Mowzuklar shemshat » Öwrenmeli App

24.02.2025 01:59

Ýoltorba sygmadyk zatlar...

Näme zatlar ýerleşmedi diýýäňmi,

Ýere agram berip duran torbama.

Ýerleşen zatlaram eslije bar-la,

Bir gün gerek ony tutuş dörmäne.

Ýerleşmedi iki jübüt bagymyz,

Säher saýran serçejigem salmadym.

Öýde geçen süýji-süýji günleri

Ýoltorbama ýerleşdirip bilmedim.

Bassyrmanyň aşagynda ýer eden

Gumrujygam hut bir gyra süýşürdim.

Ýerleşmänsoň kakamjanyň didary,

Men oň keşbin didelemde ýygşyrdym.

Aýak seslerinem salasym geldi

Öýlänara işden gelýän agamyň.

Başarsam salardym gülkülerinem,

Gerek bolsa goýup goşlaň galanyn.

Gyş üçin zat gaplap ýören ejemjan,

Gyzgyn ýürek gurban bolsun goý, saňa.

Ýoltorbama salyp giderim ýaly,

Şu günleň birinem gaplap goýsana.

Şu zatlary ýany bilen almasa,

Alyslarda kemine kalp hor bolar.

Ýöne bulaň baryn ýerleşdirerden

Birazajyk kiçi bolýar torbalar.

Şonuň üçin öýden alysda wagtyň

Ýürek sähel kynçylyga arýandyr.

Torbalara sygmaýan zat gaty kän,

Şonuň üçin öýden gaýdaňda hökman

bir zatlar galýandyr.

Awtor: Sähra Seýitmämmedowa

52

08.11.2024 15:41

Ýaşlygymyz ýitirenok hiç zady
Biz özümiz ýitirýäris ýaşlygy
G.Ezizow

34

05.08.2024 00:57

Salam, öwrenmeli agzalary!

Aranyzda okuwa tabşyranlaryñyz barmy??🧑‍🎓

Kim haýsy okuwa tabşyrdy??🏢🌁

Talyplyga dalaşgärleriñ hemmesiniñ talyp bolmagyny dileýärin!🤲

160

04.05.2024 20:06

Lebabymyň tarypy
Amyderýaň suwy läbik bolsa-da
Kalbymyza päklik berdi içeňde
Güýç berdi ol bu göreşli durmuşyň
Belent-pesli ýollaryndan geçende

Mawy güllerini açan buýanlar
Görseň maýyl eýlär kiçi-ulyny
Bu gözellik dälmi çyn şahyr eýlän
Şygryýet ussady Halyl Kulyny

Hojambaz, Halaçda igde güllände
Waspyny ýazdyrdy Berdinazara
Garabek-Lammada Seýdiň owazy
Ýetdi çöl üstünden Bahry-Hazara

Ýatyr Alamberdar, Astanababa
Ol gadymy diýarymyz Kerkide
Mukrym, Köýtendagym, gözel Magdanlym
Tüýs behişdi mekanlardyr belki-de

Gadymy Amulym - Türkmenabadym
Boynuzyn, Dostlugym, Döwletlim bardyr
Gülabym ýetişýär Tellymerjende
Repetekde sähra gülli-gülzardyr

Miweli baglary güller açanda
Waspyna söz gerek Saýat, Sakaryň
Çärjew, Dänew, Farap, Seýdi, Gazojak
Dargan deý ülkeler nirden taparyn

Amyderýañ suwy läbik bolsa-da
Topragmyzyň damarynyň ganydyr
"Leb"-manysy-"süýji", "ap"- manysy-suw
Lebabymyz janlarmyzyň janydyr
Ş.Maşaripow

51

09.04.2024 22:33

Dünýäde iň jenaýatçylykly ýurt Nikaragua. Her ýyl 100,000 ilata 30 adam öldürilýär. Ýewropa ýurtlarynyň arasynda iň parahatçylykly Ispaniýa bolup, bu ýerde her million adama bir adam öldürilýär (1975-nji ýyldaky maglumatlar). Kaşmiriň gapdalyndaky kiçijik Hunza ştatynda soňky 75 ýylda diňe bir adam öldürildi.

95

17.03.2024 19:56

Eneler jomartdyr, giňdir eneler,
Olar kyn pursatyň kömege geler.
Ömürboýy oňa beren jebriňi
Ahyr bir söz üçin bagyşlap biler.

Bagyşlar-da, baky ýumar gözüni.
Agaç ata müner, zemine gider.
Diňe özi gitmez, beren jebriňi,
Sütemiňi ýany bilen äkider.

