Tworogly Köke

250 gr mesge

250 gr ownuk tworog

300 gr un

⅓ çaý çemçesi hamyr tozy

4 nahar çemçesi şeker

Taýýarlanyşy:

1. Otag ýylylygynda ýumşadylan mesgäni we tworogy bir gaba atyp, tagta çemçe bilen garmaly. Garyndynyň üstüne un we hamyr tozuny guýup, ýumşak hamyr etmeli.

2. Hamyry eliň aýasynda togalamaly we 5-6 mm galyňlykda ýaýmaly. Ýaýylan hamyrdan bulgur bilen (8 sm) tegelejikler kesmeli. Hamyr kesilende galan bölekleri düýrlemeli we gaýtadan ulanmaly.

3. Ojagy öňünden 180°C (356°F) derejede gyzdyrmaly. Bir ýalpak tarelka şeker guýmaly we tegelejigi eliňe alyp, onuň bir tarapyny şekere batyrmaly. Tegelejigiň şekerli tarapyny içine edip, ony iki eplemeli we ýene şekere batyrmaly. Soňra ony, şekerli tarapyny içine edip, ýene eplemeli (üçburçluk şekilinde).

4. Kökeleri, arasynda 2 sm töweregi boşluk goýup, ojak kagyzy ýazylan taba düzmeli. Kökäni ojagyň ortaky gatynda goýup, ýüzi gyzarýança (35 minut) bişirmeli.

Gülşat. Aýlar. Gülhan.

Merjen. Bahar. Dünýä.

Amangözel, Mähri, Gülnäz.

Kelemiň ösdürilip ýetişdirilişi we onuñ adam saglygyna peýdaly häsiýetleri

Witaminlere baý we peýdaly häsiýetleri bilen rowaýata öwrülen gök önümleriň biri hem kelemdir. Kelemiň ak kelem, brokkoli, kohlrabi ýaly ýene-de birnäçe görnüşleri, bardyr. Açyk meýdanda kelem ösdürip ýetişdirmek, üçin oba hojalygynyň tehnologiýasyny we bu ekiniň käbir aýratynlyklaryny bilýän bolsaňyz, känbir kyn iş däldir. Irki kelemiň şitilleri giçki kelemiň şitillerinden has haýal ösýär. Kelemiň ýetişmegine Iýun aýynda 45-60 gün wagt gerek bolýar.

Kelemiň şitillerini ýyladyşhanalarda ösdürip ýetişdirmek üçin Iýmitlendiriji, gowşak we kislotaly toprak garyndysyny taýýarlamaly. Kelem tohumy ekilende 1-1,5 sm çuňluga çenli peseltmeli. Tohumlar peýda bolmanka, topragyň guramazlygyny we temperaturanyň 18-20 ° C derejesinde saklanmagyny üpjün edilmeli .Kelem şitilleri açyk meýdana ekmezden bir hepde öň açyk howa we güne öwrenişdirmeli. Munuň üçin teplisada bütin gün gapylar we penjireler açyp goýulýar. Şeýlelikde şitiller ýeterlik gün şöhlesi we emeli ýagtylyk alan ýagdaýynda güýçlenýär. Şondan soňra açyk meýdana ekip bilersiňiz.

100 g kelemde bary-ýogy 28 kkal bar.

Iň esasy zat, düzüminde uglewodlar – 4,7 g,

beloklar – 1,8 g we ýaglar – bary-ýogy 0,1 gr.

Kelemiň adam saglygyna peýdalary :

•Antidepressant hökümünde, keýpiňi gowulaşdyrýar;

•dikeldiş proseslerini işjeňleşdirýär;

•ýaralary we kesikleri bejerýär;

•B4 witamininiň sintezine gatnaşýar;

•patogen mikroorganizmleri kesgitleýär, we olary adam bedeninden aýyrýar;

Häzirki wagtda alymlar AIDS we rak keseline garşy täsirli dermanlary döretmek üçin ak kelemiň peýdaly aýratynlyklaryny işjeň öwrenmegi dowam etdirýärler.

