Alymlaryň biri öz ýazgylarynda şeýle hekaýat getiripdir: Anuşirwanyň eýwany we «Taky Kesra» atly ymaraty diýseň belent bolup, onuň at-owazasy jümle-jahana ýaýrapdyr. Emma meşhurlyk ne onuň küňreleriniň beýikliginde, ne-de onuň otaglarydyr penjireleriniň owadanlygyndadyr. Sebäbi birnäçe kerpiji örmek we birnäçe gapylary gurmak şeýle bir uly hünär däl. Akyl gözegçisini özüne çekýän zat şanyň eýwanynyň gapdalynda bir künçde ýerleşen garry aýalyň kiçi hem dar külbesidir. Onuň hekaýaty şeýledir:
Anuşirwanyň bu eýwany, ýagny Taky Kesra gurlup tamamlanandan we köşgüň ymaratlary doly bina edilendensoň, Anuşirwan nedimleriniň we akyldarlarynyň birtoparyna:
– Baryň, eýwana aýlanyp görüň, eger bu ymaratda kemlikdir nogsan bar bolsa, ony düzetmäge emr edeýin – diýýär.
Olar ymarata we onuň töweregine nazar salyp:
– Eý, patyşa! Bu ymaratyň belentlik goly Ekizler ýyldyzyna ýetýär, beýiklik binasy mertebelilik aýagyny Ülker ýyldyzynyň eýwanyna basýar:


Beýle binany pelek hiç wagt görmändir, Jahan ýada salmaýar bu ymarat işini. Gapysyny açanda ykbal ilkinji gezek, Älem-jahandakylara behişt açdy işigi.


– Bu eýwanyň sütünlerinde hiç kemlik we onuň töwereklerinde hiç aýyp ýok. Ýöne eýwanyň bir burçunda kiçijik we pessejik külbe bar. Ol külbeden tüsse çykýar we eýwanyň diwaryny garaldýar. Eger bu mesele hem çözülse oňat boljak. Beýle eýwandan bu kemçiligi aýyrmak hökmany iş – diýýärler. Anuşirwan:
– Bu külbe ömrüni ötüren we ýaşaýyş güni batyş serhedine ýeten bir garry aýalyň mülki. Men bu eýwanyň düýbüni tutanymda we mygmarlar onuň çyzgysyny çekenlerinde bu öý eýwanyň çäklerine düşüp, onuň öň tarapynyň düz bolmagyna päsgel berdi. Men ol garry aýalyň ýanyna adam iberip, «Bu külbäni islän bahaňa maňa sat, saňa altyn-zer bereýin ýa-da seniň üçin mundan has gowy bir öý häzirläp bereýin» diýdim. Ol maňa: «Eý, patyşa, men bu külbede doguldym we oňa öwrenişipdirin. Tutuş älem-jahanyň seniň mülküňdigine gözigidijilik etmän bilýän, indi sen bu pessejik höwürtgäni we bu kiçijik harabalygy şu binowa gedaýa dözüp bileňokmy?» diýip habar iberdi. Bu sözler maňa güýçli täsir etdi. Men şondan soň oňa hiç zat diýmedim. Şeýdip eýwan guruldy. Ol garry aýalyň öýüniň tüýnüginden tüsse çykanda eýwanyň diwarlaryny garaldýardy we burunlary doldurýardy. Men oňa: «Bu tüsseleri näme üçin edýärsiň?» diýip habar ýolladym. Ol bolsa: «özüm üçin bir zatlar bişirýärin» diýdi. Men oňa hiç zat diýmän, gowrulan towukly bezelen taýýar desserhany iberip: «Eý, ene! Men her agşam saňa dürli-dümen tagamlar ibererin. Sen bu dar külbede ot ýakma, çünki, tüssesinden ýaňa biziň eýwanymyz garalýar» diýdim. Ol bolsa: «Dünýäde gözleri ýaşly, ýürekleri dagly birtopar açlar we gedaýlar bar. Meniň [olar barada bilibem] gowrulan towuk iýmegim, neneňsi rowa bolar. Men ýetmiş ýaşyma çenli diňe halal arpa çörek iýip, gatyk içip gelip, indi mundan soň, zähmetim siňmedik we meniň üçin haram bolan towukdyr halwa iýmäge Alladan gorkýaryn. Seniň adalat eýwanyň bezegi bolan bu külbäme degme. Emirler seniň kämil adalatlylykdan ýaňa meniň bu garaňky külbämi öz ugruna goýup, oňa degmeýşiňi görüp, halkyň emlägine gol uzatmazlar. Mundan başga-da seniň eýwanyň uzak ýyllap saklanyp galmaz. Emma meniň öýümiň kyssasy ençeme wagtlap döwürleriň sahypalarynda ýazylar» diýip, jogap iberdi. Maňa onuň bu sözleri ýarady. Şeýdip, onuň bilen goňşuçylykda ýaşamaga razy boldum – diýipdir.
Aýtmaklaryna görä, ol garry aýalyň bir hor sygry bolup, ol sygryny her gün irden çöle äkidip, agşam getirer eken. Sygyr her günde iki gezek eýwanyň öňünde ýazylan owadan we reňkli düşekleriň üstünden geçermiş. Bir gün patyşanyň nedimleriniň biri:
– Eý, garry! Sen bu işi etme, patyşalyk namysyny döwüp, soltanlyk haýbatynyň binýadyny weýran edýärsiň – diýipdir. Garry aýal oňa:
– Patyşalyk namysy adalatlylyk bilen däl-de, zulum bilen döwler. Soltanlyk haýbatynyň binýady hem akyl bilen däl-de, nadanlyk bilen weýran bolar. Men
näme edýän bolsam patyşanyň ýagşy adynyň baky galmagy üçin edýärin we onuň akybetiniň gowy bolmagynyň gamyny iýýärin – diýipdir.
Ol hakykatdan hem rast aýdypdyr. Sebäbi bu wakadan müň ýyl geçse-de, garry aýalyň külbesiniň we Anuşirwanyň eýwanynyň hekaýaty depderlerde ýazylýar we dillerde ýaňlanýar.

Ýagşy amal täsirin gör ki sen,
ol dur heniz –
Döwür Kesra eýwanyny
weýran etmändir hergiz.

Muhsynyň ahlagy atly eserden bölek