Sen onsoň aglarsyň. Tutarsyň içiň,
Emma seň gözleriň şol bagta zardyr..
Ene soňky demde günäňi öter,
Ýöne oň ötdügi saňa jezadyr.

Gurbannazar Ezizow

27

07.01.2024 20:11

Ýazgül Şamyradowa: ilkinji türkmen zenan kinorežissýory

Ol kinorežissýor bolan ilkinji türkmen zenanydy. “Internetden köp zat tapmak bolýar” diýseler-de, onda Ýazgül Şamyradowa barada bir-iki oýnam setir bar.

Eýsem-de bolsa, belli kinorežissýor Mark Donskoý bilen baglanyşykly habarlarda biraz köpräk maglumatyň bardygy bizi begendirdi: “Ilkinji türkmen zenan kinorežissýory. Filmlere türkmen dilinde ses beriş režissýory bolup işledi. “Çapaýew”, “Lenin 1918-nji ýylda”, “Borsk asmanynyň bulutlary”, “Oktýabr günlerinde”, “Şeýle ýigit bar”, “Göterilen tarp”, “Olar diňe ýüzünden bilnerdi”, “Men Moskwany gezýärin” kinofilmleri şolaryň käbiridir. “Polat nädip taplandy” filminde režissýor M. Donskoýyň kömekçisi bolupdy (1942 ý.).

Gynansak-da, Ýazgül Şamyradowany häzir juda az adam bilýän ekeni. Suratyny-da tapmak hylalla boldy. Ol kino sungatyny öwreniji, Türkmenistanyň medeniýetde at gazanan işgäri Gapbar Ballyýewiç Hümmedowyň öýünde bir saý-sebäp bilen saklanyp galypdyr.

Ýazgülüň ata-enesi sada oba adamlary ekeni, olar ýanwar aýynda doglan gyzlaryna Ýazgül diýip at dakanlarynda, munuň köp babatda onuň geljekki ykbalyny kesgitlejekdigi barada gümanam eden däl bolsa gerek. Güneş sary boý atýan nowruzgül ýaly, ol täze bilimlere höwesekdi, döredijilikli oýlnaýardy.

Baýramaly etrabynyň “Ýalkym” obasynda ýaşaýan Şamyradowlaryň köp çagaly maşgalasynyň başyna düşen kynçylyklar alty ýaşly Ýazgüljigi internata bermäge mejbur edýär. Eýýäm şol döwürde gyzjagaz deň-duşlaryndan bilime üýtgeşik höwesi bilen tapawutlanýardy. Mugallymlar we terbiýeçiler bilen gürrüňdeşlikde ol özi üçin soraga ýer goýanokdy, hemme zadyň teýine ýetjek bolardy.

Okuwa, täzäni öwrenmäge bolan höwes Ýazgüli 14 ýaşynda Çärjewiň mugallymçylyk mekdebine alyp barýar. Emma eline alan mugallymçylyk kärinden kanagat tapmadyk Ýazgül “Lenin ýoly” gazetinde edebi işgär bolup işläp ugraýar. Eýse, öwrenmek, bilmek, gatnaşyk etmek, özüň üçin täze, heniz öwrenilmedik zady açmak žurnalistiň ykbalyna ýazylman, kimiňkä ýazylsyn!

Soňra durmuşa çykyp, Aşgabada gelenden soň, Ýazgül respublikanyň “Ýaş kommunist” ýaşlar gazetiniň zenanlar bölümine ýolbaşçylyk edýär.

Ýöne döredijilige, bilime we täzelige höwesi ony has uzaga alyp gidýär. Žurnalistlik we redaktorlyk tejribesinden geregini edinen Ýazgül 1939-njy ýylda kino sungatynyň syrly dünýäsi bilen tanyşýar, bu-da onuň geljekki 40 ýyllyk ykbalyna öwrülýär. Ýazgül Şamyradowa “Türkmenfilm” kinostudiýasynda hut şonça wagt zähmet çekipdi.

Ýazgül Şamyradowanyň kinostudiýa gelmegi adam bilen hünäriň bir-birini jüp sataşýan pursadydyr. Otuzynjy ýyllaryň ahyrynda kino sungatynda sesli filmler surat düşürilip ugraýar. Filmleriň gahrymanlaryny türkmen dilinde gürletmek zerurlygy ýüze çykýar.

Ykbal Ýazgülüň zähmetsöýerligine, zehinine we täzelige höwesine artygy bilen baha berýär. Oňa türkmen kinematografynyň başlangyjynda durmak miýesser edýär. Ol Nikolaý Tihonowyň “Ýedi ýürek”, Aleksandr Makowskiniň “Umbar”, Ýewgeniý Iwanow-Barkowyň “Dursun” ýaly milli kinofilmler ýaňy peýda bolup başlan döwründe bu käre gelipdi.