▪︎dişleri we süňkleri güýçlendirýän altium;

▪︎ýürek myşsasynyň doly işjeňligi üçin adam bedeni üçin zerur bolan kaliý;

▪︎uglewodlary we ýaglary gaýtadan işlemekde energiýanyň bölünip çykmagy üçin nikotin kislotasy ýa-da PP jogapkärdir;

▪︎K witamini dokumalaryň täzelenmegini, gan ýygnamagyny işjeňleşdirmäge kömek edýär;

▪︎B witaminleri (B1, B2, B6) saçyň, dyrnaklaryň we deriniň saglygy we gözelligi üçin hem-de nerw ulgamynyň işini kadalaşdyrýar;

▪︎Birinji segment adam bedeninde aşakdaky oňyn häsiýetlere eýedir;

▪︎papillomatoz bilen papillomalaryň ösmegini togtatmaga ukyplydyr;

▪︎döş düwnük keseline garşy profilaktika bolan anti-estrogen täsirine eýe;

▪︎gormona bagly rak öýjükleriniň ösüşini basýar we saklaýar;

▪︎Ondan başgada Immun ulgamyny güýçlendirip, bedeniň goragyny güýçlendirýär;

▪︎Düwnük keseliniň döremek ähtimallygyny ep-esli azaldýar;

▪︎Gandaky holesteriniň konsentrasiýasyny kadalaşdyrýar;

▪︎Gan aýlanyşyny işjeňleşdirýär;

▪︎Gemoglobini ep-esli ýokarlandyryp, ganyň düzümini baýlaşdyrýar;

▪︎Bedenden artykmaç suwuklygy aýyrýar;

▪︎Süýjülige bolan zerurlygy azaldyp, 2-nji görnüşli süýji keselinde gandaky şeker derejesini kadalaşdyrýar;

▪︎Stafilokokk aureusyny we inçekesel bacillusyny ýok edýär;

▪︎Iýmit siňdiriş ulgamynyň mikroflorasyny bejerýär;

▪︎Diş we dişleriň ýagdaýyny gowulandyrýar;

Gyzykly bir aýratynlygy kelem kesilende askorbin kislotasy görnüşine – askorbine öwrülýär. Aşgazanyň kislotaly gurşawy bilen täsirleşende, glýukobrassisine we C witamine bölünýär.

Häzirki wagtda alymlar AIDS we rak keseline garşy täsirli dermanlary döretmek üçin ak kelemiň peýdaly aýratynlyklaryny işjeň ýagdaýda öwrenmegi dowam etdirýärler.

Hyýar barada gyzykly maglumatlar

Hyýar hakynda gyzykly maglumatlar gök önümler hakda has köp zat öwrenmek üçin ajaýyp mümkinçilikdir. Bu miweler dünýäniň köp ýurtlarynda gaty meşhurdyr. Ýylyň islendik wagtynda bu önümi dükanlarda tapyp bolýar.

Hy­ýar giň­den ýaý­ran gök önüm­le­riň bi­ri­dir. Go­laý­da ABŞ-nyň Me­ri­lend uni­wer­si­te­ti­niň hü­när­men­le­ri ta­ra­pyn­dan ge­çi­ri­len bar­lag­lar­da onuň bir­gi­den aý­ra­tyn hä­si­ýet­le­re eýe­di­gi bel­li bol­dy. Bi­ler­men­ler iý­mit siň­di­rişe iş­jeň gat­naş­ýan hem-de be­de­niň mad­da çal­şy­gy­na ýar­dam ber­ýän bu önü­miň gün­de­lik iý­mit sa­na­wy­na go­şul­ma­gy­ny tek­lip et­di­ler.

Şeý­le­lik­de, hor­lan­mak is­le­ýän­le­re hem hy­ýar iý­mek mas­la­hat be­ril­ýär. Şu­nuň bi­len bir­lik­de, hy­ýar ne­pe­si­ňi dur­la­ma­ga ýar­dam edip, onuň dü­zü­min­de agyz boş­lu­gyn­da­ky ýa­ra­maz ys­la­ra se­bäp bol­ýan bak­te­ri­ýa­la­ryň he­re­ke­ti­ni güýç­den ga­çyr­ýan mad­da­lar bar. Bu­lar­dan baş­ga-da hy­ýar gan­da­ky rak öý­jük­le­ri­niň iş­jeň­li­gi­ni ba­syp ýa­tyr­ýar. Şeý­le hem, ol da­mar­la­ry ho­les­te­ri­niň çö­kün­di­le­rin­den aras­sa­lap, in­su­li­niň – ga­ry­nas­ty mäz gor­mo­ny­nyň iş­läp çyk­ma­gy­na ýar­dam ber­ýär.

