Ine, biziň bu gün Hytaýda ilkinji gar gunumiz 🌨️

Adamyň ýüz bölümi 3 dilde: Saç, Kelle, Gulak, Göz, Gaş, burun, dış,dil, ýaňak, eňek, maňlaý

Человеческое лицо на 3 языках: Волосы, Голова, Уши, Глаза, Брови, Нос, Зуб, Язык, Щеки, Подбородок, лоб

Human face in 3 languages: Hair, Head, Ears, Eyes, Eyebrows, Nose, Mouth, Tongue, Cheeks, Chin, Mouth

🇹🇲maşgala:1. Kaka 2. Eje 3. Uýa 4. aga 5. Garry ene 6. Garry ata. 7. Daýza 8. Daýy 9. Ogul. 10. Gyzy 11. Doganoglan

🇺🇸Family: 1. Father 2. Mother 3. Sister 4. Brother 5. Grandmother 6. Grandfather. 7. Aunt 8. Uncle 9. Son. 10. Daughter 11. Cousin

🇷🇺Семья: 1. Отец 2. Мать 3. Сестра 4. Брат 5. Бабушка 6. Дедушка. 7. Тётя 8. Дядя 9. Сын. 10. Дочь 11. Двоюродная

Meselem, meniň maşgalamda 5 adam bar. Olar kakam, ejem, uýam, agam we men

For example, there are 5 people in my family. They are my father, mother, sister, brother and me

Например, в моей семье 5 человек. Это мои отец, мать, сестра, брат и я.

🇺🇸Hello.

How are you!

Nice to meet you.

How old are you?

Where are you from?

Where do you study?

Thank you.

See you tomorrow.

I'm going to eat.

I'm going to bed.

🇹🇲Salam.

Ýagdaýlaryňyz nähili!

Seniň bilen tanyşanyma şat.

Sen näçe ýaşyňda.

Sen nireden.

Sen nirde okaýaň.

Sagbol.

Ertire çenli görüşeris.

Men nahar iýjek.

Men ýatjak.

🇷🇺Привет.

Как вы!

Рад встрече.

Сколько тебе лет?

Откуда ты?

Где ты учишься?

Спасибо.

Увидимся завтра.

Я собираюсь поесть.

Я иду спать.

Salam hemmäňize!

Iňlis dilinde gundelik ulanylyan sozlerimiz!

👇Basgada iňlis dilinde gundelik ulanylyan sozlerimizden haysy sözler bar, bilyanleriniz bellap gecin!

Ba­la­ry­çy­lyk oba ho­ja­ly­gyn­da üns be­ril­ýän ugur­la­ryň bi­ri bo­lup, göz­ba­şy­ny has ir­ki ýyl­lar­dan alyp gaýd­ýar. Bal adam sag­ly­gy üçin peýdaly iý­mit­le­riň bi­ri ha­sap­lan­ýar. Ga­dymy dö­wür­ler­den bä­ri dür­li ke­sel­le­ri be­jer­mek­de bu iý­mit­den peý­da­la­nylyp ge­lin­ýär. Esa­san hem, so­wuk­la­ma­nyň we dü­me­wiň öňü­ni al­mak­da ba­lyň äh­mi­ýe­ti örän ulu­dyr. Eý­sem, bu süý­ji iý­mi­tiň sak­la­nyş möh­le­ti nä­çe?

Ba­lyň ýaramlylyk möh­le­ti çäklendirilmedik. Balary­la­ryň taý­ýar­lan süý­jü­si­ni müň­ler­çe ýyl­lap sak­lap bol­ýar. Soň­ky ýyl­lar­da Mü­sür­de ge­çi­ri­len ga­zuw-ag­ta­ryş iş­le­rin­de müň­ler­çe ýyl bä­ri sak­la­nyp ga­lan gol­ça­lar ta­pyl­dy. Bu ar­heo­lo­gik açy­şyň iň geň ta­ra­py gol­ça­la­ryň için­de ba­lyň bol­ma­gy­dyr. Şeý­le hem ta­py­lan bal­la­ryň bi­ler­men­ler ta­ra­pyn­dan iý­mek üçin ýa­ram­ly di­ýip tas­syk­lan­ma­gy­dyr. Gör­nü­şi ýa­ly, bal müň­ler­çe ýyl, hat­da mü­di­mi­lik za­ýa­lan­man sak­lan­ma­gy müm­kin bo­lan iý­mit­dir.

