Lilia_
15.10.2023 14:11
Diogeniň baýlygy
― Seniň baýlygyň hem-de eýelik edýän mülküň nirede? ― diýip, hökümdarlaryň biri Diogenden sorapdyr.
― Meniň baýlygym-da, mülküm-de şularda ― diýip, filosof özüniň köpsanly şägirtlerini görkezipdir.
Ol şonda şägirtlerine beren bilimini nazarda tutupdyr.
Haçan nahar edinmeli?
― Nahar edinmek üçin haýsy wagt has amatly? ― diýip, Sokratdan sorapdyrlar.
― Eger kimde iýmiti bar bolsa, ony haçan ajyganda iýsin. Eger kimde iýmit ýok bolsa, onda ony tapan wagtynda iýsin ― diýip, filosof jogap beripdir.
Syryňy iki adama aýtma
Aristotel öz şägirdi Isgender Zülkarneýne şeýle maslahat beripdir:
― Öz syryňy hiç haçan iki adama aýtma! Şeýtseň, eger syryň paş bolsa, munuň kimiň günäsi bilen bolandygyny anyklap bilmersiň. Eger sen olaryň ikisine-de jeza berseň, syry saklap bilene ejir çekdirersiň. Eger olaryň ikisini-de bagyşlasaň, ýene-de bigünäni masgaralarsyň. Sebäbi ol seniň bagyşlamagyňa mätäçlik çekmeýär.
Gudrat
Bir adam ussadyň adatdan daşary ukybyna göz ýetirmek üçin köp-köp menzilleri söküp, onuň ýaşaýan ýerine ýetipdir.
― Seniň ussadyň nähili gudraty döretdi? ― diýip, ol onuň şägirtleriniň birinden sorapdyr.
― Mesele gudrat diýip nämä düşünilýändiginde. Siziň ýurduňyzda Hudaý kimiň erk-islegini berjaý etse, şol gudrat hasap edilýär. Bizde bolsa kimdir biri Hudaýyň erk-islegini bitirse, şol gudrat hasaplanylýar.
Bahasy arzanlan düýe
Gyşyň öň ýanydy. Ogly kakasynyň ýanyna gelip:
― Kaka, düýäniň bahasy arzanlapdyr, ony bary-ýogy bir dirheme satyn alyp boljak ― diýipdir.
― Sende ony bakar ýaly näçeräk bede bar? ― diýip, kakasy gyzyklanypdyr.
― Bir araba ― diýip, ogly jogap beripdir.
― Bir dirhem bahaly düýe örän gymmat ekeni ― diýip, kakasy oglunyň bu söwdasyny oňlamandyr.
Mart aýynyň ahyrynda meýdanda otlar örende, ogly kakasynyň ýanyna gelip, şeýle diýipdir:
― Kaka, düýäniň bahasy 100 dinar bolupdyr.
― Ine, indi ol arzanlapdyr, satyn almak gerek.
Ogly düýäni satyn alyp, ekin ekmeklige girişipdir.
Aýnur KURBANÝAZOWA,
45
36
Lilia_
15.10.2023 09:37
Çynym bilen ynandym.
Şu gün meniñ günüm, üýtgeşik bar zat,
Meýdan al-ýaşyl, guşlar saýraýar,
Uzagyndan bolsun ähli zat gowy,
Durmuş eşret bilen başym aýlaýar.
Arassa howadan dem alýan erkin,
Güneşem ýakanok yssysy bilen,
Bu gün bir ýerlerde bukulan ýaly,
Şumroý kinelerim gussasy bilen.
Bu gün hiçkim göwnüme-de degenok,
Şeýle bir mähirli, mylaýym herkim,
Dünýäñ düzelenin buşlasym gelýär,
Bogazymy gyryp, gygyryp çirkin.
Nirä baksam nurly ýüzi görýän men,
Ýylgyryş, gözellik hökmüni sürýär,
Hoşamaýlyk bilen kalbymy gozgap,
Ýakymly duýgylar gujagny gerýär.
Şu gün meniñ günüm, üýtgeşik bar zat,
Seýle bolaýanok bagtyñ şowmasa,
Gün uzak düýşürgäp ýatjak ekenim,
Jañ sagady oýarmadyk bolmasa...
©Baýram BEJIDOW
48
35
Lilia_
15.10.2023 00:15
Çagany okuwa gitmäge nähili usullar bilen höweslendirmeli
Çaganyň okuwa gitmekden ýüz öwrüp durmagy — köp ene-atalara gabat gelýän ýagdaý. Munuň sebäbi nämedekä? Birinjiden, gün tertibi kada laýyk talap edilýär we çaga okuwyň tertip-düzgünini çylşyrymly görýär, ikinjiden bolsa, synpdaşlary bilen öwrenişmek kyn düşýär.
Islendik çaga synp otagyna gireninden soň, köp sanly adaty bolmadyk endikler bilen çaknyşýar. Bu mugallymy sylaglamak, synp we öý işleriniň birgiden toplumy (olaryň hemmesini hökman ýazmaly we ýat tutmaly!). Okuwda synpdaşlaryň bilenem hemişe agzybir gülşüp-degşip oýnap bolmaýar. Bu ýagdaýda oňaýsyz duýgular döreýär, ählisini hökman ýerine ýetiräýmeli.
