Pul bilen bagly gyzykly faktlar
Puluň taryhyny we onuň bilen bagly faktlary öwrenmek – maddy taýdan sowatly bolmak we pul tygşytlamak üçin ajaýyp usuldyr. Teňňeler, kagyz pullary, çekler, olar bilen baglanyşykly taryh hakykatdanam özüne çekiji. Bu maglumatlar çagalar üçin hem, ulular üçin hem peýdaly we gyzykly bolsa gerek.




Pul hakda gyzykly maglumatlar:
- Ilkinji amerikan teňňesiniň şygary “Işiňi pikirlen”. Bu maslahat 1787-nji ýylda Benžamin Franklin tarapyndan taýýarlanan ilkinji sentlere ýazylypdy.


- Wengriýada, 1945-1946-njy ýyllaryň giperinflýasiýasy wagtynda, milliard trillion dollarlyk sekstillion pengo görnüşinde banknot çykaryldy we bahasy 20 amerikan sentine deň boldy.


- Käbir sebitde hasaplar dolanyşykdan aýrylanda, ol fermada ugradylyp, ondan kompost taýýarlapdyrlar.


- Taryhda pul birligine iň üýtgeşik at XVI asyrda Wenesiýada berilýär. Şaý pula "gazet" diýlipdir. Bu adyň teňňe üçin ilkinji gezek ulanylandygy we diňe belli wagtdan soň çap edilen neşirlere geçirilmegi bellärlikli.


- Polimer banknotlar adaty banknotlardan üç esse arassa. Angliýadaky Harper Adams uniwersitetiniň geçiren gözlegleri, plastmassa bellikleriniň pagta esasly kagyz belliklerinden üç esse arassa bolup, onda bakteriýalaryň azdygyny görkezdi.


- Iňlisleriň iň gymmatly banknotlarynyň arasynda 100 million iňlis funt notasy birinji orny eýeleýär. Banknot bary-ýogy 40 nusgada öndürildi. Ikinji ýer, 1 million funt sterling banknotyna degişlidir.


- Ginnesiň rekordlar kitabyna görä, ululygy boýunça köpçülik üçin ulanmakda iň uly banknot 2017-nji ýylyň 29-njy dekabrynda Malaýziýanyň banky tarapyndan berildi. Onuň uzynlygy 37 sm, ini 22 sm deň.


- Käbir ýurtlarda egin-eşigiň arka jübüsinde banknotlary götermek gadagan hasaplanylýar.


- Günorta Afrikada ýüzünde N.Mandelanyň suraty bolan pul birligi “randela” diýlip atlandyrylypdyr.


- 1921-nji ýylda gyzyl farfordan teňňe öndürilipdir.


- Iň kiçi rus teňňesi 1700-nji ýylda çykarylypdyr. Piter I aşagyndaky misden ýasalan teňňäniň ululygy adaty teňňe puluň sekizden bir bölegine deňdi. Şeýle kiçijik teňňäni çap etmek peýdasyz bolany üçin, diňe bir ýyl berildi.


- Rus imperiýasynyň taryhynda iň agyr altyn teňňeleriň agramy 16,6 gr, 32.3 gr, 30,32 gr bolupdyr.

ᕙİNFOᕗgulnabat KARLYÝEWA,
Türkmen oba hojalyk institutynyň
Maglumat howpsuzlygynyň menejmenti
taýýarlyk ugrunyň III ýyl talyby