gullnara_
25.07.2023 06:14
Mamamyňam bar aladasy mendim, olam öz pensiýasyndan meniň egin-eşik isleglerimi kanagatlandyrardy. Puly daýzalamdan soramagymy ýüregimi düwenimi mamama abdamda, ol çürt-kesik garşy çykdy. Özüniň meniň üçin ýygşyryp goýanja pulynyň bardygyny aýdyp, şonuň ujundanam maňa gerekli puly sanap berdi. Oturylyşyk güni hem ýetip geldi. Şäheriň çeträgindäki bir kafeni 2 sany oglan klasdaşym ýörite gidip, görüp gelipdirler. Kafeniň içi owadan eken, klasdaşlarymyz bolup biri-birimizi gutlaýardyk, tans edýärdik, daşary çykyp az kem şemallamak isledim. Daşarda meniň bir zatlar ýadyma düşüp ugrady, bu ýerler maňa örän tanyş ýalyla, ýok tanyş ýerler , hol aňyrdaky 4 gatly jaýyň 2-nji gaty owadan penjireli otag meni uzakdaky ýatlamalaryma alyp gitdi. Men ol penjireden kakama garaşypdym, hawa , bu şol penjire, emma tutusyny çalşypdyrlar, jaýyň gabadynda duran ulaglara seretdim, emma kileň soňky maşynlar, men olaryň içinden kakamyň birwagtky Wolwo kysymly ulagyny tapmadym. Ýoldan nädip geçendigimem bilmedim, ynhada ýokary galmak üçin basgançaklar , otaglaryň gapylary , ikinji gatada nähili çykanymy bilemok , ynha bu biziň gapymyz bolmaly , gapy könelipdir , emma bu möhür näme-kä? Möhüre seredip , öýde hiç kimiň ýokdugyny bilmek bolýardy. Birdenem goňşy gapy açyldy. Ondan bir ýerlere gidenimizde jaýymyzyň açaryny tabşyryp gidýän köneje goňşymyz , Jemal daýza eli bedreli çykdy-da, maňa ünsem bermän gapdalymdan geçip gitdi. Az salymdanam yzyna geçdi-de, maňa seretdi, emma tanamady, ol üýtgemändirem, emma azajyk horlanypdyr.
Oňa özümi tanadamda , elindäki bedresini ýuwaşlyk bilen ýerde goýdu-da, meniň salam berip uzadan ellemi berk gysyp , meni gujaklady. Ejemiň ýogalandygyna aýdamda, hamsygyp aglamaga başlady. Elimden tutup öýüne saldy. Ol henizem ýekeje özi ýaşaýar eken. Men ondan kakam hakda soradym. Jemal daýza bir az salym oturdy-da , kakamyň 3-4 aýlykda işinde para almakda günälenip , ýyl kesilendigini aýtdy, dünýäm garaňkyrap gitdi, iň soňkuja umydymyň , kakamyň indi birnäçe aýdan bäri sowuk gözenegiň aňyrsynda ýatyşy göz öňüme geldi. Öýümiz bolsa döwletiň haýryna geçirilipdir, kakama ýyl kesilenden soň , onuň soňky aýaly hem ondan aýrylyşyp gidipdir, olardan çagada bolmandyr. Jemal daýza bilen hoşlaşyp gaýdanymdan soň , klasdaşlamyň ýanyna-da barman , göni maşyn tutup, öýümize gaýtdym. Daýym bilen daýzam telewizor görüp otyrlar eken, Serdar bolsa ýatyp galypdyr, mamam bolsa namaz okaýar eken. Mamam namaz okap bolan badyna, oňa kakam hakda eşidenlemi gürrüň berdim. Mamam meniň gürrüňlerimi diňläp , indi näme niýetiň bar diýen terzde, alaçsyz göreçlerini maňa dikdi. Bolan wakany daýymada aýtdym. Emma daýym : “Şol haramzada tüýs geregi hem şol, uýamy sygdyrmadyk adama men hem öz ýüregimde ýer bermen” diýdi. Garaz ony öwmediler. Maňa-da ony unutmagy maslahat berdiler. Emma men ony unudyp bilemokdym. Köp wagt geçmänkä-de , okuwa giriş ekzamenleri başlady. Özüm lukmançylyk ugruny halaýadym, şonuň üçinem Marydaky lukmançylyk mekdebine tabşyran synaglarym şowly boldy. Talyplyk döwri dowam edýärdi. Şol günem howanyň sowuk günleriniň birinde,okuwdan çykyp , öýümize golaýlap gelýärkäm, eli arak çüýşeli , sakgal basyp giden bir adamyň ýoldan çaýkanyp gidip barşyna gözüm düşdi. Gabadyndan geçip, onuň ýüzüne-de seretmän , öýümize tarap sowuldym, emma gulagyma eşidilen sözler , meniň ädimimiň togtatmagyna getirdi.
-Oglum, bu senmi balam, gel ahyry , kakaňy gujaklasana...
