alma___
31.05.2024 11:28
Hekaýa
Dogrudanam, adam garradygyça çaga dönäýyän eken... YIýas aga gören düýşüniň täsirinden çykyp bilmän, heniz juda irligine
garamazdan, telefona ýapyşdy. Keýwany-
synyň: «Gyýw çal, entek ir ahyryn... Heniz ýatandyrlar. Jaň etme, biraz sabyr et» diýip òzelenmesine-de bakman, telefonuň nurbatyny towlady.
- Alýo, Tumarym, gurgunjamyň?! Sag-
aman ördüňmi, oglum?! Giýewem gowumy?! Oglan-
uşaklar hemme sag-amanlykmydyr?!
- Hawa kaka, Öz ýagdaýlaryňam gowumy?! Irläpsiňle, kaka.. Saglykmy?! Ejem ýagsymy... Ya ýene-de biynjalykmy?!
Gowy oglum, gowy... Hudaýa şükür! Ejeňem indi
biraz ganymat. Tumarym, eliň degse bu gün çagalary
al-da, biziň ýanymyza oturmaga gelàý, oglum! Men giýew ikiňiz hakda gaty üýtgeşik dùýş gòrdùm... Ony heniz ejeňe-de aýdamok. Arkaýynçylykda çaýyñ başynda aýdyp bererin... Gel oglum... Ejeňem yüregi gysýar... Seni,
agtyjaklarymyzy göresimiz gelýär...
- Düýşüň Pygamberler ýorgudy bolsun, kaka! Wah,
men şu gün baryp biljek däl-dä.. Gyzym Maral janyň
öýde güni içeriň, daşaryň arassaçylygyna seredeli diýip otyrys. Ertir barjak bolaryn, nesip bolsa.
- Hä-à... Şeýlemi, ogul... Bolýa-da... Onda biz saňa
ertir garaşaýarys. Geçen hepdede iberen peýniriňem
ýuwanja, gowy eken... Sag bol, oglum, aladaň. ùçin.. Ýöne sen bizi alada etmegin, oglum... Özüňjik gelseň bolýar..
Biz ejeň ikimiz pensiýa pulumyzy alan günümiz gapdalymyzdaky dükana baryp, gerek-ýaragymy
alynýarys .
Şükür, kem zadymyz ýok..
Bolýa kaka, sag oturyň!
- Sag bol, oglum, hemmelere köp salam aýt!
Tumar ene-atasynyň pensiýa pulunyň nirä gidýänine juda beletdi. Ol berebekgeý dogany Berdiden we onuň
çagalaryndan artanokdy. Sähel zada tasanjyrap duran
gelniňem iki garrydan gözİ garady. Garaz, «Näletkerde
ogul dogdy-dogmady» diýlenidi.
Hawa, ýuwanja peýnirli gürrüňem uzaldyp oturasy iş ýok. Şo-ol döwürler bar ýerinde-hä ol hiç zadam däldi..
Bardy... Ýok ýerinde welin, ähli zady ýekeje söze jemläp aýdanymyzda, ýokdy-da...
Ynha, bu gün daň agaryp, jahan ýagtylaly bäri hasa-
syny tyrkyldadyp, ýaşulynyň bir aýagy içerde bolsa, bir
aýagy daşarda boldy. Gùnortandan soň-a ol asla öýede girmedi. Gapydaky gojaman gùjùmiñ kölegesine keçejik atyndy-da, şo-ol ýola
garady otyrdy. Keýwanysynyň:
«lçiňden howur geçer ahyryn, gir içerik beýdip oturmada...» diýen sözüne-de pitiwa etmedi. Gözüni ýola dikip gyzyna
garaşdy oturdy... Mazaly iňrik garalyberende: «Tumarym
nämüçin gelmedikä, saglykmyka beri. Jaň edip göräýsemmikäm...» diýip, ýaşuly hasasyna direnip. ýerinden galjak boldy... Bolmady...
