Lilia_
26.09.2023 18:22
SÖZÜŇ GÜÝJI (tymsal)
Oglanjyk pianino çalmaga şeýle bir höwesli eken, emma saz mugallymynyň aýdan tankydy sözleri onda ýaramaz täsir galdyrypdyr. Saz mugallymynyň pikirine görä, onuň barmaklarynyň gysga we gödeňsiligi sebäpli, ondan pianinoçy çykmagy mümkin däl. Şol sebäpden hem mugallym onuň pianinony däl-de, klarneti saýlamagynyň has gowy boljakdygyny aýdypdyr. Oglanjyk pianino çalyp bilmejekdigini eşdip, öz ýanyndan gynansa-da, umytdan düşmän, klarnet çalmaga synanyşypdyr. Emma klarnet çalmagy öwredýän mugallym hem onuň dodaklarynyň klarnete uýgunlaşmaýanlygy üçin, bu saz guralyny çalmazlygy maslahat beripdir. Şunlukda, oglanjygyň höwesi gaçyp, saz äleminden umydyny üzmäge mejbur bolupdyr.
Günlerde bir gün bu oglanjyk meşhur pianinoçy Anton Rubinşteýne gabat gelipdir. Ussat pianinoçy oglanjyga şol wagta çenli hiç kimiň aýtmadyk ylham beriji sözlerini aýdypdyr we onuň pianino çalmaga bolan söýgüsini güýçlendiripdir. Şonda ol oglanjyga: «Eý, ýaş ýigit, sende pianino çalmaga ukyp bar. Dogrusy, seniň oňat pianinoçy bolup ýetişjegiňe berk ynanýan, emma sen munuň üçin günüň dowamynda ýedi sagat türgenleşmeli bolarsyň» diýipdir.
Şol güne çenli oglanjygyň ähli umydy kimdir birinden ylham beriji sözi eşitmek eken. Rubinşteýn bolsa, onuň garaşýan sözlerini aýdypdyr. Özünde täsir galdyran bu sözlere amal etmek üçin oglanjyk uly höwes, hyjuw bilen zähmet çekipdir we geljekde ussat pianinoçy bolup ýetişipdir. Ylham beren ýönekeýje sözler çagajykda bar bolan, emma umytsyzlykdan gurap galan mümkinçiliklerini açmaga ýardam edipdir, ondan daşgary ganat beren bu sözler oňa bütin ýyllaryň dowamynda «ylham nury» bolup, daş-töweregine öwüşgin çaýyp durupdyr. Biziň gürrüňini edýän gahrymanymyz Jon Podowskidir we ol öz döwrüniň talantly pianinoçysy bolupdyr. Onuň bu meşhurlygynyň syry hem şol ýönekeýje sözüň güýjüdür.
Ýekeje söz durmuşyňyzy düýpgöter üýtgedip bilýär. Söz uly güýçdür. Şonuň üçinem birek-birege diňe hoş sözleri aýdalyň!
Taýýarlan: Gurbanmyrat GURBANOW
51
55
Lilia_
26.09.2023 15:07
Ýöntemje pikir
Eger bolýan bolsa asmana uçup,
Bulutlañ üstünde agynasadym,
Arzuwymy örklän täleýden gaçyp,
Arkama umytdan ganat ýasadym.
Daglañ gaýasynda uçasym gelýär,
Dostlaşasym gelýär bürgütler bilen,
Çeşmesinden göwnüñ synjasyn alyp,
Dañlyşasym gelýär çözgütler bilen.
Subut edip şunçalaryñ içinde,
Köpeldilen ýöne bir san däldigim,
Men şeýlekin gowy bolasym gelýär,
Synlap erbetleriñ juda känligin.
Ýok-ýok ,,ýene pikirlenip gör..." diýme,
Eger bolýan bolsa asmana uçup,
Bulutlañ üstünde agynajak men,
Arzuwmy örüklän täleýden gaçyp...
©Baýram BEJIDOW
44
35
Lilia_
26.09.2023 00:00
Hemişe hemaýat goluny uzadyň!
Bir goja oda gaçyp, çürşüp barýan ýylany halas etmekçi boldy. Haçan-da ýylany otdan çykaranda, ol gojanyň elinden çakyp, çydap bolmajak yza berdi. Goja ýylany ýere taşlanda, ol ýene-de oda düşdi. Şonda goja ýylany taýak bilen otdan çykaryp, ölümden halas etdi.