Bu sesler meni şol ejem aradan çykanda,özi bilen äkitmegi söz beren seslerdi. Yzyma seredip , kakamyň gözlerine seretdim. Ol gowy horlanypdyr , gözleri içine çöküpdir. Sowukdan ýaňa onuň endamy titir-titir edýärdi. Özi hem şol soňky gezek görşümdäki ýaly , çüýşesini zyňdy-da , ellerini gerdi. Özüme tarap gerilen ellere tarap ýöneldim. Emma birdenem yzymdan galmagal eşidildi. Daýym öýden ylgap çykdy-da, meniň öňüme düşdi. Kakamy kowdy , näler dillenjekdim, emma şu çaka daýymyň diýenine ýok diýip görmändim. Kakam daýymy diňlänokdy, onuň iki gözi mendedi , emma daýym ony bat bilen itdi-de, meniň garşylygma bakman , elimden tutup öýe saldy. Öýde janyma jaý tapamokdym, daşarda üşäp kakam garaşýardy, emma daýym maňa öýden çykmagy gadagan edip, özi daşaryk çykyp gitdi. Penjireden daýymyň kakamy zor bilen ulaga mündürip, alyp gitjek bolup duranyny gördüm. Kakam : “Men oglumy görjek” diýip gygyrýardy, emma daýym ony diňlänokdy hem. Çydap bilmedim, öýden okdurylyp çykdym-da, arany açyp barýan ulagyň yzyndan ylgadym. Sesimiň ýetdiginden kakama gygyrýardym. Emma ulag arany açyp gitdi. Köp wagt geçmänkä daýym dolanyp geldi, bolan wakalary daýzamdan eşiden mamam daýymdan gaharlydy. Ol meniň ýagdaýyma dözmän, daýymdan kakamy getirmegimi talap etdi. Emma näme üçindir daýym diňlejegem bolmady, öz otaglaryna girip gitdi-de, gapyny hem şarkyldadyp ýapdy. Daýymdan kakamy obanyň çetindäki potratçylygyň ýanyna düşürip gaýdandygyny anykladym. Ylgap gitdimde, şol ýerdenem kakamy gözledim. Emma tapmadym, howada garalmaga başlady. Daýym hem maşyny bilen yzymdan geldi, ony mamam oturtmadyk bolsa gerek, maşynyň yzynda mamamam otyrdy. Üýşüp kakamy gözledik, ýöne tapman , kakamsyz öýe gaýtmaly bolduk.
Kakamdan derek tapylmady. Iki günden soň, onuň uly ýoluň gyrasynda geçýän gury ýabyň gyrasyndan tapypdyrlar. Onuň içgili ýagdaýda uklap, sowukdan aradan çykandygyny anykladylar.
Men kakamyň aradan çykdy habaryny gelip aýdanlarynda, gulaklaryma ynanmadym. Özümi lampa aşak göýberdim-de, uly ilim bilen aglamaga başladym, daýymam ýüzüni aşak sallap, ýalňyşandygyny boýun aldy. Şol gün kakamy gözläp tapmandygyma gaty namys etdim. Belki özüm sowukda ölen bolsam, has gowy bolardy diýibem pikir etdim. Kakamyňam belli günlerini edil ejemiňki ýaly edip, sowuşdyrdyk. Indi her ýyl ejem bilen birlikde, kakamyňam doglan gününde, ony ýatlaýas. Hökman doglan gününde däl, men ony islendik wagt ýatlaýan. Daýym şonda kakamy kowup gaty ýalňyşypdy, men kakamdan öýkelemändim ahyry. Ejem pahyr ýogalanda, ol meni almaga geljekdigini söz beripdi. Belki ol şol gün sözünde tapylandyr. Emma meniň alaçsyzlygym, kakamyň heläk bolmagyna getirdi...
Oglan elindäki torta seredip , sesini çykarman oturdy. Menem başga gürlemäge zadam tapmadym. Biz ol oglanyň düşmeli ýerine häli gelipdik. Men onuň bilen gadyrly hoşlaşdym-da , öz ýoluma rowana boldum. Onuň kakasy betbagt hem bolsa, ogly kakasyny hemişe gowulykda ýatlaýar eken. Ol heniz birinji klasa barmanka, kaka mährinden jyda düşüpdir. Emma şu güne çenli, kakasyna garaşypdyr. Eýsem onuň tortundaky “Kakajan , doglan günüň gutly bolsun” ýazgy hem, muny aňryýany bilen tassyklaýardy.
Soňy
Awtoryny bilemok. Bilseňiz ýazaýyň.
27
262
gullnara_
24.07.2023 17:28
Ejem gerekli goşlaryny alandan soň, gapyny gulplap, açaryny goňşymyza berdi-de, meniň elimden tutup ýola çykdy, mundan ozalam şeýle ederdik , eger kakam öýde ýok bolsa, ejemem bir ýere gitmekçi bolsa, onda açaryny goňşymyza goýýardyk. Mamam biziň gelenimize begendi, öýde Guwanç daýym , aýaly Aýlar daýzam hemem olaryň ýakynda dünýä inen oguljyklary , Serdarjygam bar eken. Men Serdarjygy ozalam görüpdim, sebäbi ejem ikimize geçen aýda Serdarjygyň bolandygyny mamam buşlapdy.Şonda ejem begenipdi, meni hem alyp mamamlara, bäbejigi görmäge gelipdik. Aslynda Guwanç daýym ejemiň süýtdeş dogany däldi. Babam aradan çykmandan ozal , ony öz agasyndan ogullyk alypdyr. Sebäbi ejem dagy bäş gyz dogan eken. Men bu zatlara ol wagtlar düşünmesemem, daýymy hakyky daýym hasaplardym, sebäbi ol meniň ýekeje daýymdy ahyry.
Agşam ejem meniň ýerimi salyp berdi , özi hem gapdalyma geçip, meni ýatyrdy. Oňa ýatanymy bildirmek üçin , gözlerimi ýuman boldum, hyýalymda kakam janlandy. Ol bu wagt näme edýärkä, näme üçin ol irden ejeme gaharlandyka? Birdenem mamamyň ýuwaşja sesi eşidildi:
-Ýatdymy?!