Uzak gije ýatman, höwürjiginiň ýüzüne seredip oturan ene lukmanyň otagyndan gyzyna jaň edip gömäge rugsat berilmegini haýyş etdi:
-Tumarym, sag-aman ördüňmi?! Düýn nämüçin barmadyň. jan gyzym?! Barmajak bolsaň, nämüçin barjak diýdiň...
Diýmeseň bolýara
- Eje, barjakdym, myhman geläýdi-d.. Baryp bilemok, diýip jaň etmäge-de elim degmedi-dä.. Şu gün
hökman bararyn...
- Azara galma, gyzym! Men keselhanadan jaň edýärin. Kakaňam indi gürläp bilenok, barybir saňa höwes
edip aýdasy gelen düýşüni aýdyp bilmez. Onuň saňa
başga-da aýjak goýjagy bardy welin. Sen bizi alada
etme-de, öý-içeriň bilenjik boluber! Seniňem òz
aladaň òzüňe ýetik. Berdi jan adam bolanda biziň aladamyz saňa ýetmelem däl welin. natjek-dä...
...Biziň hiç birimiz kimdir biriniň òwdüne mätäç däl.
Ýöne hermmämiziňem bilýän, akylymyzyň ýetýän, emma welin, hemişe soňa goýýan bir hakykatymyz bar. BIz hemişe eziz görýän mähribanlarymyzy òz didarymyza
zar edýäris. Ezizlerimiz bize garaşýarlar... Olar didar kuyseginde...
Jahan Annaýewa
20
131
alma___
30.05.2024 17:37
– Ýok, mähribanym, biz hiç haçan biri-birimizi taşlamarys. Näme bolsa,
başa gelenini bileje çekeris. Gel, gowusy, beýdip, gam-gussa boglup oturmaly-da, bileje naharlanaly.
Wiý, huşum gursun, men seniň halaýan jüýjeli palawyňy bişirip goyup-
dym-a!
Olar aşhana geçip, bileje naharlandylar, Soňra ýerlerine geçip gyşardylar.
Işden ýadap gelen Merdan derrew uka gitdi. Maýsanyň welin hergiz ukusy
tutmaýardy, gözlerine çiş kakylan ýalydy. Birdenem ol gapdalynda ýatan adamsynyň arkaýyn ýatyp bilmän, ikiýana towlanjyrap, nämedir bir düsnüksiz zatlar samrap, dişlerini gyjap, yňramasyna özüne geldi-de, allaniçigsi bolup, oňa naýynjar seretdi. Soňra onuň üstüne birýana serpilen ýorganyny emaý bilen ýapdy-da, ýene-de pikir ummanyny boýlady. Ol: «näler gynanýar. «Alaç ýok» diýip, gol gowşuryp oturmagyňam çaky-çeni bar ahyry.
Tizräk her edip, hesip edip, bir çykalga tapmagymyz gerek! Yöne, näme etsek-
käk? Hä-ä, ogullyk ýa gyzlyk edinäýsek, nähili bolarka? Muny Merdan nähili
görerkä? Razy bolarmyka? Oz-ä, kiçijik çagalygyndan alyp, hut òz ata-enesi
hökmünde mähir berip, edep-terbiýe bersek, tiz òwrenisşib-å giderdi.
Bu syry bolsa oňa hic haçan aýtmarys. Bu biziň ömürlik ýürek syrymy
bolup galar!>».
Ertesi irden çaý başynda Maýsa adamsynyň ýanynda bu meseläni gozgady.
Merdan ilki başyny aşak salyp, uzak oýlandy. Soňra onuň kem-kemden ýüzi
ýagtylyp, şatlyk alamatlary peýda boldy.
Bolyar, men razy diýip, ol ylalasdy. Soň ýeke ýüregiň-ä gysmasa gerek.
... Bir gün olar öýlerine naşyja gyz bäbejigi alyp geldiler we oňa «Bagtygul
diýip at goýdular. Gelin oňa şeýle mähir berdi welin, ol asyl bar zady unutdy.
