basladykmy
10.04.2025 08:46
Hekaýa
Weli Watan öňündäki gulluk borjuny tamamlap geleninden soňra, paýtagtymyz Aşgabat şäherine gurluşyk ugrundan işlemäge gitdi. Bu ýerde işe başlansoň, iki ýylyň dowamynda has özgerip, görki barha gözelleşen paýtagtymyzyň gözel ymaratlaryny synlap ýörşüne günüň öýle bolanyny-da duýman galdy. Bazara baryp iýer-içer ýaly zatlary alyşdyrdy. Ol haçanda alma aljak bolup baranda satyjy zatlaryny ýygnaşdyryp gaýtjak bolup durdy. Weli alma almakçydygyny aýdanda bary-ýogy bir kilograma golaý alma galandygyny aýdyp, satyjy almany çekip bereninden, owadandan uzyn boýly gyz salam berip, bularyň ýanyna geldi.
– Wiý, gelneje almaňyz gutaraýdymy? Menem bir kilo alaýjakdym. Bilýäňizmi gelneje, men almany hemişe sizden alýaryn. Ozalky alan almalarym hem örän süýji eken – diýdi. Oglan gyza seretdi. Görmegeý gyz oglany ýüpsüzje daňdy oturyberdi. Gözlerine gözi düşende aljyrady. Näme etjegini bilmäni ýaýdandy. Soňra:
Şulary alaýyň – diýdi. Gyzyň boýun gaçyranyna garamazdan, almaly torbany gyzyň eline tutdurdy. Ilkinji tanyşlyk şundan başlandy. Ýaşlar assa ýöräp bazardan çykdylar. Gyz özüniň ýokary okuw jaýynda okaýandygyny, geljekde lukman bolmalydygy barada gürrüň berdi.
Ertesi güni säher bilen işe gelen Weliniň akyl-huşy Güljemalda galdy. Çaltrak işlerini birýüzli edäýesi gelýärdi. Oňa-da takady ýetmedik ýigit işindenem rugsat alyp, Güljemalyň okaýan ýerine tarap ýola düşdi.
Ynha-da, topar-topar bolup talyp gyzlardyr, ýigitler geçip ugradylar. Aşyk ýigidiň okuw jaýynyň gapysyndan çogup çykýan gyzlaryň içinden Güljemala gözi düşmedi. Weli lapykeç halda yzyna dolanmaly boldy. Agşamara ýene-de şol ýere gelip, golaýrakdaky oturgyçlaryň birinde oturyp, öz ýanyndan: “Ýa-da ýalan sözläýdimikä?”. Ýok ol gözlerde ýasamalyg-a görünmedi. Allajanlarym, indi men ony nireden gözlesemkäm? El telefonunyň belgisinem-ä almandyryn” diýip öz-özüne jogapsyz soraglary ýagdyryp başlady. Şeýdip, pikir derýasyna gark bolup oturşyna: “ Aý, oglan, kime garaşýarsyňyz?” diýlen sowala tisginip gitdi. Aljyrap: “Siz näme işleýärsiňiz?” diýip sowala sowal bilen ýerliksiz jogap gaýtardy. Ýigidiň başagaýlap durşuna hezil edip gülen gyz:Ýeri, ýigit, köp garaşdyraýdymmy? – diýip, Weliniň ýanyndaky oturgyçda oturdy. Gürrüňleri alşan oglan bilen gyz wagt birçene barýança oturdylar.
…. Aýlar ýyllara seplenip, Güljemalyň talyplyk döwri yzda galdy. Söýgülisiniň okuwyny gutarýanyna begense-de, öz ýanyndan daşlaşjagyna gynanýan Weliniň işden eli sowaşyp, göýä Güljemaldan ömürlik aýra düşýän ýalydy. Şol günleriň birinde ýigit iş ýerinde merdiwandan ýykylyp, hassahana düşdi. Soňra-da ýedi aý düşekde ýatan Weliniň öňki şadyýanlygyndanam nam-nyşan galmady, ýüzi-gözi solupdy.