Ejemiň sesi mamamyňkydanam ýuwaş eşidildi:
-Ýatdy eje.
-Gyzym , sen gutarnykly oýlandyňmy , eýsem bu barada ýoldaşyň hem çürt-kesik aýtdymy?
-Hawa eje , ol şol aýal diýip , mendenem , hatda ýeke oglundanam geçdi, men näme edeýin ejejan?!
-Bir alajy bolar gyzym, kakaň pahyr gezip ýören bolsa , hökman bir zady bolardy.
-Bu zatlary Guwanja duýdurdyňmy?
-Hawa gyzym, Guwanç düşüner-le welin...
-Bilýän eje, oňada kyndyr, indi ol bizi hem eklejek bolsa...
-Ýok gyzym, meniň pensiýa pulumam bize ýeter.
-Eje, şondada men özümi oňaýsyz duýýan.
-Hudaý bardyr gyzym, ertire çykaly, gyz doganlaňam ýerli-ýerden goldarlar.
Şondan soň mamamdanam, ejemdenem ses çykmady. Menem ejemiň ýylyjajyk gujagyna dolup, ýatyp galypdyryn. Şol gijeki bolan gürrüňlerden soň, men käbir zatlara düşünjek boldum, olam indi kakamyň bizi almaga gelmejekdigine , emma men muňa ynanamokdym, kakam heýem meni taşlarmy , eýsem ol meni terk etse, onda indi kime sowgat alyp bersin?! Mamamlarda ýaşaberdik, arasynda daýzamlar oturmaga gelerdiler, olar gelen güni öýde kiçijik şagalaň bolardy. Ejem olar gelen güni , ähli gaýgysyny unudardy, şonuň üçinem men daýzamlaň gelmegni köpräk dilärdim , emma kakamada garaşýardym , ýöne kakam geläýenokdy. Bir gün ejem bilen bazara gitdik, güýzde men mekdebe gitmelidim , ejem bilen meniň halan portfelimi aldyk-da, okuw eşikleriniň ugruna çykdyk, şonda biz ozalky goňşymyza duşduk, ol biz bilen elleşip salamlaşandan soň, kakamyň bir aýal bilen ýaşaşýandygyny gürrüň bermegi, ejemem, meniň ýüregimem oda saldy. Ylgap baryp, şol kakamyň ýanyndaky aýalyň saçyndan tutup, ony ýere ýazaýasym geldi, ejem goňşymyzyň aýdan gürrüňini ýüzüni sallap diňledi-de, soňam onuň bilen hoşlaşdy, okuw eşiklerini almaga başga güne geçirip, öýe gaýtdyk. Mamama kakamyň bir aýal bilen ýaşaşýandygyny aýtdym, mamam bolsa : “Beý diýmäweri janym, kakaň diňe ejeň bilen ýaşaşar, ol häzir iş saparyna gidipdir, indiki hepde sizi almaga geljek” diýdi , diýip meni bagryna basdy. “Kakamy haçan gördüň , mama” diýip , onuň gujagyna doldum.
“1 sagadam bolanok , siz bazara giden badyňyza olam yzyňyzdan geldi-dä” diýip, mamam gözüniň ýaşyny saklap bilmedi. Men mamamyň aldamajagyna ynanýardym, sebäbi uly adamlar hiç haçan aldamaýarlar ahyry...
Gürrüň şu ýere ýetende, biz özümiziň taýýar tortlarymyzy almak üçin, garaşyp durduk. Ýörite gaba gaplap berenlerinden soň, tölegini töledik-de, tortumyzy alyp gaýdyp, ýene-de meniň maşynyma ornaşdyk.
Ejemiň wada berşi ýaly, indiki dynç güni ýene bazara gitdik. Okuwa degişli ähli gerekli zatlary alanymyzdan soň, ilkinji gabat gelen ulaga münüp , öýümize däl-de , mamamlara gaýtdyk.