Şeýlelik bilen, hyýar hakynda iň gyzykly maglumatlar.

1. Hyýaryň düzüminiň 96% suwdan ybarat.

2. Hyýarlarda az mukdarda belok, ýag we uglewod bar.

3. Gyzykly bir hakykat, bu gök önümiň watany Hindistandyr.

4. Alymlar hyýar bilen gawunyň umumylyklarynyň bardygyny belleýärler.

5. Hyýar magniý we kaliý baýdyr.

6. Adamlar 6 müň ýyl ozal hyýar ösdürip ýetişdirip başladylar.

7. BAE-de seleksionerler gönüburçly şekilli dürli hyýar ösdürip ýetişdirýärler.

8. Napoleon Bonapart uzak harby ýörişler wagtynda bu gök önümi täze we ter saklamagyň usulyny pikirlenip bilýänlere köp mukdarda pul wada beripdir.

9. Russiýanyň Nežin şäherinde hyýaryň ýadygärligi dikeldildi.

10. Hyýardaky kiçijik tikenjikler ony çyglylykdna goramaga kömek edýär.

11. Ýewropalylaryň hyýarlary tikensiz satyn almagy makul bilýärler.

12. Haçan-da faraon aradan çykanda onuň gonamçylygyna ýerleşdirilen beýleki zatlaryň arasynda hyýar hem bolupdyr.

13. Hyýar öndürmekde öňdebaryjy ýurt Hytaý Halk Respublikasydyr.

14. Hyýar ösdürip ýetişdirmek üçin ilkinji ýyladyşhanalar gadymy Rimde ulanylyp başlandy, sebäbi imperator Tiberiý bu gök önümleri her gün iýmegi makul bilipdir.

Pomidorlar barada…

Pomidor baradaky gyzykly maglumatlar iýilýän gök bakja ekinler hakynda has köp zat öwrenmek üçin ajaýyp mümkinçilikdir. Köp ýurtda olara pomidor diýilýär. Gök önümler köp tagamlara goşundy bolup, köp salatlaryň bir bölegidir.

Şu ýerde ähli ýurtlaryň tagamlarynda giňden ulanylýan pomidor barada gyzykly maglumatlar bermek isläýärin.

1. Italýan dilinden terjime edilen “pomidor” sözi “altyn alma” manysyny berýär.

2. XVI asyryň ortalarynda pomidor Ýewropada peýda bolanda, miweleri zäherli hasaplanýar. Şol sebäpli bezeg ösümlikleri hökmünde ösdürilip ýetişdirildi.

3. Pomidory ulanmak bilen baglanyşykly Ýewropadaky ilkinji tagamnama 1692-nji ýylda Naepolda neşir edildi.

4. Ösdürilip ýetişdirilen pomidorlaryň uly kök ulgamy bar. Kökleri topraga has çuňňur girip, diametri 2,5 metre çenli ýaýraýar.

5. Pomidor esasanam süýüme we B witaminlerine baýdyr. Mundan başga-da, olarda kaliý, natriý, fosfor, magniý, marganes we başga-da köp element bar.

6. Ösümlik miweleriniň agramy 50-den 800 grama çenli bolup biler.

7. Ispaniýada salmoreho we gazspaço ýaly pomidor çorbalary gaty meşhur.

8. Agramy 2,9 kg bolan iň uly pomidoryň Amerikada ösdürilip ýetişdirilendigi bellemek gerek.

9. Häzirki wagtda pomidoryň takmynan 10000 görnüşi bellidir.

10. ABŞ-da pomidorlara gök önümler diýilýän bolsa, ÝB ýurtlarynda miwe diýilýär.

11. Häzirki wagtda seleksionerler diňe bir gyzyl pomidor däl, eýsem gülgüne, sary we hatda gara reňkleri hem ösdürip ýetişdirdiler.