Takmynan şu döwürde-de daşary ýurt we sowet filmlerine türkmen dilinde ses bermek zerurlygy ýüze çykýar. Munuň üçin Ýazgül Şamyradowadan mynasyp adam tapmak mümkinem däldi. Şeýdibem, onuň uzak ýyllara çeken kinematografçylyk ýoly başlanýar.

Ýazgül terjimeçiler topary bilen özi üçin täze ugra – filmlere ses bermek işine başbitin berilýär. Elbetde, ilkibaşda ýalňyşlyklaram bolýar, nogsanlyklar-da. Aýratynam, hroniki-dokumental filmleriň üstünde işlenende, has kyn düşýärdi: ol ýyllarda islendik ýalňyş başyňa ýetip biljekdi.

Ses bermekdäki kynçylyklary diňe bu ugurda işleýänler bilýändir. Ilki filmiň edebi terjimesini etmeli, soň teksti tertipleýji jümleleriň uzynlygynyň asyl dildäkä laýyk gelmegi üçin, ony işläp düzedýär. Mundan soň esasy rollara ses berjek aktýorlar saýlanyp, olaryň sesleri ýazylýar. Diňe şundan soň režissýor işe girişýär (fon sesi, dürli goşmaça sesler we ş.m.). Bu iş dirižýoryň işine kybapdaş. Terjime edilen filmlerde ses režissýorynyň käri şu çylşyrymly işi ýola salyp, onuň dürsligine gözegçilik etmekdir.

Wagtyň geçmegi bilen, türkmen režissýorlary hem öz düşüren filmlerine ses berrmegi we olary saz bilen bezemegi diňe Ýazgüle ynanýarlar.

Ýazgülüň ussatlygy daşary ýurt filminiň ol ýa beýleki gahrymanyna ses berjek türkmen aktýoryny gylyk-häsiýeti we sesi boýunça ökdelik bilen saýlap almagy başarmagyndady. Munuň üçin ol teatrlarda goýulýan oýunlaryň birini-de sypdyrman tomaşa edýärdi. Ýazgül türkmen aktýorlarynyň köpüsiniň ýüzüni görmezden, olary sesinden tanaýardy. Tomaşaçylar daşary ýurt filmleriniň gahrymanlarynyň diliniň türkmençe seýle çeperliginiň aňyrsynda neneňsi zähmetiň ýatandygyny gümanam edenokdylar. Muny diňe Ýazgül we onuň topary bilýärdi.

Filmlere ses berýän aktýorlara has agyr düşýärdi, çünki olar Ýazgülüň ýanyna, kinostudiýa agşamky oýun tamamlanandan soň gelýärdiler, şonuň üçin-de kähalatda daň atýança işlemeli bolýardylar.

Otuzynjy ýyllaryň ahyrlarynda Ýazgül filmlere ses bermek işine Alty Garlyýewi, Bazar Amanowy, Aman Gulmämmedowy, Sona Myradowany, Nurbibi Gutlyýewany, Täçbibi Gafurowany, Nurjemal Söýünowany, Ata Durdyýewi, Oguljeren Işangulyýewany, Ýelizaweta Garaýewany, Akja Jumadurdyýewany, Myrat Berdiýewi, Enejan Orazmyradowany we beýleki aktýorlary-da çekýär. Olaryň her biri bu gün biz üçin beýik sungatdan nyşan, giden bir eýýam, ol döwürde bolsa olaryň ählisi-de kärine berlen Ýazgül Şamyradowanyň ses bermek üçin çakylygyny uly hormat we sarpa bilen kabul edýärdiler.

Terjime edilen filmlere ses bermegiň ilkinji režissýory bolan bu zenan şol bir wagtda ilkinji türkmen zenan kinorežissýory-da bolupdy. Kino önümçiliginden baş çykarmak üçin, režissýorlaryň we aktýorlaryň işiniň özboluşlylyklaryny özleşdirmelidi. Juwan Ýazgül diýseň çylşyrymly bu meseleleri çözmekde ilkinjileriň biri bolupdy.

“Onuň döredijiligine we režissýor bolup ýetişmegine Mark Donskoýyň ýanynda işlemeginiň öçmejek täsiri bolandyr” diýip, Gapbar Hümmedow gürrüň berýär. Tanymal režissýor özüniň “Polat nädip taplandy” we “Älemgoşar” filmlerini uruş ýyllarynda Aşgabatda “Türkmenfilm” kinostudiýasynda surata düşürdi. Birinji film surata düşürilende, Ýazgül Şamyradowa režissýor Mark Donskoýyň kömekçisi bolupdy.