Mekdep wagty hem başlady. Ejem meni agşam gowy edip ýuwundyrypdy, elimiň-aýagymyň dyrnaklaryny alyp berdi, hatda daýym saçymy hem kiçeldip berdi. Irden ejem meni ütüklije mekdep eşiklerimi geýdirip, elimden tutup mekdebe alyp gaýtdy. Ozal kakam bilen şäherde ýaşanymyz üçin, kän goňşularymyzam tanamokdym. Emma bu ýerdäki oglanjyklaryň köpüsini men ozalam görýärdim. Hanha Myrat , ol mamaňlaň aňyrsyndaky köçede ýaşaýar. Ol gyzjagaz bolsa Altyn, ol Myratlaryň goňşusy. Emma bizi kabul eden mugallymy men tanamadym, ýakymly ýylgyrýan bu aýal mugallym ejem bilen bir zatlar gürleşenden soň, ony hoşamaýlyk bilen ugratdy-da, meni beýleki özüm ýaly okuwçylar bilen klasa saldy. Men birinji setiriň ikinji partasynda , ozal görmedik, özümden boýy kiçiräk gyz bilen otyrdym, ol şeýlebir gysykdy, surat çekemizde galamyny sorasam , bermezdi. Mekdepde dürli harplary aýtmagy öwrenýärdik, mugallymymyz kämahal okuwçylardan öz maşgalalary hakda gürrüň bermegini soraýardy. Bir gezek ol menden ejem hakda sorady, ejem hakda aýdyp berenimden soň , ol meniň berekellamy ýetirip, ýerime geçip oturmagymy aýtdy. Emma kakam hakda... Ol meniň kakam hakda soramady ahyry , beýlekilerden-ä soraýar, ýa-da ol meniň kakamy tanamaýany üçin soranokmyka , meniň kakam hemmeleriň kakasyndanam gowy ahyry. Kämahal klasdaşlamy kakalary getirerdi, men olaryň ýanynda kakamyň meni mekdebe getirmän , diňe ejemiň , kämahal bolsa mamamyň getirmegine birazajyk kemsinerdim, emma kakamyň geljekdigine ynamym, meni o deýin gynandyranokdy. Wagt geçip durdy, indi men köp zada öwrenişdim, Serdarjygam indi ola ýöremek eken, ylgamagy hem başarýardy. Ejem daýzama iş ýetirmän, öýüň ähli işini ederdi, men bolsa mekdepden soň, obaň beýleki mal bakýan oglanlary bilen , daýymlaň 2 sany sygyrlaryny bakardym. Şol agşam ejemi der basdy, uzakly gije ýatyp bilmän , arasynda-da demigip , ýüregini tutup oturýardy, her näçe ýatasym gelmese-de , meni gapdalky jaýa geçirip ýatyrdylar. Arman şol agşam ejem meni hemişelik taşlap gitdi, 5-nji klasa geçip ilkinji alan bäşligimi hem görkezmäge ýetişmedim. Ýogsam ejeme 5-nji klasa geçip ,diňe bäşlik bahalar bilen okajakdygymy aýdypdym. Aglanymada seretmän, şol günüň ertesi ejemjany tabyda ýükläp, uly adamlar eginlerinde göterip alyp gitdiler. Meni mamam gujaklap galdy, şol gün agşam öýde daýzamlaň ýanynda olaryň agy sesine gözümiň ýaşyny akdyryp ýatyrkam,açyk gapydan howludan geçip giden bir erkek adama gözüm düşdi. Ony men tanapdym, tarsa ýerimden turubam , gapa tarap okduryldym , gapydan çykybam , bütin howlyny ýaňlandyryp gygyrdym:
-Kaka , kakajan...
Howlukmaçlyk bilen ýöräp barýan telpekli adam meniň gygyrmagyma sakga durdy, birdenem yzyna seredip:
-Oglum, inerim, gel hany kakaňy gujakla – diýip gollaryny gerdi,
-Kakajan , meni almaga geldiňmi? Kaka , häli irden ejemi alyp gitdiler-dä , ony babamyň ýanyna alyp gidipdirler , olam basym geler diýdiler, soň biz ýenede bile ýaşarys, goňşymyz Jemal daýza seniň aýal alandygyňy aýtdy welin, men-ä ynanmadym, mamam seniň iş saparyňa gidendigiňi aýtdy.
-Oglum , ynanma , men seni gowy görýän-ä , häzirem men işliräk , ertir seni almaga geljek , maňa garaşgyn – diýibem , meniň yzym bilen gapydan çykan , ejemiň iň uly aýal dogany , Gülälek daýzama seretdi. Gülälek daýzam geldi-de , meniň elimden tutup öýe saldy. Kakam şol oturyşyna otyrdy, onuň gözlerinden akýan ýaşlar çyranyň yşygyna ýalpyldap görünýärdi. Indi ertir kakam geler , ejemem gelse , biz ýene-de jemlenşeris , emma ne ejem geldi , ne-de kakam. Ol ertir geljek diýsede , eýýäm men nijeme ertirleriň hasabyny hem ýalňyşdym.
Ýöne men onuň işlidigini bilýädim, şol işi gutaran badynda-da , ol hökman meni almaga geläýmelidi...
Wagt geçdi . Indi biz ulaldyk. Bu günem mekdepdäki iň soňky ekzamenler. Şuny hem dynsak,
ondan soň attestatymyzy alybermeli. Klasdaşlarymyz bolup, attestatymyzy alanymyzdan soň , şäherde bir kafede oturylyşyk etmäniň maslahatyny düzdük. Goşmaly möçberiň pulyny hasaplanlaryndan soň, özümde pul bolmandygy sebäpli, daýzalamdan soramagy ýüregime düwdüm. Mamam bilen daýyma azar bolmajak bolýardym, olaryňam ýagdaýna aklym çatýardy, sebäbi her gezek okuw esbaplaryny alamda-da , olaryň alyp bereni bilen oňýardym. Daýym maňa edil öz ogly Serdaryňky ýaly zatlary alyp bermese-de , onuň alyp beren zatlary meniň göwnümden turýardy
D.bar
32
233
gullnara_
24.07.2023 14:03
Bu gün ejemiň doglan güni,
ejeme iki hepdeden bäri näme sowgat etjegimi bilmän dürli dükanlara aýlanyp gördüm, emma erkekleriň köpüsinde bolşy ýaly, Alla maňada gowy sowgat saýlap bilmek ukybyny bermändir, dükandan-dükana selpäp ýörşüme, bir bildirişe gözüm düşdi. Bildirişde “Täze-Aý” atly tort kärhanasynyň süýji nygmatlary hödürlenýärdi.
