüzgünçiliklere garamazdan, Gitleriň şahsy suratçysy üçin ykbal gaty amatly boldy. Fotosuratçy Gitler bilen gatnaşygy sebäpli kazyýet jogapkärçiliginiň öňüni almak üçin nasist lideriniň suratlaryny gizlemek kararyna geldi. Şeýle-de bolsa, 1955-nji ýylda bu suratlary mynasyp pul üçin “Life” žurnalyna satdy.
çeşme: libo.ru
14
118
Syke_Dali
28.03.2024 07:43
MERHUMYÑ ELI
2-nji bölüm
Meň okan habarym şeýleräkdi:
"Meşhur, ýaş normand urugyndan bolan ýigit
Per B. düýn agşam gorkunçly betbagt hadysa
uçrady. Ol gije sagat onlar töweregi öýüne
gelipdir we hyzmatkäri Bowene jogap berip,
ýadawdygyny, uklamakçydygyny aýdýar.
Gijäniň ýary onuň gapysy kakylyp başlaýar.
Ukydan oýanyp, şemi ýakyp biraz garaşýar.
Gapynyň kakylmasy biraz galýar. Yöne
birazdan öňkisindenem gaty kakylmaga
başlaýar. "Kim sen?"diýlen soraga-da gapy
kakýan hiç hili jogap bermeýär. Gorka düşen
Per.B arka gapydan, hyzmatkärini polisiýa
ugradýar. Yarym sagadyň içinde ýetip gelen
polisiýa gapyny döwüp içerik girýär.
Polisiýa otaga girende, mebeller döwülip
agdarylan, geýim-gejimler çaşyp ýatan eken.
Muny gören polisiýanyň işgärleri jenaýatçy
bilen jebir çekeniň arasynda uruş bolupdyr
diýen netijä gelýär. Otagyň ortasynda bolsa
beýhuş ýagdaýda ýaş ýigit Per B. ýatan eken.
Bu ýere gelip Per.B-ni gözegçilikden geçiren
lukman Burdonyň pikirine görä, jenaýatçy
gaty güýçli, barmaklary uzyn we çeýe bolan,
sebäbi Per B.-niň bokurdagyndaky barmak
yzlary muny tassyklaýar.
kimligi entek anyklananok".
Jenaýatçynyň
Şu habary okan gazetimde, ertesi güni şeýle habar çykdy:
"Düýn habar berilişi ýaly, agyr jenaýatdan jebir çeken jenap Per B. iki sagatdan soň keselhanada özüne geldi. Jenaýatçydan
entägem yz tapylanok."
Dostlarymyz bilen bile keselhana onuň
ýagdaýyny soramaga bardyk. Yöne biçäre
dostumyz Per akylyndan azaşypdyr.
nähilidir bir düşnüksiz sözleri aýdýardy. Onuň aýdanlaryndan düşünen zadymyz, ony arwah yzarlap, azar berýämiş...
Bir günem Periň ýagdaýy agyrlaşandygy barada habar geldi. Tiz ýetip bardym. Men baran wagtym ol ýatyrdy. Iki sagatlardan soň, birden krowadyndan böküp turdyda: "Yok ediň ony! Yok ediň! Ol meni bogup başlady! Kömek ediň!..."diýip gygyryp başlady. Per gygyryp janhowulyna otagyň içinde ylgap başlady, birdenem orta arada ýüzligine ýykyldy...Soňam galmady...
Biçäre ýetimdi. Jesedini maşgala agzalarynyň jaýlanan P. obasyna eltmegi maňa ynandylar. Öňüräk Lui R.-niň öyünde synpdaşlar bilen şerap içip otyrkak, Per şu obadan gelip, derisi soýulan eli bize görkezipdi.
Periň jesedini tabyda salyp, obasyna äkitdim. Ertesi güni, men Periň ilkinji mugallymy, garry ruhany bilen mazarystana bardym. Gör gazýanlar Per üçin gabyr gazyp ýördüler. Ruhany kitabyny açyp, pyşyrdap doga okap başlady.
Birdenem gör gazýanlaryň bizi çagyrýan sesi eşidildi. Ruhany bilen men näme bolanyny bilmek üçin olaryň ýanyna bardyk.
Gör gazýanlar gazyp durkalar gazyp duran ýerlerinden bir tabyt çykypdyr. Piliň urgusyna tabydyň gapagy açylypdyr. Tabydyň içinde skelet bardy, skelediň gözi ýogam bolsa, ol bize seredip ýatan ýalydy. Yüregim birhili
boldy, näme üçindir gorkdym.
