enes_∞
16.02.2025 09:38
![]()
Näme üçin pallaýarys we pallamak nädip ýüze çykýar?
Haýwanlaram, adamlaram ― her kimem pallaýar. Aslynda, bu proses çaga düwünçejik ösüşiniň 12-nji hepdesinde başlaýar. Alymlar bu hadysany dürli sebäplere görä bolup biler we olaryň ählisini-de howply däl diýip hasaplap bolmaýar diýen netijä geldiler.
Aslynda, pallamak näme?
Pallamak ― agzyňy açmak we uludan dem almak, öýkenleri howa bilen doldurmak üçin birnäçe sekunt wagt alyp bilýän meýletin prosesdir. Köplenç, ukusyz wagtymyz pallaýarys diýen düşünje bar. Emma munuň tersine, pallamak beýnini oýanmaga we jemlenmäge höweslendirýän refleksdir. Pallanan wagtynda beden gysga wagtyň içinde ýürek urmasyny ýokarlandyrýan, gan aýlanyşyny işjeňleşdirýän we gan basyşyny kadalaşdyrýan käbir gormonlary bölüp çykarýar. Ondan başga-da, pallanan wagtynda howa ýollary giňelýär, boýun, egin we ýüz myşsalary rahatlanýar, duýgy dartgynlygy we stres ýok bolýar, ýagdaý gowulaşýar. Şeýle hem pallananda käbir gormonlaryň işjeňligi ýokarlanýar. Şonuň üçin käwagt lapykeçlikden ýaňa gözýaş dökýän ýaly bolýar.
Näme üçin pallaýarys?
Pallamak, köplenç ýadawlyk, içgysgynçlyk we derrew Morfusyň (gadymy grek uky hudaýy) eline düşmek islegi bilen baglanyşykly, ýöne başga-da birnäçe sebäpler we teoriýalar bar. Käbir alymlar beýnimizi sowatmak üçin pallaýarys diýip hasaplaýarlar: pallaýarkak uludan dem alýarys we girýän howa beýnimizi birneme sowadýar. Şeýle-de bolsa, pallamak wagtynda beýniniň temperaturasy entek belli däl. Mundan başga-da, pallamak ilkinji adam dörän wagtynda hem bar bolup, olar üçin aragatnaşyk serişdesi hasaplanypdyr. Adamlar ses bilen gürleşip başlamazdan ozal ýaňlanmak arkaly habarlaşýardylar. Içgysgynçlykdan we ukudan başga-da, gadymy adamlar üçin pallamak, beýlekilerden ägä bolmaklyga ýa-da pallamagy başga bir aragatnaşyk serişdesi hökmünde ulanan bolmagy ähtimal diýen birnäçe çaklamalar hem bar.
Ukynyň ýeterlik bolmazlygy, dowamly ukusyzlyk, ukusyzlyga sebäp bolýan köp dermanlaryň ulanylmagy sebäpli bolup biler. Mundan başga-da, adam kislorod ýetmezçiligi başdan geçirende ýa-da nädogry uklamagyň netijesinde hem bolup biler. Beden uzak wagtlap oňaýsyz ýagdaýda dursa, döş gysylýar we öýkeniň işine päsgelçilik döredýär. Pallamak ýürek-damar we awtoimmun keselleriniň, dowamly gipotoniýanyň alamaty bolup biler. Bir adam uky wagtynda ysgynsyz bolsa, bu onuň gaty ýadandygyny, horlanýandygyny ýa-da artykmaç agramdan ejir çekýändigini aňladýar.
Ýokuşýan hadysamy?
Kimdir biri pallasa onuň garşysynda oturan adamyň agzy hem isle-isleme açylýar. Ýagny bu hadysa «ýokuşýan hadysa» hasaplanýar. Pallamagyň ýokançlygy, näderejede duýgudaşdygyňyza bagly. Adam näçe emosional we başarnykly bolsa, hadysanyň başlangyjyndan soň pallamak ähtimallygy has ýokarydyr. Munuň sebäbi, töweregindäki adamlaryň ýagdaýyny görkezýän beýni ýarym şaryndaky neýronlaryň işjeňligine baglydyr.