Hyýalymda ejeme ýüzünde “Ejejan uzak ýaşa” ýazgyly , ullakan tort sowgat etmek pikiri döredi. “Täze-Aý” kärhanasy uzakda däl eken, ol ýerde tortlary zakaz edeniňden soň, uzak wagt geçmänkä islendik ölçegde taýýarlaýardylar. Men özüme gerekli torty zakaz edip durkam, ýanyma uzyn boýlurak, özüm bilen deň-duş oglan gelip, kakasynyň doglan gününi gutlap , tort zakaz etdi. Zakaz edilen tortlary belleşdirip alýan gyz oglandan kakasynyň ýaşyny sorady. Oglan ýüzüni aşak edip ýylgyrdy-da : “Eger-de kakam diri bolan bolsa , bu wagt ol 53 ýaşynda bolmalydy, arman ol indi biziň aramyzda ýok, torta ýaşyny görkezmek hökman däl, diňe “Doglan günüň bilen kakajan” diýip ýazaýyň” diýmesi meni örän geň galdyrdy. Muňa zakazlary belleýän gyzam geň galan bolsa gerek, ol ýanymda duran oglany birinji gezek görýän ýaly, çiňerilip seretdi-de , başyny atyp bir zatlar belleşdirdi. Tortumyzyň bäş-alty sagatdan taýýar boljakdygyny aýtdylar. Tort taýýarlaýan kärhanadan çykdym-da , maşynyma mündüm, az-kem şähere aýlanmak niýeti bilen öňe sürüp başlamda, ýaňky ýanymdaky tort zakaz eden oglan köçä çykyp , ulaglara elini galdyrmaga başlady. Onuň bilen gürrüňdeş bolmak höwesi, meni saklanmaga mejbur etdi. Oglan gapyny açdy-da , barmaly ýeriniň salgysyny aýtdy. “Mün” diýdim-de , ýene-de ýolumy dowam etdirdim. Oglan daş-töweregine seredip , dymýardy. Ilkinji swetofordan geçenimizden soň, dymyşlygy özüm bozdum:
-Dost, sizden bir zat sorasam bolarmy?!
-Soraň , bilenimi aýdaryn.
-Ýadyňyzda bolsa , ýaňy biz torty bile zakaz edipdik, şonda siz kakaňyz barada aýdypdyňyz welin...
-Hä, sen aradan çykan kakam üçin tort zakaz edenimi geň gördüň gerek!? – diýip oglan uludan demini aldy-da, öz ýatlamalar ýumagyny çözlemäge başlady :
“Umuman-a men öýümizde ýeke ogul, biziň maşgalamyz örän agzybirdi, ejem , kakam , olar meniň üçin dünýe barymdy, kakam Şatlyk şäherinde gaz edaralarynyň birinde kiçi bolmadyk ,gowy aýlykly wezipeleriň birinde işleýärdi, ol ene-atadan ir galypdyr, ýeke çaga bolansoň, ol garyndaşlarynyňkyda terbiýelenipdir. Ejem öý hojalykçydy. Kakam her gün öýe gelende, meni hökman begendirýärdi, bir gün oýunjak getirse, ikinji gün iýer-içer ýaly zatlar bilen göwnümi tapardy. Özüme getirlen sowgatlary alyp, maňa seredip duran ejem bilen kakamyň mähirli gözlerine seredip ýylgyrardym. Olaram meni begendirseler, özlerine şondan başga zat gerekmejek ýaly duýýardylar. Ondan soň bile oturyp agşamlyk naharyny iýýärdik. Kakama agşam naharynda goňşymyzyň ogly Aman bilen urşup ýeňendigimi buýsanç bilen gürrüň bererdim. Ejem nahar guýup durşuna : “Heýem urşarlarmy, oglanjyklar akylly bolmaly ahyry , eger indi uruşsaň kakaň saňa oýunjak alyp bermez” diýip , azajyk gaharlanardy. Kakam welin tersinedi : “Meniň oglum tüwelemedir-le , zordur meniň oglum, saňa indiki gezek uly maşynam alyp berjek” diýip, höwesime höwes goşardy.
Şol günem edil şu günki ýaly , yssy bolupdy. Asla ol şu gün bilen bir gündi. Meger sizem şol wagt ejeňiziň doglan gününi belläp oturan bolsaňyz gerek” diýip ol maňa seretdi-de , ýene-de gürrüňini dowam etdirdi:
“Kakam bu gün irden doglan güni üçin işdeş ýoldaşlaryny çagyrjakdygyny aýtdy-da , ejeme her dürli taýýarlamaly naharlary aýdyp, eslirägem pul goýup gitdi. Kakam işine gidip barýarka, ýüzugra ejem ikimizi bir uly söwda dükanynyň ýanynda düşürip, maňa elini bulap , öz ýoly bilen gitdi. Ejem ikimiz dükandan gerek-ýarak zatlarymyzy alyşdyryp, öýümize gaýtdyk.
Men kakamyň geçen hepde getiren tüýlek aýyjygyny oýnaýadym, ejem bolsa başagaý bolup biş-düşüň ugrundady. Gün ýaşmana başlandan, penjireden kakamyň ýoluna garap başladym. Ol uzaklaşdyrman geldi, ýanynda-da 4 sany özi ýaly daýaw adamlar bilen 2 sany gelinem bardy. Gelinleriň biri ors aýal eken, ol meniň elimden tutdy-da : “Kakaň gowumy ejeň?” diýip , üýtgeşigräk görnüşde türkmen dilinde sorady. Kakama seretdim-de : “Kakam” diýip , oýlanman jogap berdim. Muňa kakamyň ýanyndaky gelenleriň hemmesi uly ses bilen begendiler, ýaňky aýal bolsa taýly gezek ýaňagymdan ogşap : “Molodes, me muňa bir zatjyk alarsyň” diýip iri pul uzatdy.”
