Atakama çöli Ýerdäki iň gurak çöl hasaplanýar. Bu ýerde ýylda 1 sm ýagyş ýagýar. Çölde ösümlikler juda kem, käbir ýerlerinde umuman ýok. Ýaşaýyş şertleriniň agyr bolmagyna seretmezden, çöl
Laboratoriýa haýwanlary boýunça geçirilen synaglar, Marsa uçuş wagtynda adamyň beýnisinde yzyna gaýtaryp bolmajak zeper bolup biler diýen netijä geldi.
Munuň sebäbi merkezi nerw ulgamynyň esasy agzasynyň işinde düýpli üýtgeşmelere sebäp bolup bilýän ionlaşdyryjy şöhlelenme.
Bu barada maglumat, TASS gullugy tarapyndan ýadro barlaglary bilelikdäki institutynyň (Russiýa) metbugat gullugyna salgylanyp çap edildi.
Bu material “Cellular and Molecular Neurobiology” ylmy žurnalyň sahypalarynda doly çap edildi.
Gözleg JINR-de radiasiýa biologiýasy barlaghanasynyň radiasiýa fiziologiýa pudagynyň işgärleri tarapyndan geçirildi.
Alymlaryň işi kosmos gämileriniň ekipažlary üçin "kosmiki radiasiýa täsiriniň gysga möhletli netijelerine" baha bermek we beýni dokumalarynyň "çişler üçin radiasiýa bejeriş amallaryna" täsirini çaklamak üçin bagyşlandy.
Munuň üçin laboratoriýa syçanlary 1 Gy dozada dürli ionlaşdyryjy şöhlelenmä sezewar edildi.
Kosmonawt Marsa uçuş wagtynda şol bir dozany alar.
7-8 Gy dozada haýwanyň içegede kynçylyk çekip biljekdigi, gan emele getirýän organlaryň düzümi düýpgöter üýtgäp bilýän radiasiýa keseliniň daşarky alamatlaryna sebäp bolup bilmez.
Bilim taýdan gyşarmalar üçin geçirilen synag, syçanlarda täsiriň ýadyň bozulmagyna, umumy hereketlendirijilige, aladanyň ýokarlanmagynyň, ganyň düzüminiň, bedeniň agramynyň we dalagyň ululygynyň üýtgändigini görkezdi.
Haýwanlaryň beýnisini öwrenmekde gippokampda, serebellumda we ventrikullarda patologiki we yzyna gaýtaryp bolmajak üýtgeşmeler tapyldy.
