enes_∞
11.11.2024 22:17
![]()
Çagalyga bir bilet
— Salam! Maňa bir petek beräýiň-dä. Bir tarapa. Diňe gidişin.
— Bir tarapa bolanok. Diňe gidişin hem gaýdyşyn.
— Ýeri, bolýar. Onda gidişin-gaýdyşyn, şu güne!
— Bu günki petekler eýýäm gutardy.
— Haçana bar? Iň golaý wagtdakysy gerek. Juda zerur!
— Iň golaýy… Bagyşlaň, diňe bir ýyldan.
— Hiç bolmanda, bir ýyldanam bolsa… Tutuş güne niýetlenen bolsun.
— Uzynly güne rugsat edilmeýär.
— Bolmanda, bir sagatlyk.
— Diňe bir minutlyk mümkinçilik bar.
— Bolýar, bir minutlygyny beriň onda.
— Ine, üç sagatlygam bar eken, ýöne bu ýene iki ýyldan…
— Ýok, maňa bir ýyldan bir minutlygyny beriň.
— Beýle bolsa, ýene bir ýola barlalyň: Gidişin-gaýdyşyna bir petek, ýene bir ýyldan, bir minutlyk. Dogrumy? Ylalaşýarsyňyzmy?
— Hawa.
— Alyň, ine, siziň çagalyga petegiňiz.
— Köp sag boluň.
— Ýogsa-da, bir zat sorap bilerinmi?
— Elbetde, soraň.
— Bary-ýogy ýekeje minut… Ýeri, siz näme etmekçi? Nämä ýetişerin öýdýärsiňiz?..
— Ejem bilen kakam ikisini bilelikde bagryma basmaga…
17
147
enes_∞
10.11.2024 23:03
Eliňizi nädip gysýarsyňyz?
![]()
Ýüzüňiziň, eliňiziň, aýaklaryňyzyň, agzyňyzyň ýa-da barmaklaryňyzyň görnüşi nähili häsiýetlidigiňizi aňladýan bolsa, ýumrugyňyzy gysyşyňyz hem siziň şahsyýetiňiz hakda käbir maglumatlary berip biler. Surata serediň, ýumrugyňyzy nähili gysýarsyňyz?!
![]()
1 – şekil🫵🏻?
Başam barmagy ýumrugyň üstünde saklap gysýan bolsaňyz, onda siz köp pikirli bolup bilersiňiz. Bu adamlar, köplenç halatlarda, ýeke özleri wagt geçirmegi halaýarlar we öz içki duýgylaryny gizlin saklaýarlar. Siz täzelikçi, başgalaryň pikirine gelmejek täze başlangyçlary tapmaga ukyply. Özüňiz bilen duýgylary, gymmatlyklary paýlaşýan adamlar bilen aragatnaşyk saklamagy halaýarsyňyz. Şol sebäpli-de, siz empatik (duýgydaş) adam bolup bilersiňiz.
2 – şekil🫵🏻?
Başam barmagyňyz ýumruk şekilinde süýem barmagyňyza daýanýan bolsa, onda siz sypaýyçylykly, sahy adam. Ýöne siziň bu häsiýetiňizden peýdalanmak isleýänler hem durmuşyňyzda bar. Siz özüňizi kämilleşdirmegi, täzeçil zatlary öwrenmegi we durmuşyňyza ornaşdyrmagy halaýarsyňyz.
3 – şekil🫵🏻?
Ýumrugyňyzy düweniňizde, başam barmagyňyzy goraýan şekilinde, ýagny ýumrugyňyzyň içinde saklaýan bolsaňyz, onda siziň mähirli we şadyýan şahsyýetiňiz bar. Siz özüne çekiji häsiýetde bolup, daş-töweregiňizdäkiler üçin täsin bolup bilersiňiz. Siz töweregiňizdäki adamlar nähili ýagdaýda bolsa hem özüňizi rahat alyp baryp bilýärsiňiz. Siz gaty duýgudaş, ýöne beýleki adamlaryň kynçylyklary, aladalary bilen özüňize agram bermäň! Siz — durmuşdaky ýönekeýje, ujypsyzja zatlardan uly lezzet almagy başarýan adamlar bolup, parahat we asuda durmuşy halaýarsyňyz.