Nä­me üçin za­ýa­lan­ma­ýar?

Ba­lyň uzak sak­lan­ma­gy­nyň sy­ry dü­zü­min­de su­wuň az bol­ma­gy­dyr. Ýag­ny bal­da­ky çyg­ly­lyk pes. Ary­lar gül­le­re go­nup, şi­re ýyg­na­ýan wagt­y ga­nat­la­ry bi­len nek­ta­ra çalt-çalt­dan ur­ýar­lar. Bu ýag­daý gül­dä­ki dam­ja­la­ryň daş-tö­we­re­ge ser­pik­me­gi­ne ge­ti­rip, ary­la­ryň aras­sa şi­re ýyg­na­ma­gy­na müm­kin­çi­lik ber­ýär. Bil­şi­miz ýa­ly, iý­mi­ti za­ýa­lan­maz­dan sak­la­ma­gyň usul­la­ry­nyň bi­ri-de, gu­rak ýag­daý­da sak­la­mak­dyr. Bal­da su­wuň iş­jeň­li­gi­niň pes bol­ma­gy mik­ro­or­ga­nizm­le­riň ýa­şa­ma­gy­na ýol ber­me­ýär. Şeý­le­lik bi­len ba­lyň için­de bak­te­ri­ýa­lar ösüp bil­me­ýär. Şol se­bäp­li bal za­ýa­lan­ma­ýar.

Nä­hi­li sak­la­ma­ly?

Bally ga­byň ag­zy­ny agyz­ýa­py bi­len ört­mek üns be­ril­me­li şert­le­riň bi­ri­dir. Çün­ki bal­ly ga­byň ag­zy nä­çe berk ýa­pyl­sa, çyg­ly­lyk oňa tä­sir edip bil­mez. Ga­pak ýa­pyl­sa ýa-da bu iý­mi­te suw go­şul­ma­sa, bal hiç wagt za­ýa­lan­ma­ýar. Şeý­le hem ary­la­ryň süý­ji iý­mi­ti­ni sak­la­mak üçin so­wa­dy­jy ze­rur däl. Ony ada­ty otag şer­tin­de sak­lap bol­ýar.

Nä­dip ön­dü­ril­ýär?

Ary­la­ryň gül­le­re go­nup, ýyg­na­ýan süý­ji iý­mi­ti­ne bal di­ýil­ýär. Ba­la­ry­la­ryň be­de­nin­de gül­le­riň nek­ta­ry­ny ba­la öwür­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýän fer­ment bar. Işeň­ňir uçu­jy­lar bir­nä­çe ki­lo­metr ýol ge­çip gül­ler­den top­lan nek­ta­ry­ny öý­jük­li gö­ze­nek­le­re da­şa­ýar­lar. Gö­ze­nek­ler gül şi­re­sin­den do­lan­soň, da­şy­ny mum bi­len gap­la­ýar­lar. Bir­nä­çe hep­de­den soň bal öý­jük­ler­den sü­zü­lip, iý­mit­lik hök­mün­de taý­ýar bol­ýar. Ba­lyň dü­zü­min­de wo­do­rod pe­rok­sidi at­ly mad­da sak­lan­ýar. Bu mad­da an­ti­sep­tik hä­si­ýe­te eýe bo­lup, bak­te­ri­ýa­la­ry bal­dan uzak­laş­dyr­ýar.

Gyzykly maglumatlar:

Bal mör-mö­jek­ler ta­ra­pyn­dan ýa­sal­ýan, iýil­ýän ýe­ke-täk iý­mit­dir.