Bu wakany synlap duran şägirtleriniň biri oňa hormat bilen şeýle diýip ýüzlendi:
― Halypam, ýaňky ýylan sizi çakdy. Özüňize şeýle ejir beren jandary näme üçin halas etdiňiz?
― Bu jandarlar çakmak üçin ýaradylandyr. Ýöne olaryň bu häsiýeti meniň heläk bolýana goldaw bermek ýörelgämi üýtgetmeli däldir. Kimdir biriniň ejir çekdirendigi üçin kynçylyga düşeni halas etmek ýoluňyzdan dänmäň! Rehimdar hem-de geçirimli boluň, ýöne özüňizi goramagyň hem aladasyny ediň! ― diýip, jogap berdi.
Tomas Edison
Bir sapar ýaş Tomas Edison mekdepden gelip, ejesine mugallymyň iberen hatyny gowşurypdyr. Ejesi gözlerine ýaş aýlap, haty sesli okapdyr: «Siziň ogluňyz ― uçursyz zehinli! Onuň bilim derejesine we zehinine görä sapak bermek üçin mekdebimizde mugallymlaryň ýokdugy sebäpli ogluňyzy özüňiziň okatmagyňyzy haýyş edýärin».
Ejesiniň aradan çykanyna köp ýyl geçenden soňra (şol döwre çenli ol asyryň iň meşhur oýlap tapyjylarynyň biridi) alym bir gezek maşgala arhiwini gözden geçirip otyrka, şol hatyň üstünden barypdyr. Ol haty açyp okapdyr: «Siziň ogluňyz akyl taýdan yzagalak. Biz ony mundan beýläk mekdepde beýleki okuwçylar bilen bile okadyp bilmeýäris. Şol sebäpli ony öýde özbaşdak okatmagy maslahat berýäris».
Tomas Edison haty okandan soňra birnäçe sagatlap gözýaş döküpdir. Soňra gündeligine şeýle ýazgy ýazypdyr: «Tomas Alwa Edison akyl taýdan yzagalak çagady. Ol özüniň gahryman ejesiniň tagallasy bilen öz döwrüniň iň zehinli adamlarynyň biri boldy».
Taýýarlan Arzuw SAPAROWA,
49
62
Lilia_
25.09.2023 23:58
TÄZE IŞ GÜNÜNE UGURNAMA
Coca-colanyň öňki baştutany Braýan Daýsonyň 30 sekuntlyk çykyşy.
Durmuşy bäş sany kiçijek topy oklap-gapmak oýny diýip göz öňüne getireliň. Bu topjagazlar — Iş, Maşgala, Saglyk, Dost-ýar we Göwün, siziň wezipäňiz olaryň hemişe howada bolmagyny gazanmakdan ybarat.
Basym siz Iş diýen topjagazyň rezinden ýasalandygyna, birden ony gaçyraýsaňyz hem, onuň ýene ýokary göteriljekdigine göz ýetirersiňiz. Emma beýleki dört top — Maşgala, Saglyk, Dost-ýar we Göwün aýnadandyr. Eger siz olaryň birden-birini gaçyraýsaňyz, çat açar, bir ýerjigi uçar, hatda kül-uşak bolmagy hem mümkin. Garaz, ol hiç haçan öňki kaddyna gelmez.
Siz şuňa akyl ýetirip, beýle zadyň bolmazlygy üçin çytraşmalysyňyz. Iş wagtynda başardygyňyzdan, aňrybaş derejede netijeli işläň hem-de öýüňize wagtynda dolanyň. Maşgalaňyza, dost-ýara we dynç almaga ýeterlik wagt aýryň. Gymmatlyk diýlen zat dine gadry bilnen ýagdaýynda gymmatly bolýandyr.
48
79
Lilia_
25.09.2023 16:35
Ter güllerden çemen bogup elime,
Garaşsaňam barýan, garaşmasaňam.
Söýgüň nurun çaýyp, gara gözüme,
Garaşsaňam barýan, garaşmasaňam.
Adyň monjuk edip, kalba düzenim,
Sensiz biderekdir dünýe gezenim.
Söýgüm üçin aýralyga dözenim,
Garaşsaňam barýan, garaşmasaňam.
Ýapraklar tans etsin, ýelleň sazyna,
Gül ýüzüň meňzetdim bahar-ýazyma.
Uzak-uzak ýollar goýup yzyma,
Garaşsaňam barýan, garaşmasaňam.
Ötdi ýyllar, örtdi ýyllar söýgümiz,
Güýzler nagyş etdi hasrat-gaýgymyz.