9
143
enes_∞
10.11.2024 12:33
Çagany gulp astynda saklamak
Çaga terbiýesinde ata-eneleriň esasy wezipeleriniň biri olara gözegçilik etmekdir, göz-gulak bolmakdyr. Muňa olaryň hersi birhili düşünýär. Käbiri çagalaryny çakdan aşa gowy görüp, jaýdan, howludan daş çykarman, gorap, aýap saklasaň gowy bolýar diýip pikir edýär. Çagalarynyň her bir hereketini yzarlap, gözden salmazlyga çalyşýarlar. Netijede olaryň erkini, örüsini çäklendirýärler. Beýle garaýyş ýalňyşdyr.
Çagany durmuşdan üzňe, dar galypda saklamak, ony köp zatdan mahrum edýär. Körpäniň duýgy-düşünjesini, gözýetimini çäklendirýär, aňyna ýaramaz täsir edýär, ösüşini bökdeýär, özüne bolan ynamyny gaçyrýar. Has dogrusy, çaga özüni göwnüne deglen, kemsidilen hasaplaýar.
Şeýle çaga öýde-de, mekdepde-de köpçülige goşulmaýar. Ulalanda çekinjeň, döwrüň köp meselelerini dogry çözmegi başarmaýan ukypsyz bolup ýetişýär.
Çaganyň ulaldygyça bilesigelijiligi artýar, durmuşy synlamak, görmek höwesi güýçlenýär. Ýetginjek döwründe çagany dar galypda saklamak ata-ene üçin zyýandan başga zat däldir. Çaga gözegçilikden sypmak üçin her hili pyrryldaklara ýüz urýar, ýalan sözleýär. Netijede çaganyň ýalançy, mekir bolup ýetişýän gezeklerem gabat gelýär.
Sapar okuwdan soň öz deň-duş oglanlary bilen goňşy obada bolýan göreşli toýy görmäge gitdi. Ol ejesiniň gijä galyp barsa hasabat sorap, käýejekdigini bilse-de, göreş görmekden ýüz dönderip bilmedi, sebäbi göreş tutmak Saparyň iň gowy görýän oýny. Ol giçlik öýüne gelende ejesine:
— Mugallymymyz sapakdan soň alyp galdy — diýip, çyna berimsiz ýalan sözledi.
Çaga töwerekdäki täzeligi, täsinligi ululardan öň duýmagy, görmegi başarýar. Her bir üýtgeşikligi göresi, bilesi, öwrenesi gelýär. Şonuň üçin olara durmuşy öz gözleri bilen synlamaga, lezzet almaga, deň-duşlary bilen oýnamaga, gezim etmäge mümkinçilik döretmeli. Çagany özüň bilen şäheriň, obanyň gözel ýerlerine, tebigata, zähmet çekilýän ýerlere gezelenje äkidip, gören-eşiden zatlaryny düşündirip, tanyşdyrsaň has-da peýdaly. Çagalara durmuşy görkezeliň!
Çeşme: Kulyýew Ö., Çaga eziz, edebi ondan hem eziz.
5
86
enes_∞
09.11.2024 17:48
![]()
Plastik önümleri ýere zyýan ýetirmän dolulygyna aýyrmak mümkinmi?
Häzirki wagtda plastikiň daşky gurşawa edýän täsiri uly aladalandyrýar. Plastik zyňyndylaryň dünýäniň dört künjeginde howa, toprak we suw bilen aralaşyp, tebigy ekosistemalara zyýan ýetirýändigi hemmelere mälim. Emma şuňa meňzeş sorag ýüze çykýar: Plastikleri ýere zyýan ýetirmän dolulygyna aýyrmak mümkinmi?
Plastikleri ýok etmegiň usullary:
1. Biologiki ýok etmek (Bio-çüýreýjiler): Häzirki wagtda alymlar plastiki tebigy usul bilen ýok edip biljek bakteriýalary öwrenýärler. Bu usul plastiki çüýredip biljek bakteriýalaryň köpelmegi bilen mümkin, ýöne häzirlikçe bu çözgüt köp wagt talap edýär.
2. Täzeden ulanyş we gaýtadan işlemek: Plastik önümleri gaýtadan işlemek bilen, olaryň tebigatda galmagyny azaltmak mümkin. Käbir ýurtlar gaýtadan işlemek prosesini gurnamakda öňdebaryjy işleri amala aşyrýarlar. Şeýle-de bolsa, her bir plastiki gaýtadan işlemek mümkin däl.
3. Alternatiw materiallara geçmek: Tebigy materiallar, bioplastikler we çüýräp bilýän zatlary ulanmak plastik meselesiniň öňüni alyp biler. Şeýle-de bolsa, bu alternatiw materiallar plastikiň arzanlygy we berkligi bilen deň derejede bäsleşip bilmeýär.
