alma___
05.10.2024 05:30
2 bölüm soñy
Selbini alyp gaçaýsam diýen pikirimem ýok
däl.. - diýende,
Annagül onuň bu pikirini oňlap barmaýandygyny
dessine duýdurdy.
-Aý bilmedim..
- Ilde ýok däl-ä.
-Aý, onda-da, Selbi razy bolmaýmasa!- diýip,
Annagül öz pikirini daşyna çykardy.
- Razy bolmasa, bolmasyn! Ýöne sen oňa şol niýete münendigimi bir duýduryp ber. Ine, hepdäniň
altynjy güni synpdaşymyz Aman öýlenýär eken. Şo-
nuň toýuna geler-ä..
Selim şuny aýtdy-da, dymdy. Pirimini nähili ýag-
daýda, nädip amala aşyrjakdygy barada dil ýar-
mady. Ýogsam ol Annagüle iň gizlin saklanmaly syryny aýan edipdi.
-Onuň özi razy bolmasa, alyp gaçyp bilmersiň...
-diýip, Annagül Selimiň bu pikiriniň başa barmaja-
gyny çürt-kesik aýtdy.
-0 taýyny maňa goý, Ôzüm bir zat ederin.
-Ol iň soňky cykalga däldir-ä, başga ýol ýokmy?
-Aý.. ene-atasy eýýäm başga birleri bilen guda
bolanmyşlar, onsoň, meniň sawçy iberenimiň haýry degmez. Ene-atalar ylalaşmasalar, ýaşlara näme galýar? Gacmak galýar. Soňra ene-ata-da çagalayn bagty hem geliegi üçin öýkelerini unudyp, ylalaşýarlar. Bu durmuşda gabat gelyän ýagdaý.
O diýeniň dogry, iki tarap hem yrza bolsa... Ýöne Selbi beýle iş etmez...
Selim Selbisiz galyp barýan ýaly, «Sen bir oň ýaly
habar aýtma» diýýän sekilde ellerini kelemenletdi.
- Soňra:
-Bu barada başga bir ýerde diliňden sypdyraýma! Haýyş! – diýdi.
Annagül Selime ýok diýip bilmedi. Çünki olar
goňşy ýaşap, şeýle-de on ýyl bir synpda okap, bir
dogan ýalydylar. Şonuň üçin ol ýigidiň arzuw-niýetini gyza ýetirmäge howlukdy. Selbiniň otagynda ikiçäk galan batlaryna Annagül näme maksat bilen gelenini mälim etdi. Selimiň aýdanlaryny sözme-söz
oňa ýetirdi.
Selbi gaty giň bolmaly, ol Annagüli sesini çykarman diňledi, dessine bir söz diýibermedem. Onuň
bolşy näme diýjegini bilmeýäne çalym edýärdi. Ol, belki-de, haýsydyr bir syryny aýdybermekden saklanýandyr?! Selbi onuň jogabyna howlukmady. Ep-
esli wagtdan soň gyz dillendi:
- Men Amanyň toýuna barjak däl, sen şol gün
gelip git meniň ýanyma. Oňa çenli men hat ýazyp
goýaryn, şony Selime eltip berseň bolýar.
Annagül galyň hatly bukjany göz öňüne getirdi.
Bu habary eşiden Selimem öz ýanyndan: «Selbi onça günläp hat ýazjak bolsa, goşgy bilen söýgüsini
beýan etjekdir-ow diýip oýlandy.
Ýöne Selbiden alyp gaýdan hatly bukjasynyň ga-
raşylanyndan has ýukadygyna Annagül geň galdy.
Onuň gÖwnüne bolmasa, bukjanyň içi boş ýalydy.
