Ýanan iýmitler saglyga zyýanlymy?!
Stokgolm uniwersitetiniň alymlary gyzardylan çöregiň ýanan böleklerini aýyrmagyň hakykatdanam peýdalydygyny ýüze çykardylar.

Ýer alma, kofe galla we çörek önümleri ýaly käbir iýmitler 120 derejeden ýokary gyzgynlykda gyzdyrylsa akrilamid atly bir madda emele gelýär. Akrilamid iýmitiň düzümindäki şekeriň asparagin aminokislotasy bilen täsirleşmä girýär. Bu täsirleşme «maillard» diýlip atlandyrylýar. Bu proses iýmitiň goňur bolmagyna sebäp bolýar we oňa özboluşly tagam berýär. Ýöne alymlar akrilamidiň dozalarynyň haýwanlarda kanserogen ýagdaýlara sebäp bolýandygyny anykladylar.

Ýewropa Azyk Howpsuzlyk Guramasynyň habaryna görä, akrilamid adamlarda, esasanam çagalarda düwnük keseliniň döremek howpuny ýokarlandyryp biler. Şeýle-de bolsa, akrilamidiň adamlara edýän täsirini öwrenýän gözlegçiler entek doly netijä gelmedi.

Liwandaky Beýrut Arap uniwersitetiniň lukmançylyk laboratoriýa ylymlarynyň alymlary 30 ýyl töweregi wagt bäri akrilamidiň adam kanserogenidigi barada henizem maglumatyň ýokdygyny belleýärler.

Alymlar akrilamidiň adamlar üçin neýrotoksikdigine, ýagny nerw ulgamyna täsir edýändigine ynanýarlar. Munuň takyk sebäbi henizem doly düşünilmese-de, akrilamidiň nerw öýjükleriniň içindäki gurluş beloklaryna hüjüm edýändigi ýa-da nerw öýjükleriniň zeperlenmeginden goraýan çişmä garşy ulgamlary basýandygy baradaky teoriýalar bar.

Saglyk:ᕦ⁠(⁠ ⁠⊡⁠ ⁠益⁠ ⁠⊡⁠ ⁠)⁠ᕤ

Leýla RAHIMOWA,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk
institutynyň talyby.