DILLER BARADA GYZYKLY FAKTLAR
08/03/2024


Hemmämiz iň bolmanda bir dilde gürleşýäris, köpüsi iki dilde gürleýär, käbirleri aragatnaşyk gurmaga we aragatnaşyk gurmaga aşyk bolmaga we medeniýetleriň we dinleriň syrlaryny öwrenmäge kömek edýän birnäçe daşary ýurt dilini öwrenmek bagtyna eýe. Munuň syrlaryny bilmek isleýärsiňizmi?

▪︎Bütin dünýäde 7000 diliň bardygy, hytaý dilinde 50,000 simwolyň bardygy mälimdir. Şeýle-de bolsa, ene dilinde gürleýänler azyndan 2000 ulanmagy maslahat berýärler.

▪︎Ýer şarynyň dünýä ilatynyň 12,44% mandarin dilinde gürleýär we Aziýada dilleriň sany 2200-e ýetýär.

▪︎Lýuksemburg mekdeplerindäki okuw prosesiniň 50%-i iňlis, fransuz we nemes dillerini öwrenmäge bagyşlanýar.

▪︎Dünýäde ýaşaýan adamlaryň dörtden bir bölegi iňlis dilinde gürleşip bilýär.

▪︎Botswanada, Mbukuşu dili bolup, ol 5 sany meňzeş esasy seslerden we 17 sany baglanşykly çekimli seslerden ybarat.

▪︎Bu aralykda, fransuz dilinde göz öňüne getirip bolmajak bir zat bolup geçýär: fransuz dilinde “O” harpyny 13 görnüşde aýdyp bolar.

▪︎Dünýä kartasynyň 2 400-den köp dilleri howp astyndadyr. 231 dil düýbünden ýok bolup gitdi, şol sanda Alderneý fransuz (Kanal adalary), Soýot (Burýatiýa respublikasy) we Togoýo (Günorta Sudan) dilleri hem.

▪︎Meksikada Aýapaneko dili ýok bolmak howpy astyndadyr. Şol dili gowy gürläp bilýän iki adam biri-biri bilen gürleşmekden düýbünden ýüz öwürýärler.

▪︎XIX asyrda döredilen , Esperanto 500,000 bilen 2 million adamlaryň aralygynda gürlenilýär. Iki film tutuşlygyna Esperantoda düşürildi we 1960-njy ýylda görkezildi.

▪︎Ogly dünýä inenden soň, D’Armond Spirs onuň bilen Klinton dilinde üç ýyllap gürleşdi. Soň bolsa ogly bu sapaklary we şoňa görä-de dili düýbünden ýatdan çykardy.

▪︎Talossa dilinde 35,000 söz bar. Bu 1979-njy ýylda Robert Ben Madison 13-nji tarapyndan esaslandyrylan Talossanyň wirtual Patyşalygy bilen baglanyşdyrylan. Bir gün irden, ol öz otagyny Talossanyň Patyşalygy netijesinde ABŞ-dan garaşsyz diýip yglan etdi.

▪︎Furbish çagalar oýnawaçlarynyň täze nesliniň resmi dilidir.

Terjime we hyzmatdaşlyk

▪︎Adam hukuklarynyň ähliumumy jarnamasy 300 dile terjime edildi. Bu häzirki wagtda dünýäde iň köp terjime edilen resminamdyr.

▪︎Birleşen Milletler Guramasynda resmi taýdan alty dilde gürleşilýär: Arap, Hytaý, Fransuz, Iňlis, Rus we Ispan.

▪︎“Pinokkio” kitaby dünýäniň ähli dillerine diýen ýaly gabat gelýär. Bu 2545 dile terjime edilen Injilden soň, ikinji iň meşhur kitapdyr.

Bu hemmelere degişlidir

▪︎Friz 830 – Papua Täze Gwineýada gürlenýän dilleriň sany.

▪︎Iňlis dilini bilýänler üçin friz dili iň aňsat daşary ýurt dilidir. Ol Gollandiýanyň käbir ýerlerinde doglan we iňlis diline meňzeş seslere eýe.

▪︎Alymlar, uzaklyga garamazdan, ýaponlaryň ýerli Amerikaly Zuni taýpalarynyň diline gaty meňzeýändigini anykladylar.