Näçeler jaň etse-de, hiç hili jogap tapmaýan Güljemal oda-köze düşýärdi. Baryp Weliniň halyndan habar alasy gelýärdi. “Weli meni taşlamaz, näme-de bolsa, başga bir mesele ýüze çykandyr. Men nähili habarlaşsamkam, saglyk bolawersin” diýip, tükeniksiz alada galypdy. Uzak ýoly söküp gitmäge-de işleýän ýerinden mümkinçilik berilmeýärdi. Şeýle-de ol ejesine nädip aýtjagynam bilmän kösenýärdi. Gaýgy-gussa welin gysyp-gowrup barýardy.
Işe gitmek üçin säher bilen turan gyz daşky gözelligi synlamak üçin penjireden seredende onuň gözleri özüne zor salyp keýtikläp ýöräp gelýän ýigide düşdi. “Bu – Weli. Hut şonuň özi!” diýen gyz begenjinden ylgap daş çykdy. Ýigidem muňa pete-pet geldi. Weli horlanypdy, gözleri içine çöküp gidipdi. Uzak wagtlap görüşmedik, seslerini eşitmedik ýaşlar gözlerini biri-birlerinden aýyrman sessizje gepleşdiler. Ýigit özüniň başdan geçiren günleri barada gürrüň berdi. Ol otly bilen oba barýandygyny, onuň bilen hoşlaşmak üçin gelendigi barada aýtdy hem-de “Bagtyň açyk bolsun, Güljemal” diýdi. Beýle söze garaşmadyk gyz ör gökden geldi. Soňra gyz ähli zada düşündi we “Ilkinji söýgi ýürekden çykýan däldir. Men seni söýýärin. Tä ömrümiň ahyryna çenli hem söýerin. Biz bileje durmuş gurup, ähli maksatlarymyza ýeteris” diýende, gyzyň gözlerinden iki düwme ýaş togalanyp gaýtdy.
….Şatlyk-şowhun bilen barýan gelnalyjy wepalylygyň nusgasy ýaly bolup barýardy. Bezelen ulagda oturan bagtyýar ýaşlar, ýagny Weli bilen Güljemal bagta sary ganat ýaýyp uçup barýan ýalydylar.
2
66
awadan
10.04.2025 08:41
Şahyjahan / hekaýa 3-nji bölüm
Men içimdäkini daşyma çykardym.
—Bolmasa men size ýol kireý beräýeýin? Bir şäherde ýaşaýan ekenik, haçan gowşuranyňyzda name. Adamçylykda bolýan zatdyr…
Gelii gyssandy.
—Ýok, ýok. Men sizden pul alybilmen. Taňryýalkasyn. Onsuzam az kömek etmediňiz.
Gelin şeý diýdi-de, maşyndan çykdy. Çagalarynam çykardy. Menem çykdym.
Hiç bolman prowodnikleriň biri bilen gurleşip bir bereýin, bular üçin, diýip oýlandym-da, yzlary bilen zala girdim. Haýsy tarapa gitjekdiklerini soradym. Gatnawyň düzgün-tertibi ýazylan tagta seretdim. Olaryň münmeli otlusynyň ýene-de iki sagatdan ugrajakdygyny anykladym. Otlynyň gelmeli wagty golaýlaberendenem, prowodnikler bilen gürleşmekligem goýbolsun etdim-de, häliden bäri ýanyma gelip-gidip: «Jan dogan, sen bir beýdip durmasana, gaýtsana» diýip zowzuldap ýören gelniň çurt-kesik garşylyk görkezmesine garaman, bilet alyp bermek üçin kassanyň agzyna bardym. Nobata durdum. Gezegim ýetiberendenem, gelin ýuwaşlyk bilen ýanyma geldi-de, garamyk deý gözlerini balkyldadyp:
—Bilet alybam oturmaň, jan dogan, biz hiç ýerigem gitmeli däl— diýdi. Meniň uçursyz geň galandygymy aňyp, özi hakda ýalňyş pikir edeýmezligim üçin, gözlerine ýaş aýlap, şeý diýdi: — Aýtmalam däl welin, halys dogan ýaly direnip duraňyzsoň aýdaýaýyn, adamym bilen tersleşdim. Pyçak alyp kowalady. Çagalarymy alyp zordan gaçdym. Hemişe şeýle-de däl welin, içip gelse şeýle-dä.
