5-nji dekabr.








Halkara aýal-gyzlar hukuklary güni. Halkara aýal-gyzlar hukuklary güni nähili ýüze çykdy?


1934-nji ýylda Türkiýe Respublikasynda aýal-gyzlara ses bermek we saýlanmak hukugynyň berilendigini bellemek üçin bellenilýär. Bu senede Türkiýe, dünýäniň köp ýurtlarynyň öňünde aýallara ses bermek we saýlanmak hukugyny beren ýurtlaryň birine öwrüldi.


5-nji dekabr, Halkara aýal-gyzlar hukuklary güni diňe bir Türkiýede däl, eýsem dünýäniň köp ýurtlarynda-da bellenilýär. Bu gün, aýal-gyzlaryň hukuklaryna ünsi çekmek we aýallaryň hukuklaryny pugtalandyrmak ugrunda işlemegi dowam etdirmek üçin möhüm gün hasaplanýar.



5-nji DEKABR HALKARA Aýal-gyzlaryň hukuklary güni nädip döredi?



Aýal-gyzlara ses bermek we saýlanmak hukugyny bermek, 1930-njy ýyllarda Türkiýede aýallaryň syýasy hukuklaryny gazanmagy üçin zerur kanunlaryň kabul edilmegini aňladýar.

Syýasy durmuşda ses bermek we saýlanmak hukugyny gazanan aýallar; Jemgyýet durmuşynda bolup geçen Ataturk rewolýusiýalarynyň netijesidir.


1930-njy ýyldan bäri kabul edilen birnäçe kanun bilen aýal-gyzlara ilki bilen şäher saýlawlaryna gatnaşmak, soňra obalarda başlyk bolmak we ýaşulular geňeşine saýlanmak hukugy berildi. 1934-nji ýylyň 5-nji dekabryndaky konstitusiýa we saýlaw kanunyna düzedişler bilen deputat hökmünde saýlanmak we saýlamak hukugy ykrar edildi.

Aýallaryň hukuklary ugrundaky bu ynkylap dünýä üçin görelde boldy we Fransiýa, Italiýa, Şweýsariýa, Gresiýa, Belgiýa, Rumyniýa we Bolgariýa ýaly ýurtlar Türkiýe Respublikasyndan birnäçe ýyl soň aýal raýatlaryna bu hukugy berdi. 5-nji dekabr bütin dünýäde Aýal-gyzlar hukuklary gününi bellemek üçin aýratyn gün hasaplanýar.

1934-nji ýylyň 5-nji dekabrynda dünýäde aýallaryň parlamentiň agzalygyna saýlanmaga we saýlamaga kanuny hukugy bolan 28 ýurt bardy we bu hukugyň iş ýüzünde amala aşyran 17 sany döwlet bardy.


Aýal-gyzlar 1944-nji ýylda Fransiýada, 1945-nji ýylda Italiýada, 1952-nji ýylda Gresiýada, 1960-njy ýylda Belgiýada, 1971-nji ýylda Şweýsariýada, 1971-nji ýylda Hytaýda, 2005-nji ýylda Kuweýtde we 2015-nji ýylda Saud Arabystanynda ses bermek , saýlanmak hukugyna eýe boldular.


© Çeşme : www.Sözcü.com