enes_∞
21.12.2024 14:27
![]()
🎄🎄Dünýäniň meşhur Täze ýyl arçalary🎄🎄
Täsin, owadan hem-de gelşikli täze ýyl arçalary, aýratyn öwüşgini, ajaýyplygy bilen adamlarda baýramçylyk ruhuny döredýär. Geliň, şeýle ajaýyp täze ýyl arçalary bilen bezelen şäherleriň käbirlerine gaýybana syýahat edeliň:
Nýu-Ýork, ABŞ
ABŞ-nyň uly şäherleriniň biri bolan Nýu-Ýork şäheriniň merkezi — Rokfeller meýdançasynda ajaýyp täze ýyl arçasy bolup, beýikligi 23 metr deň. Ol 45 müňe golaý dürli öwüşginli çyralar bilen bezelen bolup, depesinde kristaldan sünnälenip ýasalan 3 metrlik ýyldyz ýerleşdirilen.
![]()
Rio-de-Žaneýro, Braziliýa
Şäheriň içinden geçýän ýalpak suwly Rodrigo de Freýtas kölünde suwuň üstünde ýüzýän täze ýyl arçasy oturdyldy. Beýikligi 85 metr bolan arça emeli arçadyr. Ol dünýädäki iň uly ýüzýän täze ýyl arçasydyr. Çylşyrymly yşyklandyryşyň kömegi bilen onuň keşbi üýtgäp durýar. Esasy bellemeli zat, bu arçanyň şäheriň ähli ýerinden görünmegi üçin onuň kölüň ähli töwereginde ýüzüp aýlanmaklygydyr.
![]()
Gubbio, Italiýa
Ajaýyp täze ýyl arçalarynyň biri-de Gubbio şäherinde oturdyldy. Beýikligi 950 metr, ini 450 metr bolup, ol emeli arçadyr. Şeýle äpet arçany yşyklandyrmak üçin uzynlygy 19 km bolan geçiriji kabeller ulanyldy.
![]()
Praga, Çehiýa
Baýramçylyk günlerinde ajaýyp öwüşginlere beslenýän bu şäher gurnalan baýramçylyk bazarlary, owadan arçalary bilen ertekini ýada salýar. Şäheriň esasy meýdançasynda oturdylan arça we onuň töweregi müňlerçe yşyklar bilen bezelýär.
![]()
Rim, Italiýa
Ýurduň paýtagty Rim şäherinde oturdylan täze ýyl arçasy 25 metr beýiklikde bolup, ol hakyky arçadyr. Ol yşyklandyrylanda “parahatçylyk” sözi bilen diýseň ajaýyp keşbe eýe bolýar.
![]()
6
157
enes_∞
21.12.2024 14:18
![]()
Täze ýyl baýramçylygynyň taryhyndan
Täze ýyl baýramçylygy örän üýtgeşik, jadyly baýramçylyk. Sebäbi täze ýyl ähli ynsanlaryň kalplaryna nur paýlap, uly-uly umytlara, owadan arzuwlara beslenýär. Täze ýyl baýramy maşgala baýramçylygydyr. Täze ýyl – bu ýyl senenamasynyň esasy baýramçylyklarynyň biridir. Bu baýramçylyk dünýäniň ähli künjeklerinde diýseň şagalaňly bellenip geçilýär. Öz senenamalaryny millileşdirip ulanýan medeniýetleriň köpüsinde Täze ýyl baýramçylygyny bellemeklik örän möhüm çäreleriň biri bolup durýar.
Täze ýylyň 1-nji ýanwary ilkinji gezek Rim hökümdary Ýuliý Sezar tarapyndan b.e.öňki 46-njy ýylda döredilipdir. Gadymy Rimde bu gün – täze başlangyçlaryň hudaýy bolan Ýanusa bagyşlanypdyr. Ýanwar aýy özüniň adyny şol Ýanus hudaýdan alypdyr, sebäbi bu aýy ilki şekillendirilende hem onda Ýanus Hudaýynyň iki tarapa seredip durşuny goýupdyrlar, ýagny öňe we yza. Grigiorýan senenamasy boýunça köp ýurtlarda täze ýyl ýanwar aýynyň birinden başlanýar. Täze ýyl sagat guşaklygy boýunça Ýuwaş ummanyndan başlanýar we ilkinji bolup täze ýyly Laýn adasynyň Kiribati Respublikasy garşylaýar. Täze ýyly soňkylaryň hatarynda bolsa, Amerikanyň Somoa, Midueý we Niue adalary garşylaýar. Şol wagt Kiribati Respublikasynda eýýäm ýanwar aýynyň 2-si bolýar.
