TAO: Dünýäniň iň beýik obserwatoriýasy infragyzyl äleme penjire açýar.

26 ýyl Çajnantoryň aýagynda: astronom uzuzuru Yoshoşiniň arzuwy ahyrsoňy hasyl boldy.


Çili Atakama çölünde dünýäniň iň beýik astronomiýa toplumy bolan Tokio uniwersitetiniň obserwatoriýasynyň (TAO) açylyş dabarasy boldy. Çahnantor dagynyň depesinde deňiz derejesinden 5640 metr belentlikde özboluşly ylmy gurluş guruldy.

Bir wagtlar dünýäde iň beýik hasaplanýan obserwatoriýa 440 metr aşakda. TAO-nyň rekord beýikligi, Ginnesiň rekordlar kitabynda eýýäm hasaba alyndy, alymlara kosmos desgalarynyň görlüp-eşidilmedik arassa infragyzyl şekillerini almaga mümkinçilik berer.



“Unilemiň iň möhüm syrlaryny - garaňky energiýanyň tebigatyny, ilkinji ýyldyzlaryň emele geliş taryhyny açmak niýetim bar. Bu maksatlar üçin diňe TAO-nyň üpjün edip biljek özboluşly gözegçilik şertleri zerurdyr \"-diýip, 26 ýyllap taslama ýolbaşçylyk eden astronom uzuzuru Yoshoşii düşündirýär.

Atakama çölüniň belentlikdäki ýerleşişi we gurak howasy infragyzyl astronomiýa üçin amatly şertleri döredýär. Bu aralykda radiasiýany siňdirýän atmosferada az mukdarda çyglyk bar.

Obserwatoriýanyň merkezinde 6,5 metr infragyzyl teleskop oturdyldy. Toplumyň müdiri Takaşi Miýaminiň belleýşi ýaly, bu dünýädäki ýeke-täk ýerüsti teleskopdyr, bu spektriň orta infragyzyl sebitini anyk ýazga geçirip bilýär, bu planetanyň emele gelmeginiň ýyldyz sebitlerini öwrenmek üçin möhüm ähmiýete eýe.

Obserwatoriýanyň elýeterli däl depesinde gurulmagy ajaýyp tehniki kynçylyklar we syýasy päsgelçilikler bilen dolduryldy. Yoshoşii pes atmosfera basyşy şertlerinde işleri utgaşdyrmak üçin ýerli halklar, Çiliniň häkimiýetleri, ylmy edaralar we Saglygy goraýyş ministrligi bilen uzak gepleşikler geçirmeli boldy.

Alymlar üçin beýik belentlikler, esasanam gije beýiklik keseline töwekgelçilik döredýär. Şonuň üçin teleskopyň gije-gündiziň dowamynda uzakdan dolandyrylmagy üçin, sammitden 50 km uzaklykda ýerleşýän San Pedro de Atakama şäherinde kömekçi binalar toplumy ýerleşdirildi.

Çärýek asyrdan gowrak meýilleşdiriş we gurluşykdan soň, TAO indi doly işleýär. Özboluşly astronomiki gural alymlara irki verselemiň syrlaryna we ýyldyz emele geliş proseslerine täzeçe göz aýlamaga mümkinçilik berer.

securitylab.ru/news