Islam_Atayew
18.09.2024 22:45
Biz adamlaryň ýyllyk girdejisini artdyrmaga ýardam berýän “Million dollara çenli girdeji” atly sapaklara ýaňy başlanymyzda bu waka hakda ilkinjigezek eşidipdik. Şonda professor bize şeýle gürrüň beripdi:
– Hemmelere mälim bolşy ýaly, adam ozal ýörelipgataldylan ýoldan ýöremegi gowy görýär – ol dartgynly, erjel işleýär, ýöne üşüklilik we ýitilik bilen däl. Ýöne durmuşda üstünlik gazanyp, baý adam bolmak üçin, özüňe zor salyp işlemek ýeterlik däl. Iş prosesindäki endik edilen, öwrenişilen
ýörelgeleri bozmaly, saklanyp galan endikleri
özgerdip, täze, dogry ýoluň gözlegine çykmaly. Men daş töweregi sosnalar bilen gurşalan, Torontadan bir sagat uzaklykdaky ajaýyp ýerde ýerleşen “Milkfort” oteliniň oňat otaglarynyň birinde otyryn. Yssy iýul aýy başlapdy. Men oturan kürsimden birnäçe ädim uzaklykda durmuş bilen paýhassyz göreşiň sesine gulak asýardym. Kiçijik
ary penjire aýnasyna özüni urup wyzzyldaýardy, gatlagy böwsüp geçmek üçin paýhassyz synanyşyk edýärdi, ýöne uly güýçler ony saklaýardy.Wyzzyldaýan ganatjyklary onuň eýesiniň maksadyna
bütin aýdyňlygy bilen şaýatlyk edýärdi:
özüňe zor salyp, dartgynly işlemeli, şonda aýnany böwsüp geçip, erkinlige çykyp boljak. Ýöne tagallalar boş ýere sarp edilýärdi we halas bolmak üçin hiç hili umyt ýokdy. Penjire aýnasy bilen göreş – gapan ýaly bolup, hasda berk gysýardy. Ary penjire aýnasyny böwsüp geçmek üçin özüne agram salyp näçe urunsada, üstünlik gazanmaga
mümkinçiligi ýokdy. Ýöne ol aýnany
böwsüp geçmek üçin öz öňünde maksat goýupdy we munuň üçin erjellik bilen jan edýärdi. Ary bu penjire aýnasynyň ýüzünde ölüp galjaga meňzeýärdi. Otagyň beýleki künjündäki gapy açyk durdy.
On sekunt uçuş bilen maksadyňa ýetip, erkinlige çykyp boljakdy. Ganatlaryňy birnäçe gezek kakýarsyň – gapan açylýar we erkinlige çykýarsyň. Göräýmäge juda ýeňil we ýönekeý… Näme üçin ary halas bolmak üçin başga ýol gözlejek bolmaýar we penjire aýnasyna özüni urmagyny dowam etdirýär? Eýsem, bu ýoluň gelejegi ýok ahyryn. Çünki aryda paýhas ýok we ol öz başaryp biljek
işlerini sanap bilmeýär. Arynyň saýlap alan ýoly petige direýär, ýöne ol muňa düşünmeýär. Durmuşda özüňe çynlakaý zor salman emele gelen ýagdaýdan akyllybaşly baş alyp çykmaly. Çünki başa barmaýan zatlar üçin özümize agram salsak, ol bizi betbagt edýär. Käwagt şeýle pikirler adama zyýan berip, üstünlik gazanmak ugrundaky
tagallalaryny puja çykarýar.
Hekaýalar ýygyndysy.