Mundan artyk syr bolmasyn duýgymyz,
Garaşsaňam barýan, garaşmasaňam.
Goý, söýgümiz pynhan bolsun dünýede,
Bagt hakda söhbet etsin göreçler.
Seni gördüm ertirimde-düýnümde,
Garaşsaňam barýan, garaşmasaňam.
Gunça ORAZOWA
45
29
Lilia_
25.09.2023 13:19
Yzymyzda geçmiş galdy,
Hem yşkymyz, aýdylmadyk.
Säher guşlaň owaz edip,
Sesin goşan aýdymmydyk.
Ýaýlalarda yzlar galdy,
Geljegine yş görmedik.
Kalbymyzda köräp öçen,
Yşkymyza maý bermedik.
Aýby barmy geçen günleň,
Bagtymyza bagt gatmadyk.
Uka gitdy hyýallarmyz,
Ir ertirler daň atmadyk.
Hem wysally hem wysalsyz,
Arzuwlara gol galgatdyk.
Aýralykda geçip barýan,
Ýyl üstüne ýyllar gatdyk.
Gunça ORAZOWA,
46
37
Lilia_
25.09.2023 09:51
Kim Günäkär? (tymsal)
Gadym wagtlarda bir ýurtda arpa, mekgejöwen we saman söwdasyny edýän baý täjir bolupdyr. Ol baý bolsa-da puly gereksiz sowmagyň deregine örän tygşytly adam bolupdyr. Günleriň birinde aýaly oňa: “Oglumyzyň aýakgaby köneldi. Täze aýakgap almak gerek!” diýip duýdurypdyr. Baý adam aýalyna gaharlanypdyr: “Bu nähili beýle bolýar-aý? Ejem maňa iki-üç ýylda bir jüp aýakgap alyp berende-de kakamyň gahary gelerdi. Biziň döwrümizde bir aýakgap alsaň bäş on ýyl geýip bolardy. Adamlarda-da hiç ynsap galmandyr, satýan zatlarynyň hili gaty pes. Şonuň üçin hem häzir biziň oglumyz iki aýda bir aýakgap zaýalaýar. Sen hem bu zatlara hiç seredibereňok.” diýip, igenmäge başlan badyna aýaly-da: “Günä mende däl-ä, aýakgaby zaýalaýan men däl ähbetin!” diýip gaharyny oglundan çykarypdyr. “Sen nähili çaga… kakaň ikimiz aýakgabymyzy iň az iki-üç ýyl dagy geýerdik. Deregi häzirki döwrüň çagalary nähilaý? Heý-de her bir-iki aýdan bir täze aýakgap almak bolarmy?” Ogly-da bu igenje: “Wah, ejejan günä mende däl ahyryn. Sizem bilýäňiz-ä öňler men bir aýakgabymy bir ýyllap dagy geýip gördüm, häzir hemme zat şeýleräk, tiz zaýalanýar. Muňa esasan hem satyjylar günäkär, satýan aýakgaplaryny iki aýdan köp geýer ýaly edenoklar-a.”
Şu ahwalatdan soňra ejeli ogul hemişe aýakgap satyn alýan ýerlerine, ýagny satyjynyň dükanyna gelip satýan aýakgaplarynyň hiliniň pesdigini aýdyp, nägilelik bildiripdirler. Şonda satyjy: “Aslynda muňa menem doly günäkär däl. Onsoňam nägilelik bildirýän diňe siz däl-ä, hemme-de şeýle. Asyl aýakgaplaryň hiliniň pes bolmagyna ony tikýänler (öndürijiler) günäkär” diýýär.
Gün-günden azalmasa köpelýän müşderileriň arz-şikaýatlaryndan, üstüne gelýänlerden has iren satyjynyň hem sabyr käsesi dolýar-da ol hem aýakgap tikilýän ussahananyň ýoluny tutýar we näme üçin aýakgabyny berkden berk tikmeýändikleriniň sebäbini soraýar. Onda tikinçi: “Bu işde meniň hiç hili günäm ýok. Men aýakgabyny tikmek üçin gerekli bolan harajatlarymy kemeltmesemem soňky wagtlarda üpjün edijilerden gelýän deriniň hili o diýen gowy däl. Häzirki deriçileriň satýan derileri zaýalanan, durnuksyz we örän pes hilde” diýip düşündirýär we ol hem öz gezeginde haýal etmän deri bilen üpjün edýän täjiriniň ýanyna gidýär. Ondan näme üçin durnuksyz, çüýrük deri satýandygyny soraýar. Deri täjiri hem derini satyn alan ýerini, onsoň olar hem öz gezeginde derini tabşyrýan süriniň eýesini günäkärleýär. Süriniň eýesi bolsa: “Men size öküziň derisini satýan. Asyl deriniň özi gowy bolmasa men günäkär däl ahyryn. Bar günä öküzde!” diýip jogap berýär.