Ilkinji gezek ýanwar aýynyň birinden täze ýyl b.e.öň 153-nji ýyldan bäri bellenilip başlanypdyr. Sebäbi şol gün Rim wekilleri öz işlerine girişipdir. B.e. öň 46-njy ýylda Rim hökümdary Ýuliý Sezar özüniň «ýulian» senenamasyny resmi taýdan b.e.öň 45-nji ýylyň 1-nji ýanwarynda tassyklaýar. Şol wagt Sezaryň hökümdarlygynda hem-de astrologiýanyň täsirinde «Täze ýyl» özüniň ýylyň başlanýandygyny aňladyp, raýatlyk ýylynyň döremegine getiripdir. «Hijri täze ýyly» yslam medeniýetinde yslam täze ýyly hökmünde giňden tanalyp, ol täze ýyly hökmünde baýram edilýär. Musulman senenamasynyň aý senenamasy sebäpli, täze ýyl ýyldan ýyla geçiş baýramy hökmünde bellenilýär. Ýylyň ilkinji güni musulman senenamasynyň ilkinji aýy bolan Muharram aýynyň ilkinji günüdir.
Bilşimiz ýaly, dünýäniň köp ýurtlarynda, şol sanda, biziň Türkmenistan döwletimizde hem Täze ýyl baýramçylygy her ýylyň 1-nji ýanwarynda bellenilip geçilýär. Ýanwar aýynyň 1-i- grigorýan we täze grigorýan senenamasy boýunça täze ýyl. Ýanwar aýynyň 1-i we fewral aýynyň 21-i aralygy – Hytaý täze ýyly. Mart aýynyň 21-22-si – musulman halklarynyň täze ýyly. Sentýabr aýynyň 5-inden oktýabr aýynyň 5-i aralygynda – ýewreý halklarynyň täze ýyly.
6
73
flowers_
21.12.2024 13:11
Saparmyrat göter iliň derdini,
Il depesine götermeýär her kimi!
Ömrüň berdiň, sen ýene-de bergili,
Bu dünýäde merdem ýaşa, merdem geç!
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Maňa mydam bagtly kişi diýýärler,
Meň bagtyma gözi gidýänler kändir.
Ýöne olar meniň şu çaka çenli,
Niçik ýol geçenim bilýänem däldir.
Men näçe hasraty başdan geçirdim,
Başymdan geçirdim näçe külpeti.
Meň başymda däli dünýä güwledi,
Depämden inderip ýowuz günleri.
Emma hergiz gözýaşymy sykmadym,
Gam-gussa gark boldum, emma akmadym.
Danalaň paýhasyn gaýtalap gezdim:
"Arslan bolýar balasyda arslanyň!"
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Soltan bolup bu dünýäni tutan ýok,
Dünýä yşkdyr, yşkdan doýup öten ýok
Arşda Allaň paýhasyna ýeten ýok,
Adyň galar eden işiňe görä...
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Dogan ýetişmese seniň dadyňa,
Dostuň ýetişmese seniň dadyňa.
Alla sygyn! Alla medetkär bolar,
Çünki kim bolsaňda, nirde bolsaňda,
Saňa pena ýokdur Alladan golaý.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Her kim ýagşy, men ýaman,
Her kim bugdaý, men saman.
Göwre sygar tabyda,
Göwün sygmaz Jahana.
Ýaşamana höwes ýok,
Ölmänede bahana...
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Adam ömrüniň iň uly iki meselesini juwan çaglary çözmeli bolýar. Birinjisi ömrüniň manysyny açyp biljek kär, ikinjisi ömrüne şugla saçyp biljek ýar.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Batyr - urşda, dana - gaharda, dost - horlukda tanalýandyr.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Saparmyrat Niýazow.