Haçan görseň, gyzjagazyň ugrunda ikiýana ylgap ýörendir. Ol bir gôrsen,
haýsydyr bir derman gözläp ýörendir, bir görseňem, ýokumly iýmit agtaryan-
dyr. Gyzjagaz Merdana-da ýarady. Bir sapar oňa kicijik enaýyja goljagazlaryny
galgatsa, ýene bir gezek naşyja ýylgyryp bakdy. Ýyllarboýy gugaryp duran öýden näzijek çaga sesi çykansoň, ol birhili gözelleşip, giňelip, ýylan ýaly boldy.
Olar ömründe ilkinji gezek «eje», «kaka» diýen çaga sözlerini eşidenlerinde,
gözýaşlaryny saklap bilmediler. Ikisi hem çagajygy bagryna basyp, gezekli-gezegine göterdiler. Onuň her bir hereketine, jedirdäp aýdýan näzijek geplerine
hezil edişip gülşüp, çäksiz begenýärdiler. Soň-soňlar gyzjagazy kesekidirem
öýtmediler, öz ýüreginden önen perzendi ýaly eý gördüler.
Merdanyn bu şatlygy uzaga cekmedi. Soňky günlerde gelniniń gowresi
birhili çişen, saralyp-solup, Aý ýaly ak ýüzi garört bolup, nähilidir bir dert tapyndy. Ol bu barada adamsynyň ýanvnda kelam agyz dil ýarmaýardy, bolşy
birhili syrly görünyärdi. Adamsynyň: «Aýt, saňa näme bolýar?» diýen sowalyna:
«Aý, kän bir ýarawlygym ýok öz-ä» diýip, jogap gaýtarýardy.
Maýsa näsaglanyndan soň, Merdanyňam mazasy bolmady.
Dünýäde bar mydarym şoldy. Ine, indi ol hem nàsag, Indi
men şu gyzjagazym bilen galybermeli bolarmykam diýip, gussa batýardy.
Merdan soňky günlerde her năme bolsa-da, gelninin sahdacyklygyny
onatilyga ýormady. Ol: «Bu üýtgäp ýören-ä däldi-de hernà?! Òzi nasag. ýöne
şadyýan? Ol muny onuň özünden soramagyň gelşiksizlgini duýup:
«Gel, mundan artyk azar bermäýin-le!» diýip, içini gepledyárdı.
Günlerde bir gün Maýsa öňkülerindenem birhili has şadyýan we owadan
göründi. Ol adamsyna dylym-dylym edip, näzli ýylgyryp bakdy-da:
– Buşlugymy berseň, saňa bir zat aýdaýynmy? - diýdi.
Hawa, aýt! Göwnüň näme islese beräýerin.
Buşluk, tizden biziň ekiz oglumyz bolyar!
lukmanlaram muny tassyklaýarlar. Gyzjagazymyz düşümlije boldy.Ahyrsoñy
Taňry bize gülüp bakdy.
diýip, begenjinden uçar guşa dònen Merdan
Onda, näme üçin ozal aýtmadyň?
diýip biçak tolgundy.
Has anyk bolynça aytmaýyn diýdim.
Haktagalla: «Bendämi giç goýaryn, yöne boş goýmaryn!» diyipdir-ä, bizi
sòýgimiz halas etdi mähribanym!- diyip, Merdan aýalyny bagryna basdy.
Ýürekden edilen yhlas gowuşyar.
Eziz Ukbal
Hekaýa gysgaldylyp alyndy
25
113
alma___
30.05.2024 09:11
Hekaýa 1
Gelin adamsy bilen halaşyp durmuş gurupdy. Oňa Merdanyň hoşgylyklylygy, merdemligi, birsözlüligi diýseň ýaraýardy. Merdana-da onuň mylaýymlygy
hoş ýakýardy. Olar indi köp ýyllardan bäri agzybir ýaşaşyp gelýärdiler. Ýöne,
olaryň perzentleri ýokdy. Olaryň ýagsy umyt edip, ýüz tutmadyk, bejertmedik
ýerleri galmandy. Baran ýerlerinde güler ýüz berip, umyt bildiriji gepleri aýd-
ýardylar, yöne hiç hili netije ýokdy. Olaryň ikisine-de: «Çagaň boljak bolsa, şu
çaka çenli bolardy. Beýdip, biderek garaşyp ýörme, tizräk, heniz ýaşyň geçip,
giç bolmanka, aladaňy et. Wagtynda çaga-çugaly bolup, köpel-känel! Yogsa,
soň puşman edersiň!> diyip, öwüt-nesihat berýänlerem ýok däldi. Yöne, olaryň
ikisem beýle gep-gürrüileri piňine-de alman, göwnübir ýaly ýaşap yördüler.