Pallamak ýok bolup bilermi?
Eňegiňizi gysyp ýa-da gapdal tarapa öwürmek elmydama gowy pikir däl. Şol bir wagtyň özünde, bedeni zerur kislorodyň belli bir böleginden mahrum edýär. Eger pallamak iş wagtynyň iň ýokary derejesinde ýa-da jogapkärli wagtdan öň ýüze çyksa, aňsatlyk bilen gutulmak üçin birnäçe minut wagt alyň we arassa howada gezelenç ediň. Şeýle hem sakgyç çeýnemegi ýa-da bir käse kofe içmek pallamany ýeňmäge kömek eder. Pallamagyň «ýokanç» endige öwrülmeginiň öňüni almak isleseňiz, pallaýan adamdan ünsüňizi sowmak maslahat berilýär. Mysal üçin, şeýle ýagdaý ýa-da pallamak ýerliksiz ýagdaýda ýüze çyksa, ýüzüňizi pallaýan adamdan sowuň, ünsüňizi üýtgediň.
7
135
enes_∞
13.02.2025 21:09
![]()
Az gürläp, köp zady gazan!
Başardygyňyzça gürrüň diňlemekden irinmäň, çünki adamlar gürrüň diňlemek arkaly özleriniň gürrüň bermek ukybyny öwrenýärler. Ýönekeýje mysal: eger çagany enesinden aýryp, onuň bilen hiç kim gürleşmese, hiç kim hajyk-hujuk etmese, şeýdibem, ol hiç kimiň sesini eşitmese, onda ol güň bolar.
Käbir adamlar özgeleriň ünsüni özüne çekdirjek bolup köp gürleýärler we munuň bilen adaty adamyň golundan hiç zat gelmeýän ýaly bolup görünýäler. Adamlar bilen gürleşeniňizde gysga we syrly gürleşmek bilen, siz olarda uly täsir galdyrmagyňyz mümkin. Eger uly abraýly adamlaryň münbere çykyp sözlän sözüne ähmiýet bersek, olar gysga we jümläni ahyryna çenli aýtmaýan ýaly.
«Men az gürläp, köp zady gazanmagyň mümkindigine düşündim».
Bu meşhur amerikan suratkeşi, dizaýner Enri Warhalyň sözleri. Ol şu jümläni özüne ýörelge edindi: «Adamlara näçe köp gürläp, nämedir bir zady ündeseňiz, olar şonça-da uzaklaşýarlar we size ynanmazlar». Enri Warhal bütin ömrüniň dowamynda şu usuldan üstünlikli peýdalandy.
Žurnalistlere beren interwýularynda şeýle bir syrly gürlärdi, muňa düşünmek üçin žurnalistlere ýene-de sowal bermäge mejbur bolardylar. Fransuz karoly Lýudowik XIV hem köp gürrüňi halamandyr. Ol şeýle diýerdi: «Fransiýa — bu men!» Ýaşlygynda ol juda köp gürlär ekeni, emma ulalansoň az sözlüligiň güýçlüdigini bilipdir. Ol mydama az gürleýän adamy deňagramlylykdan çykarmak kyn diýen söze uýupdyr. Hiç kime bu karoly aldamak başartmandyr. Karol şeýle çynlakaý hem öz sözli eken.
10
162
enes_∞
10.02.2025 16:53
![]()
Dünýäniň iň erbet başlygy
Ol sen.
Özüň üçin işlemeýän hem bolsaň, sen öz başlygyň. Kariýeraňy, günüňi, reaksiýalaryňy özüň dolandyrýaň. Hyzmatlaryňy, bilimiňi we özüň bilen nähili gepleşişiňi sen dolandyrýaň.
Hem-de uly bir ähtimallyk bilen sen ony ýalňyş edýänsiň.