Gelin dodagyny dişläp aşak bakdy. — Iküç sany dostsuraşyp ýören pulmesi ýoldaşlary bar. Pälleri bozuk. Niýetleri başa barmansoň her hili gep-gürrüňler bilen ärimiň ýüregini çişirýärler. Menem aýdýan, getirme şolary öýe, şolar saňa dost däl diýýän. O bolsa tersine tutýa. Gelmesin diýýäň welin, şolar bilen bir nemäň bardyr seň diýýä. Goňşy-golamlarymyza çenli bizar boldy gykylyk-galmagalymyzdan. — Gelin elini serip duran oguljygyny goltugyna aldy. Dyzyna ýaplanyp duran gyzjagazynyň başyny sypalady. — Şäheriň ilersinde daýzamlar bar. Hemişe şular ýaly-da şolaňka barýadym. Bu gun olarda-da adam ýok ekeni barsam. Tanyş-bilişleriňkä barmaga bolsa çekinýän bu ýagdaýda. Hiç kime syr bildirmejek bolýan. — Gelin köwşüniň ökjesi bilen wokzalyň mermer duşegine «tyrk-tyrk» etdirdi. — Elewräp ýörşume kelläme gelen şü boldy. Şu ýerde iküç sagat gaýrat etsek daňam atar. Oňa çenli o-da açylar. Açylyşy ýaly gözläbem ugrar-la, işigaýdan. — Ol meniň ýüzüme naýynjar seretdi. — Siz indi gaýdyberiň, dogan. Aldady diýmäň. Nädeýin. Başga alajym galmady.
-Bolmasa başga barjak ýeriňiz bar bolsa eltip gaýdaýaýyn. Bu ýerde beýdip otursaňyzam-a bir hili.
Gelin dodagyny dişläp aşak bakdy. Pylan ýere eltäýiň diýibilmedi. Oňa çenli çagalaryň biri «suw» diýse, beýlekisi «nan iýjek» diýşip, myňňyldamaga başladylar. Men bufete ylgadym. Bireýýäm ýapylypdyr. Restoranyň bolsa gapysyndanam garar ýaly däl.
Soňabaka adam köplüginden ýaňa oturara-da ýer tapylmady.
Gelniň baş depäp garşylyk görkezmegine bakman ahyry olary özümiň bir otaglyja külbäme alyp gaýtdym.
…Gelin boş jaýyň bosagasyndan ätländen ýüzüni ak-tam edip gaýra tesdi.
-Hi-i-ih!.. Öýüňizde hiç kim ýokmudy? Hany aýalyňyz? Çagalaryňyz nirede?
Men ýüzümi iki ýana sypajaklatdym.
— Aý… olar üç-dört günlükde oba gidipdiler-de…
Gelin gözlerini tegeledi.
-Onda aýtmaly ekeniňiz-dä, ýaňy. Beýtmeli däl ekeniňiz-dä.
-Wah, gelmelidiler-dä şu gün.
Meniň uly unjä gidendigimi duýup gelin az-kem köşeşdi.
—Ýa bilet dagy alybilmedilermikä? — Ol böwrüni diňledi. Çykyp gidiberjeginem, töre ätjeginem bilmän durşuna duşaly bäri ilkinji gezek ýüzüme ätiýaçly garady.
—Büý-ä gelşiksiz boldy, jan dogan…
—Bolmasa, men oglanlaryň biriniňkä gidäýerin. Ertir irden çykanyňyzda arkaýyn gapyny çekip gidiberiň, özi gulplanar.
—Ol-a hasam bir hili bor. — Gelniň meňzi agaryp gitdi. — Men size göwnügaralyk edemog-a… Ýöne… iliň gepinden çekinýän.