Dogry, birki sapar olaryň sözleri azaşdy, Maýsanyň öýkeläp, atasy öýüne giden gezekleri hem bolupdy. Gelin derrew ýaraşmaga bir bahanajyk tapyp,
gaýyn öýlerine dolanyp gelýärai. Adamsam ony bagyşlap, ýene önküsi yaly
bolup, ýaşaşyp gidýärdiler.
Gelin birnáçe ýyl mundan öň yrym edip, täze bolan çaga geydirilyan eginbaşlary bazardan satyn alyp gelip, olary tördäki gülli sandyga salyp gizlàbem
goýupdy. Adamsyna gymmatbaha caga sallançagynam aldyrypdy. Garry enelerin aýdanyny edip, üc günläp, säher bilen Astanababa zyýarat edip, ol
yerin «jadyly» guýusyndan garabam görüpdi. Sonda oňa üç sany parlak ýyldyz
gornüpdi. Bu bolsa onuň üç cagasynyň boljagynyň alamatydy. Ýone hernäçe
sabyrsyzlyk bilen garassa-da, arzuwv amala asyberenokdy. Ýyllar bolsa yzly-yzyna kerwen gurap, şo-ol birsyhly gecip durdy, geçip durdy.
Maýsa adamsyna garaşyp oturyşyna, birçak sowap, buza dônen çaýy täze-
den gyzgynjak çaý demläp: «Sowaýmasyn» diýip, üstüni basyryp goýdy. «lnd-ä
geliberse gerek» diýip, sowan naharyny gazanyň aşagyna ot ýakyp gyzdyrdy.
Gije birçene barsa-da, adamsy gara bermäninden soň, ol: «Aý, muňa iş bolsa
bolýar, başga bar zady ýatdan çykarýar!»> diýip, Öz ýanyndan käýindi. Başyny
ýassyga goýdy-da, ymyzganyp, süýji uka gideninem duýman galdy. Ol adamsynyň: «Hany, tursana!>» diýip, egninden yralaýan sesine oýandy.
- Garaşyp, garaşyp, gözüm ýolda galdy, ne beýle uzak
eglendiň? Janyň beri sagmy?diýip,mylaýym gùrledi. Birdenem:
–Indi hasap edip görsem, on ýyla ser urupdyr .Şol bir ýagdaý, hiç hili üýtgeşiklik ýok. Beýle durmuşdan halys ýadap, sabyr kasäm püre pür doldy -diýip,
aglamaga başlady.
–Beýle diýmesene, janym. Ýene birazajyk sabyr edeli, belki, bize-de taňrynyň nazary düşäýedi-dä! Biz biri-birimizi çyn ýürekden söýýäris ahyry!
Men bir zada düşünemok,
Biziň hic kimden kem ýerimizem yok, ile eden
ýamanlygymyzam ýok. Ömrümizde kisiniň jinnek ýalam hakyny iýmedik. liler
birçak çaga-çugaly bolup, köpelip-känelip gitdiler. Görünnmedik, bejertmedik
ýerimizem galmady. Lukmanlaram: aýtman, kime aýdaýyn, su durmusdan halys irdim, bar zatdan bizar boldum
-Maýsa jan, menden gaty görme, Hudaýyň eradasyna alajym ýok- diýip, adamsy özelenip gürledi. Maňa baglanyp oturman, òz bagtyňy tapsaň
nädýär? Belki, basga biri bilen çagaň bolup, bagtyň açylyp gider. Meni gaý-
gyrma, näme bolsam, şol bolaýyn. Oz takdyrymdan görerin.