4. Tebigy tertibiň durnuklaşdyrylmagy: Plastik zyňyndylary azaldyp, daşky gurşaw üçin has sagdyn alternatiw çözgütleri gözlemek daşky gurşawyň goragyny güýçlendirýär. Hökümetler we jemgyýetler bu ugurda anyk ädimleri geçmeli.
Plastik meselesini dolulygyna çözmek kyn bolup biler, ýöne ony azaltmak üçin giň gerimli çäreler gerek. Gowy niýetli ädimler, bilimli jemgyýet we tehnologiýanyň ösüşi bilen plastik zyňyndylary ýer ýüzünden aýyrmak azda-kände mümkin bolup biler. Her bir adam we jemgyýet bu jogapkärçiligi öz üstüne alsa, plastik önümleri azaldylyp, tebigy durnuklylyk gazanylyp bilner.
7
68
enes_∞
08.11.2024 23:19
![]()
Göz reňki şahsyýetiňi açyp görkezýärmi?
Göz reňkiňiz sizi elmydama özboluşly edýär. Eýsem, göz reňkiňiz şahsyýetiňiz hakynda näme diýýärkä?
Aslynda, gynanjymyzy, gaharymyzy, şatlygymyzy we beýleki duýgularymyzy gözümiz bilen görkezýäris. Ýöne gözlerimiz bize şahsyýetimiz hakynda hem bir zatlar aýdýan bolsa gerek. Şwesiýa uniwersitetiniň alymlarynyň geçiren gözlegleriniň netijesi göz reňkine jogap berýän geniň beýniniň frontal loblaryny emele getirýän genidigini görkezdi. Edinburg uniwersitetiniň filosofiýa ylymlarynyň doktory Entoni Fallone: «Göz neýrologiki taýdan beýni bilen şeýle bir baglanyşykly welin, beýnimiziň daşardan görüp bilýän ýeke-täk bölegi bolup biler» diýip kesgitleme berýär.
![]()
Goňur gözler
Goňur gözli adamlar, aslynda, doglanda lider bolup dogulýarlar. Muny özleri görmän bilerler, ýöne dünýäniň beýleki adamlary olara şeýle göz bilen garaýarlar. Bu reňkdäki gözli adamlaryň beýlekilere garanyňda özüne bolan ynamy has güýçli bolýar.
![]()
Gök gözler
Gök gözli adamlar, köplenç, mylaýym we akylly görünýärler. Emma köpleriň ünsden düşürýän zady gök gözli adamlaryň içki güýjüdir. Geçirilen gözleglere görä, gök gözli aýallaryň zähmet agyrysyna beýlekilerden has gowy çydaýandygyny anyklanylypdyr.
![]()
Çal gözler
Çal gözler gök gözleriň bir görnüşidir. Gözleri çal reňkli adamlar okamagy känbir halamaýarlar. Olar örän ynjyk we sowuk ganly şahsyýetdir. Açyk çal gözli adamlar, köplenç, özlerini ähli zatdan daş duýýarlar. Ýöne olar bilen tanşanyňyzdan soň iň wepaly dostlaryňyzyň birine öwrülip bilerler.
![]()
Ýaşyl gözler
Ýaşyl göz reňkleriniň arasynda iň seýrek duş gelýänleriniň biridir. Bu reňkdäki gözli adamlar, köplenç, döredijilik bilen has içgin gyzyklanýarlar.
Siziň gözüňiz haýsy reňkde?!
9
202
enes_∞
04.11.2024 15:29
![]()
Leýşmanioz: döreýiş sebäpleri, alamatlary, öňüni alyş
Bu keseli mugthor bir öýjükli ýönekeýjeleriň wekili leýşmaniýalar döredýär. Leýşmaniýalaryň birnäçe görnüşleri bar, ýagny Leishmania tropiсa (ilikinji gezek 1897 ý. rus lukmany, alym P.F.Borowskiý tarapyndan açyldy), adamda antroponoz deri leýşmaniozyny döredýär; Leishmania major – zoonoz deri leýşmanozyny dörediji; Leishmania braziliensis – amerikan leýşmaniozyny dörediji; Leishmania donovani – wiseral leişmaniozy (içki organlaryň) dörediji bolup, ilkinji gezek Leýşman we Donowan (1900-1903) keselli adamlaryň dalagynda tapanlygy üçin alymyň hatyrasyna ady dakylýar.
