Be­de­ne dynç ber­mek, im­mu­ni­te­ti güýç­len­dir­mek hem-de pi­kir­le­ri tä­ze­le­mek üçin uk­la­mak ze­rur. Uky dur­muş­da ada­ty zat­la­ryň bi­ri ýa­ly bo­lup gö­rün­se-de, adam üçin, jan­ly-jan­dar­la­ryň is­len­di­gi üçin örän der­wa­ýys­dyr. Bi­ler­men­le­riň bel­le­me­gi­ne gö­rä, ça­ga­lar her gün 9-12 sa­gat, uly ýaş­ly­lar 7-8 sa­gat uk­la­ma­ly. Bü­tin­dün­ýä uky gü­nü­niň bel­le­ni­lip ge­çil­me­gi geň gö­rün­ýän hem bol­sa, dün­ýä­de uku­syz­lyk­dan ejir çek­ýän­le­riň sa­ny az däl.
Ta­ry­hy
Bü­tin­dün­ýä uky gü­ni 2008-nji ýyl­dan bä­ri ge­çi­ri­lip ge­lin­ýän hal­ka­ra çä­re­le­riň bi­ri­dir. Her ýyl ba­har pas­lyn­da gi­je-gün­di­ziň deň­leş­ýän gü­nü­niň (21-22-nji mart) öň­ýa­nyn­da­ky an­na gününde Bü­tin­dün­ýä uky gü­ni bel­le­ni­lip ge­çil­ýär. Bü­tin­dün­ýä uky gü­ni uku­syz­lyk­dan ejir çek­ýän­le­re ýar­dam et­mek, uky ýet­mez­çi­li­gi­ne ge­tir­ýän ke­sel­le­ri be­jer­mek mak­sa­dy bi­len yg­lan edil­ýär. Bu hal­ka­ra baý­ram­çy­ly­ga 70-den gow­rak ýurt gat­na­şyp, dün­ýä­niň dür­li kün­je­gin­de to­par­la­ýyn luk­man­çy­lyk mas­la­hat­la­ry­dyr ýüz­ler­çe çä­re ge­çi­ril­ýär. Teh­no­lo­gi­ýa taý­dan ösen hä­zir­ki döw­rüň esa­sy me­se­le­le­ri­niň bi­ri hem uky bo­zul­ma­la­ry hem-de uky ýet­mez­çi­li­gi­dir. Daş­ky gur­şaw, iş şer­ti, sag­lyk ýag­da­ýy hem-de maş­ga­la ala­da­la­ry uky­nyň hi­li­ne tä­sir ed­ýär. Ame­ri­kan uky bir­le­şi­gi­niň ha­ba­ry­na gö­rä, hä­zir­ki wagt­da 50-70 mil­li­on­dan gow­rak adam uky bozulmalaryndan, 25 mil­li­on­dan gow­rak adam bol­sa, uku­syz­lyk ke­se­lin­den ejir çek­ýär. Bu ýyl «Glo­bal sag­lyk üçin uky deň­li­gi» şy­ga­ry as­tyn­da ge­çi­ril­ýän Bü­tin­dün­ýä uky gü­nün­de sag­lyk me­se­le­le­ri­ni ara alyp mas­la­hat­laş­mak, uky bo­zul­ma­la­ry­na ge­tir­ýän se­bäp­le­ri tap­mak, be­jer­mek we öňü­ni al­mak mak­sat edi­nil­ýär.
Bü­tin­dün­ýä uky gü­nü­ni
nä­hi­li ge­çir­me­li?
Bü­tin­dün­ýä uky gü­nü­ni, el­bet­de, ýa­tyb-a ge­çi­rip bol­maz. Bu gün her kim özü­ne dynç­lyk we ra­hat­lyk ber­ýän pi­şe­si bi­len meş­gul­lan­ma­ly. Öý we şah­sy aras­sa­çy­lyk iş­le­ri­ni ýe­ri­ne ýe­tir­me­li. Sag­dyn uky üçin, il­ki bi­len, aras­sa­çy­lyk ze­rur­dyr. Esa­san hem, ýa­tyl­ýan otagy we ýor­gan-dü­şek­le­ri aras­sa­la­mak Bü­tin­dün­ýä uky gü­nün­de edil­me­li esa­sy iş­le­riň bi­ri­dir. Bel­läp geç­sek, bi­ler­men­ler ir­den tu­ran ba­dy­ňa ýor­gan-dü­şe­gi ýyg­na­ma­gyň zy­ýan­ly­dy­gy­ny aý­dyp, pen­ji­rä­ni açyp, ýa­tyl­ýan ota­gyň ho­wa­sy çal­şan­dan soň, ýor­gan-dü­şek­le­ri ýer­li-ýe­ri­ne goý­ma­gy mas­la­hat ber­ýär­ler. Öý­le­ri ho­wa­lan­dyr­mak hem ka­da­ly uky üçin ze­rur­dyr. Bü­tin­dün­ýä uky gü­nün­de özü­ňi­ze gö­rä gün ter­ti­bi­ni dü­zmeli. Fi­zi­ki iş­jeň­li­gi art­dy­ryp, wagt­ly-wag­tyn­da dynç al­ma­ga we ka­da­ly uk­la­ma­ga en­dik etmeli. Iş ara­syn­da bir­nä­çe ge­zek ara­kes­me edip, aras­sa ho­wa­dan dem al­ma­ga üns bermeli. Ka­da­ly uk­la­mak üçin, esa­san hem, ag­şa­ma­ra elekt­ron en­jam­lar­dan uzak­la­şmaly. Ýa­tyl­ýan ota­gyň tem­pe­ra­tu­ra­sy­ny 16-19 de­re­je ara­ly­gyn­da sal­kyn sak­lamaly. Ýat­maz­dan ozal beý­ni­ni kö­şeş­dir­mek üçin ki­tap­dyr çe­per eser­le­ri okamaly.
zamanturkmenistan