Ümür Esen: ümürli gün doglan mirasgär

(Ümür aga marynyň duranja hazynasy bu hakda ýygnalan maglumatlardan )

Şahsy arhiwimde agam Aşyrberdi Kürtden miras galan ýazgylar bar. Saralyp giden kagyz bukjalara ýerleşdirilen ýazgylaryň arasynda mirasgär Ümür Eseniň dürli ýyllarda metbugat neşirlerinde çap bolan makalalary jemlenip goýlupdyr. Ýazgylary her gezek okanymda Ümür aganyň keşbi göz öňüme gelýär. Bir mahallar ol şägirdi, häzir özi halypalyga ýeten mirasgär, žurnalist Atamyrat Şagulyýewiň telegörüjileriň mydamalyk ýadynda galan «Ýedigen» atly edebi-sazly gepleşiginde kän çykyş ederdi. Onuň gözlerini ýumup, ellerini özboluşly hereketlendirip çykyş etmesi, aýdýan wakasyny, rowaýatlaryň many-mazmunyny çeperçilik bilen gürrüň berişi häzirem ýadymda. Ümür agany şol gepleşigiň üsti bilen tanamsoň, men ony Atamyrat Şagulydan aýry göz öňüme getirip bilemok.

Nesibämiz çekip paýtagta göçüp geldik. Agamyň öýünde on-onki ýyl ýaşadyk. Şonda onuň gatnaşyk saklaýan tanymal adamlarynyň köpüsini ýüzbe-ýüz görmek, olaryň täsirli gürrüňlerini diňlemek miýesser etdi. Agam Ümür aga bilen gowy gatnaşýardy. Onuň döredijiligine uly hormat goýýardy. «Mirasgär Ümür Esen meşhur professorymyz Mäti Kösäýew dünýeden ötensoň meni özüniň halypasy diýip hasap edýär. Ol Ahala geldigi maňa müňde bir sowal berýär. Hemme sowalyna jogap tapmak aňsat däl. Onuň sowallaryna mazaly jogap tapyp, kanagatlandyrmak üçin bir adamyň kellesi ýeterlik däl. Şeýle-de bolsa başardygymdan onuň käbir sowallaryna jogap berýärin. Ümür Eseniň daş-töweregi sorag alamatyndan doly. Oňa göwnejaý jogap tapmak üçin, taryhdan, etnografiýadan, arheologiýadan, tebipçilikden, Gurhandan, şerigatdan, hadyslardan, geçmiş edebiýatdan, gündogar filosofiýasyndan, umuman halkymyzyň geçmiş durmuşyndan mazaly baş çykarýan adam gerek. Şol zeýilli herbap adam tapdyrýarmy näme? Bildigimden öwreden bolýan, bilmedik zadymy-da ondan öwrenýärin» diýerdi. Käte öýüne Ümür aganyň gelip gidendigini aýdardy, ýöne men oňa ýüzbe-ýüz gabat gelmändim.

(dowamy bar)