![]()
Leýşmanioz transmisiw geçirijilere degişli bolup, gan sorujy mör-möjekler, aýakçylar – moksitler geçirýärler. Moksitler keselli adamlaryň ýa-da haýwanlaryň gany bilen iýmitlenýän döwründe ýokuşdyrýarlar. Ýuwdulan guýrukjagazsyz mugthor bir gije-gündiziň dowamynda hereketli guýrukjagazly döwrüne geçýär we köpelýär. Geçiriji aýakçy sagdyn adamy we haýwany çakmagy bilen, hereketli leýşmaniýalar bokurdagyndan ýara düşýär we leýşmaniýanyň görnüşine baglylykda deri öýjüklerinde güýçli hereketlenýär.
![]()
Leýşmaniozda keseli göterijiler dürli görnüşe degişli bolan janly organizmler: wisseral leýşmaniozda – keselli adamlar; deri leýşmaniozynda – şagallar, tilkiler, itler we ýyrtyjy haýwanlar bolýar.
Wisseral leişmaniozly itlerde ýürek bulanma, kellesinde we deri örtüklerinde ýaralar emele gelýär, deri örtüklerinde gijelewük ýüze çykýar.
Wisseral leýşmanioz bilen köplenç çagalar keselleýär, bedeniniň gyzgyny galýar, anemiýa ýüze çykýar, işdäsi kesilýär, dalak we bagry ulalýar. Kesel birnäçe aýa çenli dowam edýär.
Deri leýşmaniozynda aýakçynyň çakan ýerinde solak-gyzyl reňkli pakgaryp duran ýarajyklar emele gelýär. Ýara ulalýar we 3-6 hepdäniň dowamynda antroponoz görnüşde, 1-3 hepdeden zoonoz bolýar. Bu hadysa birnäçe aý dowam edýär. Antroponoz görnüşinde 1 ýyla çenli dowam edýär, keselden gutulandan soň hem ýaranyň yzy galýar. Kesellän adamda kesele garşy immunitet döreýär.
Kesel nähili anyklanylýar?
Wisseral leýşmaniozda mikroskopiki barlag geçirilýär. Barlag üçin oňurga ýiliginiň suwuklygy barlanylýar we leýşmaniýalar ýüze çykarylýar. Deri leýşmaniozynda ýaradan gyryp alynýar we Romanowskiniň ergininde çyrşyntgy reňklenilýär.
Öňüni alyş çäreleri. Wisseral leýşmaniozda ýabany itleri weterinar lukman barlagdan geçirmeli. Deri leýşmaniozynda ýabany gemrijileri ýok etmeli. Ýaz aýlarynda aýnalara we gapylara maýda deşijekli setkalary tutmaly we aýakçylaryň çakmagyndan goranmaly. Şeýle-de otaglary ýelejiretmek masalahat berilýär.
Turkmengazet
6
66
enes_∞
28.10.2024 20:40
![]()
MUNY BILMEK GYZYKLY WE PEÝDALY
• Aýallar erkeklere seredeniňde, gyzjagazlar oglanjyklara garanyňda köp ýylgyrýarlar.
• Görlüp oturylsa ýylgyrmak gaşyňy çytmakdan aňsat eken. Adam ýüzüni gamaşdyryp, gaşyny çytanda bedende has köp güýç sarp edilýär.
• Adam ýylgyranda ýüz myşsalarynyň 5 – den 53 – e çenlisi şol bir wagtda herekete gelýär.
• El gysyşmak, gujaklaşmak, tagzym etmek, el çarpmak dürli ýurtlaryň däp – dessurlarynda birnäçe mana eýe bolup durýar. Çyn ýürekden çykýan ýylgyryş bolsa bütin dünýäde ýekeje manyny – adamyň bagtlydygyny aňladýar.
• 19 hili ýylgyryş bar. Olar 2 sany uly topara bölünýär. Çyn ýürekden çykýan hakyky ýylgyryş peýda bolanda ýüzüň iki tarapynda hem myşsalaryň köp sanlysy herekete gelýär. Adam ýöne sypaýyçylykly ýa – da ýalandan ýylgyranda hereketlenýän myşsalaryň sany azalýar.
• Ýylgyryş adamyň ömrüni uzaldýar. Amerikaly alymlaryň 10 ýyldan gowrak dowam eden barlagynyň netijesi muňa güwä geçýär. Olar ýylgyryp ýa – da çytylyp surata düşen türgenleriň ömrüniň dowamlylygyny öwrendiler. Görlüp oturylsa, ýylgyryp surata düşen oýunçylar 80 – den hem köp ýaşapdyr. Beýleki oýunçylaryň ömri olaryňka seredeniňde 10 ýyl töweregi gysga bolupdyr.
