Salam Öwrenmeliň mähriban agzalary!

Men bu postumy @beghanym agzamyzyň gurnan konkursynyň birinji şerti üçin açtym.

Şertde gahryman zenanlarymyzy wasp etmeli diýilipdir. Meniň ilkinji gahryman zenanym ejemjan.

"Ýürek gysýar, dertler artýar gün-günden
Käbäm ejem ýeñletsene dertlerim!
Ysgyn-mydar gaçyp barýar tenimden,
Janym ejem ýeñletsene dertlerim!
Kyn ekeni durmuş diýlen bu oýun,
Dertler mejbur etýär egmäge boýun,
Haýyş, eje, ýene çaga bolaýyn,
Mähribanym ýeñletsene dertlerim!!!"

Ömrüni çagalarynyň gowy durmuşda ýaşamagy üçin bagyş eden, munuň üçin hiç bir işden gaçmadyk, kynçylyklary mert durup ýeňip geçen mähriban hem gahryman zenanym.

"Gijeler uklaman üstüm basyryp,
Goransyň sen meni sowukdan çygdan,
Ulaltdyň balaňy arzuwlar bilen
Ündäp ýöremegi dogry ýollardan."

Maňa beren terbiýäň üçin ömrümiň ahyryna çenli minnetdar bolup gezerin. Seni näçe wasp etsem hem azdyr ejemjan.

"Nokat ýaly bähbit üçin
Otur ýaly egilmedim
Beýik başym aman tutdum
Pesler bilen deňelmedim
EJE

Aç galsaňam adyl ýaşa
Wagyzyňy unutmadym
Hemsyrdaşym Zemin asman
Sözüme ýalan gatmadym
Eje"

Şeýle zenany dünýä getiren ýene bir gahrymanym olam mamamjan, ýatan ýeri ýagty, jaýy Jennetden bolsun. Köp kynçylyklary başdan geçiren 1948 ýylyň ýowuz günlerini, açlyk döwrüni, SSSR iň ähli külpetlerini başdan geçiren mähriban mamamjan 90 ýaşlarynda dünýeden ötdi. Ol hakynda ýadymda galan zatlar örüp beren ýüň joraplary, alajalary şeýle-de "Menem siziňki ýaly harplarda hat ýazyp bilýän" diýen sözleri, sebäbi o döwürler latyn elipbiýinde okadylypdyr diýýä ejem.

Şeýle-de durmuşda görelde alyp ýaşaýan mähriban zenanym aýal doganym. Çagalarymy öz çagasy ýaly görýän, ýalňyşamda düzedýän,maslahat berýän iň ýakyn syrdaşym mert mähriban zenanym.

Ýene-de görelde alýan zenanym elbetde, gaýynenem. Çagalaryny göreldeli, salyhatly, ile güne, Watana gerekli adamlar edip ýetişdirmegi başaran zenan.

Başgada sanasam sogaby bar derejede gahryman zenanlar köp. Olardan daýzalarym, kakamyň aýaldoganlary, ýeňňelerim, goňşylarym garaz köp.
Şu ýerde iň halan zenan baradaky goşgymy siz bilen paýlaşaýyn:

"ZENAN DIÝMEK". - Gurt Näzliýew.

Zenan diýmek - eneňdir,
Ýary gije ýatandyr,
Daň saz berse dogandyr,
Aňzaklarda doňandyr,
Hor - zar etmejek bolup,
Gije - gündiz eňendir,
Sebäbi, ol eneňdir.

Zenan diýmek - uýaňdyr,
Ýúzúň nury, tuwagy,
Utanjaňdyr, haýaňdyr,
Ýagşy günde begenjiň,
Kyn gúnúňde söýäňdir,
Saňa geljek belanyň,
Öňüňdäki gaýaňdyr,
Sebäbi, ol uýaňdyr.

Zenan diýmek - ýaryňdyr,
Ömürlik ýanýoldaşyň,
Baýlygyňdyr, baryňdyr,
Alawlaýan ojagyň,
Namysyňdyr, aryňdyr,
Keşgiňi deň çekişýän,
Ýakyn howandaryňdyr,
Sebäbi, ol ýaryňdyr.