-Eý, serediň, munuň elleri kesilipdir-diýip,gör
gazýanlaryň biri haýran galyp dillendi.
-Ol maňa seredip ýatan ýaly birhili. Häzir
"Elimi tapyp ber!" diýip, ol meni bogup başlar- diýip beýleki gör gazýan güldi.
-Gadyrdanlar!-diýip, ruhany söze başlady- merhumy bimaza etmäň, tabydyny ýapyň! Dostumyz Per üçin başga ýerden, gör gazarys.
Ertesi güni ähli matam çäreleri gutardy. Men bilmezlikde bimaza eden-şol elleri kesilen merhumyň ruhy üçin doga okamagyny haýyş edip, ruhana elli frank berdim we Pariže gaýtdym.
Avtor: Gi de Mopassan
Terjime eden: Şirhan ALLABERDIÝEW.
18
77
Syke_Dali
27.03.2024 17:43
MERHUMYÑ ELI
Mundan sekiz aý öň, bir gün agşam dostumyz Lui R.-iň öýünde, köne synpdaşlar bolup ýygnanyşdyk.
Şerap içdik, çilim çekdik, edebiyat we suratkeşlik barada gürriňleşdik, şular ýaly oturylşykda ýaşlaryň arasynda aýdylýan gürriňlerden, degişmelerden aýdyşdyk. Bir wagt duýdansyz gapy açylyp, çagalykdaky bir dostum öýe girip:
-Hany, kim bilýär, men nireden gelýän?!-diýip gygyrdy.
-Jedelem ederin, Mabildan!-diýdi kimdir biri.
-Yok, daşyňdana keýpiň gowa meňzeýär. Birinden karzyna pul alansyň ýada sagadyňy girewine goýup, köpüräk pul alansyň-diýdi başga biri.
-Meň pikrimçe, sen azajyk içgili-diýdi üçinji biri-Bärdäki şerabyň ysyny alyp, bokurdagyňy ölläsiň gelendir.
Yok. Hijiňizem bilmediniz. Men P.-dan gelýän. Normandiýadaky P.-dan. Bir hepdeläp şol ýerde boldum, ýanym bilen bile bir dostumam alyp gaýtdym. Jenaplar, rugsadyňyz bilen ony size tanyşdyraýyn!
Şeý diýip,ol jübisinden derisi soýulan adamyň elini çykardy. El gaty gorkunçdy, gap-gara bolup galan barmaklary uzyn, soýulmadyk derileri her yerinde bölek-bölek bolup durdy. Barmagynyň ujundan sarymtyl, uzyn dyrnaklary çykyp durdy. Bu zatlardan jenaýatyň ysy gelýärdi.
-Göz öňüne getirip görüň-diýip, dostum gürriň bermäge başlady-Yaňy ýakynda
welaýatymyzda, aňkasy çaşan bir garry jadygöýüň gürriňleri edilýärdi. Jadygöý her hepdäniň şenbe güni sübsesine atlanyp, arwahlaryň oturylşygyna gidip, jadygöýlük bilen meşgullanýan eken. Sygyrlara dem salsa, janawerleriň süýdi göm-gök bolup, guyruklary dim-dik bolýan eken. Bu şol garry albastynyň eli. Bu el, özüniň kanuny aýalyny guya taşlan. Özleriniň nikasyny okan ruhanynyň kellesini kesen. Mundan başgada ýüzläp syýahatçyny talan, ruhanylary tüsse bogup öldüren, aýallary zorlan. Ynha şu el.
-Onsoň, bu eýmenji zady näme etjek?-diýip, haýran galyp soradyk.
-Goňşy-golamlary bir gorkuzaýyn. Men muny gapynyň jaňjagyzynyň ýüpüne daňyp goýjak.
-Dostum-diýdi, depseň yranmaz diýilýän iňlis Genri Smit-Meň pikirimçe, bu el täze usulda gaplanan (konserwalanan) et bolmaly, şeýlemi? Men mundan çorba bişirmegi teklip edýän.
-Degişmäni goýalyň jenaplar!-diýip, öý eýesi närazy äheňde dillendi-Per,sen bolsa,meň maslahatyma gulak asyp, merhumyň bu agzasyny jaýlanan ýerine göm. Bolmasa, merhum elini gözläp saňa ýapyşar. Üstesine eliň eýesi jadygöý bolsa... Kim bilýär... ýene...