11
60
enes_∞
18.09.2024 20:56
![]()
Ýaşaýşyň döreýşi baradaky garaýyşlaryň ösüşi
Gadymy döwürlerden bäri Ýerde ýaşaýşyň döreýşi baradaky garaýyşlaryň birnäçesi öňe sürüldi. Garaýyşlaryň köpdürlüligi iki sany taglymatyň (teoriýanyň) ýüze çykmagyna getirdi: biogenez we abiogenez taglymatlary. Biogenez (grekçe «bios» – ýaşaýyş, «genezis» – gelip çykyş, döreýiş) taglymatynyň tarapdarlary organiki maddalardiňe janly organizmlerden döreýär diýip düşündirýärler. Başgaça aýdylanda, biogenez – ähli jandarlaryň diňe janly organizmlerden döräp bilýändigini tassyklaýan umumylaşdyrylan garaýyşdyr. Bu teoriýanyň garşydaşlary bolsa, ýaşaýşyň döreýşiniň abiogenez teoriýasyny goldaýarlar. Olar janly tebigatda duş gelýän organiki birleşmeleriň organizmler we fermentler gatnaşmasa hem döräp bilýändigini tassyklapdyrlar. Abiogenez – ýaşaýşyň ýüze çykyşynyň häzirki zaman taglymatynyň başlangyç gipotezasy. Orta asyr alymlarynyň birnäçesi ýaşaýşyň öz-özünden döremeginiň mümkindigini nygtapdyrlar. Olar balyklaryň palçykdan, gurçuklaryň toprakdan, syçanlaryň hapa zatlardan döräp bilýändigini mümkin diýip hasaplapdyrlar. Şol döwrüň belli alymlarynyň biri bolan lukman Parasels (1485–1540) adam şekilli jandary (gomunkulusy) emeli ýol bilen döredip boljakdygyna ynanypdyr.
XVII asyrda florensiýaly (Italiýa) lukman Françesko Redi (1626–1698) ýaşaýşyň öz-özünden döremegi baradaky teoriýanyň ýalandygyny tejribe üsti bilen düşündirdi. Ol ýapyk gapda et bölegini ýerleşdirip, birnäçe wagtdan soň et zaýalanan mahalynda-da, onda siňegiň liçinkalarynyň (gurtlarynyň) öz-özünden döräp bilmeýändigini görkezdi. Emma bu tejribeden soň hem ýaşaýşyň öz-özünden döreýiş teoriýasynyň tarapdarlary öz pikirlerinden dänmändirler. Olar agzy ýapyk gaba howa geçmänligi sebäpli, liçinkalaryň öz-özünden döremeýändigini tassyklapdyrlar. Şondan soň F. Redi et bölejiklerini birnäçe sany çuň gaplarda ýerleşdiripdir. Olaryň bir böleginiň agzyny açyp goýupdyr, beýlekileriniň agzyny bolsa, hasa bilen ýapypdyr. Birnäçe wagtdan soň agzy açyk gaplardaky etlerde siňek liçinkalary emele gelipdir, ýapyk gaplardaky zaýalanan et böleklerinde bolsa, liçinkalar emele gelmändir.
XVIII asyrda ýaşaýşyň öz-özünden döräp bilmegi baradaky teoriýany nemes matematigi we filosofy Leýbnis dowam etdirdi. Onuň tarapdarlary janly organizmlerde aýratyn «ýaşaýyş güýjüniň» bardygyny tassyklapdyrlar. Witalistleriň (lat. «vitalis» – janly, diri) pikiriçe, «ýaşaýyş güýji» ähli ýerde duş gelýär. Mikroskopyň oýlanyp tapylmagy adamlara mikroorganizmleriň dünýäsi bilen tanyş bolmaga mümkinçilik berdi. Etli çorba salnan agzy berk ýapylan kolbada ýa-da bede suwunda birnäçe wagtdan soň mikroorganizmleriň peýda bolýandygyny gözegçilikler görkezdi. Emma haçan-da etli çorbany bir sagadyň dowamynda gaýnadanlarynda we kolbanyň agzy berk ýapylanda, kolbada hiç zat ýüze çykmandyr. Şeýlelikde, witalistler: «Uzak wagtlap gaýnatmaklyk, agzy berk ýapylan kolba girip bilmejek ýaşaýyş güýjüni öldürýär» diýen netijä gelipdirler. Abiogenez we biogenez teoriýalarynyň tarapdarlarynyň arasyndaky jedeller XIX asyrda-da dowam etdi. Hat-da meşhur Ž. B. Lamark hem 1809-njy ýylda kömelekleriň öz-özünden döremekliginiň mümkindigi barada ýazypdyr.
