Günlerde bir gün iki dost çöle gezelenje gidipdir. Olar açyk meýdanda aýlanyp, gürleşip gidip barýarkalar ikisiniň arasynda jedel bolýar we biri beýlekisiniň ýüzüne şarpyk çalýar. Şarpyk iýeniň jany ýanypdyr. Dostunyň bu eden hereketine gaharlanypdyr. Emma oňa ýeke söz hem diýmändir-de guma: “Bu gün iň gowy dostum meniň ýüzüme şarpyk çaldy” diýip ýazypdyr.

Soňra bular ýene-de ýollaryny dowam edip bir oazise gelipdir-de suwa girip ýüzmek isläpdirler. Ýaňky şarpyk iýen adam ýüzüp ýörkä, birden batga batyp gark boljak bolupdyr. Dosty haýal etmän gelip ony halas edýär. Gark bolmakdan halas bolan adam suwdan çykyp şol wagtyň özünde ulyrak bir daşyň ýüzüne: “Şu gün iň gowy dostum meni ölümden halas etdi” diýip ýazypdyr. Şarpyk çalan hem-de halas eden dosty onuň eden bu hereketine geň galyp seredip durupdyrda, şeýle sowal beripdir: “Janyňy ýakan wagtym gumuň ýüzüne, indi bolsa daşyň ýüzüne hat ýazdyň?”.

Dostunyň beren soragyna: “Eger-de biri janymyzy ýakan mahaly guma ýazmaly, sebäbi ötünç şemaly ony pozup biler ýaly. Kimdir biri biziň üçin ýagşylyk, gowy zat etse, hiç bir ýel hem onuň eden ýagşylygyny daşyň ýüzünden pozup bilmez ýaly” diýip jogap beripdir.

Hasyl bolmawersin hemmäñ arzuwy,

Onda-da adamlañ ownan mahaly.

Ýamanlaryñ gara netinden ýaña,

Ýere ýeter ýagşy bendäñ sakaly.

Menzilne ýetmesin ähli niýetler,

Kä künjekde enä ölüm dilener.

Toba-toba kabul bolsa hemmesi,

Tikenli gül ýaşar, tämiz gül öler.

Goý güllesin enäñ ogla dilegi,

Kabul bolsun atañ ýagşy myrady.

Eger hemme arzuw hasyl bolaýsa,

Ýitäýmegem ahmal ynsabyñ ady.

Hemmäñ arzuwynyñ hasyl bolmagyn

Gyssanyp tost aýdañda-da dileme.

Hemme ýürek ak däl,

(Şeýle bolsady)

Diläberseñ näme gelse diliñe.

Emma welin Hudaýynam unudyp,

Başarsalar ýykjaklar bar dünýäni.

Goý kabul bolmasyn hemme niýetler,

Terezimiz abat saklanar ýaly.

Kerim Hally

Dostlarym, gijäñiz rahat bolsun!

Ynjalsyn ýürekler, dynç alsyn göwre.

Howpurgap oýanmaň, gara basmasyn,

Gije duýşüñizde sallançak üwräñ.

Yazylsyn öýkeler, undulsyn kine.

Gahar-gazap gitsin tüsse dek gaýyp.

Yigitler, wepaly söwer ýaryñyz

Yatsyn gujagñyzda saçlaryn ýaýyp.

Tolgunyp, ogrynça bakan ýigdekçä

Biperwaý sereden bolupdyň sen, gyz!

Yygralyk huşuňda salsa-da badak,

Dúýşuñde bir seni goýmasyn ýalňyz.

Säher ukyňyzdan oýarsyn guşlar,

Täzeden doglan dek dünýä ser salyň.

Dostlarym, gijäñiz rahat bolsun,

Bu gohly dünýäni unduň birsalym!

(hekaýa)

«Üns beriň! Üns beriň! Aşgabat─Türkmenabat aralygynda gatnaýan ýolagçy otlusynyň ýene sanlyja minutdan Aşgabat menzilinden ugraýandygyny duýdurýarys. Hormatly ýolagçylar, ýerli-ýerleriňize geçmegiňizi haýyş edýäris!»