Eger-de seniň özüňe söz ýöredişiň ýaly saňa ýüzlenýän menejeriň bolsady, sen işden çykardyň. Eger seniň öz wagtyňy biderek geçirişiň ýaly biderek wagtyňy alýan başlygyň bolsady, ony işden kowardylar. Eger bir kompaniýa seniň özüňi pes derejede ösdürişiň ýaly işgärleri pes derejede saklasady, ol kompaniýa tiz wagtyň içinde bankrota batardy.
Adamlaryň ýeke özüniň işe başlamagy saýlanlarynda nähili ýygylykda ýykylýandyklaryny ýa-da özüňi dolandyrmaly bolan işlerde işlänlerinde şowsuzlyga uçraýandyklaryny görmek meni haýran galdyrýar. Olar ösmäge bolan mümkinçilikler bilen ýüzbe-ýüz bolanlarynda aljyraýarlar, titreýärler, patanaklaýarlar we ýykylýarlar.
Haçanda özi işleýän adamy görenimizde biz haýran galýarys. Öýden işlemegi başaryp, ol işi birnäçe ýyl dowam etdirip, elinde bolsa kompýuteri, işläp ýören wagtlarynda dünýäni aýlanýan adamlary. Agşamlaryny täze bir hünäri öwrenmäge sarp etýän ýa-da işiň gapdalyndan biznese başlaýan we dowam etdirýän adamlary görenimizde haýran galýarys. Olar ýaly zatlaryň seýrek we hatda mümkin däl ýaly biz olar ýaly adamlary görenimizde olara göwnümiz gidýär. Gowy menejer bolmak temasynda birnäçe gowy kitaplar bar. Özüňi nähili dolandyrmalydygy barada bolsa ondan hem az. Özüňi gowy dolandyrmagy öwrenmeli. Ondan has wajyp öwrenilmeli zat azdyr.
13
204
enes_∞
08.02.2025 18:12
![]()
Öz aladaňy edip ýaşamagy nädip öwrenmeli
Aladalardan we yzygiderli talap-tabşyryklardan ýaňa hiç bir zada el degmeýän häzirki dünýäde öz aladaňy edip ýaşamagy başarmak uly bir ussatlyk diýsegem bolar. Işimizi, gatnaşyklarymyzy we beýleki daşarky ownuk-uşak aladalary öňdäki orunda goýup, hut öz mätäjimizi ýatdan çykarýarys. Ýöne, aslynda, fiziki, emosional we psihologiki ýagdaýymyz näderejede özümize seredýändigimiz bilen gönüden-göni bagly.
«Özüňe seretmek» diýen jümlä nähili düşünmeli?
Özüňe seretmek, ylmy dile ýakyn edip aýtsak özüňe ideg etmek diňe bir göwnüňi belentde tutmak hem däl, ol durmuşyňy gowulaşdyrmak üçin oýlanyşykly netijedir. Bu has bagtly, has öndürijilikli we streslere has çydamly bolmaga mümkinçilik berýän öz-özüňi gowy görmek ýörelgesidir. Özüňe seretmek egoistligem däl, eýsem, hakykata seredenimizde-de, biziň her birimiz üçin iň gymmatly zadymyz — özümiz ahyryn.
Öz aladaňy etmegi nädip öwrenmeli?
Ilki bilen, özüňi tana. Öz-özüňi seljermekden başla. Seni bagtly edýän zat näme? Seni näme biynjalyk edýär? Saňa şu durmuşda nämeleri gazanmak zerur?
Serhetleri kesgitle. Gerek ýerinde «ýok» diýmegi başaryň. Beýleki adamlar bilen gatnaşygyňda serhetleri kesgitle we hiç kimiň şahsy dünýäňe girmegine ýol berme.
Bedeniň barada alada et. Yzygiderli maşk etmek, sagdyn iýmitlenmek we ýeterlik derejede ukyňy almak beden saglygynyň esasyny düzýär. Göwnüňe ýaraýan fiziki işjeňligi tap we sagdyn iýmitlenmegi endik edin.