—Kimiň näme işi bar, meň öýüme kimiň gelip, kimiň gideni bilen. Belki, sen meň doganymsyň, belki, garyndaşymsyň…
Gelniň ýüzi ýagtylyp gitdi.
—Ýok, garyndaşyň däl, doganyň!.. Men senin doganyň!.. Doganjygyň.! Sen meniň doganjygym!.
Dowamy bar ☘️
14
137
awadan
09.04.2025 23:55
Şahyjahan / hekaýa 2-nji bölüm
Şäheriň ortarasyna golaýlaberenimde mähellesi azalan, çola köçäniň gyrasy bilen iki çagasynyň elinden tutup ylgaşlap gelýän ýaş gelne gözüm düşdi.
Ýaz aýy hem bolsa, bu ezber ýagyşda olaryn eşikleriniň beýle ýukadygy meni geň galdyrdy. Gelin käte aýak çekýärdi, bir zatlar diýip siltenýärdi we çagalarynyň elinden tutup silkeleýärdi. Käte bolsa olary gezek-gezegine goltugyna alýardy, oturyp bagryna basýardy. Aýasyny kelleleriniň üstüne goýup, ýagyşdan penalaýardy. Kimdendir birinden haraý gözleýän ýaly töweregine garanjaklaýardy. Her bir geçen maşynyň çyrasyna tarap ýapyrylyp-ýapyrylyp seredýärdi.
Onuň ysgynsyzlyk bilen elini galdyranyny görüp, maşynyň tizligini ýuwaşatdym. Azajyk geçibem saklandym. Ekiz owlakly jeren ýaly ylgaşlap gelen gelin maşynyň deňine ýetip kürtdürdi.
Wah, bulam taksi däl ekeni…— diýip, yza serpildi. Eýýämhaçan maşyna münmek üçin gapyny dyrçanaklap ugran çagalarynyň gollaryny gabsadan dartyp aldy. Meniň maşynymyň üstaşyry boýnuny süýndüre-süýndüre ýoluň eýlesine-beýlesine seretdi. Başga-da bir gelýän-gidýän maşyn görunmänsoň, yzky gapyny zarp bilen açdy-da, howlukmaçlyk bilen:
—Bizi wagzala taşlap bilmezmisiňiz, jan dogan?.. — diýdi. — Taksam duranok. Çagalaram gorkjak bolýalar.
— Taşlaýaryn, näme taşlaman, münüň — diýdim. Münýänçäler assyrynlyk bilen syn etdim.
Çagalarynyň ulujasy-ha gyz. Bolaýsa bäş-alty ýaşlarynda. Beýlekisi oglan. Ýöne gyzjagaza görä has ýaş. Ýaňy aýak bitenje diýilýäni.
Gelniň boýy ortamyýanarak. Käte bir asmanyň ýüzüni ýalap gidýän ýyldyrymyň ýagtysyna ýüzüniň akmapraçdygyny aňmak bolýar. Şol aralykda ýalpyldap gidýän ýaňaklary, onuň öl suw bolan eşikleriniň astyndaky beýigi-pesi mese-mälim bolup görünýän endamynyň tep-terjedigini mälim edýär. Alagaraňky hem bolsa men onuň dodaklarynyň ýukadygyny, ýüzüniň inçeräk, burnunyň gönümeldigini, galam degmedigem bolsa gaşlarynyň edil, el bilen çyzylan ýaly nepisdigini, göwsüniň ýaýbaň, babyr bilek, ner but gelindigini aňdym. Gözellik hudaýynyň nazar salan bendesidigine garamazdan, öz öýüniň keşigi bilen başagaý bolup ýören öýdeçi naçardygy bolsa onuň üpül-süpül geýnişindenem bildirip durdy.
Wokzala taşla diýse-de, nämüçindir elinde goş-golam görnenok.
Maşynyň içine girip ýerleşenlerinden soň, men çat manlaýymdaky aýna bakyp, yzky oturgyçdaky üç sany suduryň ortakysyna ýüzlendim.
— Demirýol wagzalynadyr-la?..
