Guşlaryň öýi



Baglarda ýa üçeklerde guşlaryň guran täsin höwürtgelerine häli-şindi duş gelýändiris. Üns beren bolsaňyz, ähli höwürtgeler birmeňzeş däldir, olaryň her biri guşlaryň ýaşaýyş-durmuşyna görä ýasalandyr. Mysal üçin, deňiz guşlary ýyrtyjy penjelerden uzak durmak üçin belent ýerlerde höwürtgeleýärler.
Höwürtgeler köpelýän guşlaryň ýumurtgalarynyň we nesilleriniň howpsuzlygyny üpjün edýän täsin mekandyr. Olar her bir guşuň ýaşaýşy we durmuşy üçin aýratyn ähmiýete eýe. Höwürtgäni emele getirýän çig mal her bir guş üçin ähmiýetlidir. Ine, tebigatda duş gelýän guşlaryň bir görnüşi höwürtgelerindäki maýda bölekleri birleşdirmek üçin möý ýüplüklerini ulanýar. Haýran galdyrýan zatlaryň biri, iýmit hökmünde ulanylýan höwürtgeleriň hem barlygydyr.       
Günorta-gündogar Aziýa mahsus bolan bir guş görnüşi wafla meňzeş höwürtgede mesgen tutýar. Hytaýyň ýerli halky tarapyndan ýygnalýan bu höwürtgeler halkyň meşhur naharlarynyň biridir. Käbir guşlar üçin höwürtge diňe bir öý däl-de, eýsem, goraýjy häsiýete hem eýedir.
Ganatlary bilen uçup bilmese-de, guşlaryň maşgalasyna degişli bolan pingwinleriň höwürtgeleri ýokdur. Köpelen wagtlarynda ýumurtgalaryny aýaklarynyň aşagynda saklap, bedenleri bilen basyrýarlar.
Hinlerde gurulýan höwürtgeler hem ýyrtyjy haýwanlardan goraýar we howanyň temperaturasyny birsyhly sazlaşykly saklaýar. Ýewropada duş gelýän ary iýýän guşlar hinlerini özleri gazýarlar. Beýlekiler bolsa ozaldan gazylan ýerlerde höwürtgeleýär.
Tebigatda gümmez şekilli höwürtgelere hem duş gelmek bolýar. Bu höwürtgeler guşlar tarapyndan müňlerçe palçyk bölekleriniň örän ussatlyk bilen birleşdirilmeginden ýasalýar. Çanak şekilli höwürtgeler serçeleriň, gumrularyň we beýleki bilbil owazly guşlaryň mesgen tutýan ýeridir. Şeýle höwürtgelere adaty durmuşymyzda köp gabat gelýäris.



Şükürjan AZAMATOWA,
TOHI-niň Agronomçylyk fakultetiniň Ýyladyşhana hojalygy hünäriniň 5-nji ýyl talyby