Imissyou
04.02.2024 07:56
Awokadonyň peýdaly häsiýetleri.
Awokadonyň watany Demirgazyk, Günorta Amerikanyň tropiki we subtropiki sebitleri bolup durýar. Ol agaç görnüşde duş gelýän peýdaly häsiýeti ýokary bolan miwedir. Miweleri özüniň ýokary derejeli ýokumlylygy we dermanlyk häsiýeti bilen tapawutlanýar.
Miwesiniň etlek iýilýän bölegi 65-85%-ni we tohumy bolsa 15-35%-ni tutýar. Miweleri armyt görnüşli, şonuň üçin awokado armydy hem diýilýär. Miwe gabygy ýuka, miwesiniň içinde iri şänigi bolýar. Miwesinde 9,8-30% ýag, 1,6-2,1% protein, 60-70% suw we A1, B1, C, B2, D, E, PP, K witaminler saklanýar. Bu aýdylan ähli peýdaly maddalardyr, witaminler adam saglygyny gowulandyrmaga örän uly kömek edýär. Awokado Türkmenistanda ösdürilmeýär, ýöne ýylyň dowamynda biziň bazarlarymyzda ter awokado miweleri görnüşinde görmek bolýar. Awokadonyň üýtgeşik ýakymly tagamy bar. Awokado aşgazan-içege kesellerinde, gastritde, gipertoniýada, süýji keselinde ulanylýar. Şeýle-de, miwe kosmetiki serişdeleriniň önümçiliginde peýdalanylýar. Ondan başga-da miwäni ilkinji gezek kabul edilinde az mukdarda kabul etmek maslahat berilýär. Sebäbi, hem düzüminde ýaglaryň köplügi üçin bagyrda we iýmit siňdiriş ulgamynda näsaglyk döreýär. Ýagny, onuň siňdiriliş derejesi ýokary däldir. Şonuň üçin hem az mukdardan tiz-tiz kabul etmek maslahat berilýär. Miwäni gündelik kabul etmek bolýar.
Bu miwäniň peýdalylygy diňe miwesi bilen çäklenmäni onuň tohumlary hem örän peýdalydyr. Sebäbi onuň tohumynyň düzüminde hem birnäçe peýdaly maddalar saklanýar. Tohumynda 2% ýag, 30% krahmal, we protein, şol sanda alma kislotasyny, şeker, pektin, tanin we guminler saklanýar. Olar hem dermanlyk serişdeler hökmünde ulanylýar.
23
18
Imissyou
03.02.2024 20:43
Dünýäniň iň uly ýolagçy gämisi ilkinji syýahatyna başlady
![]()
“Icon of the Seas” ýa-da “Deňizleriň nyşany” diýlip atlandyrylýan dünýäniň iň uly ýolagçy gämisi ilkinji syýahatyna başlady. Onuň ilkinji syýahaty bir hepde dowam eder. Gämi Meksikada, Gondurasda durar, ahyrky nokat Bagam adalary bolar. Gämini ýüzüşe goýbermek dabarasyna meşhur futbolçy Lionel Messi gatnaşdy.
![]()
Gämi barada aýdyp geçsek, onda uly restoranlaryň birnäçesi, çäreleri geçirmek üçin ullakan meýdança, uly seýilgäh, buzda typmak üçin meýdança, golf meýdança, gaýa dyrmaşylýan ýerler, 47 metrlik şarlawuk bar. Ol bir wagtda 7600 ýolagçyny we olara hyzmat edýän 2 müňden gowrak ekipaž agzany ýerleşdirip bilýär.
![]()
Gämi “Royal Caribbean” kompaniýasyna degişli bolup, agramy 250 müň 800 tonna, uzynlygy bolsa, 365 metre barabar bolan dünýädäki iň uly ýolagçy gämisidir. Ol “Titanikden” hem bäş esse uludyr. Täze gämide syýahat etmek üçin petekleriň bahalary adam başyna 1723 dollardan 2639 dollar aralygyndadyr.
«Icon of the Seas» – 20 gatdan ybarat bolup, ýagny beýikligi 365 metr bolar. Gäminiň umumy bahasy 2 milliard dollardan geçýär. Ýolagçy gämisi iň arassa ýakylýan deňiz ýangyjy bolan suwuklandyrylan tebigy gaz bilen hereket edýär.
29
94
Imissyou
03.02.2024 13:16
Ýer ýüzünde arylaryň 21 müňe golaý görnüşi bolup, olar biri-birinden biologiki aýratynlyklary boýunça tapawutlanýarlar. Iň owadan ary hasaplanylýan melewşe ary (latynça, Xylocopa violacea) Arylar maşgalasyna degişli bolan ýekelikde ýaşamagy halaýan görnüşdir.
Melewşe ary iri göwrümli mör-möjek bolup, onuň beden ölçegi 20-30 millimetr töweregidir. Bedeni gara, kükregi we kellesi gök reňkli, ganatlary bolsa garamtyl melewşe öwüsýär. Daşky keşbi iri siňegi ýada salýar. Tegelegräk görnüşli bedeni dykyz bedeni bar. Aýaklary ownujak tüýjagazlar bilen örtülen, şonuň esasynda hem tozan dänejikleriniň birnäçesini ýygnap bilýärler.