Oglanyň şu ýere ýetende , “Siz meniň düşür diýen ýerimden şu wagtjyk geçip gitdiňiz” diýmesi, meni aljyratdy. Yzyma öwrülip , ony eltmeli ýerine eltjek boldum, emma ol : “Ýok, hökman däl, meniň barmaly ýerim uzakda däl-ä, pyýada bararyn” diýip , ýol hakyny berdi-de, maşyndan düşdi. Ol oglan bilen tortumyzy almaga barmaly wagtymyz deň bolansoň, sagat 4-lerde şu ýere çykyp , garaşmagyny haýyş etdim. Ol hökman garaşjakdygyny aýdyp, telefon nomerimi belläp aldy...
..Şol oglan bilen belleşilen wagtda, barmaly ýerimize bardym. Ol garaşyp dur eken, men bärden ony göremde , telefonyma ondan jaň gelip ugrady, ol meni görenokdy, telefony alman, gabadyna ýetip signaly basanymdan , meni gördü-de , howlukmaçlyk bilen ulagyma mündi. Ondan eger gizlin bolmasa, kakasy hakdaky gürrüňiň dowamyny aýdyp bermegini haýyş etdim. Bu ýerde aýtmasyz zadyň ýokdugyny aýdyp, oglan wakanyň yzyny dowam etdi:
“Kakamyň doglan güni örän gowy geçdi, myhmanlar meniň ejemiň bişiren naharlaryny öwýärdiler, ejem olaryň ýanyna oturanokdy, ol aşhanada bolup, kakam näme buýursa-da haýal etmän ýerine ýetirýärdi. Ejem menem öz ýanyna çagyrsa-da , kakamyň gujagyndan turasym gelmedi. Hälki maňa pul beren ors aýaly kakamyň golaýynda otyrdy, ol kakama rus dilinde bir zatlary aýdyp, syrly ýylgyrýardy, kakamam oňa rus dilinde jogap berensoň, men olaryň hiç gürrüňine düşünmedim. Arasynda olar arakdan ýarty edilip guýlan stakanlaryny çakyşdyryp , içýärdiler. Aýal adamyň arak içişini görüp geň galypdym.Garaz men kakamyň gujagynda uklap galypdyryn. Irden turamda kakam işine gidipdir. Ejem bolsa içeriniň arassaçylygyna esewan edýärdi. Onuň gözleriniň çişip durmasyna geň galdym, ol ýaha gije ýatmandyr , ýa-da bir zat üçin aglapdyr. Ony sorajagam bolman, öz oýunjaklama güýmenmäge başladym. Kakamyň gelmeli wagty boldy, men ýene-de onuň gözlerine ýolumy dikip garaşmaga başladym, ol uzaklaşdyrman geldi, emma aýak üstünde zordan ýöreýärdi, köwşüni çykardy-da, nahar zadam iýjek diýmän , süýnüp ýatyberdi. Ejem ony zordan , ýorgan-düşek ýazylgy ýere geçirip , egnindäki kostýumyny kynlyk bilen çykardy. Ondan soň ejem ikimiz bileje , kämahal kakamyň iş saparlaryna gidip biz bilen bolmaýşy ýaly, ikiçäk agşamlyk naharyny iýmäge başladyk. Ejem ozalkylar ýaly şadyýan däldi, gürlemänjik naharyny iýdi-de, maňa hemem özüne çaý guýdy, soňra bolsa meniň käsäme iki sany gandy atdy-da, saçagyň üstündäki zatlary ýygnamaga başlady. Agşamlyk telewizorda multfilm gutaran badyna, ejem meniňem düşegimi ýazyp berdi-de, garşylygyma bakmazdan ýatmaga mejbur etdi. Irden kakamyň gohuna oýandym, ol bir zatlar diýip ejeme gygyrýardy. Kakamdan mundan ozal beýle gaharly sesleri eşitmändim, şonuň üçinem näme etjegimem bilmän, çugutduryp duranymy bilýän. Ejem meni gördü-de, kakama : “Ýuwaşrak bolsana, seret , oglumyz turdy” diýip , gözlerindäki ýaşyny süpürdi. Kakam gaharly nazaryny maňa aýlap, her gün meniň agşamlyk süpürip, ertirki işine taýynja edip goýýan köwşüni geýdi-de, gapyny bat bilen ýapyp çykyp gitdi. Ejem meni gujaklady-da: “Oglum, hany agşam näme düýş göreniňi aýdyp berdä, sen agşam bir zada-ha jykyr-jykyr güldüň” diýip , ýaňagymdan ogşady. Agşam näme düýş görenim ýadyma düşmese-de , ejemi aldap düýşümde mamamlara gidýändigimi aýdyp berdim. Sebäbi mundan ozallar ejeme düýşümde mamamlara gidýändigimi aýdamda, ejem maňa “Onsaň saňa mamaň nämejik sowgat berdi” diýip, begenip sorardy. Ejem bu gezek ýüzüni aşak sallap , aglap bolan çaganyňky ýaly sojady-da, meni örän begendirdi, hawa ol maňa şeýle diýipdi : “Oglum , mamaňlara şu gün hökman gideris”...
Dowamy bar...
35
236
gullnara_
23.07.2023 12:06
Garaz, kimiň kimdigi.
Ahyrsoňy bilinýä.
Bilmän geçsek näderdik.
— Şükür, Elhamdülillä!
Gowy, gowy zatlary
Görseň ýürek ýylynýa,
Görmän geçsek näderdik
— Şükür, Elhamdülillä!
