Hytaýda gysga wagtyň içinde 20 million adamyň ölmegine sebäp bolan oba hojalyk betbagtçylygy: Uly üstünlik
Geliň, Hytaýyň atasy Mao Szedunyň ägirt güýç bolmak üçin ýurdy herekete getirendigi we 20-nji asyryň iň uly betbagtçylyklaryndan birini döredendigi baradaky wakany gözden geçireliň.
“Uly böküş” 1958-nji we 1961-nji ýyllar aralygynda Mao tarapyndan kommunistik Hytaýda başlanan betbagtçylyklar zynjyrynyň adydyr. Mao Szedun Hytaýy ägirt güýç etmek isledi. Bu maksat bilen, uly öňe bökmek diýlip atlandyrylýan hereket meýilnamalarynyň birnäçesini başlatdy. Maksat oba hojalygynyň artykmaç önümlerinden gelýän pul bilen pudagy we goşuny maliýeleşdirmekdi. Mao ilki bilen oba hojalygynyň önümçiligini 2-den 3 esse köpeltmegi buýurdy. Ylmy taýdan mümkin bolmadyk bu arzuw, Pekinden welaýat häkimlerine çenli hemme ýerde aýdylýar. Güýç zäherlenmesiniň mysaly bolan şol döwrüň jemgyýetinde aşaky ýolbaşçylar ýolbaşçylarynyň göwnünden turmak üçin toslama hasabatlar taýýarlap başladylar. Ýükli eşegi titredýän sanlar bilen oba hojalygynyň önümçiliginiň ajaýyp ösendigini görkezýän galp resminamalar taýýarladylar.
Moa Szedun
Hasabatlara ynanyp, hökümet ýarag we tehnika çalyşmak üçin daşary ýurtlara tonnalarça tüwi satdy. Ahyrsoňy önümçilik iki esse artdy. Elinde henizem köp oba hojalygy ätiýajy bar diýip pikir edilýärdi. Emma ýagdaý düýbünden tersdi. Bu pursatda taryhdaky iň aýylganç açlyk betbagtçylyklarynyň biri boldy. Millionlarça hytaýly açlyk sebäpli öldi.
Uly böküşiň öňe sürülmegi Hytaýda Sowet senagatlaşma modeliniň şowsuz mysalydy. Oba hojalyk önümlerini satmakdan alnan maýanyň agyr senagat tehnikasyna öwrülmegine gönükdirilen Sowet modeli Hytaýda işläp bilmedi, sebäbi Sowet Soýuzyndan tapawutlylykda Hytaýyň ilaty gaty gür we oba hojalygynyň maýa toplamakda artykmaçlygy ýokdy.
Gije çyralaryň ýagtysyna işleýän daýhanlar
Uly üstünlikiň ady bilen döredilen kommunal ulgamynda oba hojalygy we syýasy kararlar merkezden daşlaşdyryldy we tejribe däl-de, ideologiki pikirler öňe sürüldi. Daýhanlar toparlara bölünip, rehimsiz işlemäge mejbur boldular. Durmuşa geçirmekdäki bu ýalňyş- lyklar birnäçe tebigy betbagtçylyklar we Sowet goldawynyň kesilmegi bilen hasam güýçlendi. Aragatnaşyklaryň netijesizligi, üç ýyl bäri Hytaýyň oba hojalygyny düýpli bozdy. betbagtçylyklar tiz wagtda milli betbagtçylyga öwrüldi. Umuman aýdylanda, 1959-1962-nji ýyllar aralygynda takmynan 20 million adam açlykdan öldi.
Netijede, adamzat diňe toslama habarlara, ýagny ýazuw arkaly döredilen gapma-garşylykly toslama aldaw bilen öz aýagyny özi çilipdi.
www.eksiseyler.com
taýýarlan tmyigit76