–Näme, năme diýdiň?– diýip, gelin allaniçigsi bolup, elleri bilen adamsynyñ agzyny tutdy-da, onuň yüzüne delmuryp bakyp, aglap goýberdi. Wah,
ýüregimi ýakmasana, biz biri-birimizi nädip taşlarys ahyry? Arkaýyn bol, men
gaýdyp başga biriniň ýüzüne bakman! «Git!» diýseň giderin, ýöne galan ömrümi atam öýünde yeke ýaşap ötürerin! Men sensiz öz durnusymy göz öňüne
getiribem bilemok. Nädeýin, sensiz ýaşap bilemok, maña senden başga hiç
kim gerek däl.
-Wah, maňa-da senden başga gelin derkar däl. Menem hiç haçan sen-
den başga öýlenmen.
dowamy bar
26
136
alma___
29.05.2024 12:21
Hekaýa
Özüne göwni ýetýän Batyr obanyň iň akyIly hem asylly gyzyna göwün berýär. Jemal welin, ýigidiň söýgüsine söýgi bilen jogap
bermäge howluganok. Akylly gyz durmuşa
birtaraplaýyn seretmeýär. Çünki ýol uzak.
Durmuşyň her hili öwrümleri bar. Ömürlik ýanýoldaşyň
düşünjeli, zähmeti gören, ajyňy, süýjüňi deň paýlaşyp
biljek, umuman, özüňe kybapdaş bolsa gowy. Batyr
welin beýle däl. Uzyn boýly, ak ýüzli, pälwansypat, hàsiýeti boýunça alçak hem göwnaçyk ýigidiň durmuşa düşünişi başgaça. Barly ýeriň oglany bolansoň, hiç wagt diýenine ýok diýilmedik, Üç gyzyň
arasynda lälik ösen oglan der döküp, zähmet çekip görmedik.
Hojalygyň işi, mellegiň, mal-
garanyň aladasy oňa ýat.
Bir mekdepde on ýyllap bile
okan gyzyň Batyryň özüni alyp barşyndanam göwni galan ýerleri kän boldy. Matematika sapagyndan döwlet synagyny
fabşyranlarynda, Jemal Batyryň yz ýanyndaky partada oturdy.
Beýle ýanynda-da synpyň iň ökde okuwçysy Döwlet ýapyrylyp, sowallaryň jogabyny ýazýardy. Mugallym bir zada
gùýmendi. Şol pursat Batyr
Döwletden kömek sorap ýetişdi.
Ol baş atdy-da, ýene ýazyp
başlady. Batyr muňa düşünmän,
elindöki bir tokga kagyzy Dòwlete
bakan oklap goýberdi. Şol bada yzyna öwrülen mugallym bu ýagdaýy görüp, Dòwleti
öňki parta geçirdi. Batyr welin, synagdan soñ
Döwlede agzyna gelenini diýip, bolmajysyny
boldy. Onam az görýän ýaly, oglanlara-da onuň bilen
gepleşmezligi sargady. Garaz, Batyr bilen bagly şunuň ýaly ýagdaýlar mekdep ýyllarynda kän gaýtalandy.
Şonuň üçin ýüreginde Batyra bolan söýgi uçgunjykiary köräp başlanam
bolsa, gyz pikirlenmäge pursat sorady.
Synpdaş jorasy Gunçanyň Batyrda göwnüniň
bardygyny duýsa-da, Jemal syr bildirmeýärdi. Gunça
Batyryň özi hakda däl-de, köplenç olaryň maşgalasy,
öýi barada gürüň edýärdi. Ejeleri bir yerde bile
işlänsoň, olaryň maşgala gatnaşygy bardy. Oglanyň
köşk ýaly jaýy, onuň içiniň bezegi, gyz doganlarynyň
geýýån gymmat bahaly egin-eşikleri Gunçanyň my-
dama dilindedi. «Şolar ýaly öýe gelin bolaýsaň dagy,
durmuşda kem zadyň bolmaz» diýip, ol Batyra durmusa
çykmagyň arzuwy bilen ýaşayardy. Gyziaryň: «Weý.
bu gyzy, a söýgi, söýgi näme?» diýmesine ol: «Zadyň
bolsa, söýgi geler. Gitjek ýeri nire?» diýip, jakjaklap
gülerdi. Özüne üns bermeýänem bolsa, Gunça Batyryň
ýakyny ýaly bolup gürlärdi.