Şonuň üçin onda Selbiniň Selime näme jogap be--
rendigini bilmek islegi döredi. Ýöne haty açyp okamagy-da gelşiksiz hasap etdi. Haty Selime gowşuranda gyzyň säginjiräp durmasy-da, bilesigelijiligi bilendi. Selimem haty eline alyp, hamana, ol özüne
degişli däl ýaly, bukjanyň eýlesine-beýlesine seretdi. Dessine açybermekden saklanyp, beýleräkde
- duran Annagüle seretdi. Ondan hiç bir many alyp
bilmänsoň, bukjanyň bir gyrasyny ýyrtyp, açmaga
durdy. Eliň aýasy ýalyjak kagyz patylap ýere düşdi. Ýigit ony ýerden galdyryp, okap başlady: «Alyp
gaçaryn diýip kelläňe-de getirme. Gyz razy bolmasa, sen ony ömürem alyp gaçyp bilmersiň. Ene-ataňy iberip, öňräjikden aladasyny etmelidiň. Indi giç,
enem-atam tanap-bilip ýören ýerimiziň sözüni aldy.
Seni her näçe gowy görenem bolsam, ýüregimden orun berenem bolsam, enem-atamyň islegine garsy bolup bilmeýärin. Ene-ata -mukaddes, bar zat-
dan, hatda söýgüdenem ileri. Men olary ynjytmak
islemeýärin. Saňa-da özümden müň paý gowy gelniň ýar bolmagyny arzuw edýärin.
Akmuhammet HEMIDOW, ýazyjy.
9
69
alma___
04.10.2024 18:51
Hekaýa 1
Iki ýyl gulluk Selim üçin iki gün ýaly bolup geçip gitdi. Gullukdan gelendigini hemmeden öň Selbä buşlady. Selbi bu habara
«agyr-ýeňil bolup durmady. Tersine,
şu gün bir iş bilen saglyk öýüne barjakdygyny aýtdy.
Selim bilen Selbi barypha, orta mekdepde okap ýören döwürleri ilden ogrynça biri-birine seredişip başlapdylar. Mekdebi tamamlanlarynda bolsa, olaryň halaşýandygyny diňe bir synpdalary ýa mek-
depdeşleri däl, asyl
obanyň ýedi ýaşardan ýetmiş yaşlysyna çenli bil-
ýärdi. Ýöne olar bada-bat goş birikdiribermäge
howlukmadylar.
Elbetde, oglan ýokary
okuwa girmäge-
höwesli bolsa,,
gyz onha garşy bolup bi-
lermi?! Emma Selime sol ýyl
talyp bolmak bagty miýesser
etmedi. «indiki ýyla çenli synaglara gowy taýýarlanyp,ýokary okuwa
girmesem,meniñem Selim bolmadygym» diýip, ol şonda öz-özüne söz berdi. Şäherde galyp, dükanlaryň birinde işe durdy. Selbi bilenem
aram-aram habarlaşýardy. Her hatynda diýen
ýaly hem: «Ýa men ejemi ibereýinmi siziňkileriň
ýanyna?» diýip soramagy-da unutmaýardy. Selbi
bu sowalyň diňe öz göwnüni awlamak üçin aýdylýandygyna, oglanyň öýlenmek däl-de, okuw
okamak höwesi bilen gaýnap-daşýandygyna belet bolansoň, Selimiň isleýsi ýaly jogap yazýardy:
«Sen entek okuw okamaly. Toý etmäge haçanam
bolsa ýetişeris.
Ine, şol «görübereris» bilen olar ýene bir ýyly arka atdylar. Ýöne Selim birdenkä pikirini üýtgetdi.ol ýokary mekdebiň synaglarynyň başlanaryna garaşyp durmady-da, ilki bilen, Watan öňündäki borjuny
- berjaý etmegi ýüregine düwüp, gulluga gitdi.
Göwnüniň telwasyna üç ýyla golaý zar bolup gezen Selim, ine, bu gün kalbynda yşk oduny daşdyra-daşdyra, arzuw-hyýallara beslene-beslene, aýagy ýere degmän, uça-uça saglyk öýüne gelende,
Selbiden eşiden sözüne nähili bolandyr öýdýäňiz?!
Salam-da ýok, hal-ýagdaý soraşma-da ýok, «gözüň
aýdyñ» ýok Selbi
-Näçe ýyl bäri biri-birimiziň didarymyza zar dünýämizde ysk ody ýanýan hem bolsa, sen ene-atamy razy
etmek üçin bir
ädim hem ätmediň. «lbereýin- diýip soran bolmadan başga... Emma siziňkiler
gelmese-de, gelen köp boldy. Ine, şolaryň biri bilen
hem guda bolundy. Indi meniň toýumyň
sähedi bellendi.