Onda çagany nädip okuwa gitmäge höweslendirmeli? Psihologlaryň aglabasy kiçijik oglanjygy ýa-da gyzjagazy okuwa höweslendirmekde mekdebiň onuň ikinji öýüdigini we çaganyň ol ýerde uzak ýyllaryň dowamynda bolmalydygyny düşündirmegi makul çözgüt hasap edýärler. Şonuň ýaly ýagdaýda oňa mekdepde ýürekdeş deň-duşlary gabat gelip, belki-de ol olar bilen bütin ömrüne dostlaşyp ýaşar. Mundan başga-da, onuň köp bilim alyp, has uly adam bolup ýetişjekdigini düşündirmeli (muňa çagalaryň köpüsi ymtylýar).
Iň esasy bilmeli zat, çagany ilkinji günden başlap okuw höweslendirip başlamaly, hyjuwlandyrmaly.
Mekdepde bilim almagyň nähili gowy taraplarynyň bardygy barada durup geçeliň:
Okuwda hatda iň soňky partada oturyp, gürlemegi halaýan edepsiz okuwçynyň hem ýerinde birnäçe bilimleri özleşdirýändigi faktdyr. Täze islendik bir maglumaty kabul etmek — bu eýýäm ösüş.
Biziň hemmämizem çaga bolup göremizsoň, mekdepde ýa-da uniwersitetde geçirilen hoş wagtlaryň ömrüň iň ajaýyp günleridigini kiçilikden bäri eşidip gelýändiris. Çagalar durmuşyň gatnaşyklaryny kiçi ýaşyndan başlap, öz tejribesinde öwrenip başlaýarlar.
Mysal üçin, mekdepde geçilýän okuw sapaklary çaganyň geljekde nähili kärde işläp biljekdigini belli bir derejede kesgitleýär. Ine, ol şu ýerde-de dürli hili ylymlar bilen tanşyp, olaryň nämäni öwredýändigini bilýär.
Köplenç çagada şeýle pikir döräp bilýär: «Eger men lukman boljak bolsam, maňa himiýany we biologiýany öwrenmek nämä gerek?» Takyk ylymlary öwrenmek islendik meseläniň logikasyny öwrenmäge, aň bilen meseleleri çözmäge ýardam edýär.
«Diňe bäşlikçi bol!» diýen jümläni hemmämiz eşiden bolsak gerek?!
Köplenç yhlasly çagalar sapakda özlerini tertipli we ýuwaş alyp barýarlar, sapaklaryna-da işjeň ýetişýärler. Emma tertipsiz okuwçylar hem has göreldelileriň hataryna goşulyp bilerler. Esasy zat — olaryň öwrenmäge ukyby bolan zatlaryny ýerlikli ýetirip, öwredip bilmek.
Mekdebiň tertip düzgüni adamy ýuwaşlyk bilen iş tertibine taýýarlaýar. Her synpda biziň bilimlerimizem, işe bolan höwesimizem artýar, bu ýagdaý uniwersitetde-hä has-da ýokarlanýar. Ýagny, kem-kemden iş tertibiniň kadasyna geçip gidýär. Bu bolsa bizi çydamly, maksadaokgunly bolmaga iterýär.
Mekdebiň öýe berýän ýumuşlary — bular bizde özbaşdaklygy terbiýelemäge, jogapkärçiligi artdyrmaga, meýilnama düzmäge, öz dogry ýolumyzy tapmaga hem-de ýalňyşlarymyzy düzetmäge mümkinçilik döredýär.
Indi bolsa, mekdebe gitmegiň zerurdygyny görkezýän delilleri sanap geçeliň: jemgyýete goşulmak we aragatnaşykda bolmak, pikirlenmek ukybynyň ösmegi, täzeçillikleri kabul etmek we zerur ylymlary öwrenmek, kynçylyklardan baş alyp çykyp bilmek, hünär ugurlaryny saýlamak hem-de ýöriteleşmek, geljekde işe ýerleşmek üçin orta bilim hakynda şahadatnama almak.
48
29
Lilia_
14.10.2023 20:31
SAŇA GOÝUP GIDERIN
Men sen diýip geçip giderin, bilýän,
Owalda maňlaýa ýazylandyr bu.
Men sen diýip öçüp giderin, dünýäm,
Nätjek-dä, köňülde galsa-da arzuw.
Ýyllar boýy arzuw eýledim seni,
Ýyllar boýy hyýal kölün boýladym.
Arzuwda ýaşamak oňat ekeni,
Seň adyňy ýerde-gökde goýmadym.
Ýene şeýle bolar, soňky deme çen
Seniň adyň bilen ýaşap öterin.
Meň ýyldyzym ýanar, ýanar-da, öçer,
Men söýgimi saňa goýup giderin.
Bahargül Mejodowa
50
41