— Hä? Wiý, howwa, demirýol, demirýol…
Ýaman zady göwnüňe getirmek gowam däl welin, boluşlaryndan çen tutup, obalaryndan bir sowuk habar gelendir-de, bu-da gyr-gyssag ýetişjek bolup barýandyr, adamsam öýde ýokdur… diýen netijä geldim. Ýöne soramaga çekindim. Bir soran zadym şu boldy.
— Ýaman giçläpsiňiz-le?..
— Aý, howwa, şeýle boldy-da, nätjek-dä…
— Eýgilikmi özi?
Howwa, howwa, eýgilik. Gowulyk.
Şondan artyk zat soramanymy kem görmeýändigini aňlatmak üçin bolsa gerek, gelin maňa kän bir ünsem bermän çagalary bilen boluberdi.
Wokzala baryp duranymyzdanam yzky gapynyň wagty bilen açylmaýandygyny geňläp, ýene-de aýna seretdim. O ýerini, bu ýerini sermeläp, çagalarynyň gulagyna bir zatlar diýip pyşyrdap oturan gelin birdenkä maňa tarap egildi-de, kynlyk bilen:
— Jan dogan, gyssagara kör-köpüksiz gaýdyberipdiris… — diýdi.
Men güldüm. Dilime gelenem şu boldy.
— Puluňyz bolanda-da men-ä pul alman welin, ýöne otla nädip münjek?..
Gelin esli mahal sesini çykarman oturdy. Böwrüni diňledi. Ýuwaşja, özem diýseň näumytlyk bilen: —Belki, özüňiz ýaly hudaýlykla bende duşaýady-da — diýdi-de, maşyna münenlerine monça bolşup, gaz balalary deý garkyldaşyp oturan çagajyklaryny gyssady. — Goýuň sesiňizi. Duşüň basymrak. Boluň, boluň…
Dowamy bar ☘️
8
57
awadan
09.04.2025 18:47
Şahyjahan / hekaýa 1-nji bölüm
Gijäniň bir wagtyna çenli ussahanadan çykman işläýmek endigim bar. Iş gyssag bolsa ýa halys gümralyk bassa, ýatymlyk galaýdygymam ýok dal. Daş-töweregiň umsümlik. Gündizki goh-galmagaldan nam-nyşan ýok. Goňşy ussahanalardaky uzynly gününi içip geçiren ýoldaşlaryň in soňkusam yraň-daraň öýüne gaýdar. Gapyňdan geçip barşyna, beýdip, gije-gündiz işlän bolup seniňem gala almajakdygyň barada «wazzyk-wuzzuk» söz sözlär. Giň howlynyň bary-ýogy ýigrimi-otuz ädimlikdäki derwezesine ýetýänçä ýarym sagat dagy eglener. Her ädimde durup çilim otlar. Bir gezek sorup-sormanka-da elinden gaçyrar. Öçürer. Seň gapyňa tarap ýüzüni küsserdip durşuna: «Eý-eý, oduň ýokmy-e-eý?» diýip gygyrar. Dik duran ýerinden balagynyň gonjuna syçradyp buşugar. Iliklerini ildiribilmänem ep-esli güýmener. Çermegini çeker. Öwran-öwranam düş-düşüň kerebinden goranýan ýaly, aýasyny ýüzünden ýöredip goýberer. Henizem seniň ot eltip bereriňden tamakin bolup durşuna ellerini kelemenledip: «E-eý enteg-ä elime burnum bildirýär-eý» diýip hikir-hikir eder. Sebäbi şolaryň öz «iş tejribelerine» görä, şeýdeniňde ýüzüň ustünde burnuň bardygy aýaňa bildirse, entek serhoş bolmadygyňmyşyn. Entek-entekler içibermelimişin. Bildirmese welin, ýetjek derejäňe ýetdigiňmişin. Gös-göni öýüňe gaýdybermelimişin. Şonuň uçinem, olar öz aralarynda degşip, köp içýänlere: «buruny», onçakly köp içmeýänlere bolsa «biburun» diýip lakam dakýar. Bu-da bir olaryň öz neşejikleri.