Çeşme: Türkmenistanyň Bilim ministrligi tarapyndan taýýarlanan, 11-nji synplar üçin “Umumy Biologiýa” dersi boýunça okuw kitaby
13
61
gunesh_
18.09.2024 20:41
Bir rowaýat diňledim,
Atam aýtdy arada,
Musa pygamber bilen,
Burkut baba barada.
Jebrudyň äleminde,
Söz gudratyn gözleseň,
Musa Kelamulladyr,
Bir hak bilen sözleşen.
Ýagyş-ýagmyryň piri
Burkut baba bolupdyr.
Emrinden baran ýagyp,
Ýerler taba gelipdir.
Akabanyň ugrunda,
Burkut öýün guranmyş,
Bu ýagdaýy geň görüp,
Musa sowal berenmiş.
"Il ýygnanýar ýanyňa,
Nirä göçüp gelipsiň?
Howply ýerde öý tutup,
Ters görelde bolupsyň"
Diýip, Musa pygamber,
Burkudy ýazgaranmyş.
Ol bolsa:" Akyl berme,
Geç" diýip azgaranmyş.
- Menden rugsat bolmasa,
Zemin emmez asmandan,
Bulutlary sürmesem,
Damja dammaz asmandan -
Diýip, men-menlik bilen,
Burkut baba gürlänmiş
Pygamberiň sözüne,
Asla bitwa bermänmiş.
Taňry bilen sözleşip,
Tur dagynyň başynda,
Musa Burkut barada,
Aýdan gepiň başynda.
"Ýurt tutdy Burkut piriň,
Suw akarly dereden"-
Diýende Musa kelam,
Ýylgyranmyş ýaradan.
Biribaryň ýanyndan
Dolananda pygamber,
Burkut piriň öýüne
Sil gelen lemmer-lemmer.
Akypdyr öw-öwzary,
Ýorgan-düşegi, dony.
Burkut baba çekenmiş,
Men-menlikden zyýany.
Musa soran şol pursat:
"Ohow, ýagyşyň piri,
Gök asmanda bulut ýok,
Nireden geldi sili?"
Burkut şeýle diýenmiş:
"Goragörsün beladan,
Gökden bulut ýagmady,
Buýruk ýagdy Alladan".
Awtor näbelli
15
291
Tayler
18.09.2024 18:46
1. Angliýa gezelenje giden Ependi bir iňlisden adyny soraýar:
- Adyň nâme?
- Bill!
- Bilsen senden sorajakmaý.
2. Oglan gyza sms ýazýar:
- Şalam!
- Nâme üçin Şalam diýip ýazýaň?
-Agzymda nas bar!
3.Gyzlar öýde asgyranda:
- Hapşuuuu ....
Daşarda asgyranda:
-Ptsii...
4. iPhone 15 pro alan maşgalada:
- Kaka bu gün 2 anakom iýelimi?
- Samsykmy sen, ertir nâme aç oturjakmy!
5. İnternetde bir naharyň reseptini gördüm. Bişirjekdim welin, öýde nahara gerek diňe gazan bar eken
6. - Ezizim, meni ilkinji gezek gören günüň ýadyňdamy?
- Hawa, elbetde, güneşli howaly gündi, başyma beýle betbagtçylygyň geljegine garaşamokdym!
7. - Dost mende âhli zadym bardy. Pul, iki gatly öýüm, maşynym, owadan söýgülim. İndi bularyň bary elden gitdi.
- Nâme boldy beýle?
- Öýdâkim bildi!....
8. Gyzlarda dyrnak bilen kirpik bolmadyk bolsa, gaty köp gyz işsiz galjak eken :))
9. Gyzlaryň düşünjesi:
- Familiýam Instagrama ýazarlyk derejede owadan bolmasa, otçestwamy ýazaryn.....
10. İýeniň bo:r kalbasa,
Sogan hem goşaý bolmasa,
Şular ýalydyr günümiz
Öýde aýal bolmasa.
11. Söýgülim:
- Merdan ýatyrsyňmy?
- Ýok, ýatamok!
- Gözüň nâme üçin ýumulgy onda?
- Zrenýamy tygşytlaýan!
23
188