-Bolýala, köne gürriňleri goýalyň. Meň içesim gelýär. Hany guýuň!-diýip, Per öý eýesiniň guýan şeraply bulguryny bir göterende boşatdy. Şerap başyny aýlap stoluň aşagyna ýykyldy.
Per yerinden turyp, ýene bulgury eline aldy. Edil diri adama ýüzlenýän ýaly ele ýüzlenip:
-Seniň eýäň bilen boljak duşuşygymyz üçin içýän!-diýdi. Şondan sonra gürriňimiz başga mowzuga geçdi we köp oturman öýli-öýümize gaýtdyk. Ertesi güni, günortanrak Periň ýaşaýan öýüniň ýanyndan geçip barýakam, ýolugra sowuldym.
-Yeri, ýagdaýlar nähili?-diýip soradym.
-Gaty gowy!-diýdi.
-El nirde?
-Elmi? Näme görmediňmi, düýn agşam öýe gelişime, jaňjagazyň ýüpüne asyp goýdum. Ýary gije kimdir biri jaňjagazy iş edinip kakdy. Biri oýun edäýdi öýdýän, "Kim sen?" diýsemem, hiç kim jogap bermedi. Soň düşegime geçip uklap galypdyryn.
Şol wagt jaňjagaz ýene kakyldy. Bu öýüni Pere kireýine ýaşamaga beren, gaharjaň, ýakymsyz adamdy. ΟΙ otaga girip salamlaşmadam:
-Jenap-diýip sandyrawuk sesi bilen gürläp başlady-Bu eli yok ediň, bolmasada sizi öýden çykaryp, kowmaly bolaryn!-diýdi. Soňam jogabada garaşman otagdan çykyp gitdi. Per onuň yzy bilen gidip, eli çözüp alyp gaýtdy we düşeginiň üstünde ýüpe daňyp goýdy. Şu ýerde dursa gowy bolar-diýdi Per-Bu ele her agşam ýatmazdan öň seredip ýatsam, ol
meni çuňňur pikirlenmäge mejbur eder. Per bilen bir sagat ýaly gürleşip oturdymda, öýe gaýtdym. Gijesi bilen ýatyp bilmedim, ýataýsamam basyrganyp oýandym.
Birdenem başujumda kimdir biri duran ýaly
boldy. Yerimden turup, krowadymyň aşagyna
seretdim, şkafy açyp barladym...
Ahyryn sagat altylar töweregi uklapdyryn. Birdenem gapy şeýlebir gaty kakylyp başlady welin, atylyp ýerimden turdym.
Gapyny kakýan, Periň hyzmatkäri eken, ýarym-ýalaňaç, ýüzi ak esgä dönüpdir, tutuş bedeni bilen sandyraklap dur.
-Jenap, jenap!-diýip aglap başlady-Biçäre hojaýynymy öldüripdirler!
Howlugyp geýindimde, Periň öýüne ylgadym.
Birgiden adam, her kim bir tarapa ylgaýar, yzanda çuwanlyk...
Men adamlaryň arasyndan geçip, dostumyň ýatýan otagyna ylgadym. Gapyny içinden gulplan ekenler, kimligimi aýdanymdan soň içerik girizdiler. Dört sany polisiýa işgäri otagyň ortasynda ellerinde depderçeleri, hemme zady üns bilen synlap, pyşyrdaşyp, bir zatlar ýazyp alýardylar. Iki sany lukman beýhuş ýatan Periň başujynda gürleşip durdy. Per diridi, gözleri hanasyndan çykara gelen, giňelen, göreçleri nämedir bir gorkunç zada sereden ýaly howsalaly doňup galandy. Barmaklary bolsa gaty ýumulandy. Göwresi ýorgan bilen ýapylan.
Men onuň golaýyna baran wagtym bokurdagyndaky bäş barmagyň çuňňur yzyna gözüm düşdi. Köýneginde birnäçe gan damjalaryň yzy bardy.
Birdenem gözüm Periň eli asyp goýan ýüpine düşdi. Düýn şu ýüpden Periň asyp goýan eli ýokdy... Görenleri gorkuzaýmasyn diýip lukmanlar aýyrandyrlar diýip pikir etdim. Eliň
nirdedigi barada sorap oturmadym.
Ertesi güni gazetlerde bu syrly jenaýat barada
ýazdylar.
(Dowamy bar)...
21
120