Ba­la­ry­lar ýa­rym ki­log­ram bal ön­dür­mek üçin 2 mil­li­on gü­le go­nup, 90 ki­lo­metr tö­we­re­gi ýol geç­me­li bol­ýar­lar.

Ba­lyň bak­te­ri­ýa­la­ra gar­şy an­ti­sep­ti­ki tä­si­ri bar.

Ary­lar tans et­mek we dürli şe­killeri ýa­sa­mak ar­ka­ly bi­ri-bi­ri bi­len ha­bar­laş­ýar­lar.

Ba­la­ry­la­ryň ys aly­jy­ly­gy güýç­li bo­lup, 170 dür­li ysy saý­ga­ryp bil­ýär.

Bal ýyg­na­ýan işçi ary ba­ry-ýo­gy 5-6 hep­de ýa­şa­ýar. Bu dö­wür­de bu uçu­jy bir çaý çem­çe­si ýa­ly bal ön­dür­ýär.

Iki sa­ny uzyn ta­ýa­jyk bi­len na­har­lan­mak, me­ge­rem, hem­me­le­riň ün­sü­ni özü­ne çek­ýän bol­sa ge­rek. Hy­taý me­de­ni­ýe­ti­ne mah­sus bo­lan bu usul ýur­duň ýer­li aş­ha­na­la­ryn­dan baş­ga-da, dün­ýä­niň dür­li ýurt­la­ryn­da­ky hy­taý aş­ha­na­la­ryn­da duş gel­ýär. Gaý­na­dy­lan tü­wü­den baş­lap, çor­ba­nyň dür­li gör­nüş­le­ri çöp­ja­gaz­lar bi­len iýil­ýän bu me­de­ni­ýe­tiň özü­ne mah­sus ta­ry­hy bar. Eý­sem, uzyn çöp­ja­gaz­lar bi­len na­har­lan­mak ha­çan ýü­ze çyk­dy­ka?!

Hy­taý­ly ço­pan­lar bi­ziň eý­ýa­my­myz­dan öň­ki 1200-nji ýyl­lar­da il­kin­ji ge­zek na­har iý­mek üçin uzyn çöp­ja­gaz­la­ry ula­nyp baş­lap­dyr­lar. Bu ba­ra­da Şan dinastiýasy döw­rü­ne de­giş­li ta­ry­hy ýaz­gy­lar­da duş ge­lin­ýär. Bellenilişine gö­rä, il­kin­ji ta­ýa­jyk­lar bü­rünç­den ýa­sa­lyp, esa­san, na­har bi­şir­mek üçin ula­ny­lyp­dyr. Bu bü­rünç gu­ral­lar hä­zir­ki ta­ýa­jyk­lar­dan has uzyn bo­lup, çu­kur gap­lar­da na­har bi­şi­ri­len­de ge­rek­ bo­lup­dyr. «Ço­pan ta­ýa­jyk­la­ry» diý­lip hem at­lan­dy­ryl­ýan çöp­ja­gaz­lar müň­ýyl­lyk­la­ryň do­wa­myn­da kä­mil­leş­di­ri­lip, na­har iý­mek üçin oňaý­ly gör­nü­şe ge­ti­ril­ýär. Ýag­ny, öň­ki uzyn çöp­ler gys­gal­dy­lyp, ujy na­ha­ry tut­mak üçin amat­ly bo­lar ýa­ly in­çel­dil­ýär. Şol ýyl­lar Kon­fu­si­niň ynanç­la­ry­na gö­rä, na­har­la­ny­lan­da far­for­dan ýa-da me­tal­dan ýa­sa­lan ýi­ti gu­ral­la­ry ulan­ma­ly däl­di­gi ba­ra­da ýö­rel­ge­ler halk ara­sy­na ýaý­ra­ýar. Ýi­ti gu­ral­la­ryň howp­lu­dy­gy se­bäp­li, te­bi­gy gu­ral­la­ry ulan­ma­ly­dy­gy wa­gyz edil­ýär. Şeý­le­lik­de, hy­taý­ly­la­ryň ara­syn­da na­har iý­mek üçin bam­buk­dan ýa­sa­lan çöp­ja­gaz­lar ula­ny­lyp baş­lan­ýar. Bu dö­wür­de aş­pez­ler eti ow­nuk bö­lek­le­re bö­lüp bi­şi­rip baş­la­ýar­lar. Hy­taý­ly­lar muny agaç çöp­ja­gaz­lar bi­len iý­mek üçin tä­ze bir usul di­ýip ha­sap edýärler.