Sonuň üçin indi maňa garaşma, hatam
ýazma, ideme - diýip, Selbi çalt-çalt
aýtdy-da, saglyk öýünden çykyp gitdi.
Selim galyberdi serim-sal bolup. Ol birbada nirede duranyny-da unudyp, doňňaradaşa öwrüldi- . Soňra aýaklar beýniniň buýrugy bilen dä-de, oz
jöremek endigi bilen ýöräp başlady. Ýolda-yzda, içerde-daşarda tanyşlaryň-bilişleriň, dogan garyndaşlaryň: «Gözüň aýdyň! diýmeleri- bolsa
gulagy eşidýänem bolsa, ol söz beýnä baryp ýetmeýärdi. Şonuň üçin olaryň gutlag sözleri-de
jogapsyz galýardy.
Selim üçin kelebiň ujy ýitipdi. Ony tapyp bilmeýändigi üçin gowy gatnaşykda bolan synpdaşy, goñşysy, köpden
bäri bularyň söýgüsiniň şaýady bolup ýòren Annagüle ýüregindäkini aýtdy. Ýaýdanyrak: alyp
gaçaýsam diýen pikirimem ýok däl diýende.
Annagil onuň bu pikirini oñlap barmaýandygyny aýtdy
dowamy bar
11
90
alma___
02.10.2024 13:49
Arada söýgüsiz bir gününem geçirmeýän
tanyşlarymyzyň biri söýýän gyzynyň hemişe bir
ýere gitjek bolanda soraşyp gidyandigini, etjek
hereketini soraşyp. özünden rugsat alýandygy
barada aýdyp, öwündi. Onuň sözlerinden cen
tutsaň, halaşýan gyzy oña her zamandan jaň
edip. ýagdaýlaryny soramalydy, söwer ýarynyň
göwnüni götermek üçin «söýýän» sözüni aýt-
malydy. Bularyň bu bolşy meniň göwnüme
suwjuklykdy. Birnäçe günden soň şol gürrüňi
gidýän dostumdan ýagdaýlaryny soranymda, ol müýnürgemän:
-Hä-ä, men ol gyz bilen eýýäm sögüşdim-.
Ýöne oňa derek başga bir gyz bilen tanşyp. şonyñ
bilen söýsüp ýörün. Ol öňküden has owadan
hem-de mähirli.
-Dost, sen öňkinem-ä
şeýdip taryplapdyň.
-Hawa. Ýöne onuň
häsiýeti üýtgedi. Soňabaka
maňa jaň edip, etjek here-
ketini aýtman başlady.
gownümne ýakymly sözleri
aytmady - diýdi welin men
durubilmän, tas gülüpdim
«Mundanam bir söýgi
bormy» diýip içimden
pikir etdim-de, Sen-ä häli
hakyky söýgä uçramansyň,
bu duýgularyň bolsa häki bir gúýmenje bolaýmasa diýdim.
Söýgi meselesinde her kimiň ôz garaýsy
bar. Ine. şu zatiar hem söýginiň dürliüçe
bolmagyna getirýar. Her kim söýgini
özüçeçe käbiri söýgã yhlasly çemelesyār. Olar
bu nāzik duýga bar durky bilen berilyar.
Aşyk-magsuklar bir birine hormat goýup
birbiriniň duýgusyny gõzden-dilden goraýarlar. Kãbirleri bolsa, özgelere göz etmek üçinmi. ýa-da has gowy görünjek bolupmy. nămemi.
söýginiň SUWuny» cykaryp barýan ýaly .
gysgaldylyp alyndy.
Goçmyrat Orazberdiýew
13
78
alma___
29.09.2024 18:26
Kim hakly?
Soltansöýün bir sebäp bilen ýazyň güni Horasanyň beýik dagynyñ başyna çykanda, tas özüni sowuga aldyran eken. Ol şol dagyň
baýlygyndan peýdalanar ýaly, haýsy ýol bilen şol dagda adam ýaşar ýaly
edip bolarka diýip oýlanypdyr. Iň soňunda, gyşyň güni jar çekdiripdir,
- Kim Horasanyň beýik dagynyň üstünde kyrk ýorganyn içinde bir
gije ýatyp, ertire ölmän cvksa, sol adama Soltansöýün boýy bilen altyn
berjek...