12. Pomidorda 95% suw bar.

13. Günorta Amerika pomidoryň watany hasaplanýar.

Ýer almanyň ösdürilip ýetişdirilişi

Adamzat durmuşynda ýer alma aýratyn azyk önümleriniň biridir. Häzirki döwürde bolsa bu ekini ösdürip ýetişdirmeklige uly üns berilýär. Dünýä derejesinde ýer almany Hytaý Halk respublikasy, Hindistan, Russiýa federasiýasy we Ukraina ýaly döwletler iri ýer alma öndüijiler bolup durýar.

Bir ýyllyk ösümlik hökmünde tanalýan ýer alma, belok, uglewod we peýdaly witaminleri öz içine alýan gök önümdir. Adamzat taryhynyň esasy iýmit önümlerinden biri bolan kartoşka dürli usullar bilen ösdürilip ýetişdirilýär.

Kartoşkany ösdürip ýetişdirmek, biziň ýurdumyzda hem giň gerime eýedir we strategiki ekinleriň hataryna goşulmagy hem bellärliklidir. Köp ykdysady peýdany üpjün edýän kartoşka, taryhy nukdaýnazardan seredenimizde ilkinji gezek Amerikada ösdürilip ýetişdirilipdir. Soň bolsa beýleki ýurtlara ýaýrapdyr.

Kartoşkany ösdürip ýetişdirmek üçin ilki bilen arassa we amatly toprak zerurdyr. Häzirki wagtda kartoşkany ösdürip ýetişdirmek, möhüm meseleleriň biridir. Bu prosesiň birinji basgançagy ekin meýdanynyň taýýarlygydyr. Kartoşkany ekmek üçin topragy taýýarlamak köküň güýçli we netijeli ösmegine getirer.

Kartoşka ösdürip ýetişdirilende ýene bir möhüm mesele ekin dolanyşygynyň bolmagydyr. Sebäbi kartoşkany ösdürip ýetişdirmek hasyllylygyň we keselleriň azalmagyna sebäp bolýar.

Dünýäde kartoşkanyň köp görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Birinji topar kartoşka görnüşleri bişirilende dargamaýar. Krahmal gatnaşygy gaty pes. Şarlot, Amandin, Fontenaý birinji toparyň kartoşka görnüşleridir.

Ikinji topar kartoşka, köplenç nahar bişirilende dargaýar. Şireli tagamlarda we çorbalarda ulanylýar. Krahmalyň mukdary birinji topardaky kartoşkadan az. Bu toparda Monon, Sirtema, Ostara we käbir ak kartoşka bar. Adatça onuň görnüşi uzyn we ýumurtga şekilli bolýar. Üçünji topardaky kartoşka görnüşleri bişirilende has reňkli we dargadylýar. Onda köp krahmal bar. Bintje, Adapazary, Monalisa bu topara girýär.

Kartoşka ekmek, giç aýazlaryň gutarmagy bilen topragyň temperaturasy 8-10 dereje bolanda amala aşyrylýar. Ekiş wagtynda hatarlar 70 – 75 sm bolmaly. Tohumlary ekin ekişinde 15 sm, çuňlukda 10 sm toprak bilen örtmeli we dag gerşleri ýaly görnüşi emele getirmeli.

Kartoşka ekmek fewral we mart aýlarynda amala aşyrylýar. Ekiş üçin iň amatly möwsüm bahar paslydyr. Kartoşka ösdürip ýetişdirmek belli bir tapgyrlarda alnyp barylýar. Ilki bilen kartoşka meýdanyny ekmek üçin taýýarlyk görmeli. Munuň üçin ilki bilen ýer alma ekiljek ekin meýdanlary 20-25 sm çuňlukda sürülmeli. Kartoşka ösdürip ýetişdirmek ýazda topragyň temperaturasy +10 gradus derejä ýetende amala aşyrylýar.

Suwarymly ekerançylykda ortaça 200-250 kg tohum kartoşkasy we gurak şertlerde 150 kg tohum kartoşka gerekdir.