Melewşe ary tutuş tomus aýlarynda işjeň bolýar. Onuň iýmitlenişi edil beýleki arylaryň iýmitlenişine meňzeş. Örän çydamly, uzak aralygy uçup geçmäge ukyply. Öz höwürtgesinden 11 kilometre çenli uzaklyga uçup bilýär. Bu görnüşiň urkaçy osoblary ösümlikleri tozanlandyryjylardyr. Guran agaçlaryň sütünlerinde, gury köklerde ýaşaýar. Bu ary çaksa, örän güýçli agyry peýda bolýar. Melewşe ary ýagyş ýaganda hem uçup bilýär.
Melewşe ary Ýewropanyň günorta böleklerinde, Krym, Kawkaz, Türkiýe, Alynky Aziýa ýerlerinde, Ýakyn Gündogar, Demirgazyk Afrika, Merkezi Aziýada sebitlerinde duş gelýär. Ýaşaýan ýerlerinde gaty seýrek duş gelýändigi sebäpli käbir döwletleriň Gyzyl kitabyna girizilendir. Guran agaçlaryň köpçülikleýin ýygnalmagy netijesinde bu arynyň sany azalandyr.
27
43
Imissyou
31.01.2024 16:52
Adamzat taryhynda ilkinji ýazuw dürli geometrik şekiller arkaly beýan edilipdir. Ilkinji şekiller daş ýa-da hek bilen agaçlaryň, gaýalaryň ýüzüne çyzylyp hem-de oýulyp ýazylypdyr. Bu ilkinji ýazuw endikleri bolup, aň-düşünjäniň ösmegi bilen ýazuw esbaplary kämilleşip başlaýar. Şeýlelikde, birek-birek bilen habarlaşmak üçin hat oýlanylyp tapylýar. Hat ýazmak üçin bolsa, ýazylanda yz galdyrýan haýsydyr bir serişdäniň zerurlygy ýüze çykýar. Şeýlelik bilen, galam oýlanyp tapylýar.
Takmynan, 1560-njy ýylda italýan neçjarlary (agaç ussasy) Simonion we Lindiana Bernakotti tarapyndan galamyň ilkinji görnüşi oýlanyp tapylýar. Olar arça agajynyň içi boş taýajygynyň içine gara reňk ýerleşdirip, ilkinji galamy döredipdirler. Köp wagt geçmänkä has ýokary tär ulanyp, deň ikä kesilen agajyň içini dik oýup, oňa grafiti ýerleşdirensoňlar ýarym bölekleri biri-birine ýelmäpdirler. Bu oýlanyp tapylan täze usul bolup, häzirki günlere çenli şeýle usul ulanylýar. Grafit mineraly ilkinji gezek 1654-nji ýylda Angliýada ýüze çykarylýar. Eliňde oňaýly durmagy üçin ilki-ilkiler grafit taýajyklaryň daşyna deri saralypdyr. 1662-nji ýylda Germaniýanyň Nýurenberg şäherinde grafit külkesinden grafit taýajygynyň gaýtadan işlenip taýýarlanylan görnüşiniň oýlanyp tapylmagy bilen, galamyň önümçiligi artyp başlaýar.
1775-nji ýylda fransiýaly Nikola Žak Konte agaçdan galamyň inçe görnüşini, ýagny grafit garyndysynyň iki taýajygyň içinde ýerleşdirilen görnüşini ýasaýar. Žak Konte 1795-nji ýylda galam öndürmek maksady bilen patent alandan soňra öz adyny göterýän galam fabriginiň düýbüni tutýar. Häzirki wagtda Parižiň «Konte» kärhanasy galam öndürmekde öňdebaryjy hasaplanýar.
Kagyzda sähelçe yz galdyrýan, ýöne eliňi hapalaýan grafite daşlyk ýasamak pikiri ýüze çykýar. Ilki-ilkiler grafit metal turbajygyň içine doldurylyp, ol diňe hat ýazmak üçin däl, eýsem, bezeg üçin hem ulanylypdyr.
1838-nji ýylda angliýaly Genri Bessemer grafitden has kämil galam ýasamagyň hötdesinden gelýär. 1858-nji ýylda Himen Lipman ýazuw esbabynyň bir ujuna berkidilen bozguçly galamyna patent alýar. Şondan soň bozguçly galamlar ýüze çykyp başlaýar. Eberhard Faber 1861-nji ýylda Nýu-Ýorkda ilkinji galam kärhanasynyň düýbüni tutýar.
Agaç daşly galamlaryň döränine 200 ýyldan gowrak wagt geçip, häzirki wagtda galamlaryň grafit, gaty grafit, suwuk grafit, kömürli, uglerodly, reňkli, ýagly we akwarelli ýaly birnäçe görnüşi bar. Galamyň hilini urga çydamlylygy, ýonulanda döwülmeýändigi, ýazanyňda kagyzy zaýalamaýandygy, bozguç bilen çalt öçürip bolýandygy arkaly bilip bolýar.
26
66