Altyna gyzygan birnäçe adam şol dagyň üstünde janyny gurban beripdirdir.Olar bir ýorgany aşagyna düşäp 39 ýorgany ýapynypdyrlar. Netijede sowykda gatap galypdyrlar.
Myraly bir gün:
Soltanym, şoňa menem bir synanyp göreýin diýipdir.
Soltansöýün ona:
Myralv, sen akmak bolma, men seniň janyňa dözemok, sen maña gerek !- diýip, ony ibermekden boýun towlapdyr.
Myraly meseläni çürt-kesik goýupdyr.
Soltanym, jan meniňki. Men öz janymy seniň meni söýsünden birnäce
esse köpräk söýýän, meniň hem ölesim gelenok. Men seniň diñe
niietiňi yüze çykarmak isleýän. Sen ýa-ha meni şol dagyň üstünde
ýatyp-turmaga goýber, ýa-da şertiňi yzyna gaýdyp al!
Soltansöýün Myrala rugsat bermekden başga çäre tapmandyr.
Myraly dagyň üstüne çykyp, kyrk ýorganyň otuz dokuzyny asagyna
düsäpdir-de, birini üstüne ýapynypdyr. Gije onuň endamy hem tikeneklemän. ertir turanda, gaýta çygjaryp oýanypdyr,
Soltansöýün ol waka haýran galyp, Myrala sowal beripdir:
- Myraly, sen dogryňdan gel! Gije ýatañda, ot gördühmi?
- Hawa, bir menzil günbatar aşak gapdalymda bir ot ýalpyldap
görünýärdi.
- Hä, saña oduň howry bilen özüni gyzdyranja adam diýerler. Sen
meniň sertimi ýerine ýetirmänsiň - diýip, Myrala altyn bermekden ýüz
dönderipdir.
Günleriň hir giiniünde Soltansövün ücin Myraly gvssagly gerek bolupdyr. Myralynyň yzyndan adam iberende, Myraly oňa:
-Soltansöýüne aýt: men ýaňyja tüňçe oturtdym, gol gaýnandan soň.
çaý içip bararyn - diýipdir.
Soltansöýün gyssagly, yzly-yzyna adam iberse-de, olaryň hemmesi
şol jogap bilen gaýdyp gelipdir. Iň soňunda Soltansöýünin özi onun üs-
tüne barmaga mejbur bolupdyr. Ol baranda, Myraly oduñ üç adimlik
beýlesinde tüňçe goýup, aýbogdaşyny gurup oturan eken. Soltansöýün
oňa gaharlanyp:
- Ey, akmak adam, heý, üç ädimlikdäki tüňçă-de oduň gyzgyny ýetermi?- diýip igenipdir.
-Eý, soltanym, bir menzillikdäki ýanan ot meni gyzdyranda. üc
ädimlikdäki ot tünçäni gaýnatmazmy?
Soltansöýün özüniň utulanyny boýun alyp:
Myraly, men seniň akyllydygyňy bilýärdim, emma näme jogap
taparkaň diýip, seni synap görmek üçin etdim. Altyn näçe gerek bolsa
açary seniň eliňde!- diýipdir.
Myraly oňa:
- Soltanym, sen altyndan doýmaýşyň ýaly, Myralyny synamakdan
hem doýman ekeniň. Soňra ahmyr çekme, Myrala ölinçă näçe soragyñ
bolsa beriber - diýipdir.
17
78
alma___
27.09.2024 17:45
Soñy
-Sen söz beren bolsaň, toýuňy
futuber. Aslynda seniň söyýäniň dälde, seni söýýän bilen durmuş gursaň, gowy diýýärler. Bolmanda-da
sowukda üşäp otyrkaň bir ýerde ot ýansa, isleseňem, islemeseñem, oňa
çoýynarsyň. Şonuň üçin başyňy belent tut-da, toýuň ugruna çyk. Beýdip
müzzermek erkelk adama gelşenok - diýdim. Ol meni eşitmeýän ýaly:
-Men sensiz ýaşamak islämok-diýdi. Men gatyrak bir zat diýmäne
çekinsemem, gaharym gelenson, saklanyp bilmedim:
-Sen näme diňe özüň barada pikir edýärsiň? Sen meniň bilen toý etjek diýip, başlanan toýy ýatyrsaň,
uly höwes bilen toýa taýýarlanan gyz näme etmeli bolar? Ol barada oýlanmadyňmy ? Ýa senden
başgalaryň duýgusy hiç zatmy? diýdim. Soňam ýalan sözledim:
-Menem basym durmuşa
cykýan. Bile okaýan oglanyma.