Bi­ziň eý­ýa­my­myz­dan öň­ki 500-nji ýy­la çen­li ta­ýa­jyk­lar bi­len na­har­lan­ma­gyň usu­ly Ýa­po­ni­ýa we Wýet­nam ýa­ly goň­şy ýurt­la­ra hem ýaý­ra­ýar. Wýet­nam­da ta­ýa­jy­gy ýa­sa­mak üçin bü­rünç ýa-da far­fo­ryň ýe­ri­ne pal­ma aga­jy ula­ny­lyp baş­lan­ýar. Hy­taý­ly­la­ryň­ky­dan ta­pa­wut­ly­lyk­da ýa­pon­lar na­har iýil­ýän ta­ýa­jyk­la­ry düý­bi bir­leş­di­ri­len gap­ja­waç gör­nüş­de bam­buk­dan ýa­sa­ýar­lar. Ýa­po­ni­ýa 1878-nji ýyl­da bir ge­zek­lik ula­nyl­ýan çöp­ja­gaz­la­ry hö­dür­län ýurt bol­sa-da, hy­taý­ly­lar na­har iý­mek üçin ula­nyl­ýan ta­ýa­jyk­la­ry oý­lap ta­pan halk ha­sap­lan­ýar. Ta­ýa­jyk­lar haý­sy ma­te­ri­al köp bol­sa, şon­dan ön­dü­ri­lip­dir.

Ta­ýa­jyk­lar ba­ra­da

Na­har iýil­ýän ço­pan ta­ýa­jyk­la­ryň uzyn­ly­gy, adat­ça, 23-26 san­ti­metr ara­ly­gyn­da bol­ýar. Çöp­ja­gaz­lar di­ňe na­har iý­len­de däl, bi­şi­ri­len­de hem ula­nyl­ýar. Mu­nuň üçin 30-40 san­ti­metr uzyn­lyk­da­ky ta­ýa­jyk­lar­dan peý­da­lanyl­ýar. Bu aş­ha­na gu­ra­ly bam­buk, agaç, plast­mas­sa, me­tal, süňk, far­for ýa­ly dür­li ma­te­ri­al­lar­dan ýa­sal­ýar. Esa­san, te­ge­lek we dört­burç ke­sim­li gör­nüş­de ön­dü­ril­ýän çöp­ja­gaz­la­ryň kä­bi­rin­de tut­mak üçin amat­ly bo­lar ýa­ly oýuk­la­ry bar. Soň­ky ýyl­lar­da bir ge­zek­lik ula­nyl­ýan plast­mas ta­ýa­jyk­lar has ýör­gün­li bo­lup, tu­ta­wa­jy dür­li şe­kil­ler bi­len be­zel­ýär. Hy­taý, Ýa­po­ni­ýa, Ko­re­ýa, Wýet­nam we Tai­land ta­ýa­jyk­lar bi­len na­har­lanylýan ýurt­lar ha­sap­lan­ýar. Hy­taý­da her ýyl 80 mil­liard tö­we­re­gi jü­büt ta­ýa­jyk ön­dü­ril­ýär.

Çöp­ja­gaz­la­ry nä­dip tut­ma­ly?