Rahat ýaşa. Dynç almak we özüňi rahatlandyrmak üçin wagt tap. Meditasiýa, ýoga, halaýan kitabyňy okamak — bularyň hemmesi stresden saplanmaga we gujur-kuwwatyňy dikeltmäge kömek eder.
Durmuşdan lezzet al. Durmuşyň şatlykly ýerleriniňem örän kändigini ýatdan çykarma. Halaýan güýmenjäň bilen meşgullan, ýakynlaryň bilen wagt geçir, baryp görmedik ýerleriňe syýahat et.
Duýgularyňa erk et. Duýgularyňy düşünmegi we olary beýan etmegi öwren. Ýaramaz duýgulary ýeňip geçmekde kynçylyk çekýän bolsaň, kömek soramakdan çekinme.
Özüňe söýgi we düşünmek bilen seret. Ýalňyşlyklaryň we kemçilikleriň üçin özüňi bagyşla. Öz iň gowy dostuň bol we islendik ýagdaýda özüňi golda.
Öz aladaňy edip ýaşamak — ilden çykmak däl, ol zerurlyk. Çünki her birimiz özümizi bagtly we sagdyn duýmaga mynasypdyrys.
Peýdalanylan çeşme: www.b17.ru
11
142
enes_∞
05.02.2025 07:45
![]()
Ýatmazdan ozal telefon oýnaýarsyňyzmy?!
Indiden beýläk gijelerine ýatmak üçin ýeriňize geçeniňizden soňra telefony ulanmagy we sosial mediýa göz aýlamagy bes etmelisiňiz!
Uklamazdan ozal telefon ulanmaklyk, saglygyňyza pikir edişiňizden-de has köp zyýan ýetirip biler.
Telefondan peýdalanmagyň adam bedenine edýän 4 täsirine has içgin seredip geçeliň:
1. Gözleriňize zeper ýetirmegi mümkin
![]()
Sosial mediýa birnäçe sagat göz aýlanyňyzdan soň gözüňiziň birden bulaşandygyny duýsaňyz, derrew telefony goýuň-da, uklamaga çalşyň. Smartfonyňyzy ukydan öň ulanan halatyňyzda, wagtyň geçmegi bilen has uly meselä öwrülip bilýän göz gabagynyň alamatlary ýüze çykar. Gözleriňizi goramak üçin smartfonyňyzyň ekranynyň ýagtylygyny peseltmäge synanyşyň.
2. Ukyňyz bozulyp biler
![]()
Ýatmak üçin ýeriňize geçeniňizde, täzelikleri okamaga biraz wagtyňyzy sarp edip bilersiňiz. Ýöne bu endik zyýansyz däl. Telefonyňyzy ýatjak wagtyňyz ýakynyňyzda goýmak maslahat berilmeýär, çünki bu ýagdaý gowy ukyny almazlygyñyza sebäp bolup biler. Smartfonyňyzyň ýagtylygy diňe bir görüşiňize täsir etmän, eýsem, saglygyňyz babatda hem kynçylyklary döredip biler.
3. Boýun agyrysyna sezewar edip biler
![]()
Ekrana seretmek üçin kelläňizi öňe egseňiz, boýnuňyzyň myşsalary dartylyp, agyry döredýär. Telefonyňyza seretmän ýatmagy göz öňüne getirip bilmeýän bolsaňyz, myşsalaryňyzy gysmazlyk üçin telefony göz derejesinde saklaň.
4. Deriňiziň çalt garramagyna getirýär
![]()
Ukydan ozal telefonyňyza seretseňiz, boýnuňyzda çyzyklar we gyrmalar peýda bolup, sizi ýaşyňyzdan has uly görkezip biler.
Netijede, ýatmazdan ozal telefon ulanýarsyňyzmy?
Bu endigi ýeňip geçmek siziň öz eliňizde!