Sähel betlik etse, «Ejeňe aý.
daryn, oglan» diýip, oňa käýän bolardy. Köplenjem Batyryň gödeklik bilen beren jogabyny eşdip dymardy.
Gunça Jemala pikirlenmäge berlen pursatdan peýdalandy.
Orta mekdebi tamamlan
ýaşlaryň hersi birýana pytrady.
Gunçanyň arzuwyny wysal
etmegine mümkinçilik döredi.
Her gün bir zady bahana edip, Batyryň öýüne gatnan gyz, oglanyň ejesiniň göwnüni tapmagy
başardy. Yöne toýdan soň welin, bu öý onuň üçin dowzaha döndi.
Gunça arzuw edip baran öýüniň arzyly gelni bolmak bagty miýesser etmedi. «Hany, gelin
baý, dynjyňy alan bolsaň, öýüň işi bilen bol. Dünýäniň baýlygyny döküp, gelin edinemsoň, hak
töläp hyzmatkär saklamaryn-a
men...» Iki elini bykynyna tutup, depesinde direlip du-
ran gaýynenesini gören yaş gelin, tisginip gitdi...
Aradan birnàçe ýyl heçdi.
Gapydan giren sadaja geýnüwli, hortaň gelni Jemal
birbada tanamady. Adyny tutup salamlaşansoň, ol
ýanyndaky müşderiden biraz garaşmagy haýyş edip,
gelni diňlemäge durdy. Jemal «Men şeýle özgeripdirin-
mi? diýip, gòzüniň owasyny ýaşdan dolduryp duran
gelniň Gunçadygyna ynanmajak boldy. Ol:
-Men ýalňyşypdyryn, Jemal jan, gaty
ýalňyşypdyryn. Durmuşyň ähli manysy zatdamyka
öýdüpdirin. Ýöne söýgi, sylag-hormat bolmadyk ýerde dünýäniň baýlygam gözüňe görünmeýän eken.
Batyryň özem dereksiz bolup cykdy. Ne okady, ne-de
belli bir ýerde işledi. Ene-atasynyň gazananlaryny
sowup, ahyrynda-da ýoluny urdurdy. Aýal doganlarynyň berýän gazabam üstesine. «Sen biziň baýlygymyza göz gyzdyryp geldiň» diýip gün berenoklar. Indi
düşünýän, jora jan, ýöne giç-dä...diýip, durmuşyny
gürrüň berýàrkà Jemal Batyr söýgi bildirende, pikir-
lenmäge wagt sorap, ýalňyşmandygy barada oýlandy.
soñy.
33
163
alma___
28.05.2024 13:39
Ata, ene, ömür,
Ata saňa yeke gezek berilyär:
Ataň ölse, arzuw ýolun dowam et.
Sen arzuwňa ýetseň atan ýetdigi.
Ýogsa ata ýatyp blimez parahat.
Ene saña yeke gezek berilyär,
Söý enäni, söýmegini dowam et.
Enäniň gadyryn bilmeyän bolsaň,
Enesini ýitirenden sowal et.
Ömür saňa yeke gezek berilyär.
Söý ömrüňi, zähmetiňi dowarm et.
Zähmetiň gadyryn bilmeýän bolsaň,
Ynsandygňy, haýwandygňy beýan et.
K.Gurbannepesow.
15
30
alma___
26.05.2024 23:44
Aýala baglydyr, törüň, geljegiň,
Erkek gazansa-da, iýjek-geýjegiň,
Tozan ýaly, tozap gider ojagyň,
Erkekden merdiräk, gelin bolmasa.
Kuwwat Ýazmuhammedow
Saçagyñda halal
çöregiñ bolsun,
Gursagyřñda mährem
ýüregiñ bolsun.
Ýamanlygyň garşysyna
sykañda,
Ýagsylyk hemişe
ýaragyň bolsun.
22
56