Myrat otlynyň içindedi. Ýerini tapmak üçin elindäki petege dümtünip barşyna, garşysyndaky bilen kaklyşanyny-da duýman galdy. Ötünç soramak üçin başyny galdyranda… Gözlerine ynanmady!

─ Aýnur!

Myradyň dilinden biygtyýar çykan sözlere ýolagçy gyz tisginip gitdi. Ses tanyşdy.

─ Myrat! Sen?

─ Hawa, men… gurgunmysyňyz?

─ Duşuşan ýerimize seret-le!

Az salym dymyşlykdan soň, Myrat dillendi.

─ Sen näçenji küpede?

─ Üçünji.

─ Dogry gelşini…

Bäş ýyl ozal biri-birinden aýrylyşyp, köňül üzen ynsanlar tötänleýin duşuşyga begenýärdiler. Tolgunýardylar.

─ Aýnur, öý-içerileriň gowumy? Jan-saglygyň?

─ Hudaýa şükür, gowy. Özüňiziňkilerem ýagşymy?

─ Hawa, hemmejesi oňat.

Dymyşlyk. Bir wagtlar Leýli-Mežnuna dönüp, sagatlap gürleşerdiler, wagtyň nädip geçenini duýmazdylar. Olaryň göwnüne wagt, süýji söhbetler asla gutarmajak ýalydy. Indi?! Bary-ýogy iki agyz hal-ahwal.

Öz ornuna ýerleşen Aýnuryň gözleri elindäki kitapda bolsa-da, bir nokatdaky gözleriň hiç zat okamaýanlygy mese-mälimdi. Myradyň hem eýýäm oýlanmalar ummanynda ýüzüp ýörendigini duýmak kyn däldi.

* * *

Aýnur! Bu at ýigidiň ähli oý-pikirini, bütin durkuny eýeläpdi. Şonsuz durmuşyny asyl-ha göz öňüne getirip bilenokdy. Ol Aýnur bilen duşuşmak, söýmek we söýülmek, bütin ömrüni şonuň bilen döwran sürmek üçin gelen ýaly duýýardy.

Uniwersitetiň giriş synaglary döwründe iki juwanyň söýgi taryhynyň ilkinji sahypasy açylypdy. Tanyşlyk, ýakymly söhbetler, seýilbaglar, söýgi wadalary… Olar öňlerinde durmuşyň ýowuz synaglarynyň ýatandygyny bilenokdylar. Pursatlaryň diňe armanly ýatlamalar bolup galjakdygy Myradyň ýatsa-tursa hyýalyna gelenokdy. Emma… Wah, şu emmalar bolmasady!

Günler geçýärdi. Gutardyş synaglaryndan üstünlikli geçip, eline tapawutlanan diplom alan ýigidiň öňünde iki ýol bardy: ýa şäher ýa-da oba. Şäherde galmaga mümkinçiligi bar adamyň ikinji ýoly saýlamajagy belli.

Myrat maşgalada ýalňyz ogul. Onsoň, haýsy ene-atanyň jigerbendini özünden uzaklaşdyrasy geler?! Eger söýgi diýen apata duçar bolmadyk bolsady, hiç ikirjeňlenmezden, diplomyny goltugyna gysdyryp, oba ýelk ýasardy. Iň bolmanda oba mekdebinde ugry boýunça mugallym bolup işlejekdigine Myradyň gözi ýetýärdi. Ýöne Aýnur?! Olaryň söýgüsi näme? Ata-enesi gyzynyň çet obalaryň birine durmuşa çykyp, gelin bolup gitmegine razy bolarmy? Barybir şäher bilen obanyň, şäherli bilen obalynyň tapawudy hemişe bilinip gelýär ahbetin. Näme üçin bu hakynda Myrat bilen Aýnur biraz öňräk, teatryň zalynda, okuwdan soň boşap galýan okuw otaglarynda sagatlap oturýan wagtlary oýlamadylar?! Jygba-jyga gelende näme ederini, haýsy ugra giderini bilmän galdylar.