Ine, onsoň şol, in soňky «burunydan» dynybilseň bolany. Şondan soň imisalalyk bolýar. Çekip duran suratyň bilen ýüzbe-ýüz durup pikir ýüwürtmäge, doly manysynda işlemäge mümkinçilik döreýär.
Men bu ýagdaýa werdiş bolan adam. Bir gün däl, bir hepde ýa bir ýyl däl, elmydama şeýle. Dogrusyny aýtsam, başgaça işlemek mümkinem däl. Gündizlerine dagy eli boş pyýadalaryň ellerine bir çüýşe arak alyp ýörite oturmaga geläýdiklerem ýok däl, «Bir gowuja zat duşdy welin, açaryňy bersene» diýip, boýnuny burup oturanam bar. Her kim öz «işiniň» bitenini bilýändir. Aty çykan ýaly ýyrş-ýyrş edip oturyşyna dişiniň suwuny çekip gaýtam, ýene-de şol diýenini gaýtalap oturandyr. Ahyram öýkeläp gider. Seniň bolsa hem wagtyň köýer, hem zehiniň. Işläb-ä däl, arkaýyn oturyp ýa ýatyp dynjyňam alyp bilmersiň.
Şonuň üçinem, iň gowusy, gijräge çenli galyp işlemek.
Şol günem men işden giç çykdym. Gapynyň agzynda duran maşynymy otladym. Birdenem sowujak ýel öwüsdi-de, gök gürläp, ýagyş ýagmaga başlady. Gel-aý, şu ýerde ýatybereýinem bir diýdim-de, ýene-de niýet edenimden soň yza dönmäni kyn görup ýola düşdüm.
Men şäheriň günorta çetindäki, täze raýonlaryn birine gitmelidim. Ussahanam bolsa şäheriň demirgazyk tarapynda. Şonuň üçinem, şäheri başdan-aýak kesip geçmelidim. Ýagyş gitdigiçe güýjäp başlady. Ýöremek kynlaşdy. Asmandan zemine tarap gyýaklap inýän iri-iri damjalary baharyň porhan ýeli ýanbaşyna dolap alyp ýaňadandan dikbaşşak inderýän pursatlary on ädim öňüňdäkinem saýgaryp bolanok. Maşynyň depesine, kapotyň üstüne palçyldap düşýän dola pisint çabgalar gulagyň agzynda edil, nagra kakýan ýaly güňleç, dygysyz tabyrdy turzup, bir hili kalbyňa wehim salýar. Sürüjilik ukybyňy azaldýar. Aljyradýar. Bir gyra sowulaga-da ýagyş diňýänçä garaşaýasyň gelýär. O zatlaryň üstesine birdenem, ýeri-gögi lerzana getirip gök güburdeýär-de, ýiti, sowuk ýyldyrymyň şöhlesi maňlaýyňy dilip, beýniň daşyndaky çig hamy serpip-serpip goýberýär. Edil depäňden düýrme gylyç inen ýaly yzasy ýüregiňi syhap-syhap gidýär.
Dowamy bar ☘️
10
130
Tayler
09.04.2025 13:14
DURGUNLYK
Şu gün dörüp gördüm gündeligimi,
Dolup dur her wagt ýazan zadymdan.
Her goşgyň başynda seniň adyň bar,
Her goşgy gutarýar seniň adyňdan
Gazet sahypasy — goşguly keşbiň,
Sen hakynda ýazdym aýdymlarymy.
Ýa-da men şol ýerde ýalňyşdymmykam,
(Ýürek syry ile aýdylmalymy?!)
Güleniňde sesiň siňdi setirme,
Aglaňda gözýaşyň şygryma gaçdy.
Birdan yşk ýolunda daşa büdürän,
Ylham atym ýol ýitirdi, azaşdy.
Sämän seri terk edipdir pikirler,
Duýgular gursakda galdylar ýetim.
Harpma-harp, sözme-söz, setirme-setir,
Men goşgy däl seni ýazdym ahbetin.
Ilmyrat Babaýew
7
97