Bu gün Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti Saparmyrat Ataýyewiç Niýazowyň aradan çykan güni.
Ýatan ýeri ýagty bolsun, ruhy şat bolsun. Ämin.
10
143
awadan
21.12.2024 12:51
Owadan gyzyñ mañlaýycolor="red">hekaýa 7-nji bölüm
“Aýtma” diýerine garaşyp durmady:
— Näme diýdi, ikiňiz bir-biriňize mynasyp gaty bagtly ýaşarsyňyz diýdi. Goç-goç ogluňyz bolar diýdi.
Humaý arzuw etdi: “Kyýas geläýbilsedir şumat”. Şol bir wagtyň özünde-de: “Toba etdim, toba etdim, gelmäwersin, gelmäwersin” diýdi. «Geläýesi ýok-la entek” diýip, diwaryň ýüzünde arabaň tigirçegi kysmy sallanyp duran sagada seretdi. Sagadyň peýkamlary onuň göwnüne teselli berdi.
Mergen hut palçynyň özüne öwrüldi. Humaýyň nämeleriň pikirini edýändigine çenli bilip duran boldy.
— Bäşden bärde gelmeýä ol. Sagat ýaňy on iki bold-a.
Mergen Kyýasa ol diýýär. Ony Humaýyň äri saýmaýar. Onuňça Kyýas Humaýyň ýanynda ýaşap ýören bir biweç keseki. Belki, Mergen özüni Humaýyň äriniň ornunda goýandyr… Goýsa goýubersin. Onuň islegi şol. Ýöne ol isleg bitmez. Haýsy bir islän zadyň bolup dur?!
— Bar, gyýw, git, indi.
— Humaý, men ýene gelerin.
— Waý-eý, adamda utanç-haýa bolmasa…
— Gitdim, häzir gitdim, ine gitdim…
Mergen ynama kast etmedi. Gitdi.Kyýas düýş görüpdir. Bir ýerlerde uly köl, kölüň orruk-ortasynda çaklaňja adajyk, adajygyň üstünde-de aýaklayny suwa salyp Kyýas otyr diýýä. Kyýasyň elinde çeňňek bolup, ol balyk tutmakçy bolýamyş. Çeňňege ilki bir balyk düşüpdir. Asyl ol balygam däl diýýä. Balyk sypatyna giren adamyň hut özümiş. Edil ertekidäki ýaly adam dilinde gürläp ýatyrmyş. Onuň näme diýip gepleýändigi Kyýasyň hakydasynda galmasa-da, adam dilinde sözleýändigi çyn diýýä. Kyýas: “Ertekidäki tylla balygy tutdum” diýip begenipdir. Çeňňege ikinji balyk düşüpdir. O-da adam dilinde gürleýär diýýä. Kyýas: “Onda bu näme?” diýip geň galypdyr. Geňem galmandyrda, birhili gorkjak bolupdyr. Soňam: “Hä-ä, bildim, bi tylla balygyň dogany bolmaly” diýip, öz ýanyndan çak urupdyr, rahatlanypdyr. Onsoň üçünji balygy tutypdyr. Olam ýaňkylar ýaly adam dilinde gepläp başlapdyr welin, Kyýas: “Bu-da bir dogany” diýipdir. Soň başga-başga düýşler başlanypdyr…
Humaý düýşi gowulyga ýordy.
— Balyk gören bolsaň ogluň boljakdyr – diýdi.
— Men üç balyk dagyn gördüm, how. Göremogam, asyl tutdum. Näçe balyk görseň. Şonça ogluň bolýamyka ýa? Ä?
Kyýas muny howsala bilen aýtdy. Ýöne onuň äheňinde ahmyr duýulmady.
Humaý:
— Şeýle bolaýmasa – diýdi.
— Mysal üçin, men on sany balyk tutsam, on sany oglum bolarmy?.. Aý, ýok, oňňaly bolmaga haky ýok…
— Bilmedim onda men-ä.