Bu dünýäde aglanýa,
Bu dünýäde gülünýä,
Gülmän geçsek näderdik
— Şükür, Elhamdülillä!
Gözi ýaşlyny görsem,
Ýürek-bagrym dilinýä.
Dilinmese näderdik
— Şükür, Elhamdülillä!
Kişä ýagşylyk etseň,
Ýagşy sözler diýilýä.
Diýilmese näderdik
— Şükür, Elhamdülillä!
Biri dünýäden gitse,
Ýene biri dogulýa.
Dogulmasa näderdik
— Şükür, Elhamdülillä!
Gözüň bilen görülýär,
Ýürek bilen duýulýa,
Duýulmasa näderdik
— Şükür, Elhamdülillä!
Ýazgardyňam, eý Alla!
Ýalkadyňam, eý Alla!
Ýalkamasaň näderdik
— Şükür, Elhamdülillä!
Berdinazar Hudaynazarow
22
43
gullnara_
22.07.2023 08:17
Bu zatlary geografiýa sapagynda öwrenmediňiz:
Ykrar edilmedik döwletler.
Dünýäde BMG we beýleki halkara guramalary tarapyndan resmi taýdan ykrar edilmedik, ýöne öz hökümetleri, serhetleri we ilaty bolan birnäçe 'döwletler' bar. Bu "tanalmaýan döwletler" köplenç öz taryhyny, medeniýetini, adamlaryny gorap saklamak üçin göreşseler-de, köplenç syýasy we ykdysady taýdan çetde durýarlar. Bu makalada bu ykrar edilmedik döwletleriň birnäçesine jikme-jik durup geçeris.
1. Transnistriýa (Pridnestrovskaia Moldavskaia Respublica)
Moldowanyň gündogarynda ýerleşýän Transnistriýa Respublikasy 1990-njy ýylda Moldowadan garaşsyzlygyny yglan etse-de, häzire çenli halkara jemgyýetçiligi tarapyndan giňden ykrar edilmeýär. Rus, moldowan we ukrain dilleriniň resmi dil hasaplanýan Transnistriýada sowet nyşanlary häzire çenli giňden görülýär. Ýurduň ykdysadyýeti esasan senagat önümçiligine esaslanýar.
2. Abhaziýa we Günorta Osetiýa
Gruziýa döwletiniň çäginde ýerleşýän bu iki sebit 1990-njy ýyllaryň başynda garaşsyzlygyny yglan edeninden soň, 2008-nji ýyldaky Gruziýa-Russiýa urşundan soň Russiýa tarapyndan bu iki döwletiň garaşsyzlygy ykrar edildi. Ýagny bu döwletleri diňe Russiýa we käbir döwletler (Nikaragua, Wenesuela, Nauru we Siriýa) tanaýar. Abhaziýanyň we Günorta Osetiýanyň öz hökümetleri we harby güýçleri bar, emma ykdysady we syýasy taýdan Russiýa baglydyr.
3. Dagly-Garabag Respublikasy (Artsak döwleti)
Dagly-Garabag döwleti Azerbaýjanyň günbatarynda ýerleşýän sebit. 1992-nji ýylyň 2-nji sentýabrynda garaşsyzlygyny yglan etdi. Birnäçe döwletler we halkara guramalar Dagly-Garabagyň garaşsyzlygyny goldamaýar we Azerbaýjanyň bir bölegi hasaplamaklaryny dowam etdirýär.
4. Somaliland
Somaliland 1991-nji ýylda Somali döwletiniň çäginde garaşsyzlygyny yglan eden bir territoriýa. Emma bu garaşsyzlygy BMG-niň hiç bir agzasy ykrar etmeýär. Somaliland konstitusion demokratiýa bolup, onuň öz pul, pasport we hökümeti bar.
5. Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy
Kipr adasynyň demirgazygynda ýerleşýän Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy 1983-nji ýylda garaşsyzlygyny yglan etdi. Emma bu döwleti diňe Türkiýe ykrar edýär. 2022-nji ýylyň 11-nji noýabrynda bu döwlet "Türki döwletleriň guramasy"na gözegçi döwlet hökmünde agza boldy. Türkiýeden başga hiçbir döwlet Demirgazyk Kipr Türk Respublikasynyň garaşsyzlygny goldamaýar.
6. Taýwan (Hytaý Taýpeýi)
Taýwanyň milli olimpiýa komitetiniň baýdagy (Bu baýdak bilen Hytaý Taýpeýi adynda Olimpiýa oýunlaryna we sport ýaryşlaryna gatnaşýar)
Bu ada döwleti Hytaý Halk Respublikasy tarapyndan Hytaýyň bir bölegi hasaplanylsa-da, onuň öz hökümeti we ykdysadyýeti bar we birnäçe otuza golaý döwlet Taýwany garaşsyz diýip ykrar etse, galan döwletler ony Hytaý Halk Respublikasynyň bir bölegi hökmünde garaýar. Taýwan döwleti olimpiýa oýunlaryna we käbir sport ýaryşlarynda öz resmi ady we milli baýdagynda çykyp bilenok, ornuna özleriniň milli olimpiýa komitetiniň baýdagynda we Hytaý Taýpeýi (Chinese Taipei) adynda çykyş edýär.
Dünýäde bulardan başgada birnäçe tanalmaýan döwletler bar.
26
250
gullnara_
21.07.2023 17:03
At bir gezek Itiň göwnüne degipdir. “Sen aç-hor bolsaň, gapy-gapy aýlanyp, seňkildäp ýörsüň. Şonuň üçin adamlar “It arrygy bolma, at arrygy bol” diýýärler. At aç-hor bolsa-da, öz eýesiniň gapysynda durýar. Muny adamlar şonuň üçin aýdýarlar. Bildiňmi!”