Şonuň üçin sen gatam görme,ahmyram etme, arkaýyn toýuňy tut.
Ondan bäri on ýyl geçdi. Şol
mynasybetli mekdepde bile okan synpdaşlarymyz duşuşyk guradylar. Oňa Allaberdi gelmändir.
Göwher welin gelipdir. Ol meni bir çeträge çagyryp:
-Jeren, seniň bilen azajyk gürüňim bar- diýdi. Men oýunlyga salyp:
-A gyz, meniň hiç kime dawam ýok, indi beri rahatlansana diýdim. Ol gara çyny bilen:
-Meni diňle, meňem indi hiç
kime dawam ýok. Ýöne şu zatlary saňa aýtmasam, ynsabym ynjalyk
berenok - diýip, bihili müýnürgeyän ýaly söze başlady.
-Meni bagyslamazlygyň hem mùmkin,goýberen ýalñyşlygym üçin bütin
ömrüme ýanyp geçmeli boljagymy bilen bolsadym, beýle etmezdim.
Dokuzynjy synpda okap yörkäk Allaberdini senden gabanyp, oña seniñ adyňdan sögünçli haty men
ýazdym. Soñra bolsa, -Allaberdi şol hatdan soň hassa boldy- diýen
gürrüñi ýaýradan hem men. Bibä saňa hat yazyp ugrat diýen hem men. Gyzlar bolup seni ýekesiretmeli diýen teklibi girizen hem men. Şol wagtlar Aýsoltandyr Bibi dagymyz
Allaberdini senden sowaşdyrmak
üçin hemme zada taýyndyk. Sebäbi biziň hemmämiz ony gowy görýärdik. Ol bolsa diňe seni halaýardy.
Göriplik biziň gözümizi gapdy. Seniň ejeň hemişe «Garagoluň zyýany ile,
göribiň zyýany özüne ýeter" diýerdi welin şol cyn bolup çykdy. Men synpyň
gyzlarynyň elýetmez hasaplaýan
oglanyna durmuşa çykyp, hemmelerden bagtly bolaryn öýdyärdim.
Emma aldaw bilen bagtly bolup bolanok eken. Men Allaberdi bilen
näçe ýyl ýaşan bolsam, sen hem hemise biziň bilen yaşadyñ. Men
ony senden alan hem bolsam,söygüsini alyp bilmedim. Seniň
adyňdan hat ýazanyň mendigini aýdanymdan soň ol maňa saňa toý
tutaly diýip baranynda seniň aýdan zatlaryňy gürüň berdi. Sen özüňden
geçip, meniň aladamy edipsiň, a men bolsa... Ol meniň bilen diňe
çagalar üçin ýaşaýandygyny aýtdy.
Seniň Aşgabatda döwletli maşgalaň bardygyny eşitdim. Belki bu saňa
Allanyň akýürekliligiň üçin beren peşgeşidir. Ýaşlygymda goýberen
ýalňysym üçin men bütin ömrüme ezýet çekip ýaşamaly boldum. Eger de men durmuşda beýle zatlaryň bolýandygyny bilen bolsadym..
Eger başarsaň, meni bagyşla!
Meniň Göwhere nebsim agyrdy.
Şol wagt könelerimiziň «söýmedige süýkenme» diýen aýtgysy ýadyma düşdi. Söýgi diýilýän duýgyny köpler ýöne oýun hasap edýärler. Emma onuň ynsanyň başyna
salýan oýunlaryny göreniñde welin,oňa ýöne ýerden «ataş» diyilmändigine göz ýetirýärsiň...
Oguljahan Sopyýewa
12
93