Belli režissýor bilen işleşmegi Şamyradowa soňky işlerinde gerek boldy. Onuň gönüden-göni gatnaşmagynda meşhur filmleriň 40-dan gowragyna türkmen dilinde ses berildi.

Ýazgülüň janaýamazakly zähmetine we zehinine hökümet, şeýle hem kinematografiýa boýunça kärdeşleri tarapyndan ýokary baha berildi. Ol kinematografçylaryň Birleşigine agzalyga kabul edildi, “Türkmenistanyň sungatda at gazanan işgäri” diýen hormatly ada mynasyp boldy, “Zähmetde tapawutlanany üçin” diýen medal we Türkmenistanyň Ýokary Sowetiniň hormat hatlary bilen sylaglandy.

Üstünlikli döredijilik durmuşynyň ahyrynda Ýazgül Şamyradowa “Muňa durmuş diýerler” filminde işlemäge başlaýar, emma uzaga çeken agyr kesel zerarly oňa filmiň surata düşürilmegini tamamlamak başartmaýar.

Ýazgül Şamyradowa türkmen kinematografiýasynyň, filmlere ses bermek senetiniň gözbaşynda durupdy, birgiden şägirt ýetişdiripdi. Onuň tejribesi şu gün hem, ekranda görünmese-de, kino sungatynyň möhüm bölegi bolan ses berme kärine täze gadam basýan ýaş hünärmenlere döredijilikde goltgy berýär.

22

26.12.2023 12:32

1
Ýagyşyň ýagmagy başarşy ýaly,
Aý, Günüň dogmagy başarşy ýaly,
Derýalaň akmagy başarşy ýaly,
Ýyldyrymyň çakmagy başarşy ýaly,
Biziň hem (bolsak-da haýsy hünärde!)
Ýagmagmyz,
Akmagmyz,
Çakmagmyz gerek.
...Köçe suwlaýanlar ýuwsun köçäni
Her gün iki gezek.
Belki, üç gezek.

2
Jaý gurýan adamlar
döwletiň beren
Ähli çüýün, reňkin, hekin, sementin
Şol jaýa siňdirsin. Birje gramyn
Ne-hä artyk goýsun, ne-de kemeltsin.

3
Zat satýan adamlar
döwletiň beren
Matasyn, eşigin, çäýnek, çemçesin
Magazinde satsyn, ýaşigi bilen
Jygyllygyň, howlusyna göçmesin.
Nebis diýilýän zat çenden geçmesin,
Geçse –
ýuwutjak ol bogaz düýäni.
Men bir magaziniň müdirin bilýän,
Bogaz düýäni däl, bogaz dünýäni
Ýuwutmaga taýyn. Elleri ýetse –
Aýy hem goparyp, bazarda satjak.
Halal zähmet bilen gabarsyn gapjyk,
Halal nygmat bilen bugarsyn saçak.

4
«Žiguli»
jüýje dek kopelip barýar –
Kelpeziň ölümi, akyllyň bagty.
Sowulyň, ýene-de bir kelpez gelýär.
Işi gyssag borly saklamaň ýigdi.
Onýança maňlaýy betona degdi.
Üç çagaly maral ýas tutdy ertir...
Maşyn artdygyça – paýhas köpelsin.
Maşyn artdygyça –
Artmasyn ýetim.

5
Täze ýyl
dogulsyn müňläp ogullar,
Dogulsyn, dogulsyn,
Has köp dogulsyn.
Ýöne kiçi-girim ogullar däl-de,
Hemmesi-de goçak ogullar bolsun.
Munça goçak ogul sygarmy dünýä?
(Meger, bu arzuwym juda çökderdir)
Goç ogullar üçin ýer darlyk etmez,
Dünýä sygmaýanlar owunjaklardyr.

6
Bir zalym kesel bar.
Adyn tutmaýyn.
Ýok bolsun dünýäden şol zalym Kesel!
Ol hakda etmäýin artykmaç gürrüň –
Gürrüň etsem, müňläp ýaralar erser.
Onuň garşysyna ne tankyt gerek,
Ne-de goşgy gerek, ne-de bir gürrüň.
Diňe derman gerek. Olam tapylar –
Edil sitromon dek satylar bir gün.

7
Täze ýyl
şeýle bir lukman ýyl bolsun –
Nesilsiz ojaklar bolsun nesilli.
Önelgesiz enäň, perzentsiz ataň
Çökgün göwünlerne insin teselli.
Namut sallançaklar,
Namut gujaklar,
Tukat öýler bolsun «jagyl-da-jugul».
Enäň her dyzynda bir gyz otursyn
Ataň dyzynda-da şonçarak ogul.