Zenan diýmek - gyzyňdyr,
Teşne kalbyň gandyrjak,
Aýdymyňdyr, sazyňdyr,
Ömre şatlyk getirjek,
Gül - gunçaly ýazyňdyr,
Ogul bilen deň durjak,
Dowamyňdyr, yzyňdyr,
Sebäbi, ol gyzyňdyr.

Zenan diýmek - dúnýedir,
Adamzada dowamdyr,
Gelip - gidýän demiňdir,
Sorup alýan howaňdyr,
Zenan başy dik bolsa,
Ýaşaýşa gúwäňdir.
Ondan gymmat zat bolmaz,
Tumaryňdyr, dogaňdyr.
Çünki zenan - ýaryňdyr.
Çünki zenan - gyzyňdyr.
Çünki zenan - uýaňdyr.
Çünki zenan - ENEŇDIR

Uruşda gahrymanlarça söweşen, türkmen zenanlarymyz barada näçe ýazsaň ýazyp oturmaly.
Olardan meň ilkinji okan kitaplarymyň biri hem Güljemal han baradaky kitap. Men ol kitaby 15, 16 ýaşlarymda okapdym. Men makalamyň şu ýerinde Güljemal han barada-da durup geçmekçi:

"Güljemal han Merwiñ iñ soñky hanlarynyň biridir.Onuñ döwründe türkmenler Nurberdi hanyñ baştutanlygynda birleşigi agzybirligi yola goýupdyrlar. Güljemal han 1836-njy ýylda hazirki Ahalyñ Tejen şäherinde dünýa inýär, kakasyna Töre sahy diyipdirler,Güljemal özüniñ yaş döwürlerinde ýowuz(Sarahs soweşi muňa mysal) günleri başyndan geçiren Güljemal han Sarahs söweşinde öz adamsyndan aýra düşýär. 1855-nji ýyldaky gan döküşikli Hywa-Sarahs uruşynda onun adamsy wepat bolyar.Güljemal han Teke turkmenleriň Togtamyş tiresindendir. (Teke - Togtamyş - Amanşa - Gapan - Onbegi - Soky) Ol Merw(Mary) türkmenleri bilen goşulyşmaga gelen Nurberdi hana durmuşa çykýar.Şol döwürler Lebabyň Ärsarylary hem bulara goşuluşýar,Hywa - Sarahs şöweşlerinde hem Gowşut han daşoguz ýomutlaryny öz tarapyna çekmegi başarypdy, Garrygala söweşinde hem Nurberdi han Balkan ýomutlary bilen berk baglanyşygy ýola goýýar. Umuman aýdanyňda türkmenler agzybirleşýärler.Emma 1880-nji ýylda Nurberdi hanyň zäherlenip öldürilmegi bilen Merw türkmenleriniň başynda Güljemal han Türküstany gana boýamaga gelen ruslara özüniñ tasin syýasatyny ulanýar.Bu syýasat Gökdepe galasynyň basylyp alynandan soň Güljemal han 1881-nji ýylyň Aprel aýynda rus administrasiýasynyň Aşgabatdaky wekili bilen hat arkaly Russiýa birikdirilmegi barada 1884-nji ýylyň 7-nji ýanwarynda gurnalan maslahatynda taýýarlyk görmegi ýola goýýar.Şondan soňra Merwiň Russiýa ýalandan meýletin goşulmagy babatyndaky syýsaty berjaý edýar.

Öran agyr hem netijesiz gandöküşükligiň öňüni almak üçin paýhaslylyk bilen tapylan ýeke täk çykalga Guljemal hanyň sýyasaty-dy.Rus serkerdesi we onuň esgerleri Mara barýarlar we känbir dawa-jenjelsiz gan döküşmeden Maryny Rus imperiýasyna baglanyşdyrýarlar.Rus hökümeti bolsa Güljemal hany we onuň egindeşlerini sylaglaýar.Guljemal hana 2000 manat,Onuň ogly Yusup hana(1863(65)-1920) bolsa milisiyanyň kapitany diýen derejäni berýärler.

Güljemal han Merwde 1925-njy ýylda dünýäden ötýär.Güljemal han Turkmenistanyň taryhyna giren çylshyrymly hem köptaraply şahsyýet hasaplanýar."


Türkmen zenanlarymyzy näçe wasp etsek hem bärden gaýdýar, zenanlaryň waspyny bir postda beýan etmek mümkin däl.

Makalam göwnüňizden turandyr diýip umyt edýän.🙂