Myrat ata-enesiniň raýyna bäş barmagy ýaly belet, söýgüsine garşy boljaklaryny bilýär. Henize çenli hossarlarynyň diýeninden çykmadyk, ýüregini obanyň darajyk çygryndan çykaryp bilmedik oba ýigidi söýgüsi üçin ene-atadan geçip biljek däldi. Olaryň ýüzüne gelip, islegine ýok diýmegi hem özüne uly uslyp hasaplaýardy. Onuň ähli arzuwy ýüreginiň melhemi bolan Aýnur bilen obasynda işläp, bileje döwran sürmekdi. Muňa Aýnuram razydy…

Öýündäkiler bilen çynlakaý gürleşeninden soň, gyzyň Myrada aýdany şu boldy:

─ Seni kakam görmek isleýär.

«Atahanow Aman Ussaýewiç» diýen ýazgyly uly gapyny çekine-çekine kakan ýigidi Aýnuryň kakasy güler ýüz bilen garşy aldy. Tanyşlykdan soň esasy meselä geçildi:

─ Bilýänsiň, biziň Aýnurdan başga perzendimiz-ä ýok. Muňa-da müň şükür! Ol bize hemme zatdan ileri. Adyny tutan zadyny gaşynda gögertdik, hiç kimden kem etmedik. Ähli dünýe malym şonuňky. Aýnur bagtly bolsa, bize başga zat gerek däl.

Aman aga sözüne dyngy berdi-de, öňündäki çaýdan owurtlap, sözüni dowam etdi:

─ Şäherde önüp-ösen gyzyň oba öwrenişmesi kyn bolar, oba şatysyna çydap bilmez. Onuň gözüne söýgüden başga zat görünýänem däldir. Wagty gelse düşüner. Gyzymyz gözümiziň öňünde bolsa gowy. Ynha, isleseňiz, durmuş guruň-da, şu ýerde galyň, iş-pişiňem bir alajy bolar. Oba meselesi welin… Biz muňa razy bolup bilmeris.

Soňky duşuşykda bularyň söýgüsine nokat goýuldy. Ähli zat tiz we sowukganlyk bilen netije tapdy.

─ Kakaň gyzyny oba bermekçi däl. Men bolsa obamy goýup, enem-atamy ahyr ýaşynda taşlap, nädip arkaýyn ýaşaryn?! Ýok!

Bu Myradyň soňky sözüdi.

Aýnuryň ýüzi birden ýagjak buluda meňzedi duruberdi. Janyndan eziz görýän ynsanynden beýle sözlere garaşmadyk bora çemeli. Sähel salymyň içinde garşysyndaky ýigit nätanyş birine öwrüldi.

─ Asyl şeýlemidi? «Hiç wagt ýalňyz goýmaryn, sensiz maňa durmuş ýok, janym-jahanym sensiň…» Bularyň barysy howaýy gürrüň eken-dä?! Diýmek… sen… diýmek…

Myrat şu pursatda Aýnuryň islendik böwetden geçmäge taýýardygyny aýdyp, kükregine başyny goýup, sojap-sojap aglamagyna garaşypdy. Ýok, ol aglamady, ýeke agyz gürlemedi. Gözleriniň ýaşy ýaňagyndan syrygyp durşuna, Aýnur leblerini dişläp, çalt-çalt ädimläp gitdi. Myrat daşlaşyp barýan söýgüsiniň yzyndan ylgap, onuň gül bedenini bagryna basasy, Gök bilen Zemin garpyşsa-da, ata-eneler diş-dyrnak bolup garşy çyksalar-da, ondan asyl-ha dönmejekdigine äht edip, söwer ýaryny yza dolasy geldi. Emma bu isleg ýigidiň kalbynda näçe tiz dörän bolsa, şol tizlikde-de söndi. Düşnüksiz duýgular muňa ýol bermedi.

Çyndanam, söýgi tamamlanan bolsa?! Bularyň päk arzuwlary ak bulut parçalary ýaly alys, säher düşen çyg damjasy mysaly wagtlaýyn bolsa?! Şol duşuşykdan soň, Myrat näçe islese-de, hijran penjesinde örtense-de, ykbal ony Aýnura gaýdyp sataşdyrmady. Diňe aradan bäş ýyl geçip…

* * *

Aýnur entegem kitapdan gözüni aýranokdy. Bir nokada dikilen gözler sahypalarda möhürlenen san-sajaksyz harplardan many çykarmaga ejiz gelýärdi.