Fi­zi­ka bo­ýun­ça No­bel baý­ra­gyy­nyň eýe­si (1957ý.) Çžen­dao Li çöp­ja­gaz­la­ry el­de sak­la­mak ba­ra­da şeý­le bel­le­ýär: «Ýö­ne­keý bol­sa-da, iki ta­ýa­jyk fi­zi­ka­nyň aja­ýyp şöh­le­len­me­si. De­ňag­ram­ly­lyk esa­syn­da bo­lup geç­ýän bu ha­dy­sa­da bar­mak­lar nä­mä­ni ba­şar­ýan bol­sa, çöp­ja­gaz­lar hem şo­ny ed­ýär». Ta­ýa­jyk­la­ryň ada­ty ýag­daý­da tu­tu­ly­şy ba­şam, sü­ýem we or­ta bar­mak­la­ryň saz­la­şyk­ly he­re­ke­ti esa­syn­da ama­la aşy­ryl­ýar. Üç bar­mak çöp­ja­gaz­la­ry üç ta­rap­dan gur­şap al­ýar we ta­ýa­jy­gy ruç­ka tut­ýan ýa­ly berk sak­la­ýar. Ba­şam bar­mak ta­rap­da­ky çöp­ja­gaz he­re­ket­siz sak­la­nyp, sü­ýem we or­ta bar­ma­gyň sak­la­ýan çöp­ja­ga­zy açy­lyp-ýa­pyl­ýan gör­nüş­de he­re­ket ed­ýär. Ta­ýa­jyk­lar bi­len na­har­lan­mak ça­ga­lyk­dan öw­re­dil­ýän maş­ga­la dä­bi bo­lup, hy­taý me­de­ni­ýe­tin­de çöp­ja­gaz­la­ry dog­ry tut­ma­ga we ulan­ma­ga üns be­ril­ýär. Ene-ata­lar ça­ga­la­ry­na edil okuw es­bap­la­ry ýa­ly, na­har iýil­ýän ta­ýa­jyk­la­ry hem sa­tyn alyp ber­ýär­ler. Şeýle hem na­har­lan­mak ede­bi bi­len bag­ly ýö­ri­te öw­re­di­ji sa­pak­la­ry ge­çir­ýär­ler.

●Hytaýda her bir maşgalada birdan köp çaga dogurmak gadagan bolonsoň, her ýyl 1 milýon gyz abort edilýär.

●Pekin-de howa şeýle bir hapa welin, günde 21 sany çilim çekmek bilen deň.

●Hytaýda ýaşaýan raýatlaryň 100 milýona golaýy, günde 1 dollarlyk girdeýji üçin işleýär.

●Otly işgärleri başlaryny dik tutmagy üçin, Hytaýda işçileriň boýnunda iňňe goýulýar. Bu şekilde hiçkim başyny öňe egip, saga çepe hereket etdirip bilenok.

●Hytaýda her ýyl 4 milýona golaý pişik iýilýär.

●Hytaýda polisiýalar edaralarynda itiň ýerine gaz ulanmagy makul görýärler. Sebäbi bolsa gazlar ynsanlara görä uzaklygy gowy görýärler we duýduryş berýärler.

●Hytaýlylaryň it iýýändigi bilinýär. Ýöne soňky ýyllarda Hytaýlylar it iýmekden uzaklaşyp, dünýädäki beýleki adamlar ýaly öýlerinde ellekileşdirip seretýärler.

●Google tarapyndan Hytaýda mugt aýdym ýükläp bolýar.

●30 milýona golaý Hytaýly, gowaklarda ýaşaýar.

●Hytaýda Hristiýan sany artmagy dowam etýär. Günümizde 60 milýona golaý hristiýan Hytaýda ýaşaýar.

●Ýaponiýa Ikinji Jahan Uruşynda Hytaýy, zäherlenen bitler bilen bombalapdyr.

●ABŞ-nyň San Francisco ştatyndaky hapa howanyň üçden bir bölegi Hytaýdan gelýär.

●Hytaý Respublikasy harby taýdan dünýäde 3- nji orunda durýar.

Suratdaky ýazyjylar size tanyşmy?!

Onda hökman bellap geç!