Kartoşkany ýygnamagyň wagty adaty ululygy we deriniň galyňlaşmagy we gatylaşmagy bilen kartoşka köküniň ösümlikden bölünmegi bilen kesgitlenýär. Kartoşka ýygnamak kartoşka ösdürip ýetişdirmekde iň möhüm işleriň biridir.

Kartoşka hasyly ýygnalandan soňra uly, orta we kiçi göwrümli kartoşkalar toparlara bölünýär. Kartoşka esasy iýmit önümleriniň biri bolmagy sebäpli, häzirki wagtda bu ugurda birnäçe işler geçirilýär.

Öý şertlerinde kartoşka köplenç haltalarda hem ösdürilip ýetişdirilýär. Munuň üçin 50 kilogramlyk halta ýeterlik bolar. Haltanyň gyralaryny epilenden soň, ony 20 sm dökünli toprak bilen doldurmaly. Haltada kartoşkany ösdürip ýetişdirmekde iň möhüm ädim kartoşkanyň gögermegidir. Haltada kartoşka ösdürilip ýetişdirilende, oňa salnan kartoşkalar 5 sm galyňlykdaky toprak bilen örtülýär. Topragy elmydama çygly saklamalydyr.

Sarymsak we sogan: Bu önümler barada täsin hem-de anyk maglumatlar

Gadymy döwürlerden bäri adamzat jemgyýeti sogan bilen sarymsagy bejergi täsirli önümleriň hatarynda sowuklamany we beýleki keselleri bejermekde peýdalanyp gelýär.

Bu makalada soganyň hem-de sarymsagyň peýdaly aýratynlyklaryny, düzümini we olar baradaky gyzykly faktlary seljereris.

Sarymsagy we sogany olaryň düzüminde fitonsidiň bolmagy baglanyşdyrýar — bu bolsa özbaşdak işjeň madda bolup, patogen mikroblaryny ýok edýär hem-de olaryň boý alşynyň we ösüşiniň öňüni alýar.

Sogan

Baryp miladydan öňki IV müňýyllykda Ortaýer deňzi sebitiniň ýaşaýjylary soganyň peýdaly aýratynlyklary barada bilipdiler. Bu babatda hatda Heopsyň piramidasynyň içki diwarlarynda-da ilkinji ýazylan maglumatlar saklanyp galypdyr. Mundan başga-da, taryhçylar soganlaryň piramida gurluşykçylarynyň iýmitiniň bir bölegi bolandygyny, şeýle-de ahyretde faraon üçin peýdaly bolup biljek zatlaryň bir bölegi hökmünde peýdalanylandygyny ýazypdyrlar.

Soganyň iýilýän onlarça görnüşinden iň giňden ýaýrany açyk goňur reňkli, turp görnüşli adaty sogandyr. Täsin ýeri, soganyň tagamy onuň ösüp ýetişýän ýerine bagly bolup, ol näçe Günortada ekilse, şonça-da süýji bolýar. Biologik görnüşlerinden we sortlaryndan başga-da sogan iki görnüşe bölünýär: adaty sogan we ýaş sogan.

Düzümi

Sogan bakterisid we antiseptik aýratynlyklaryna eýedir. Türki halklaryň Orta asyr alymy we lukmany Abu Aly ibn-Sina soganyň suwuny dezinfeksiýa etmek, ýaralary we bokurdak agyrylaryny bejermek üçin ulanmagy maslahat beripdir.

Gök önümiň düzüminde: B, C, PP, E witaminleri, şeýle hem marganes, demir we fosfor ýaly minerallar bar.

Peýdaly aýratynlyklary

Immunitet. Soganlardaky fitohimiki maddalar C witamini işjeňleşdiriji hökmünde çykyş edýär.

Ýürek. Sogan antikoagulýant hökmünde işleýär, ýagny gyzyl gan öýjükleriniň birleşmeginiň öňüni alyp, gany suwgaltmaga ýardam edýär.

Anemiýa. Soganyň düzümindäki demir täze gyzyl gan öýjükleriniň öndürilmegine täsir edýär.