Süriniň eýesi hem yzygiderli gelýän arz-şikaýatlardan halys irip, ahyrynda bir gün derisini tabşyrmaly gezegi gelen öküzlerden birini tutýar-da: “Siz meni täjiriň öňünde şeýle bir utandyrdyňyz!” diýip käýemäge başlaýar. Şonda öküz hem: “Bu işde biz öküzleriň hiç hili günämiz ýok. Öňler biziň derimiz örän berk bolarmyşyn. Men bar durkum bilen öz eýäme girdejili bolmaga çalyşsam-da derimi galyňlaşdyrmaga, berkleşdirmäge elimden hiç zat geliberenok. Soňky wagtlar arpa diýip öňüme goýulýanyň ýarysy toprak, samanyň deregine-de çüýrän oty berýäňiz! Ot-iýmimiz şeýleräk bolsa derimizem şoňa göräräk bolýar-da!” diýip öküz hem gowy ot-iým berilmeýändigi üçin öz eýesinden nalap, nägile bolupdyr. Öküziň eýesi bolsa: “Dogry aýdýaň, aslynda günä mende-de däl. Meniň arpa, saman satyn alýan täjirim hem-ä olaryň bahasyny ýokarlandyrdy, hemem onuň içine birnäçe bolar-bolgusyz zatlary goşýar.” diýip, täjiri günäkärläpdir we ähli bolýan zatlaryň sebäbini aýdyňlaşdyrmak üçin ot-iým täjiriniň ýanyna gelipdir.
Netije-de, täjir hem bu bolan-bitenleriň esasy sebäplerini seljeripdir. Ençe pikirlenip, çykaran netijeleriniň esasynda täjir oglunyň iki aýda bir aýakgap zaýalamagynyň sebäbine ine şonda düşünip galypdyr.
Ýeňil gazanjyň nä derejede netijelenýändigine bu durmuş sapagyndan soňra göz ýetiren täjir “Zeleliň ýaryndan gaýtmak peýda” diýen pähime eýerip, şol günden soň işine akýüreklilik bilen ýapyşyp, halal işlemegi ýüregine düwüp, arassa hem-de ýokary hildäki arpadyr samanlary satmaga başlapdyr.
Ýedibaý BAÝRAMDURDYÝEW,
45
92
Lilia_
24.09.2023 16:39
Süýji dilli, güler ýüzli bir ýaş ýigit bal satýarmyş. Ol şeýlebir nurana, özüne çekiji ýigitmiş welin, süýji ýylgyrşy bilen köňülleri eredermiş.
Ýaş satyjy bili boglan süýjä meňzeýärmiş. Çünki onuň çybyndan köp müşderisi barmyş. Şeýle özüne çekiji mylaýym ýigitmiş welin, meger zäher satsa onuň elinden bal şerbeti hökmünde kabul etjekmişler.
Günleriň birinde bir adam bu ýigidiň söwdasyny görýär we onuň gazanjyna göriplik edýär. Ertesi gün ol adam başynda baly, ýüzünde «sirkesi» bilen şähere aýlanyp başlaýar. Gykylyklap, köçe-köçe aýlanyp, balyny satjak bolýar. Emma näme üçindir balyna müşderi aňyrda dursun, bir siňek hem gonmaýar. Adam agşam gaty gamgyn we gahar-gazaply, eli gazançsyz öýüne gaýdýar. Gahardan ýaňa ýüzi-gözi gamaşyp duran adamsyny gören aýaly degişme äheňinde: «Ýüzi turşy bolanyň, baly ajy bolar» diýýär.
«Güler ýüz hem hormat, hem sowgat» diýilýär. Güler ýüzli, kalby päk adam hemme ýerde arzyly. Aslynda ýylgyrmak ählitaraplaýyn peýdalydyr. Şol bir wagtyň özünde ynam duýgymyzy güýçlendirýär. Şeýlelik bilen üstünligimizi artdyrýar. Gorkyny ýeňip geçýär, aladany we göwnüçökgünligi aýyrýar. Ýylgyrmak bagtlylykdyr.
Umyda KAKAÝEWA,
51
64