«Kaka, kaka!» diýip, bökjekläp gelen gyzjagazyň şadyýana sesine Aýnur tisginip gitdi. Gyzjagaz kakasynyň garşysyndaky nätanyş gyza gözi kaklyşandan sesini tapba kesdi-de, Myradyň gapdalyna geçdi-de oturyberdi.

Aýnur görýän zatlaryna ynanmak islemeýärdi, ýöne bu hakykatdy.

Myradyň ejesidir kakasy oglunyň okuwyny gutararyna hem garaşman obalaryndan bir gyza guda bolan bolsalar nätjek?! Okuwyny tamamlap gelen dessine Myrada şarňyldadyp toý edip berdiler. Şunluk bilenem, ol öýli-işikli bolupdy.

Aýnur hyýalyndaky şazadasynyň dolanaryna garaşyp, gelýän ähli sawçylary birmeňzeş jogap bilen yzyna gaýtardy. Gör, bu gün ol…

─ Ýogsa-da, Aýnur, tanyş bol! Bu meniň Aýnur janym. Dört ýaşynda.

Gyzyň ýüregi jigläp gitdi.

─ Ä?! Tü-tüweleme! Aýnur, gel hany, meniň ýanyma, saňa süýjüjik bereýin.

Aýnur ýantorbasyndan iki sany kemputjyk çykaryp, gyzjagazyň her eline birini gysdyrdy.

Dymyşlyk.

─ Kaka, öýe haçan ýeteris? Enemi göresim geldi.

Gyzjagaza jogap beren bolmady. Çünki biziň gahrymanlarymyzyň ikisi-de hyýallar ummanyna çümüpdiler.

«Muňa durmuş diýerler. Hemme zat öz akymy bilen gidip dur, hemme zadyň orny bar. Ýazgytdan gaçyp gutulma ýok. Bagtly bol! Sen bagtly bolsaň, men seniň bagtlydygyň üçin iki esse bagtlydyryn, Myrat! Maşgalaňa, guwan! Aýnur jana guwan! Başarsak, ähli zatlary bolmady hasap edip, barysyny unudaly!»

Aýnuryň uzaklary nazarlaýan gaýgyly gözleri misli şu sözleri diýýän ýalydy.

Otly bolsa dyngysyz ýöreýärdi, ümzügini öňe tutup, kä ýerde durup, kä ýerde-de biraz säginip, ýoluny dowam edýärdi. Edil durmuş mysaly…

Men seniň dünýäňde galasym gelýär,

Hem ganasym gelýär yssy mähriňden.

Öçügsi umytlam biraz janlanýar,

«Seni ýitirmerin» diýen ähtiňden.

Men seniň dünýäňde galasym gelýär,

Ornaşasym gelýär seniň ýadyňa.

Sen bolmasaň kim ýetişer, ezizim,

Duman örten duýgularmyň dadyna?

Men seniň dünýäňde galasym gelýär,

Duýdurasym gelýär bir ýerde barym.

Hem aýdasym gelýär Aýyň astynda,

Hiç kese dözmedik sözlermiň baryn.

Men seniň dünýäňde galasym gelýär,

Mende göwnüň ýokdugyny bilsem-de.

Ýöne garaş. Bir gün sensiz günleriň

Perdesini ahyrsoňy böwserin-de,

Ýaşaryn söýgini süňňüme öwrüp,

Her eşdemde howsalamy artdyran—

adyň ýöňkemede menlige öwrüp.

💦Eger adam iýmitlenmän 50 gije gündizläp ýaşap bilýän bolsa suwsuz 5 günden köp ýaşap bilmez. Organizmde 10 göterimden köp suwuň ýitirilmegi öziňi ýaramaz duýup başlamaga mejbur edýär. 20 – 30 göterim suwuň ýitirimegi bolsa soňy köp halatlarda ölüm bilen gutarýar.

💦Biz her ýyl öz bednimiziň agramyndan 5 esse köp suwy öz üstümizden geçirýäris. Adam ýaşan döwrinde örtaça 25 tonna suw içýär.