Sarymsak

Daş asyrynda Günorta-Gündogar Aziýanyň ýaşaýjylary ýabany ösýän sarymsagy naharlaryna goşupdyrlar. Sarymsak 5000 ýyl mundan ozal ösdürilip başlanypdyr diýlip çaklanylýar.

Gyzykly ýeri, sarymsaga iň muşdaklar koreýler we italýanlar hasaplanylýar. Bu ýurtlarda her bir adam günüň dowamynda ortaça 8-12 diş sarymsak iýýär.

Düzümi

Sarymsak marganese, kalsiýe, fosfora, selene, C we B6 witaminlerine baýdyr.

Peýdaly aýratynlyklary

Gan basyşy. Allisin — aterosklerozyň ösmeginiň we tromblaryň döremeginiň öňüni almaga kömek edýän organiki birleşme.

Zäherlenme. Sarymsak agyr metaldan zäherlenmede kömek edýär we zyýanly (toksiki) iş şertleri bilen işleýänler üçin peýdalydyr.

Sagdyn deri we saç. Günde iki diş sarymsak deride tebigy kollagen we elastiniň işläp çykarylmagyny gowulandyryp biler. Şeýle hem, sarymsagyň peýdaly düzümleri derini UF şöhlelerinden goraýar we saçlaryň has gürlenmegine täsir edýär.

«Sogan we sarymsak ýedi derdiň dermany» diýen ýaly aýdylýan halk pähimine ynanyp, infeksiýalara garşy göreşmekde diňe bu iki önüme has bil baglamak ýalňyşdyr. Emma her günde naharyň ýany bilen birnäçe sogan ýa-da sarymsak dişlerini iýmek immunitetiň berkidilmegi üçin zerurdyr.

Üns beriň! Bu makala diňe bir tanyş ediji häsiýete eýedir. Hatda dolulygyna peýdaly hasap edilýän önümleri hem bejergide yzygiderli ulanmak, onuň zyýan etmek ähtimallygyna getirip bilýändir.

Käşir şiresiniň peýdalary

Öz dermanlyk hasiýetleri bilen tapawutlanýan käşir şiresi, şekerli tagamy bolanlygy üçin käşiri çig görnüşde suwyny sykyp içmek saglyga örän peýdalydyr.

Käşir şiresiniň peýdalary:

• Rakdan goraýjy aýratynlygy bolan käşir şiresiniň peýdalary, içegäniň düwnük keseline garşy has täsirlidir.

• Käşiriň mämişi reňkini berýän beta-karotini öz içine alýan gök önüm, A witamini köp bolany üçin göz saglygyna peýdalydyr. Garrylyk bilen baglanyşykly göz keselleri we katarakt ýaly keselleriň döremek howpuny peseldýär.

• Deriniň saglygy üçin peýdaly käşir şiresi köp mukdarda antioksidantlary öz içine alýar. Antioksidant düzümi bilen derini daşarky faktorlardan goraýar we deriniň meneklerini aýyrmaga kömek edýär. Deri bilen birlikde dyrnaklar we saçlar üçin hem peýdalydyr.

• Ýürek saglygy üçin hem peýdaly käşir şiresi, gany arassalaýjy aýratynlyklara eýedir. Bedende gan aýlanyşyny çaltlaşdyrýar we zyýanly radikallara garşy göreşip, damar okklýuziýasynyň öňüni almaga kömek edýär, şeýlelik bilen ýüregiň has sagdyn işlemegine mümkinçilik berýär.

• Beýnimizdäki nerw öýjüklerini goramak arkaly zeper ýeten öýjükleri bejermäge kömek edýär. Esasanam garrylyk döwründe ýatdan çykarylmaga, demansiýa we pikirlenmegiň gowşamagyna garşy beýni öýjüklerine dikeldiji höküminde täsir edýär we Alsgeýmeriň öňüni alyş täsirleri bar.

• Ösüş döwründe myşsa gurluşynyň sagdyn ösmegine mümkinçilik berýär. Şeýle hem ulularda myşsalaryň sagdyn bolmagyna kömek edýär.

Käşir şiresi deri saglygyndan akyl saglygyna çenli, aýratynda beden üçin peýdaly bolansoň bir günde 3 gezek 1 bulgur käşir şiresini sarp etmeklik maslahat berilýär.