Bu ýakymsyz söz Itiň içinden ok bolup geçipdir. Şonda-da ol mertlige salypdyr-da, Ata şeýle jogap gaýtarypdyr: “Seniň ol aýdýanyň jany bar, At aga. Ýöne sen ýene-de bir zady bilip goý. Sen ikiýüzli. Seni satsalar, sowgat etseler ýa-da ogurlap alyp gitseler, tapawudy ýok, garaz, üstüňe kim münse, sen şonuňky bolaýýaň. Men lebzim bitin. Şonuň üçin maňa adamlar “It - wepa” diýýändirler”.
37
200
gullnara_
20.07.2023 16:26
Ene-atalar barada bilmeli zadymyz Ene-atanyñ görnüşleri
Seržant
Dikuçar
Maslahatçy
Ýokarda agzalýan sanaw haýsydyr bir käriñ ýa-da bir guralyñ adydyr öýtýäñizmi? Ýok. Bular düýbünden başga zatlar.
Bir maslahatçy ýa-da seržant bir kãriñ ady däl bolsa, dikuçar bir uçar abzaly däl bolsa, onda olar nämekä?
Bular ene-atanyñ görnüşlerini añladýar.
Hawa, ynanmak kyn hem bolsa şeýle.
"Nädip?" diýýäñizmi?
Ene-atalyk wezipesi her bir maşgalada başgaça ýerine ýetirilýãr. Ene atalarymyzyñ bize terbiýe berişi, olaryñ bize bolan garaýyşy, biz bilen özlerini alyp barşy hakynda meşhur amerikan psihologlary Jim Feý we Çarlz Feýiñ nazaryýeti boýunça üç görnüşli ene-ata bolýar.
1. Seržant ene-atalar.
"Söýgi we logika" atly maşgala durmuşynda ene-atalaryñ görnüşleri we kesir çagalar bilen nädip baş alyp çykmalydygy barada ýazylan diýseñ gowy kitabyñ awtorlarynyñ pikiriçe seržant ene-atalar çagalaryna tarap has pugta we talap ediji daraşýarlar.
Seržant ene-atalaryñ pikiriçe "Men näme diýsem şol hem bolar".
Olar çagalarynyñ ähli hereketlerini gözegçilikde saklaýarlar.
Bu bir tarapdan bu çagalary ähli kada-kanunlary doly we dogry berjaý edýän, diýen edýän, terbiýeli, maksada okgunly, seresaply adam etse, beýleki tarapdan olar mydama başgalarynyñ aýdanyna tabyn, öz pikirini aýtmakdan çekinýän adamlar bolup ýetişýärler.
2. Dikuçar ene-atalar.
Beýle görnüşli ene-atalar çagalarynyñ daşynda perwana bolup aýlanýarlar. Hemişe gerek zady bilen üpjün edýärler, çagalarynyñ gelejegi üçin olar hemme zady etmäge taýyn.
Bu ene-atalar çagalarynyñ mydama howpsyzlygyny we mätäçliklerini üpjün edip, kynçylyklardan goraýarlar. Emma bu maşgalada çagalaryñ özüne ynamlylygyny pes bolýar, durmuşa we zähmete "bişişmeýärler", ene-atalararyna mydama garaşly bolýalar, emosiýalaryna erk edip bilmeýän (biraz lälik) bolýarlar.
3. Maslahatçy ene-atalar.
Bu ene-atalar çagalaryyñ eden ýalñyşlyklaryndan sapak edinmeklerine ýol berýärler, karar bermegi çagalaryñ özlerine goýup durmuşda öz ýollaryny tapmaga kömek edýärler. Ene-ata "Ynha şeýle etseñ şular ýaly bolýar, beýle etseñ bular ýaly, ýöne näme etjegiñi özüñ bilýäñ" diýip çaganyñ özbaşdaklygyny has öñde goýýarlar.
Maslahatçy ene-atalar çagalaryna uly ynam bildirýärler. Elbetde, bu diýmek, çagalar köp ýalñyşyp bilýär, howpsuzlyk we seresapsyzlyk ýüze çykyp bilýär diýmekdir. Muña garamazdan, çagalar kynçylygy ýeñip geçmäge, ýagny, durmuşa özleri taýyn bolýarlar, özlerine bolan ynam hem ýokary bolýar.
Ýokarda agzalan ene-atalaryñ görnüşleri köpçülik tarapyndan iñ köp ulanylýan görnüşler bolup durýar.
Jemläp alanymyzda, ene-atalar diñe şu üç görnüşde bolýar diýip hem bilmeris, çünki her bir maşgalada dürli terbiýe usuly bar.
Terbiýe bermekde her bir çaganyñ aýratynlygyna hem uly üns bermeli bolýar, çaganyñ dürli wagtda özüni alyp barşy hem tapawutly bolýar, şonuñ üçin iñ gowusy üç usuly hem ýeri gelende ulanmak.
Edil uçaryñ iki ganaty we dolandyryjy pilodynyñ bolşy ýaly, deñagramlylygy saklamaga çaga terbiýesinde üç usulyñ hem ähmiýeti uludyr!
Şu ýerde şu nakyl gowy gelişermikä diýýän:
"Tagan aýagy üç bolar, biri-birine güýç bolar, birin aýyrsañ hiç bolar"
çeşme:internet
31
224