— Be-eý, walla!.. Aý, ýok, bolýa…
Humaý: “Şu zatlar gowulyk bilen gutarmaz” diýdi. Ol Mergeni halys ýürekden ýigrendi.Kyýas işe gitdi. Humaý penjiräniň öňünde söýenip kän durdy. Näme etmeli? Oýlandy, ölçerdi-de, ol ahyry öýüne gidermen boldy. Ýöne näme üçin? Näçe günlük?
Humaý öz-özüne jogap bermäge gyssanmady. Bu şäherden – bu namutlykdan çykmaga howlukdy. Ol girelgäniň agzynda Mergene sataşmady. Sataşmandygyna-da begendi. Muny ajaldan gutulan adamyň soňky ömrüne barabar gördi. Ýoluň iki gyrasy durşuna bagdy. Tomsuna bu baglaryň kölgesi örän goýry bolýardy. Howur ýerden asmana göterilýärkä bu agaçlar gözüňe dürtüler durardy. Häzir welin olarda gözilginçlik ýok.
Neşelendirilip geýdirilen mahmal donlar ütüm-ütüm edilipdir. Şahalardaky apbasy ýapraklar selçeňleşipdir. Ýalaňaç çybyklaram bar ýaly… Hawa, gyşam ýetip gelýä-dä.Atasy öýünde ony ýeňňesi garşy aldy. Nurtäç saglyk-amanlyk soraşmady.
— Hä-ä, gördüňmi? Bildim-ä men. Ol hazan almyş bitonyň içinde içiň gysjagyny. Şo gün aýtmadymmy?
Dowzah-a siziň onyňyz barypýatan. Şäherde köşgüň bolanda-da, ataň öýüňden enaýy däldir. Oba ýeri-dä. Senem şeýdip geliberseň asyl gidesiňem gelmez. Geple ýalanam bolsa!..Humaýyň ýeňňesine hä diýesi geldi. Diýmedi.
— Ejem dagy ýokmy – diýdi.
— Ejeň bilen kakaň-a Kemman agsaklaň hudaýýolusyna gitdi. Soňurrak gelerler. Jigileňem okuwda. Resulam işe gitdi. Oň-a bu gün isminidirem. Ertir günortandan bäri…
Humaýyň ýüzi asyl-asyl. Gaşlary bürjeşip dur. Gözleri öçügsi. Nurtäç welin muny duýarly däl.
Dowamy bar ☘️
9
161
awadan
20.12.2024 20:39
Owadan gyzyñ mañlaýyhekaýa 6-nji bölüm
— Salam aýtsaň bolany. Sag-aman bar, gyz, gitseň. Özüňem gelip dur. Indiki gelende Röwşen janam alyp gel.
Nurtäç yzyna öwrülip hekgerdi.
— Asyl geläýmen. Kim gelse şo gelsin. Men-ä gelmen. Oba göçýänçäňiz Nurtäj-ä gapyňyzy açmajak bolar. Şuny bek bilip goýaý.
Humaý ýeňňesiniň oýnudygyna-da, çynydygyna-da düşünmedi. Düşünjegem bolmady. Näme etsin düşünip?! Çaky, ýeňňesiniň jaýa pisindi oturmandyr. Ol şuňa düşündi. Ýeterlik dälmi şunuň özi?!
Humaý göwresinde çaga galandygyny Nurtäje aýtmady. Aýtsa, kän oturyp, kän ýaňrar öýtdi. “Onsuzam az geplänok” diýdi.Ertesi günortanlar gapy kakyldy. Kimkä bu? Kyýas-a däldir. Şol-a belli. Nurtäjem düýn gelip gitdi. Onuň-a indi “Humaý öýünden gyzyl paýlap otyr. Gapysyny kakana bir penje berýämiş” diýiläýende-de geljegine kepil geçip biljek ýok. Düýnki bolup oturyşy şeý diýmäge doly esas berýär. Onda kim bu?
Humaý çak urdy: “Mergendir”. Humaý ýaýdandy: “Açmalymy, açmaly dä?..”
Gapy gaýtadan kakyldy: tyrk, tyrk, tyrk..