8
Aýlar, ýyllar şeýdip geçişip barýar.
Ynha ýene bir ýyl gerdene mündi.
Gutardy ýene bir kalendarymyz –
Hiç mahal, hiç mahal dolanmaz indi.
Dünýäde şatlyk-da, hasrat-da ýetik.
Bir adam dogulýar, bir adam ölýär.
Ömür hem, Ölüm hem çalşykly çemçe.
Gije gelinýär-de,
Gündiz gidilýär.
Dünýä aglap inýäs.
Gidemizde-de
Ýene agy bilen ugratsyn il-gün.
(Täze ýylyň gözel bosagasynda
Neçün ölüm hakda oýlandyň, göwün!)

9
Bu gün şatlyk gerek, bu gün saz gerek.
Şowhun, gülki gerek. Ýaşasyn gülki!
Äleme ineňde adam diýen zat
Bir uly gülküden döränmiş ilki.
Mydam ganymyzda at çapsyn gülki.
Gülkä düşünýänleň artsyn hasaby.
Gülkä gülüp,
aga aglap bilmese –
Geýim dek kirlärmiş adam ynsaby.

10
Ullakan stolmy,
Kiçijik stol,
Uly stanokmy,
Kiçi stanok –
Haýsynyň, başynda zähmet çeksek-de,
Dünýäde bir postdan ýokary post ýok –
Adamkärçilikden ýokary post ýok.
Şol –
şu günüň, ertäň iň uly posty.
Kimde-kim şol posta mynasyp bolsa –
Hem özüniň
hem-de iliniň dosty.
Miras bolup geçsin nesilden nesle
Adamkärçiligmiz, ýagşy gylygmyz.
(Şu günki ýaşlygmyz bisüwit geçse –
Biweç bor ertirki ýaşulylygmyz).

11
Göründi Hil atly bäşýyllygymyz.
Gülletsin ol, has-da gülletsin ili.
Iň ýokary sorta mynasyp bolsun
Hem Harydyň
hemem Ynsabyň hili.
Ol ikisi – biri-birine bagly.
Ynsap mürrük bolsa, Harydam mürrük
Täze ýyl arzuwym: zähmet adamsy
Mürrük ynsap bilen bolmasyn şärik.

12
Bir mahalky uly batyrçylyga
Bu gün talaňçylyk diýip-de bolar.
Bir mahalky uly dogruçyllyga
Bu gün ýalançylyk diýip-de bolar.
Batyrçylyk bilen dogruçyllyga
Döwür berýär käte täze bir many.
Bu gün iň ullakan gahrymançylyk
Gorap saklamaly ynsan ynsany.

Kerim Gurbannepesow

25

24.12.2023 11:03

Hany, geçiň giň saçagyň başyna!
Bäş minut galypdyr onki bolmana.
Döz geldik biz ýyllaň tomus, gyşyna,
Sarpa goýdyk bereketli ummana.

Döz geldik tupandyr tüweleýlere,
Guran binamyza söýenýär asman.
Görenler diýerler: «Baý tüweleme!»
Haýran galar rowaýaty gahryman.

Meň, Täze ýyl, saňa kän haýyşym ýok,
Şatlyk hem bagtymyň öňküsem ýeter.
Gussa-gaýgym bolmasyn-a diýemok,
Ýöne köp bolmasyn öňküden beter.

Dostlarym ýyl-ýyldan azalyp gelýär,
Hemmäniň ýagdaýam bolmaly şeýle.
Doganymça bolsa, diýmek dostum däl,
Dogandanam eziz ýeke dost saýla.

Öz ýerinde bolsun ýagmyrdyr duman,
Öz ýerinde tomus bolsun, ýaz bolsun.
Toý gününde oturşykda oturan
Daş çykanda
Oň gybaty az bolsun.

Agşamara işden gaýdyp geliner,
Şonda öýde çäýnek-käse döwülsin.
Sögünmesin onuň üçin gelinler,
Onuň üçin çagalarmyz söýülsin.

Soňky sözüm: onki jaňyn kakanda,
Täze ýyl, ýoluňa sepilsin güller.
Men näm bolsam şo bolaýyn jahanda,
Saňa nesip etsin ajaýyp günler!

Gurbannazar Ezizow

29

19.11.2023 12:40

...Seniñ oduña🔥 indi kimler ýanar bilemok...
Emma meñ deñzimde🛥️ señ gämiñ gark boldy...😔💔

48