💦Suw adamzadyň ýaşaýşynda uly rol oýnaýar. Uly ýaşly adamyň bedeniniň agramynyň ýarysyndan gowragy suw. Çaga dünýä inensoň onyň organizmindäki suw 77 göterime çenli azalýar. Adam kämillik ýaşyna ýetensoň onuň organizmindäki suwuň azalmygy belli bir derejä baryp durýar. Suwuň mukdary 18 ýaşdan 50 ýaş aralygyndaky erkek adamlarda 61 göterim, aýallarda bolsa 54 göterim bolýar. 50 ýaşdan soňra adam organizimi ‘guramak’ bolýar. Onyň düzümindäki suw gitdigiçe azalýar.

💦Adamyň bir gije gündizde sarp edýän suwy 2.5 litre golaý ýöne bu san adamyň bir gije gündizde 10 bulgur suw içmelidigini aňladanok çünki biziň sarp edýän suwumyzyň bir bölegi iýmitde bolýar. Başga bir bölegi bolsa organizmde beloklaryň ýaglaryň hem-de uglewodlaryň dargamak prosesinde emele gelýär. Mysal üçin 100 gram ýagyň okislenmegi netijesinde 107 ml suw , 100 gram uglewodyň okislenmegi netijesinde 55 ml suw emele gelýär.

💦Suwuň iň köp jemlenen ýeri Ýer gatlaklarydyr. Ýerasty suwlaryň mukdary dünýä ummanlaryndaky suwuň mukdaryna (1.3 milliard kubometre barabar) has uly çuňlyklarda bolsa 10 -12 esse köp (takmynan 13-15 milliard kubometr)

💦Suwuň ähli zady eretmek ukyby dünýä ummanlaryny himiki elementleriň jemlenýän ýerine öwirdi. Häzirki döwirde mälim bolan elementleriň 70 den gowragynyň suwuň düziminde bardygy ýüze çykaryldy. Ummanyň 1 kub metr suwunda 5.5 – 5.7 gram altyn bar, göräýmäge bu ujypsyz zat emma bu dünýä umman suwlarynda 8 milliard tonna altyn bar diýmekdir.

in bolmanda yylgyransynyz diyip umyt edyan🙂

Yylgyryn

1.Sonky gezek haçan yurekden gulduniz we name uçin?

2.Çaga wagtynyz ulalsam kim boljak diyip arzuw etdiniz?

3.Wagtyn geçmegi bilen soyyan adamyna bolan soygun gutaryp bilyarmi? Sizde şeyle yagday boldumy?

4.In kop haysy aydymy dinleyaniz?

Alymlar ýyllaryň dowamynda adam psihologiýasy barada birnäçe maglumatlary taýýarladylar. Dürli barlaglaryň netijesinde ýüze çykarylan käbir hakykatlar aşakdakylardan ybarat:

Adamlar üýşüp oturanda bir zada gülseler, her kim öz halaýan adamyna seredýär.

Adamlara öz adyny tutup ýüzlenmek olary özüňize has ýakyn we öz şahsyýetiňize bolan ynam derejesini ýokarlandyrýarsyňyz.

Adam näçe akylly bolsa, şonça-da az maslahat berýär.

Beýnimiz erbet ýatlamalary gowy ýatlamalara seredende köp ýatlamaga ýykgyn edýär.

Daşky görnüşiňizden, gepleýşiňizden we aýdýan zatlaryňyzyň manysyndan 5 sekundyň dowamynda beýleki adamda täsir galdyrýarsyňyz.

Ünsüňizi jemlemegiň gowy usuly bir işi ýerine ýetireniňizde, özüňiz bilen akyl taýdan gürleşmekdir.

Başgalara yzygiderli kömek edýän adamlar, ýaşy ulaldygyça has bagtly we depressiýa düşmek ähtimallygy pes bolýar.

Çalt ýöreýän adamlar adatça, haýal ýöreýänlere garanyňda has ynamly we bagtly bolýarlar.

Itleri saklaýan adamlar pişik saklaýanlara we öý haýwanlary bolmadyk adamlardan has köp gülýärler.

Maksatlaryňyz barada hiç kime aýtmasaňyz, arzuwlaryňyza ýetmek ähtimallygy ýokarydyr.

Kemçilikleriňizi kabul etseňiz, olary size garşy hiç kim ulanyp bilmez.