ZYÝANYŇ IÇINDÄKI HAÝYR



«Başa inýän ýakymsyz hal-ýagdaýlar bize göz öňüne getirip

bolmajak derejede kömek edýär. Eger Dostoýewskiý, Tolstoý ýaly

ýazyjylar muşakgatyň içinde ýaşamadyk bolsalar, olar baky mi-

ras galjak ajaýyp eserleri döredip bilmezdiler. Ýetimlik, körlük,

ýalňyzlyk, ýurtdan aýralyk, garyplyk... bularyň ählisi hem aň taýdan işjeň, başarnykly, zehinli we kämil bolup çykmagymyza sebäp

bolýar» diýip, Uilýam Jeýms belleýär. «Allatagala apatlaryň üsti

bilenem nygmat berýär, hatda ol apat hernäçe äpet hem bolsa; käbir

kowumlary bolsa hatda eşret bilenem bela uçradýar» diýip, gadymy

arap şahyrlarynda aýdylýar. Gowy görülýän zatlaryň biri perzent

we mal-mülk. Muňa garamazdan, adamyň betbagtlygyna ilki se-

bäp bolýan zatlar hem şular. «Olaryň mal-mülki we perzentleri seni

haýran etmesin, Allatagala şolaryň üsti bilen bu dünýäde olara azap

bermek isleýär» diýen söze üns ber. Göwnümize diňe görgi-kösençlik

ýaly görünýän käbir ýagdaýlaryň içinden nähili hem bolsa bir peý-

dany, bähbidi çykaryp bolýar. Allatagala bir gapyny baglasa, şonuň

ýanynda ýüz gapyny täzeden açýar. Meşhur alymlaryň biri Ibn al-

Esir özüniň ähmiýetli eserlerini wezipesinden boşadylan döwri döre-

dipdir. Görnükli alym As-Sarahsy «El-Mebsut» atly on bäş jiltlik uly

göwrümli eserini guýynyň düýbünde tussaglykda ýatyrka ýazypdyr.

Ibn al-Kaýýym «Zad al-ma’ad» (Ahyretiň azygy) atly eserini sapar-

syýahatdaka ýazypdyr. Al-Kurtuby hadyslara giňişleýin düşündiriş

berýän eserini gäminiň üstündekä döredipdir. Ibn Teýmiýäniň pit-

walary ol bendilikde ýatyrka has rowaç bolupdyr. Ençeme hady-

sçylar müňlerçe hadysy garyp-pukaralykda, il-günden aýralykda bir

kitaba jemläpdirler. Dürli sebäplere görä, zähmet çekmekden galan

adamlaryň biri, öýde oturan wagty Gurhany ýatdan öwrenip, ýene

kyrk jiltden gowrak eseri okandygyny gürrüň berdi. Abu al-Ala al-

Ma’arri özüniň şygyr diwanlaryny we kitaplaryny gözi batyllygynda

ýazdy. Eserleri birnäçe dillere terjime edilen ýazyjy Taha Hüseýin

eserlerini we ýatlamalaryny gözi görmekden galandan soň döredip

başlady. Gör, näçe adam bar, jan saglygynda ile-güne edip bilmedik

ýagşylygyny, haýryny başy gowgaly wagty ýerine ýetirdi. Frensis

Beýkonyň bir sözi bar: «Durmuş pelsepesinden az-owlak baş çykar-

mak, ynsany ynamsyzlyga iterýär. Emma çuňňur öwreniberse, ol yn-

san akylyny ynama, kämillige ýetirýär» diýýär. Şonuň üçin dilenip alynmaýan her bir apatyň içinde özüň üçin gizlenip goýlan bähbitleri

görmegi başar! Her bir zada ýüzleý däl-de, çuňňur düşün!