Bu tyrkyldylarda dözüm ýok. Olarda ümsümligi bozmaga het edýän asudalyk bar. Humaý muňa üns bermedi. Dözümli kakylsyn, dözümsiz kakylsyn, tapawudy ýok, hemmesiniň soňy bir netijä syrygýar:
Gapynyň aňyrsynda biri garaşyp dur. Humaý şuňa pisint etdi.
Gapy üçünji gezek kakyldy:
— Kimsiň?
— Açsana, Humaý, men!
Şol! Humaý: “Aýtdym-a – diýdi. – Bildim-ä şodugny”. Onuň süňňi düşnüksiz galpylda duwlandy. Ol muňa pitiwa etmedikden boldy. Heşelle kakdy:
“Ýüregi gürsüldäp durandyr şumat. Agzyndan çykaýsam-çykaýsam diýýändir”. Şeýdip galagoplygy ýeňmegiň emelini tapandyryn öýtdi.
— Sen kim?
— Mergen – men. Eýýäm ýadyňdan çykaýdyňmy? Açsana gapyny.
— Açjakgä! Nämüçin geldiň?
— Açaýsana! Bir zat aýtjak. Gorkma!
— Aýdyber näme aýtjak bolsaň. Şo taýdanam eşdilýä.
— By taýda beýdip durmak birhili-dä, Humaý!
— Bar, gyýw, git, ärim gelmeli häzir.
— Ol-a bäşden bärde gelenok. Bilýän-ä men.— Gelmese-de açjakgä.
— Açaýsana, Humaý! Derrew gitjeg-ä Gorkma… Elimi degirsem bar-a, söz bereýinmi, elimi degirsem, heleý boldugym.. Erkek adamyň sözüni berýän, Humaý, ynanaý!
… Humaý ynandy.
Ine-de, Mergen! Humaýy öldüren Mergen! Kyýasyň betbagtlygyny ölçeren Mergen! Ol öňküsinden görmegeýleşen ýaly. Onuň görkünde kemlik ýok ýaly.
Humaýyň ýigreneni – jüýkburun. Mergen jüýkburun däl. Humaýyň halamaýany – gür biten gaş. Mergeniň gaşlary gür däl. Humaýyň ýek görýäni süýrikelle. Mergeniň kellesi süýrem däl.
Ähtimal, şu tetelli zatlar onuň üçin Mergene sataşanyndan soň şeýledir. Humaýyň muňa hä diýesi gelmedi.
Mergen iki elini arkasyna tutyp, gapa söýendi. Boýnuny burdy. Oýurgandy. Humaýyň gözlerine göni garap:
— Meň gelmek niýetim ýokdy – diýdi.
Garşysynda durup, bedenindäki üznüksiz saňňyldyny bir ritme düzen Humaýyň: “Onda nämä geldiň?” diýip, heniz bermedik sowalyna-da ugrybir jogap berdi:
— Düýn palça gitdim. Neme diýdi, heniz öýlenmänsiň diýdi, basym bir Aý ýaly gelne öýlenersiň diýdi. Göni seň salgyňy berýä. Begenip gaýtdym…
Humaý: “Çypdyrýa – diýdi. – Çaklap urýa. Göwni islänsoň diýen bolaýýa. Palçam ýokdur häli görseň, beýlekem”.
— Men-ä entek oňňaly palçy görmändim. Eşidipdim, ýöne görmändim. Meň beren pulum-a halallap aldy şo. Palçy diýeniň şoňňaly bolaýsa…
— Halallap alanny näbilýäň?
— Wi-iý, bilmän näme?! Aýdýan zatlary hakykat.
— Waý, bar, git gyýw! Men seni tanamogam, bilemogam.
— Dur, dur, häzir gitdim, ine, gitdim… Wi-iý, neme, Humaý? …
Humaý onuň gözlerinde nälaçlyk gördi. Ýöne nebsi agyrmady. Asla nämüçin ol nebsini agyrtmaly?!
— Palçy heleý maňa ýene bir zat diýdi, aýdaýynmy?
Humaý: “Oňly zat aýtmaz bi” diýdi. Mergen onuň:
Dowamy bar ☘️
8
92
