diktr
11.10.2023 01:10

Dostluk meselesinde ilki bilen meşhur şahyr Kerim Gurbannepesowyň ýaşlara beren maslahatyny agzap geçesim gelýär:

Dost paýlansa, äber diýip gyssanma,

Alandan soň gysgaltma hem gysgalma,

Dileg etse, gözleriňi hem gyssanma,

Birin ber-de, biri bilen oňup git.

Dostluk hakynda diňe bir  Kerim Gurbannepesow däl, eýsem ençeme şahyrlaryň wasp etmäne iň bir ýakymly, iň bir gyzykly temalarynyň biri  bolup durýar.

Dost bu adam arasyndaky iň belent gatnaşygyny aňladýar.  Hakyky dost bu seniň şatlykly günüňde şatlygyňy deň paýlaşan, iň kyn günüňde ýanyňda bolup, seni aglap otyrkaň hoşamaý sözlerini aýdyp gam-gussaly ýüregiň giňelden we ýykylan mahalyň elinden tutup galdyran  ýeke täk ynsandyr. Adam iň kyn gününde dosty küýseýär, ”Dost agyr günüňde gerek” diýip ýöne ýerden aýdylan däldir. Dosta mylakatly bolmaly, oňa elinden gelen kömegi gaýgyrman etmeli. Gülende gülüşmeli, aglanda aglaşmaly. Her bir adam öz durmuşynda bilip ýa-da bilmän ýalňyşlyk goýberýär. Hakyky dost seniň ýalňyşyňy  göwnüni ýykmamazlyk üçin aýtman saklaýan däl, şol ýalňyşyňy ýüzüne aýdyp düzeltmek üçin maslahat berýändir. Durmuşda dost her bir adama hökmany suratda gerekdir. Dost göräýmäge ýeňil zat. Çyn dosty saýlamak örän kynrak düşýär. Hatda köpümiz bu meselede, ýagny dost saýlamak meselesinde diýseň köp ýalnyşlyk goýberýäris. Dosty özüňiz ýaly, pikirleriňiz, düşünjeleriňiz hatda gylyk häsiýetleriňiz hem deň gelmelidir. Ibn Mesgut aýtýar “Adamy dostuna seredip baha beriň, çünki her kim özüne meňzeş dost tutunýar”. Türkmen halkynda “Sen dostuň kimdigini aýt, men seň nähilidigiňi aýdaýyn” diýen aýtgy hem bardyr. Dosta wepaly bolmalydyr.  Eger oňa  biwepalyk etmek, arkasyndan urmak  duşman bolmakdan hem erbet hasaplanýar. Dostuňyz bilen araňyzyň  bozulmagy göripçilikden başlanýar. Onuň aýdýan syryny illere ýaýradyp, etmedik zatlaryna etdi diýip gep ýaýradyp, ýüzüne gülip bakyp, yzyndan bolsa gepini edip ýörmek durmuşdaky iň agyr degýän zatlaryň biridir. Sebäbi durmuşyndaky iň ynanýan, iň ýakyn görýän adam tarapyndan yzyndan urlanda oňa başga hiç hili dert gerek däl bolýar onuň özi bir aýry dert bolup durýar. Diýseň çykgynsyz ýagdaýa düşýär.  Dostlaryňyzy hiç bir wagt ynjytmaň, başardygyňyzdan ýüzlerini güldürmäge synanşyň. Dost seniň syryňy öz syry ýaly saklap bilmeli. Sen hem dostuň syryny öz syryň ýaly saklamalysyň. Eger ony başarmasaň dostuňam, dost boljaklaram senden daşlaşar. Dostuňam her hili görnüşleri bardyr. Dost umumy tanyşlaryň içinden saýlanyp tutulýar. Käwagt adam töwerigindäki özi bilen oňat gatnaşyk edýän adamlaryň hemmesini dostudyr öýdýär. Emma dostluk bilen tanyşlyk düşünjesi bir zat däldir.  Ýekeje adama syryňy aýtmalydyr. Oda seniň ýakyn dostuň bolmalydyr. Iki adama aýdylan zat, bir adamdan artyk bilinen zat syr däldir. Käwagtlarda öz doganyňa aýdyp bilmedik syryňam dostuňa aýdýansyň.Adama dost tä ömri ötinçä gerekdir. Adama ukyň, suwuň, iýmitiň gerek bolşy ýaly hakyky dost hem hökmany suratda gerekdir. Iki taraplaýyn, garşylykly dost seniň ömriň bezegidir. Dostuňyzdan hiç haçan gaty görmäň we olaryň göwnüne degmäň. Dost tutunmaga howlukmaň ýa-da täze dost tutdym diýip köne dostuňyzdan ýüz döndüriji bolmaň.

Köne diýip zyňma köwşüň

Täzäň ýitse gerek bolar.

Zyňma baýap garyp dostuň,

Kyn günüňde kömek bolar.

Onuň üçin hemmäňize maslahatym dost saýlanyňyzda gaty seresap boluň. Dosty daşky sypatyna däl, içki dünýäsine, aň-düşünjesine görä saýlaň. Gurbannazar Ezizow öz goşgularynda dostlugyň belent nusgasyny bagyş edýär.

Dosta näçe serpaý etseň az ýaly,

Näçe söýseň,

Şonça söýüp ýörmeli.

Ýokdur dostuň gymmady ýa arzany,

Dost dost bolar

Şoňa janyň bermeli

20
68
Teswir ýazmak üçin içeri giriň.