11
247
enes_∞
04.02.2025 16:32
![]()
Sen aýtmasañam bilýän…
Añybam otyryn, gidersiñ gaçyp…
Ýalbarmaryn, ylgamaryn yzyñdan
Emma pyşyrdyñy goýup git mende.
Bilibem otyryn, gidersiñ gopup,
Sypalap bilmerin mymyk saçyñdan
Emma gül ysyñy goýup git mende.
Düşünibem durun, gitseñ aýrylyp,
Büdreññeç bolsam-da ýykylmaryn men
Emma elwan reñkiñ goýup git mende.
Duýubam otyryn, gidersiñ ýitip,
Iñ uly hasratym özüñ bolarsyñ
Emma müşk ysyñy goýup git mende.
Üzñeleşip barýan, undar gidersiñ,
Çyrpynýar gurşun deý agyr okean
Emma tagamyny goýup git mende.
Her niçik bolsa-da, bilýän gitjegñi,
Hiç hili hakym ýok sägindirmäge
Emma sen özüñi goýup git mende…
13
252
enes_∞
01.02.2025 01:44
![]()
Internet ýok wagty peýdaly 30 güýmenje
1•Kitap tekjäňiz bar bolsa, olary harplaryň tertibi boýunça tertipleşdiriň. Ýa-da bolmasa kitaplary žanrlar boýunça toparlara bölüň.
2•Öýüňizi, ýaşaýan komnotaňyzy tertipleşdiriň. Arassa, sagdyn durmuş ýörelgesini alyp baryň.
3•Öz pikirleriňizi bir depder döredip, depdere ýazyň. Bir aýlyk, bir ýyllyk meýilnamalar düzüň.
4•Öý haýwanlaryňyz bar bolsa, olar bilen wagt geçiriň. Olary ýuwundyryň, iýmitlendiriň, olar bilen oýnaň.
5•Uklap, dynjyňyzy alyň. Uky adam saglygy üçin wajyp.
6•Dostlaryňyza jaň ediň.
7•Ýakyn garyndaşlaryňyza myhmançylyga gidiň.
8•Öýüňizde bejermeli zat bar bolsa, ony bejeriň.
9•Eger siz gatly jaýlarda ýaşaýan bolsaňyz, balkonyňyzy tertipleşdiriň.
10•Saz gurallarynda saz çalmaga çalşyň.
11•Telefonsuz açyk howada gezelenje gidiň.
12•Owadan ýerlere syýahata gidiň.
13•Muzeýe gidiň, taryhymyzy öwreniň.
14•Dostlaryňyz bilen kino gidiň.
15•Öýüňizde, agşam stoluň daşynda dostlaryňyzy toplap, dürli oýunlar oýnaň.
16•Özüňize erk berip – aglaň! Internedi ýitirmek bu käbir adamlara kyn
17•Sport bilen meşgullanyň.
18•Aşpez bolmasaňyzda, maşgalaňyz, dostlaryňyz üçin süýji naharlar taýýarlaň.
19•Telewizor görüň.
20•Fotoalbomlary görüň.
21•Gözellik günini geçiriň (gyzlara degişli)
22•Akwaparka gidiň.
23•Öý mebelleriniň orunlaryny üýtgediň. Bu bolsa siziň üçin başgaça görüner.
24•Derýa ýa-da deňiz ýakasyna gidiň.
25•Gözüňizi ýumup, uludan dem alyň.
26•“El hünärli – il gezer” diýlişi ýaly, el işlerini dörediň.
27•Öýüňizi remont etmäge başlaň.
28•Söwda dükanlaryna gidiň.
29•Täze duşuşyklara gidiň.
30• Aýnanyň öňünde, bir käse kofe içip, daşarda dowam edýän durmuşa göz aýlap, pikirleniň. Düýbünden başgaça duýgulary başdan geçirersiňiz.
Bularyň ählisi siziň üçin peýdalydyr. Internet ýok bolsa gynanmaň, siz bu zatdan başga kän peýdaly işleri edip bilersiňiz.
9
164