• Gaty gaharyňyz gelende hiç kime bildirmän, birnäçe gezek ýylgyryň. 1 minutlap dowam edýän ýylgyryş maşky, adamyň emosional ýagdaýyny gowulandyrýar.
• Kimdir biri bilen telefonda gürleşmek isleýärsiňizmi? Onda telefony eliňize alan dessiňize ýylgyryň. Gürrüňdeşiňiz bilen ýylgyryp gepleşiň. Munuň özi sesiňiz mylaýym, pessaý, ýakymly çykmagyna itergi berip, söhbetdeşiňizde hoşmeýillikli jogap täsirini döreder.
• Çyn ýürekden çykýan hakyky ýylgyryş daş – töwerekdäki adamlarda dostlukly garaýyşlary döredýär. Kimdir birine ýaranmak üçin ýalandan ýylgyrýan adamlara hiç kim ynanmaýar.
•Italiýanyň Parma şäheriniň uniwersitetiniň neýrobiologlary kelle beýnisinde daş – töwerekdäki adamlaryň emosional ýagdaýyny duýmaga kömek edýän aýna neýronlaryň bardygyna üns berdiler. Görlüp oturylsa, aýna neýronlar diňe bir başga adamlaryň şatlygyny ýa – da gaýgysyny açyk – aýdyň görmäne mümkinçilik bermän, eýsem özüň hem şeýle duýgulary başdan geçirmegiňe itergi berýän eken. Şoňa görä, adam kimdir biriniň ýylgyranyny görende özi hem ýylgyranyny duýman galýar. Munuň hut şeýledigine şwed alymlarynyň geçiren barlaglarynyň netijesi hem güwä geçýär
İnternet sahypalaryndan toplanan ミ●ミミ●
8
60
enes_∞
28.10.2024 13:09
![]()
Gybat etmek peýdalymy ýa-da zyýanlymy•2•?
Gollandiýadaky Groningen uniwersitetinden Françeska Giardini tarapyndan geçirilen gözlegler, gybatçylaryň takyk maglumatlary köp derejede ýaýradýandygyny görkezýär. Şeýle-de bolsa, gybatyň maksat bilen gyzyklanma gapma-garşylygy bar bolsa, bu ýagdaý üýtgäp biler. Sosial psiholog Terens Dores Kruz tarapyndan geçirilen synag, gybat garşydaşy bilen bäsleşýän bolsa, maglumatlary dolandyrmak ähtimallygynyň ýokarydygyny görkezýär. Hünärmenleriň pikiriçe, bu maglumatlar gybat diňleýän adam üçin gaty peýdaly bolup biler. Mysal üçin, işdeşiňiziň işden çykyp biljekdigini eşitmek, wezipäňi ýokarlandyrmak üçin has kyn meselelere başlamaga itergi berip biler. Gybat, esasanam, täze topara goşulan adam üçin bahasyna ýetip bolmajak gymmatlyk bolup biler. Kim bilen dostlaşjakdygyňyza ýa-da kimden uzak durjakdygyňyza düşünmäge-de uly kömek edip biler. Maglumat alyş-çalşygynyň bu görnüşi, esasanam, azlyk toparlarda, öz strategiýalaryňyzy kesgitlemekde möhüm rol oýnap biler. Gybatyň nyşany, problemaly hereketlerini düzetmäge itergi berip biler. Şeýle-de bolsa, gözlegler bu ýagdaýyň hemişe negatiw däldigini görkezýär. Oňyn gybat buýsanç ýaly oňyn duýgulary döredip biler. Hatda negatiw gybat hem adamy problemaly hereketlerini düzedip biler. Gybat adamyň abraýyna, karýerasyna we akyl saglygyna ýaramaz täsir edip biler.
Gybat hakda köp gözlegler adatça laboratoriýa şertlerinde geçirilse-de, gybatyň hakyky durmuşda nähili işleýändigine düşünmek üçin käbir gözlegler hem bar. Mysal üçin, Kruz tarapyndan geçirilen gözleg gybatyň ne oňyn, ne-de negatiwdigini, esasanam, diňe maglumat alyşýandygyny görkezýär. Gybatyň kömegi bilen adamlar başgalaryň özüni alyp barşyna has gowy düşünýärler we özlerine nähili garamalydygyny has aýdyň görýärler. Netijede, gybat negatiw abraý gazanyp biler, ýöne ylym gybatyň peýdasynyň bardygyny we köplenç, jemgyýetçilik gatnaşyklaryny güýçlendirýän, maglumat paýlaşmagyny üpjün edýän we jemgyýetçilik tertibini saklaýan guraldygyny görkezýär!
«TürkmenGazet».
9
103
